Рим ҳуқуқида шахслар тушунчаси - Huquqshunoslik - Slaydlar

Рим ҳуқуқида шахслар тушунчаси

Yuklangan vaqt:

14.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

695.25 KB

Ko'chirib olish

Рим ҳуқуқида шахслар тушунчаси

Мазкур мавзуда: Шахслар тушунчаси. Рим ҳуқуқи бўйича ҳуқуқ лаёқати ва муомала лаёқати тушунчаси. Муомалага лаёқатсизлар ва муомала лаёқатини чеклаш. Қуллар. Эркинликка чиқарилганлар. Ажнабийлар. Лотинлар. Колонлар. Васийлик ва хомийлик. Юридик шахслар.

 Рим ҳуқуқида ва ҳозирги замон ҳуқуқ соҳаларида ҳам ҳуқуқий муносабатларни амалга оширувчи, уларни амалиётга тадбиқ этувчи субъектлар шахслар ҳисобланади.  Шахслар ҳуқуқий муносабатларнинг субъекти сифатида иккига бўлинган:  Жисмоний шахслар  Юридик шахслар. Рим ҳуқуқида жисмоний шахсларни кенг маънода тушунишга катта эътибор берилган. Унга асосан, жисмоний шахс деб - ҳар қандай индивиднинг қонунлар томонидан берилган ҳуқуқ бўйича ўз дахлсизлигини, яшаш ҳуқуқини, шаънини, ор-номусини, қадр-қимматини, уларда мустаҳкамланган ҳуқуқлари ва эркинликларини амалга ошира оладиган ва уни кафолатлайдиган ҳуқуқ ва бурчларга эга бўлган шахсларга айтилган.

Рим ҳуқуқида қатнашувчи шахс, ҳуқуқ субъекти бўлиши учун унинг мулкка эгалик қилиш ҳуқуқи бўлиши, шартномавий муносабатларга кириша-олиши, ўзининг хатти - харакатлари билан ўзи учун ҳуқуқ ва мажбуриятларни вужудга келтира олишига айтилган.  Жисмоний шахслар деганда конкрет айнан бир индивид ёки кўпчилик инсонлар, одамлар яъни, жисмоний шахслар ўртасидаги амалга ошириладиган муносабатларнинг субъектлари тушунилган.  Жисмоний шахслар барча ҳуқуқий муносабатларнинг субъекти бўлиши учун, улар энг аввало ҳуқуқ лаёқатига (caput) га эга бўлишлари лозим. Ҳуқуқ лаёқати ҳар бир инсоннинг туғилиши билан вужудга келадиган ва унинг ўлими билан тугайдиган ҳуқуқ ва бурчларга эга бўлиш лаёқатидир. Жисмоний шахслар хуқуқ лаёқатдан ташқари муомала лаёқатига, яъни ўз ҳаракати асосида ўзи учун ҳуқуқ ва бурчларни вужудга келтириш қобилиятига эга бўлиши лозим.  Юридик шахслар деганда – жисмоний шахсларнинг бирлашиб, уларга ўз ҳуқуқларини, ваколатларини ўтказилиши асосида тузилган бирлашмаларга, корпорацияларга, диний иттифоқларга ҳунармандларнинг касаба уюшмаларига, ёзувчи ташкилотларга, нон ёпувчи ташкилотларга, судналарнинг йиғиндисини бошқарувчи ташкилий бирликлар тушунилган.

 Ушбу таърифда мулк ҳуқуқи эълементларининг бир эгадан иккинчи эгага ўтишига қараб ижара шартномасининг икки турини фарқлаш мумкин.  Ижарага берувчи ижарага олувчига ҳақ эвазига мол-мулкни вақтинча эгалик қилиш ва фойдаланиш учун топшириш мажбурия тини олади.  Ижарага берувчи ижарага олувчига ҳақ эвазига мол-мулкни вақтинча фақат фойдаланиш учун топшириш мажбуриятини олади. Биринчисида ижарага олувчида мулкка нисбатан эгалик қилиш ва фойдаланиш ҳуқуқи мавжуд бўлса, иккинчисида эса фақат мулкдан фойдаланиш ҳуқуқигина мавжуд бўлади. Масалан, уй-жой эгаси ўз яшаб турган уйга ижара шартномаси асосида бошқа шахсларнинг яшашлари учун фақат фойдаланишга беради.  Мулк ижараси шартномасининг олди-сотди шартномасидан фарқлайдиган муҳим хусусияти ҳар доим мулкни тасарруф этиш ҳуқуқи мулкдор қўлида сақланиб қолиши ҳисобланади. Мулк ижараси шартномаси бўйича ижарага берувчи ижарага олувчига ҳақ эвазига мол-мулкни вақтинча эгалик қилиш ва фойдаланиш ёки фойдаланиш учун топ шириш мажбуриятини олади. ШАХСЛАРНИНГ ТУРЛАРИ Лотинлар Колонлар Эркинликка қўйиб юборилганлар Юридик шахсларҚулларПерегринла р Рим фуқаролари

Биринчидан, мулк ижараси шартномаси тузилиш пайти ва мазмунига қараб консенсуал характерни ўзида ифода этади. Иккинчидан, Учинчидан, мулк ижараси шартномаси ҳамма вақт ҳақ бараварига тузилади. шартнома муносабатлари таркибига кўра, у икки томонлама шартнома бўлиб ҳисобланади. МУЛК ИЖАРАСИ ШАРТНОМАСИГА ҚУЙИДАГИ ҲУҚУҚИЙ БЕЛГИЛАР ХОСДИР.Фуқароликни олиш усуллари Рим фуқароси томонидан ўз қулини озод қилишТуғилиш Рим фуқароси томонидан ўғил қилиб олиш Давлатнинг маҳсус актлари орқали алохида шахсларга Рим фуқаролигини бериш 02 03 02 0B 02 0D

Мулк ижарасининг объекти: Text in here Фуқаролик кодексининг 537- моддасида мулк ижарасининг объектлари кўрсатилган бўлиб, ер участкалари, ер ости бойликлари жойлашган участкалар ва бошқа алоҳида табиий объектлар, корхоналар ва бошқа мулкий комплекслар, бинолар, иншоотлар, ускуналар, транспорт воситалари ва фойдаланиш жараёнида ўзининг табиий хусусиятларини йўқотмайдиган бошқа ашёлар (истеъмол қилинмайдиган ашёлар) мулк ижарасига берилиши мумкин.Рим фуқаролари Рим фуқароларидан туғилганлар Рим фуқароси томонидан қулликдан озод , қилинганлар эркинликка қўйиб юборилганлар Рим давлатида озод бўлган шахсларнинг ҳаммаси ҳам тўлиқ ҳуқуқ лаёқатига эга бўлмаганлар. Баъзи озод бўлган шахслар ҳеч қандай ҳуқуқ лаёқатига эга бўлмаганлар. Озод бўлган фуқаролар Рим давлатининг сиёсий, оилавий ва мулкий муносабатларида тўлиқ қатнашиши учун Рим давлатида яшаб турган, унинг фуқаролигига эга бўлган, cives romani Quirites ҳуқуқига эришган шахсларгина ҳисобланган.

Рим давлатининг фуқароси фуқаролик ҳуқуқининг ҳамда сиёсий, оилавий, мулкий муносабатларнинг тўлиқ ҳуқуқ лаёқатига эга бўлган субъекти бўлиши учун энг аввало қуйидаги талабларга жавоб бериши лозим эди: Озодлик ҳолатлари- Status Libertatis, Озод бўлган шахслар бўлиши Фуқаролик ҳолатлари- Status Civitatis , чет эл фуқаролари бўлмасдан Рим давлатининг фуқаролигига эга бўлган шахслар Оилавий ҳолати- Status familiael , Оила бошлиғига қарам (patria potestas) бўлмаган шахслар бўлиши

ФУҚАРОЛИК КОДЕКСИНИНГ ЮҚОРИДАГИ НОРМАСИ ҚОИДАЛАРИДАН КЕЛИБ ЧИҚИБ, МУЛК ИЖАРАСИ ШАРТНОМАСИ ҚУЙИДАГИ МУДДАТЛАРДА ТУЗИЛИШИ МУМКИН. Қонунда мулк ижарасининг айрим турлари учун, шунингдек мол-мулкнинг айрим турларини ижарага олиш учун белгиланган энг кўп (охирги) муддатга . Шартномада кўрсатилмаган ноаниқ муддатгаШартномада белгиланган аниқ муддатга Ҳуқуқ лаёқати Сиёсий Мулкий Оилавий Рим армиясида хизмат қилиш Халқ мажлисларида иштирок этиш ва овоз бериш Магистратликка сайланиш 3C 02 04 0912 0616 15060F 03 04 0912 02 04 0B 04 13 04 190F 03 0E 0404 1F 0404 1C 040404 0F 1F 04 13 04 09

 Фуқароликни йўқотиш асослари қуйидагилардан иборат бўлган: а) озодликни йўқотиш, яъни асрга тушиш; б) қулликка сотиш; в) оғир жиноятларни содир қилганлиги учун муддатсиз сургун қилиш; г) фуқаронинг ўзи томонидан ихтиёрий асосда ер олиш учун лотинлар ҳолатига ўтиш. Қадимги Рим хусусий ҳуқуқида Рим фуқаролигини йўқотиш энг оғир бўлган муносабатлардан иборат бўлиб, хатто оғир жазоли жиноятларни ҳам келтириб чиқарган.

Образец текстаЭътиборингиз учун рахмат!

O'xshashlar

Рим ҳуқуқида мажбурият институти

Рим ҳуқуқининг манбалари

Фуқаролик ҳуқуқида муддатлар ва даъво муддати

Фуқаролик ҳуқуқида муддатлар ва даъво муддати 2

Меҳнат низолари тушунчаси