О`zbekiston respublikasi prezidentining konstitutsiyaviy, huquqiy maqomi - Huquqshunoslik - Slaydlar

О`zbekiston respublikasi prezidentining konstitutsiyaviy, huquqiy maqomi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

12670 KB

Ko'chirib olish

О `zbekiston respublikasi prezidentining konstitutsiyaviy, huquqiy huquqi. REJA: • 1. О `zbekiston Prezidenti – davlat va ijro etuvchi hokimiyat boshlig`i. • 2. О `zbekiston Respublikasi Prezidentining Konstitutsiyaviy, huquqiy maqomi. • 3. Vazirlar Mahkamasi – О `zbekiston Respublikasining hukumati.

О `zbekiston Prezidenti – davlat va ijro etuvchi hokimiyat boshlig`i. • Konstitutsiyaning 89-moddasida: “ О `zbekiston Respublikasining Prezidenti О `zbekiston Respublikasida davlat va ijro etuvchi hokimiyat boshlig`idir” deb yozilgan. Sobiq Ittifoq respublikalari orasida О `zbekiston birinchi b о `lib, boshqaruvning prezidentlik shaklini joriy qildi.

О `zbekiston SSR Prezidenti lavozimini ta`sis etish • Prezidentlik instituti О `zbekistonda 1990 yil martida " О `zbekiston SSR Prezidenti lavozimini ta`sis etish va О `zbekiston SSR Konstitutsiyasi (Asosiy Qonuni)ga о `zgartirish va q о `shimchalar kiritish t о `g`risida"gi qonun bilan kiritildi. Oliy Sovet XII chaqiriq birinchi sessiyasida О `zbekiston Prezidenti etib I.A.Karimov saylandi.

• 1991 yil 29 dekabr va 2000 yil 9 yanvarda t о `rg`idan- t о `g`ri umumxalq Prezidenti saylovlari о `tkazildi. Saylovlar muqobillik asosida о `tkazildi va I.A.Karimov Prezident etib saylandi. 1992 yilgi Konstitutsiyaga binoan, Prezident davlat boshlig`i deb e`lon qilindi. Boshqaruvning Prezidentlik shaklida Prezident umumxalq saylovlarida saylanadi va davlat boshlig`i hisoblanadi, ayni vaqtda u ijro hokimiyatini ham boshqaradi, faqat о`zi oldida javobgar bо`lgan hukumatni tuzadi.

• "Prezident" tushunchasi Konstitutsiyaviy- huquqiy ma`noda davlat boshlig`ini anglatadi. Aynan shuning uchun bu institut jahon davlat-huquq amaliyotida yaratilgan edi. Uning bunday roli Prezidenti b о `lgan har qanday zamonaviy demokratik respublikaga hosdir. Prezident davlatni jipslashtirishi, davlat hokimiyati mehanizmining barqarorligi va harakatchanligini ta`minlashi lozim. О `zbekiston Respublikasining 1992 yilgi Konstitutsiyasiga muvofiq Prezident — hokimiyatlar b о `linishi prin s ipiga rioya qilinishida davlat mehanizmining eng muhim institutidir. Davlat boshlig`i sifatida Prezident davlat hokimiyati organlari tizimida y etakchi rol о `ynaydi. Prezident davlat ichida va xalqaro munosabatlarda О `zbekistonning Oliy vakilligini amalga oshiradi. Davlat boshlig`i о `zida u yoki bu hokimiyat tarmog`ini emas, balki davlat va butun davlat hokimiyatining birligini namoyon etadi.

О `zbekiston Respublikasi Prezidentining Konstitutsiyaviy, huquqiy maqomi. • О `zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining XIX bobi О `zbekiston Respublikasi Prezidenti deb nomlanadi. Bu bob 9 ta moddadan iborat b о `lib, ularda О `zbekiston Respublikasi Prezidentining Konstitutsiyaviy maqomi belgilab berilgan О `zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 90-moddasiga muvofiq, О `zbekiston Respublikasining Prezidenti О `zbekiston Respublikasining fuqarolari tomonidan umumiy, teng va t о `g`ridan-t о `g`ri saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish y о `li bilan 7 yil muddatga saylanadi.

• О `zbekiston Respublikasining saylangan Prezidenti qasamyod qabul qilgan paytdan boshlab, о `z lavozimini bajarishga kirishadi. • О `zbekistonda umumxalq saylovida saylangan Prezident I.A.Karimov birinchi b о `lib qasamyod qabul qildi. Agar bir shaxs ikkinchi marta Prezident b о `lib saylansa, qasamyod takroran qabul qilinadi.Prezidentning qasamyodi faqat rasmiy tantanali marosim sifatidagina qabul qilinmaydi. Shuningdek , u yuridik ahamiyatga ham ega.

• Prezidentning asosiy vazifasi — davlatning birligini mamlakat ichida va tashqarisida namoyon qilishdir.Prezident vakolatlarining k о `lami uning davlat va ijro hokimiyatining boshlig`i ekanligidan kelib chiqadi. • О `zbekiston Prezidenti fuqarolar hu q uq va erkinliklarining kafilidir. Bu shuni bildiradiki, О `zbekiston Respublikasi Prezidenti inson huquqlarini himoya qilish mehanizmining uzluksiz ishlashi uchun shaxsan javobgar, biror sabab bilan ushbu huquq va erkinliklarning amalga oshirilishi buzilgan hollarda tegishli choralar k о `rishga majbur.

• О`zbekiston Respublikasi Prezidenti Konstitutsiyada belgilangan tartibda О`zbekiston Respublikasining suvereniteti, havfsizligi va hududiy yahlitligini muhofaza etish yuzasidan zarur chora-tadbirlarni kо`radi. Suverenitetni muhofaza qilish davlat hokimiyati barcha tarmoqlarining faoliyat kо`rsatishi orqali ta`minlanadi. Shuning uchun Prezident mahsus vakolatlarga ega, hususan, favqulodda vaziyatlar (real tashqi havf, ommaviy tartibsizliklar, yirik halokat, tabiiy ofat, epidemiyalar Amnistiyadan farqli ravishda afv — individual akt, ya`ni muayyan shaxs yoki shaxslar guruhiga taalluqli hujjatdir. Afv hukm qonuniy kuchga kirgan jinoyati uchun sudlangan shaxsni jazodan ozod qilish yoki jazoni yumshatishdir. Afv etish reabilita s iyadan farq qiladi. Reabilita s iya (oqlash) ham individual akt, lekin u oqlangan shaxs noqonuniy hukm qilinganini bildiradi. Afv esa hukmning t о `g`riligini tasdiqlaydi, lekin mahkumning holatini engillashtiradi (jazo chorasini о `zgartirish, jazoni о `tashdan ozod qilish).

• О`zbekiston Respublikasi Prezidenti Konstitutsiyada belgilangan tartibda О`zbekiston Respublikasining suvereniteti, havfsizligi va hududiy yahlitligini muhofaza etish yuzasidan zarur chora-tadbirlarni kо`radi. Suverenitetni muhofaza qilish davlat hokimiyati barcha tarmoqlarining faoliyat kо`rsatishi orqali ta`minlanadi. Shuning uchun Prezident mahsus vakolatlarga ega, hususan, favqulodda vaziyatlar (real tashqi havf, ommaviy tartibsizliklar, yirik halokat, tabiiy ofat, epidemiyalar Amnistiyadan farqli ravishda afv — individual akt, ya`ni muayyan shaxs yoki shaxslar guruhiga taalluqli hujjatdir. Afv hukm qonuniy kuchga kirgan jinoyati uchun sudlangan shaxsni jazodan ozod qilish yoki jazoni yumshatishdir. Afv etish reabilita s iyadan farq qiladi. Reabilita s iya (oqlash) ham individual akt, lekin u oqlangan shaxs noqonuniy hukm qilinganini bildiradi. Afv esa hukmning t о `g`riligini tasdiqlaydi, lekin mahkumning holatini engillashtiradi (jazo chorasini о `zgartirish, jazoni о `tashdan ozod qilish).

• О `zbekiston Respublikasining Prezidenti о `z vakolatlarini bajarishni davlat idoralariga yoki mansabdor shaxslarga topshirishga haqli emas.Konstitutsiyaning 95-moddasi k о `p mamlakatlarda mavjud b о `lgan davlat boshlig`ining parlamentni tarqatib yuborish institutiga bag`ishlanadi. Parlamentni tarqatib yuborish — uning vakolatlari tugaguncha, yangi saylovlar belgilangunicha parlament faoliyatining t о `htatilishidir. Parlamentni tarqatib yuborish hokimiyatlarning b о `linishi principini amalga oshiradigan muvozanatlar va ziddiyatlar tizimining muhim elementidir. Prezident Oliy Majlisni faqat Konstitutsiyada aniq belgilangan hollardagina tarqatishi mumkin:birinchidan, Oliy Majlis tarkibida uning normal faoliyatini tahdidga soladigan, hal qilib b о `lmaydigan ihtiloflar yuz berganda;

• Prezident chiqaradigan hujjatlar uning о`zi tomonidan Oliy Majlis yoki boshqa davlat organini habardor qilmasdan yoki roziligini olmasdan mustaqil chiqariladi. Prezident chiqaradigan farmonlar, qarorlar va farmoyishlar Konstitutsiya va qonunlarga zid b о `lmasligi shart. Chunki ular Konstitutsiya va qonunlar asosida, ularni bajarish maqsadida chiqariladi. Prezident chiqargan normativ hujjatlarining О `zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiqligi t о `g`risidagi masala, zaruriyat tug`ilganda, О `zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy sudi tomonidan hal qilinadi (Konstitutsiyaning 109- moddasi). K о `rib chiqish natijalari b о `yicha Konstitutsiyaviy sud butun hujjat yoki uning ayrim qoidalari Konstitutsiyaviy yohud g`ayri Konstitutsiyaviy ekanligi haqida qaror qabul qilishi mumkin.

Mavzu:O’zbekiston respublikasi Vazirlar Mahkamasining konstitutsiyaviy maqomi. Mahalliy davlat hokimiyati va fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlarining konstitutsiyaviy – huquqiy asoslari

1. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi. 2. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining vakolatlari. 3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining asosiy funksiyalari. Reja:

Vazirlar Mahkamasi — O’zbekiston Respublikasining Hukum ati — iqtisodiyot, ijtimoiy va ma’naviy sohalarning samarali faoliyat ko’rsatishiga, qonunlar ijro etilishiga, Оliy Mаjlisning boshqa qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Pryezidyent ining farmonlari, qarorlari va farmoyishlari bajarilishiga rahbarlikni ta’minlovchi O’zbekiston Respublikasining ijro etuvchi hokimiyat organi hisoblanadi.

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi — O’zbekiston Respublikasi hukumati; ijro etuvchi hokimiyatning markaziy organi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining XX bobida va "O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi to’g’risida" (1993 yil 6 may; yangi tahrirda 2003 yil 29 avgust)gi qonunda belgilangan.

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASI VA VAZIRLAR MAHKAMASI • Konstitutsiyaga ko’ra, Vazirlar Mahkamasi iqtisodiyotning , ijtimoiy va ma`naviy sohaning samarali faoliyatiga rahbarlikni, O’zbekiston Respublikasi qonunlari, Oliy Majlis qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlari ijrosini ta`minlaydi. Vazirliklar, davlat qo’mitalari, idoralar hamda davlat va xo’jalik boshqaruvining boshqa organlari ishini muvofiqlashtiradi va yo’naltiradi.

Vazirlar Mahkamasi tarkibiga: • O’zbekiston Respublikasining Bosh vaziri • O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirning o’rinbosarlari • Vazirlar • O’zbekiston Respublikasi Davlat qo’mitalarining raislari • Davlat va xo’jalik boshqaruvi boshqa organlarining rahbarlari kiradilar

Bosh vazir: Bosh vazirning o’rinbosarlari o’rtasida vazifalarni taqsimlaydi, keyinchalik bu masala Vazirlar Mahkamasining Raisi tomonidan tasdiqlanadi; O’zbekiston Respublikasi Prezidentining topshirig’iga binoan xalqaro munosabatlarda O’zbekiston Respublikasi Hukumati nomidan ish ko’radi hamda hukumatlararo shartnomalar va bitimlarni imzolaydi; Vazirlar Mahkamasining majlisida ko’rib chiqish talab etilmaydigan davlat va xo’jalik boshqaruvi masalalari bo’yicha qarorlar qabul qiladi; Vazirlar Mahkamasi Raisining topshirig’i bo’yicha boshqa masalalarni ham hal etadi. Bosh vazir bo’lmagan hollarda uning vazifalarini birinchi o’rinbosar bajaradi.

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi • — mamlakatning oliy ijro etuvchi organidir. U mamlakat hududida ijro hokimiyatini amalga oshiradi. Hukumat kollegial organ bo’lib, uning ish faoliyati qonuniylikka, demokratiya va oshkoralikka, mamlakatdagi barcha fuqarolarning manfaatini hisobga olish printsipiga tayanadi.

• O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining XX bobi «Vazirlar Mahkamasi» deb nomlanib, unda Vazirlar Mahkamasi — hukumatni tashkil qilish tartibi, hukumat tarkibi, vazifasi belgilangan. Hukumatning faoliyati 2003 yil 29 avgustda yangi tahrirda qabul qilingan «O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi to’g’risida»gi qonun bilan tartibga solinadi.

• Konstitutsiya va qonunga asosan Vazirlar Mahkamasi iqtisodiyotning, ijtimoiy va ma'naviy sohaning samarali faoliyatiga rahbarlikni, O’zbekiston Respublikasi qonunlari, Oliy Majlis qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlari ijrosini ta'minlaydi (Konstitutsiyaning 98-moddasi).

• Vazirlar Mahkamasini shakllantirish muhim masalalardan bo’lganligi tufayli uni shakllantirish qoidalari va tartibi Konstitutsiya normalari bilan belgilangan. • Konstitutsiyaning bir necha moddalarida Vazirlar Mahkamasini shakllantirish qoidalari uchraydi. • Konstitutsiyaning 78-moddasi, 15-bandida Oliy Majlis palatalarining birgalikdagi vakolati, ya'ni O’zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri nomzodini ko’rib chiqishi va tasdiqlashi belgilangan. • Ushbu sohada yangi islohotlarni amalga oshirish uchun Prezidentimiz I.A.Karimov 2010 yil

Oliy Majlis tomonidan Bosh vazir lavozimiga nomzod ikki marta rad etilgan taqdirda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Bosh vazir vazifasini bajaruvchini tayinlaydi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisini tarqatib yuboradi”. • Demak, hukumatni shakllantirish Bosh vazir lavozimiga nomzod tanlashdan boshlanadi. Amaldagi qonunchilikka ko’ra, nomzod O’zbekiston Prezidenti tomonidan aniqlanib, ko’rib chiqish va tasdiqlash uchun Oliy Majlisga kiritiladi. Prezident tomonidan taklif qilingan nomzod Oliy Majlis palatalarida ko’rib chiqiladi, ya'ni har tomonlama muhokamadan o’tkaziladi, so’ng nomzod lavozimga tasdiqlanadi. Oliy Majlis tomonidan lavozimga tasdiqlangan shaxs rasmiy ravishda Bosh vazir hisoblanadi. Bosh vazir lavozimiga nomzodni ko’rib chiqish, tasdiqlash palatalarning alohida-alohida majlislarida yoki birgalikdagi majlislarida ko’rilishi mumkin. Nomzod palatalarning qo’shma majlisida ko’rilsa, nomzodga ovoz berish alohida-alohida o’tkaziladi.

• Konstitutsiyaning 93-moddasi 10-bandida ham shu masala hal qilingan bo’lib, unda Prezident «O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari ko’rib chiqishi va tasdiqlashi uchun O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri nomzodini taqdim etadi va lavozimdan ozod etadi», deb ko’rsatilgan. • Bu yerda Bosh vazirni lavozimidan ozod etishning Prezident vakolatiga kirishi belgilangan. • Konstitutsiyaning 98-moddasi ikkinchi xatboshisi Vazirlar Mahkamasini shakllantirishga bahishlangan bo’lib, unga asosan Vazirlar Mahkamasi O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan shakllantiriladi. Tegishli tartibda tasdiqlangan Bosh vazir taqdimiga binoan Vazirlar Mahkamasining a'zolari Prezident tomonidan tasdiqlanadi.

Vazirlar Mahkamasining mas'uliyati asosi Konstitutsiyada belgilangan bo’lib, 98-moddada «Vazirlar Mahkamasi o’z faoliyatida O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi oldida javobgardir. Vazirlar Mahkamasi yangi saylangan Oliy Majlis oldida o’z vakolatlarini zimmasidan soqit qiladi», deb belgilangan. Ayrim mamlakatlarda hukumat yo Prezident oldida (Prezidentlik respublikalarida) yoki Parlament oldida (Parlamentar respublikalarda) javobgar bo’ladi.

Bosh vazir, Vazirlar Mahkamasi a'zolari Oliy Majlis palatalari majlislarida ishtirok etib, zarur hollarda axborot beradi. • Oliy Majlis palatalarida deputatlar yoki Senatorlar tomonidan Vazirlar Mahkamasi yoki uning a'zolari faoliyatiga taalluqli masalalar qo’yilgan taqdirda Bosh vazir shu masalalar yuzasidan tushuntirishlar berishi zarur.

E`tiboringiz uchun rahmat

O'xshashlar

O’zbekiston respublikasi Vazirlar Mahkamasining konstitutsiyaviy maqomi

O`zbekiston Respublikasi sud tizimini

O`zbekiston Respublikasi sud tizimi

O`zbekiston Respublikasi fuqaroligining huquqiy asoslari. Fuqaroligi bo`lmagan va chet el fuqarolarining huquqiy holati

O’zbekistonda huquqiy demokratik davlat qurishning konstitutsiyaviy asoslari