Fuqarolik jamiyati institutlari - Huquqshunoslik - Slaydlar

Fuqarolik jamiyati institutlari

Yuklangan vaqt:

30.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4117.603515625 KB

Ko'chirib olish

FUQAROLIK JAMIYATI INSTITUTLARI

Fuqarolik jamiyati institutlari Fuqarolik jamiyati institutlari – jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini, boshqa demokratik qadriyatlarni himoya qilish, ijtimoiy, madaniy va maʼrifiy maqsadlarga erishish, maʼnaviy va barcha nomoddiy ehtiyojlarni qondirish, xayriya faoliyatini amalga oshirish xamda boshqa ijtimoiy foydali natijalarga erishishni taʼminlovchi oʻzini oʻzi boshqaruvchi demokratik institutlardir.

Tahlillar shuni koʻrsatmoqdaki, ilgʻor demokratik davlatlar qonunchiligi asosida fuqarolik jamiyati institutlarini quyidagicha guruhlarga boʻlish mumkin: -jamoat birlashmalari; - kasaba uyushmalari; - ijodiy ittifoqlar; - oʻzini oʻzi bosharuvchi tashkilotlar; - siyosiy partiyalar; - xodimlarning sohaviy assotsiatsiyalari; - fuqarolik tashabbuslari institutlari; - jamoatchilik kengashlari; - oʻzini oʻzi boshqarish organlari; - jamoatchilik kuzatuvi komissiyalari va boshqalar.

“ Fuqarolar va fuqarolik jamiyati institutlari Oʻzbekiston Respublikasi Davlat byudjetining shakllantirilishi hamda ijro etilishi ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshiradi” Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 148-moddasi Bugungi kunda Oʻzbekistonda 9 mingga yaqin nodavlat notijorat tashkilotlar, 9 mingdan ortiq oʻzini oʻzi boshqarish organlari faoliyat yuritmoqda.

Mahalla - dunyoda kamdan-kam uchraydigan, insonni jamiyat bilan uygʻun va bagʻrikenglik ruhida tarbiyalaydigan, xalq bilan davlat oʻrtasida ishonchli koʻprik vazifasini bajaradigan noyob ijtimoiy tuzilma. Yangi tahrirdagi Konstitutsiyaning 69-moddasiga koʻra, mahalla fuqarolik jamiyati instituti sifatida belgilandi. Fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari (mahalla) – asrlar osha milliy urf-odat va anʼanalarimizni bezavol saqlab, xalqimiz uchun ezgulik va tarbiya beshigi, yaxshi qoʻshnichilik va hamjihatlik maskani boʻlib kelmoqda. Uning bevosita aholi tomonidan shakllantirilib, davlatdan mustaqil holda faoliyat yuritib, oʻz hududida yashab kelayotgan aholining manfaatlarini toʻgʻridan-toʻgʻri ifoda etishi kuchli fuqarolik jamiyatining asosiy talabidir .Mahalla institutining konstitutsiyaviy- huquqiy maqomi

Siyosiy partiyalar: faoliyatining huquqiy asoslari, oʻziga xos xususiyatlari Siyosiy partiya jamoat birlashmasining shunday bir shakliki, u orqali muayyan guruh (masalan, tadbirkorlar, shifokorlar va h.k.) oʻzaro birlashib, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda davlat roʻyxatidan oʻtgan holda oʻz xoxish-istaklarini, manfaatlarini davlat boshqaruvida hisobga olinishi hamda boshqaruvda ishtirok etish uchun kurashadilar. Siyosiy partiyaning boshqa jamoat birlashmalari yoki turli nodavlat notijorat tashkilotlaridan asosiy farqi, ularning hokimiyat uchun kurashda (saylovlarda) ishtirok etishidir.

Siyosiy partiyalar turli tabaqa va guruhlarning siyosiy irodasini ifodalaydilar va oʻzlarining demokratik yoʻl bilan saylab qoʻyilgan vakillari orqali davlat hokimiyatini tuzishda ishtirok etadilar. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 60-moddasiga Siyosiy partiya muayyan manfaatlar birligi asosida birlashgan fuqarolardan iborat, hokimiyat uchun, boshqaruvda ishtirok etish uchun harakat qiladigan nodavlat tashkiloti hisoblanadi. Bunday demokratik institutlarning mavjudligi jamiyatda fikrlar xilma-xilligini taʼminlashga xizmat qiladi. Davlat boshqaruvida yagona gʻoya xukmronligini cheklaydi, rivojlanishga, taraqqiyotga ijobiy taʼsir koʻrsatadi.

Siyosiy partiyalarni tuzish uchun kamida 8 ta hududiy subyektda (viloyatda), shu jumladan, Qoraqalpogʻiston Respublikasi va Toshkent shahrida yashayotgan hamda partiyaga birlashish istagida boʻlgan kamida 20 ming fuqaroning imzosi boʻlishi talab etiladi. O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi bir paytning o‘zida faqat bitta siyosiy partiyaga a’zo bo‘lishi mumkin. Partiyaga mansubligiga ko‘ra fuqaroning huquqlarini har qanday cheklash, xuddi shuningdek unga imtiyozlar yoki ustunliklar berish taqiqlanadi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti respublika barcha fuqarolarining huquq va erkinliklariga rioya qilinishining kafili sifatida prezidentlik vakolatlarini bajarish muddati davomida siyosiy partiyaga a’zolikni yoki unda ishtirok etishni to‘xtatib turishi yoxud butunlay to‘xtatishi shart. Quyidagilar siyosiy partiyalarga a’zo bo‘la olmaydilar: - sudyalar; - O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasining mansabdor shaxslari; - prokurorlar va prokuratura tergovchilari; - ichki ishlar, O‘zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi organlari, davlat xavfsizlik xizmati xodimlari; - harbiy xizmatchilar; - xorijiy davlatlarning fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar. Siyosiy partiyalarga a’zolik yakka tartibda qayd etiladi. Siyosiy partiyalar toʻgʻrisidagi Oʻzbekiston Respublikasining qonuni 4-modda

Nodavlat notijorat tashkilotlari – fuqarolik jamiyati instuti sifatida Oʻzbekistonda fuqarolik jamiyatini shakllantirishda uni asosiy tarkibiy qismi sanalgan nodavlat notijorat tashkilotlarining oʻrni beqiyosdir. BMT tomonidan nohukumat tashkiloti “davlat yoki xalqaro darajada fuqarolarning ixtiyoriy notijorat maqsadda tashkil etilgan ittifoqi” deb taʼrif berilgan boʻlsa, Yevropa Kengashi tomonidan “nohukumat tashkiloti oʻz mohiyatiga koʻra, oʻzini oʻzi boshqarishga asoslangan ixtiyoriy tashkilot” sifatida keltiriladi .

INTIZOMIY JAZO USTIDAN SUDGA MUROJAAT QILISH MUDDATLARI560-MODDA “ Oʻzbekiston Respublikasida jamoat birlashmalari toʻgʻrisida”gi Qonuniga asosan jamoat birlashmasi kamida oʻn nafar fuqaroning tashabbusi bilan tuziladi. Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolari jamoat birlashmasi aʼzolari (qatnashchilari) boʻladilar. Siyosiy partiyalardan tashqari jamoat birlashmalarining ustavida chet el fuqarolari va fuqaroligi boʻlmagan shaxslarning birlashmaga aʼzo boʻlishlari koʻzda tutilishi mumkin. Oʻzbekiston Respublikasi qonunchiligi tahlilidan kelib chiqqan holda, nodavlat notijorat tashkilotlarning 4 ta oʻziga xos belgisini alohida ajratib koʻrsatish mumkin: – jismoniy va (yoki) yuridik shaxslar tomonidan ixtiyoriylik asosida tashkil etiladi; – daromad (foyda) olishni oʻz faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmaydi; – olingan daromadlarni (foydani) oʻz qatnashchilari (aʼzolari) oʻrtasida taqsimlamaydi; – oʻzini oʻzi boshqaruvga asoslanadi.

Bugungi kunda Oʻzbekistonda faoliyat yuritayotgan 8 922 ta (2023-yil 1-yanvar holatiga) nodavlat notijorat tashkilotlarining tashkiliy-huquqiy quyidagicha: – jamoat birlashmalari 7173 ta; – muassasalar 713 ta; – jamoat fondlari 555 ta; – boshqa tashkiliy-huquqiy shakldagi NNTlar (uyushma, ittifoq) 481 ta. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 59-moddasida kasaba uyushmalarining huquqiy maqomi belgilangan. Unga koʻra, kasaba uyushmalari xodimlarning ijtimoiy-iqtisodiy huquqlari va manfaatlarini ifoda etadilar va himoya qiladilar. Kasaba uyushmasi – fuqarolarning oʻz faoliyati yoki oʻqishi turi boʻyicha umumiy kasbiy manfaatlari bilan bogʻliq boʻlgan, ularning mehnatga oid, boshqa ijtimoiy-iqtisodiy huquq va manfaatlarini ifodalash hamda himoya qilish maqsadida tuziladigan, oʻz ustavi asosida faoliyat koʻrsatadigan ixtiyoriy jamoat birlashmasidir. Kasaba uyushmalari oʻz faoliyatlarini jamoatchilik birlashmalarida yuridik shaxs maqomida amalga oshirishlari mumkin, ularning ustavlari adliya organlarida roʻyxatga olinadi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Davlat boshqaruvi va fuqarolik jamiyati institutlari o’zaro munosabatlari

Fuqarolik jamiyati tushunchasi

O'zbekistonda fuqarolik jamiyati asoslarining shakllanishi

Kuchli davlatdan - kuchli fuqarolik jamiyati sari konsepsiyasi

O’zbekistonda huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining shakllanishi