Mualliflik huquqi intellektual mulk obyekti sifatida - Huquqshunoslik - Slaydlar

Mualliflik huquqi intellektual mulk obyekti sifatida

Yuklangan vaqt:

09.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

330.326171875 KB

Ko'chirib olish

o'zbekiston Milliy Universiteti Ijtimoiy fanlar fakulteti Patentshunoslik yo'nalishi o'zbek tilining sohada qo'llanishi fanidan " Mualliflik huquqi intellektual mulk obyekti sifatida " mavzusida tayyorlagan mustaqil ishi. Bajardi: Tekshirdi:.

Mualliflik huquqi intellektual mulk obyekti sifatida

Tezis— yunoncha "qoida","isbot" degan ma'nolarni anglatadi.Tezis— ilmiy maqola yoki konferensiyalar uchun taqdim qilinadigan ilmiy ma'ruzaning qisqa asosiy mazmuni aks ettirilgan ilmiy ish turi bo'lib,uning hajmi annotatsiyadan kattaroq,biroq ilmiy maqoladan kichik bo'ladi.Hajmi taxminan 1 betdan 3-4 betgacha bo'ladi.

Mualliflik huquqi intelektual mulk huquqining eng muhim,qadimgi va katta institutlaridan biri hisoblanadi.Mualliflik huquqi quyidagi intelektual mulk obyektlarini o'z ichiga oladi: – adabiy asarlar; – drama va ssenariy asarlari; – musiqali drama asarlari; – xoreografiya asarlari va pantomimalar; – audiovizual asarlari; – rangtasvir,haykaltaroshlik,grafika,dizayn asarlari va tasviriy san'atning boshqa asarlari; – manzarali-amaliy va sahna bezagi asarlari; – arxitektura,shaharsozlik,boģ-park barpo etish san'ati asarlari;

– Fotografiya asarlari,fotografiyaga o'xshash usullarda yaratilgan asarlar; – jòģrofiya,geologiya xaritalari va boshqa xaritalar,jòģrofiya,topografiya va boshqa fanlarga taaluqli tarxlar,eskizlar va asarlar; – barcha turdagi EHM uchun dasturlar; Mualliflik huquqi va turdosh huquqlarni himoya qilish bo'yicha o'zbekiston "Adabiy va badiiy asarlarni himoya qilish tòģrisida"gi Bern konvensiyasiga 2005-yilda a'zo bo'ldi.Pirovardida mamlakatimizda 2006-yilda "Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar tòģrisida"gi qonun qabul qilindi.Qonunga ko'ra,mualliflik huquqining yuzaga kelishi va amalga oshirilishi uchun asarni ro'yxatdan o'tkazish va biron- bir boshqa rasmiyatchilikni talab etmaydi.Bundan ko'rinib turibdiki,mualliflik huquqi obyektlari yaratildimi,demak,mualliflik huquqi ham vujudga keladi.

Quyidagilar mualliflik huquqi obyektlari hisoblanmaydi: rasmiy hujjatlar (qonunlar, qarorlar, to'xtamlar va shu kabilar), shuningdek ularning rasmiy tarjimalari; rasmiy ramzlar va belgilar (bayroqlar, gerblar, ordenlar, pul belgilari va shu kabilar); xalq ijodiyoti asarlari; oddiy matbuot axboroti tusidagi kundalik yangiliklarga doir yoki joriy voqealar haqidagi xabarlar; insonning bevosita individual asar yaratishga qaratilgan ijodiy faoliyati amalga oshirilmasdan, muayyan turdagi ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan texnika vositalari yordamida olingan natijalar;

Mutlaq mualliflik huquqlari egasi o'z huquqlaridan xabardor qilish uchun mualliflik huquqining muhofaza belgisidan foydalanishi mumkin bo'lib, bu belgi asarning har bir nusxasida aks ettiriladi va quyidagi uch unsurdan iborat bo'ladi: ‐ aylana ichidagi lotincha “C” harfi; -mutlaq mualliflik huquqlari egasining ismi-sharifi (nomi); asar birinchi marta chop etilgan yil.

Asarning asl nusxasida yoki nusxasida ko'rsatilgam shaxs muallif hisoblanadi va asarlar mualliflar jamoasi tomonidan ham yaratilishi mumkin.Ahamiyatga molik jihati shundan iboratki,qonun qoidalari oshkor qilingan asarlarga ham,oshkor qilinmagan asarlarga ham tatbiq etiladi.Hozirgi kunda mamalakatimizda mualliflik huquqi obyektlarini ro'yxatga olish amaliyoti mavjud emas.Ammo bir qator xorijiy mamlakatlarda mualliflik huquqi va turdosh huquqlar obyektlarini ro'yxatga o'tkazish amaliyoti mavjud.Albatta,asarlarni ro'yxatga olish majburiy emas,ammo ularni ro'yxatga olish kelgusida asarlar bilan boģliq muammolarni bartaraf etish uchun ko'prik vazifasini o'tashi mumkin.Bevosita muallif asar yaratganidan so'ng muallifda mulkiy va shaxsiy nomulkiy huquqlar vujudga keladi.Shaxsiy nomulkiy huquqlar muallifdan begonalashtirib bo'lmaydigan huquqlardan biri bo'lib,ularni

boshqa shaxslarga berib bo'lmaydi.Ularga mualliflik huquqi,muallifning ism-sharifiga bo'lgan huquq,muallifning sha'n va qadr-qimmatiga bo'lgan huquqlar kiradi.Mulkiy huquqlarga esa asarlarni tarqatish huquqi,chop etish huquqi,asarlarni omma oldida ijro etish huquqi,barchaning e'tiboriga yetkazish va shu kabi huquqlarni o'z ichiga oladi.Bu huquqlarni muallif litsenziya shartnomasi asosida o'zga shaxslarga berishi mumkin.Asar muallifning mulki hisoblanar ekan, asarni nashr qilish,omma oldida ijro etish va undan boshqacha tarzda foydalanishda asarning o'ziga,nomiga va muallifning ismi-sharifi ko'rsatilishiga biron-bir o'zgartirish kiritishga faqat muallifning roziligi bilan yo'l qo'yiladi.Muallifning roziligisiz uning asarlarini bezaklar,so'zboshilar,xotimalar bilan bezash mumkin emas.

Muallif o'z asaridan foydalanishning har bir turi uchun haq olish huquqiga ega.Quyidagilar mualliflik huquqining buzulishi sifatida e'tirof etilmaydi: – oshkor qilinmagan asarlardan ma'lum bir maqsadda iqtiboslar olish,shu jumladan gazeta va jurnallardagi maqolalardan parchalarni matbuot sharhlari shaklida takrorlash; – kundalik voqealar jarayonida ko'rish va eshitish mumkin bo'lgan asarlarni ana shunday voqealarning sharhlarida fotografiya va kinomatografiya vositalari yordamida efirga uzatish yoki kabel orqali yuborish yo'li bilan axborot maqsadiga mos hajmda takrorlash; – daromad olishni ko'zlamagan holda ko'zi ojizlar uchun qabariq nuqtali harflar yoki boshqa usullar bilan chop etilgan asarlarni takrorlash;

Mualliflik huquqi muallif vafotidan so'ng 70 yil davomida amal qiladi.Agar asar hammualiflar tomonidan yaratilgan bo'lsa,oxirgi shaxs vafot etganidan so'ng 70 yil davomida amal qiladi.Muddat tugagandan so'ng asar ijtimoiy mulkka aylanadi.Mualliflik huquqi,muallif ismi-sharifiga bo'lgan huquq va muallif obro'sini himoya qilish huquqi muddatsiz muhofaza qilinadi.Agarda mualliflik huquqi buziladigan bo'lsa,kontrafakt nusxalar tayyorlanadigan bo'lsa,plagiatlar,asarlardan qonunga xilof ravishda foydalanish,tarqatish,barchaning e'tiboriga yetkazish ma'muriy javobgarlikka sabab bo'ladi.Agarda bu huquqbuzalik 1 yil ichida qayta sodir etiladigan bo'lsa jinoiy javobgarlikka tortishga asos bo'ladi.

Xulosa o'rnida quyidagi fikrlarni aytish mumkinki,hozirgi kunda yurtimizda mualliflik huquqi bo'yicha juda ko'p muammolar mavjud.Ba'zi insonlar boshqalarning asarlarini muallifning roziligisiz chiqarib yuborishayotgani va mana shu ishlardan mo'maygina daromad topishayotgani,qo'shiqchilar tomonidan shoirlarning she'rlarini so'ramasdan qo'shiq qilib aytishayotgani yoki olimlarning,professorlarning ilmiy ma'ruzalaridan yoki kitoblaridan ma'lumotlarni olib o'zlarining ilmiy ishlarida foydalanayotgani achinarli holat, albatta.Mana shunday plagiatlar natijasida insonlarda shaxsiy fikrlash qobiliyati yo'qolib borayotgani achinarlidir.Shaxsiy fikrlash qobilyatining yo'qolishi mamlakat tanazzuliga ham olib kelishi mumkin.Agar biz nafaqat mualliflik huquqini balki barcha intellektual mulk obyektlarini himoya qilsak,ular bilan boģliq bo'lgan muammollarni bartaraf etsak,bu soha

ham Vatanimiz nufuzini oshiruvchi bir mezon bo'ladi.Zero,yurtboshimiz ta'kidlaganlaridek, "Intellektual mulk himoyasini mustahkamlay olsak,bu ham uchinchi Renesansga mustahkam poydevor bo'lishi mumkin".

Foydalanilgan adabiyotlar: "Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar tòģrisida"gi qonun 20.07.2006 Intellektual mulk darslik 2020-yil https://uz.m.wikipedia.org/wiki/Mualliflik_huquqi

E'tiboringiz uchun tashakkur)

O'xshashlar

Mualliflik huquqi

Mulk huquqi

Mulk huquqi 2

Mulk va mulk huquqi tushunchasi va tamoyillari

Intellektual mulk ob’ektlarini muhofaza qilish usullari