Aksiomatikaning umumiy masalalari - Geometriya - Slaydlar

Aksiomatikaning umumiy masalalari

Yuklangan vaqt:

19.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

553 KB

Ko'chirib olish

Aksiomatikaning umumiy Aksiomatikaning umumiy masalalarimasalalariAksiomatikaning umumiy Aksiomatikaning umumiy masalalarimasalalari

Aksiomatika Birlashtirish Tartib Kongruentlik Yoki harakat Parallellar Uzluksizlik

RejaReja RejaReja • Geometriyani aksiomalar asosida qurishGeometriyani aksiomalar asosida qurish • Aksiomalarning birinchi gruppasiAksiomalarning birinchi gruppasi • Aksiomalarning ikkinchi gruppasiAksiomalarning ikkinchi gruppasi • Aksiomalarning uchinchi gruppasiAksiomalarning uchinchi gruppasi • Aksiomalarning to’rtinchi gruppasiAksiomalarning to’rtinchi gruppasi • Aksiomalarning beshinchi gruppasiAksiomalarning beshinchi gruppasi

Aksiomalarning tartib aksiomalari . Aksiomalarning tartib aksiomalari . Aksiomalarning tartib aksiomalari . Aksiomalarning tartib aksiomalari . Bu gruppaning aksiomalari “Bu gruppaning aksiomalari “ orasidaorasida ” tushunchasini ” tushunchasini aniqlaydi. Bu tushunchaga asoslanib to’g’ri chiziq, tekislik, fazoda aniqlaydi. Bu tushunchaga asoslanib to’g’ri chiziq, tekislik, fazoda nuqtalarning joylashishida tartibni o’rnatishga imkoniyat beradi.nuqtalarning joylashishida tartibni o’rnatishga imkoniyat beradi. 1.1. Agar B nuqta A va C nuqtalar orasida yotsa, u chog’da A,B,C- Agar B nuqta A va C nuqtalar orasida yotsa, u chog’da A,B,C- to’g’ri chiziqning uchta turli nuqtalarini bildiradi va B nuqta C to’g’ri chiziqning uchta turli nuqtalarini bildiradi va B nuqta C bilan A orasida ham yotadi (1-rasm).bilan A orasida ham yotadi (1-rasm). 2.2. A va C qanday nuqtalar bo’lsada ,AC to’g’ri chiziqda kamida A va C qanday nuqtalar bo’lsada ,AC to’g’ri chiziqda kamida shunday bitta B nuqta topiladiki ,C nuqta A bilan B orasida yotadi.shunday bitta B nuqta topiladiki ,C nuqta A bilan B orasida yotadi. 3.3. To’g’ri chiziqning uchta nuqtasi berilgan bo’lsa, ularning To’g’ri chiziqning uchta nuqtasi berilgan bo’lsa, ularning bittadan ortig’i qolgan ikkitasi orasida yota olmaydi. bittadan ortig’i qolgan ikkitasi orasida yota olmaydi. 4.4. (PASH aksiomasi) Bir to’g’ri chiziqda yotmagan uchta A,B,C (PASH aksiomasi) Bir to’g’ri chiziqda yotmagan uchta A,B,C nuqta va ABC tekislikda yotgan hamda, A,B,C nuqtalarning biridan nuqta va ABC tekislikda yotgan hamda, A,B,C nuqtalarning biridan ham o’tmagan a to’g’ri chiziq berilgan bo’lsin. (3-rasm) agar a ham o’tmagan a to’g’ri chiziq berilgan bo’lsin. (3-rasm) agar a to’g’ri chiziq AB kesma nuqtalarining biridan o’tsa u AC kesma to’g’ri chiziq AB kesma nuqtalarining biridan o’tsa u AC kesma nuqtalarining biridan yoki BC kesma nuqtalarining biridan o’tadi. nuqtalarining biridan yoki BC kesma nuqtalarining biridan o’tadi.

Aksiomalarning kongruentlik va Aksiomalarning kongruentlik va harakat aksiomalariharakat aksiomalari Aksiomalarning kongruentlik va Aksiomalarning kongruentlik va harakat aksiomalariharakat aksiomalari • Asosiy tushunchasi: “kongruentlik “ yoki “teng”.Asosiy tushunchasi: “kongruentlik “ yoki “teng”. • Agar A,B-a to’g’ri chiziqning ikki nuqtasi, va A’-shu to’g’ri chiziq yoki Agar A,B-a to’g’ri chiziqning ikki nuqtasi, va A’-shu to’g’ri chiziq yoki boshqa a’ to’g’ri chiziq nuqtasi bo’lsa, u chog’da a’ to’g’ri chiziqda A’ boshqa a’ to’g’ri chiziq nuqtasi bo’lsa, u chog’da a’ to’g’ri chiziqda A’ nuqtasidan berilgan tomonda yotuvchi bittagina shunday B’ nuqtani nuqtasidan berilgan tomonda yotuvchi bittagina shunday B’ nuqtani hamisha topish mumkinki, ABkesma A’B’ kesmaga kongruent (teng) hamisha topish mumkinki, ABkesma A’B’ kesmaga kongruent (teng) bo’ladi.bo’ladi. • Agar A’B’ kesma va A”B” kesma uchinchi AB kesmaga kongruent Agar A’B’ kesma va A”B” kesma uchinchi AB kesmaga kongruent bo’lsa, A’B’ kesma A”B”kesmaga ham kongruentdir.bo’lsa, A’B’ kesma A”B”kesmaga ham kongruentdir. • Faraz qilaylik: AB va BC –a to’g’ri chiziqning umumiy ichki Faraz qilaylik: AB va BC –a to’g’ri chiziqning umumiy ichki nuqtalarga ega bo’lmagan ikki kesmasi bo’lsin; A’B’va B’C’ esa, o’sha nuqtalarga ega bo’lmagan ikki kesmasi bo’lsin; A’B’va B’C’ esa, o’sha to’g’ri chiziq yoki boshqa a’ to’g’ri chiziqning yana umumiy nuqtalarga to’g’ri chiziq yoki boshqa a’ to’g’ri chiziqning yana umumiy nuqtalarga ega bo’lmagan ikki kesmalari bo’lsin.(4-rasm);agar unda AB≡A’B’ va ega bo’lmagan ikki kesmalari bo’lsin.(4-rasm);agar unda AB≡A’B’ va BC≡B’C’ bo’lsa, u chog’da AC≡A’C’ bo’ladi. BC≡B’C’ bo’lsa, u chog’da AC≡A’C’ bo’ladi. • Har bir burchak o’z- o’ziga kongruent. Har bir burchak berilgan Har bir burchak o’z- o’ziga kongruent. Har bir burchak berilgan tekislikda berilgan nurdan berilgan tarafga faqat yagona ravishda tekislikda berilgan nurdan berilgan tarafga faqat yagona ravishda qo’yish mumkin.qo’yish mumkin. • Agar ABC va A’B’C’uchburchak uchun (5-rasm) ushbu Agar ABC va A’B’C’uchburchak uchun (5-rasm) ushbu kongruentliklar mavjud bo’lsa: AB≡A’B’, AC≡A’C’ kongruentliklar mavjud bo’lsa: AB≡A’B’, AC≡A’C’ kongruentligi ham mavjud bo’ladi kongruentligi ham mavjud bo’ladi

Aksiomalarning Parallelar aksiomasiAksiomalarning Parallelar aksiomasi Aksiomalarning Parallelar aksiomasiAksiomalarning Parallelar aksiomasi • (EVKLID AKSIOMASI). Agar a-ixtiyoriy to’g’ri chiziq va A (EVKLID AKSIOMASI). Agar a-ixtiyoriy to’g’ri chiziq va A unda yotmagan nuqta bo’lsa, u chog’da A nuqta va a to’g’ri unda yotmagan nuqta bo’lsa, u chog’da A nuqta va a to’g’ri chiziq bilan aniqlanuvchi tekislikda A nuqtadan o’tib, a chiziq bilan aniqlanuvchi tekislikda A nuqtadan o’tib, a to’g’ri chiziq bilan kesishmaydigan to’g’ri chiziqlar bittadan to’g’ri chiziq bilan kesishmaydigan to’g’ri chiziqlar bittadan oshiq emasdir.oshiq emasdir.

Aksiomalarning Uzluksizlik aksiomalariAksiomalarning Uzluksizlik aksiomalari Aksiomalarning Uzluksizlik aksiomalariAksiomalarning Uzluksizlik aksiomalari • (( O’lchash aksiomasi yoki Arximed aksiomasi) AB va CD- ixtiyoriy O’lchash aksiomasi yoki Arximed aksiomasi) AB va CD- ixtiyoriy ikki kesma bo’lsin; u holda AB to’g’ri chiziqda chekli sonli shunday ikki kesma bo’lsin; u holda AB to’g’ri chiziqda chekli sonli shunday nuqtalar mavjudki, kesmalar CD kesmaga nuqtalar mavjudki, kesmalar CD kesmaga kongruent va B nuqta A bilan An orasida yotadi.kongruent va B nuqta A bilan An orasida yotadi. • (To’g’ri chiziqda mukammallik aksiomasi). To’g’ri chiziqning (To’g’ri chiziqda mukammallik aksiomasi). To’g’ri chiziqning nuqtalari shunday sistemani, chiziqli tartibni saqlash sharti bilan nuqtalari shunday sistemani, chiziqli tartibni saqlash sharti bilan birga kongruentlik aksiomalarining birinchisini va Arximed birga kongruentlik aksiomalarining birinchisini va Arximed aksiomasini buzmastan turib, kengaytirish mumkin emasdiraksiomasini buzmastan turib, kengaytirish mumkin emasdir . .

E’tiboringiz uchun E’tiboringiz uchun raxmatraxmatE’tiboringiz uchun E’tiboringiz uchun raxmatraxmat

O'xshashlar

Trapetsiya haqida umumiy ma’lumot

Ko’rinishlar. Bosh va asosiy va mahalliy, qo’shimcha ko’rinishlar (dars ishlanma)

Chizma geometriya masalalarni yechishda texnik vositalar va pedagogik texnologiyalardan foydalanish

Tekislikning berilishi

Fazoda tekisliklarning o’zaro joylashuvi (maktab darsligi asosida)