Тебранма ҳаракат динамикаси. Мажбурий тебранишлар ва резонанс. Тўлқинлар - Fizika - Slaydlar

Тебранма ҳаракат динамикаси. Мажбурий тебранишлар ва резонанс. Тўлқинлар

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

380.5 KB

Ko'chirib olish

11 РежаРежа :: 1. 1. Гармоник тебранма Гармоник тебранма ҳҳ аракат аракат характеристикалари.характеристикалари. 2. 2. Тебранма Тебранма ҳҳ аракат динамикаси. Маятниклараракат динамикаси. Маятниклар 3. 3. Мажбурий тебранишлар ва резонанс.Мажбурий тебранишлар ва резонанс. 4. 4. ТТ ўў лл ққ инлар. Тинлар. Т ўў лл ққ ин тенгламаси.ин тенгламаси. 5. 5. ТТ ўў лл ққ инлар интерференцияси ва дифракцияси.инлар интерференцияси ва дифракцияси. Тебранма ҳ аракат динамикаси. Мажбурий тебранишлар ва резонанс. Т ў л қ инлар WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

22 Тебранма щаракат ёки тебраниш деб жисмнинг мувозанат Тебранма щаракат ёки тебраниш деб жисмнинг мувозанат вазиятидан бир томонга ва =арама-=арши томонга вазиятидан бир томонга ва =арама-=арши томонга щаракатланишининг даврий такрорланишига айтилади. щаракатланишининг даврий такрорланишига айтилади. Агар бундай тебраниш тенг ва=тлар орасида былса, бу Агар бундай тебраниш тенг ва=тлар орасида былса, бу щаракатга даврий тебраниш дейилади. Тебранишларнинг щаракатга даврий тебраниш дейилади. Тебранишларнинг энг оддий тури гармоник тебранишдир. энг оддий тури гармоник тебранишдир. Жисм тебранма щаракат =илиши учун:Жисм тебранма щаракат =илиши учун: 1. 1. мувозанат вазиятга эга былиши керак; мувозанат вазиятга эга былиши керак; 2. 2. мувозанат вазиятидан чи=арилгач эса уни аввалги мувозанат вазиятидан чи=арилгач эса уни аввалги вазиятига =айтарувчи куч вужудга келиши керак. вазиятига =айтарувчи куч вужудга келиши керак. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

33Гармоник тебранишнинг характеристикалари Гармоник тебранишнинг характеристикалари ққ уйидагиларуйидагилар 1. М увозанат вазиятидан силжишининг энг катта (максимал) қ иймати силжиш амплитудаси деб аталади. 2. Жисмнинг битта т ў ли қ тебраниши учун кетган ва қ т тебраниш даври (Т) дейилади.   2 k m T = = 2  (1) Бирлик ва қ т давомидаги тебранишлар сони ёки даврга тескари б ў лган катталик частота дейилади T 1 2 1 m k  = = (2)  = Силжишга пропорционал б ў лган ва унга қ арама- қ арши й ў налган куч ҳ осил қ илган тебраниш гармоник тебраниш дейилади. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

44Физик маятник механик тебранувчи система бФизик маятник механик тебранувчи система б ўў либ, олиб, о ғғ ирлик ирлик кучи таъсирида горизонтал кучи таъсирида горизонтал ўққўққ а нисбатан тебранувчи а нисбатан тебранувчи ққ аттиатти ққ жисмдир. Вазнсиз ва деформацияланмайдиган ипда тебранаётган жисмдир. Вазнсиз ва деформацияланмайдиган ипда тебранаётган моддий нумоддий ну ққ та математик маятник дейилади. Математик маятник та математик маятник дейилади. Математик маятник тебранишларининг даври тебранишларининг даври ққ уйидаги формуладан аниуйидаги формуладан ани ққ ланади :ланади : Т = 2  g l Агар моддий ну қ та ёки тебранувчи система таш қ и даврий ў згарувчи куч таъсирида тебранса мажбурий тебраниш дейилади. Тебранишларнинг сынмаслигини таъминловчи таш қ и куч мажбурловчи куч дейилади. Мажбурий тебранишлар амплитудаси мажбурий ва хусусий тебранишлар даврий частоталарининг қ ийматига бо ғ ли қ : А =   2 20 m m f   f 0 –мажбурловчи кучнинг амплитудавий қ иймати; m - тебранувчи жисмнинг массаси;  -жисм щусусий тебранишларининг доиравий частотаси.  m – мажбурловчи куч тебранишларининг доиравий частотаси. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

55Системанинг мажбурий тебранишлари частотаси Системанинг мажбурий тебранишлари частотаси унинг хусусий тебранишлари частотаси унинг хусусий тебранишлари частотаси ққ ийматига яийматига я ққ ин ин бб ўў лганда амплитуда лганда амплитуда ўў зининг максимал зининг максимал ққ ийматига ийматига эришади. эришади.  m m ==  б б ўў лганда мажбурий тебранишлар лганда мажбурий тебранишлар амплитудасининг кескин ортиб кетиши амплитудасининг кескин ортиб кетиши хх одисаси одисаси резонанс (акс-садо деган маънони англатади) дейилади.резонанс (акс-садо деган маънони англатади) дейилади. Тебранишларнинг муТебранишларнинг му ҳҳ итда таритда тар ққ алиши талиши т ўў лл ққ ин жараён ин жараён ёки тёки т ўў лл ққ ин дейилади. Тин дейилади. Т ўў лл ққ иннинг тариннинг тар ққ алиш йалиш й ўў налишиналиши нур нур дейилади. Агар мущит зарралари нурга дейилади. Агар мущит зарралари нурга перпендикуляр тебранса кперпендикуляр тебранса к ўў ндаланг, нур бндаланг, нур б ўў йлаб тарйлаб тар ққ алса алса быйлама тбыйлама т ўў лл ққ ин дейилади. Бин дейилади. Б ўў йлама тйлама т ўў лл ққ инлар эластик инлар эластик ҳҳ ажмга эга бажмга эга б ўў лмаган мулмаган му ҳҳ итда, китда, к ўў ндаланг тндаланг т ўў лл ққ инлар инлар эластик муэластик му ҳҳ итда итда ҳҳ осил босил б ўў лади. Валади. Ва ққ тнинг ихтиёрий тнинг ихтиёрий пайтида тпайтида т ўў лл ққ иннинг ихтиёрий нуиннинг ихтиёрий ну ққ тасининг силжишини тасининг силжишини ққ уйидаги муносабат билан аниуйидаги муносабат билан ани ққ лаш мумкин:лаш мумкин: х = А· sin ) ( V y t (5) Ушбу муносабат т ў л қ ин тенгламаси дейилади. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

66 WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

77Т ў л қ иннинг ва қ т бирлиги ичида нурга перпендикуляр б ў лган юза бирлиги ор қ али олиб ў тган энергияси т ў л қ ин и нтенсивлиги (J) дейилади. J = Q V = 2 1  V  2 A 2 Т ў л қ иннинг интенсивлиги му ҳ ит зичлиги, т ў л қ иннинг тар қ алиш тезлиги, частотасининг квадрати ва амплитудасининг квадратига пропорционалдир. Фазода икки т ў л қ иннинг фазонинг ҳ ар бир ну қ тасида натижаловчи тебранишлар амплитудаларининг ва қ т ў тиши билан ў згармайдиган та қ симланиши ва қў шилиши интерференция дейилади. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

88Т ў л қ иннинг ва қ т бирлиги ичида нурга перпендикуляр б ў лган юза бирлиги ор қ али олиб ў тган энергияси т ў л қ ин и нтенсивлиги (J) дейилади. J = Q V = 2 1  V  2 A 2 Т ў л қ иннинг интенсивлиги му ҳ ит зичлиги, т ў л қ иннинг тар қ алиш тезлиги, частотасининг квадрати ва амплитудасининг квадратига пропорционалдир. Фазода икки т ў л қ иннинг фазонинг ҳ ар бир ну қ тасида натижаловчи тебранишлар амплитудаларининг ва қ т ў тиши билан ў згармайдиган та қ симланиши ва қў шилиши интерференция дейилади. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

99.. Максимумлар шартиМаксимумлар шарти .. Фазонинг А ва В ну Фазонинг А ва В ну ққ талариданталаридан тартар ққ алаётган икки талаётган икки т ўў лл ққ иннинг О нуиннинг О ну ққ тадаги тадаги интерференциясини кузатайлик. интерференциясини кузатайлик. Агар фазонинг ушбу О нуАгар фазонинг ушбу О ну ққ тасидаги тебранишларини тасидаги тебранишларини юзага келтирувчи тюзага келтирувчи т ўў лл ққ инларнинг йинларнинг й ўў л айирмаси бутун л айирмаси бутун сон марта тсон марта т ўў лл ққ ин узунлигига тенг бин узунлигига тенг б ўў лса, мулса, му ҳҳ итнинг шу итнинг шу нуну ққ тасидаги тебранишлар амплитудаси энг катта тасидаги тебранишлар амплитудаси энг катта (максимал) б(максимал) б ўў лади:лади: n 2  у 1 - у 2 = = 2 n Минимумлар шарти. Агар фазонинг бирор ну қ тасидаги тебранишларни юзага келтирувчи т ў л қ инларнинг й ў л айирмаси то қ сон марта ярим т ў л қ ин узунлигига тенг б ў лса, му ҳ итнинг бу ну қ тасидаги тебранишлар амплитудаси энг кичик б ў лади : у 1 - у 2 = ( 2 n + 1 ) 2  WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

1010Агар бирор манба ана шу шартни Агар бирор манба ана шу шартни ққ аноатлантирса у аноатлантирса у когерент манба дейилади. Улар когерент манба дейилади. Улар ҳҳ осил осил ққ илган тилган т ўў лл ққ инлар инлар когерент ткогерент т ўў лл ққ инлар дейилади. Интерференция инлар дейилади. Интерференция ҳҳ одисасининг натижаси сифатида фазода энергия одисасининг натижаси сифатида фазода энергия ққ айта айта тата ққ симланади. Гюйгенс принципига ксимланади. Гюйгенс принципига к ўў ра, фазонинг тра, фазонинг т ўў лл ққ ин ин ғғ алаёни етиб борган алаёни етиб борган ҳҳ ар бир нуар бир ну ққ таси иккиламчи ттаси иккиламчи т ўў лл ққ инлар инлар мм аа нбасига айланади. Шу иккиламчи тнбасига айланади. Шу иккиламчи т ўў лл ққ инларнинг инларнинг барчасига уринма ббарчасига уринма б ўў лган сирт тлган сирт т ўў лл ққ ин сиртнинг кейинги ин сиртнинг кейинги вазиятларини квазиятларини к ўў рсатади. Бу принцип товуш трсатади. Бу принцип товуш т ўў лл ққ инлари, инлари, ёруёру ғғ лик тлик т ўў лл ққ инлари ва бошинлари ва бош ққ а та т ўў лл ққ инларнинг таринларнинг тар ққ алишини алишини тавсифлаш учун яротавсифлаш учун яро ққ лидир. лидир. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

O'xshashlar

Моддий нуқтанинг эркин тебранма ҳаракати

Ёруглик дифракцияси

Фотометрик ва Спектрафотометрик анализ методлари

Statistik termodinamika muammolari

Динамика