logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Fizika
  4. Golografiya

Golografiya

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

406 KB
Ko'chirib olish
GolografiyaGolografiya GolografiyaGolografiya  Golografiya tarixidan. Golografiya tarixidan. Golografiya (yunoncha — Golografiya (yunoncha — to'la yozuv) — to'la yozuv) — interferensiya mazarasi interferensiya mazarasi yordamida yozuvni va yordamida yozuvni va to'Iqin maydonini qayta to'Iqin maydonini qayta tiklashning maxsus usuli. tiklashning maxsus usuli. Bu usul interferensiya va Bu usul interferensiya va difraksiya qonunlariga difraksiya qonunlariga asoslangan.asoslangan.  Jismlarning fazoviy tasvirini qayd Jismlarning fazoviy tasvirini qayd qilishning va qayta tiklashning bu qilishning va qayta tiklashning bu yangi usuli 1947- yilda ingliz fizigi yangi usuli 1947- yilda ingliz fizigi D.Gabor (1900-1979) tomo-nidan D.Gabor (1900-1979) tomo-nidan kashf qilingan. Bu kashfiyoti kashf qilingan. Bu kashfiyoti uchun D.Gabor 1971- yilda Nobel uchun D.Gabor 1971- yilda Nobel mukofotiga sazovor bmukofotiga sazovor b o’o’ ldi. ldi. Golografiya ixtiro qilingan Golografiya ixtiro qilingan dastlabki yillarda unga yetarlicha dastlabki yillarda unga yetarlicha e'tibor berilmadi. Buning aspsiy e'tibor berilmadi. Buning aspsiy sababi qizigan manbalar sababi qizigan manbalar chiqaradigan yorug’lik to’lqinlari chiqaradigan yorug’lik to’lqinlari yodamida keskin interferensiya yodamida keskin interferensiya manzarasi hosil qilish-ning imkoni manzarasi hosil qilish-ning imkoni bo’lmaganligidadir. Ammo yuqori bo’lmaganligidadir. Ammo yuqori darajadagi monoxromatik nurlar darajadagi monoxromatik nurlar — lazer nurlari paydo bo’lganidan — lazer nurlari paydo bo’lganidan so’ng bu usulning amalda so’ng bu usulning amalda qo’llanishida keskin burilish ro’y qo’llanishida keskin burilish ro’y berdi.berdi. Golografiyaning asosi.Golografiyaning asosi.  Endi golografiyaning asosi bilan tanishishga Endi golografiyaning asosi bilan tanishishga o’o’ taylik. taylik. Xo’sh, jism to’g’risidagi malumot (uning tasviri) Xo’sh, jism to’g’risidagi malumot (uning tasviri) qanday qilib qayd etiladi va qanday qilib tiklanadi? qanday qilib qayd etiladi va qanday qilib tiklanadi? Buning uchun jismdan chiqayotgan to’lqin amplitudasi Buning uchun jismdan chiqayotgan to’lqin amplitudasi va fazasini qayd qilish va qayta tiklash zarur. Bu esa va fazasini qayd qilish va qayta tiklash zarur. Bu esa amalda mumkin. Chunki interferensiyada, amalda mumkin. Chunki interferensiyada, intensivlikning taqsimoti interferensiyaga kiruvchi intensivlikning taqsimoti interferensiyaga kiruvchi to’lqinlarning ham amplitudalariga, ham fazalariga to’lqinlarning ham amplitudalariga, ham fazalariga bog’liq bog’liq Gologramma hosil qilish.Gologramma hosil qilish.  Gologramma deb,fotoplastinkada qayd qilingan Gologramma deb,fotoplastinkada qayd qilingan tayanch va jism to 'Iqinlari hosil qilgan tayanch va jism to 'Iqinlari hosil qilgan interferension manzamga aytiladi. interferension manzamga aytiladi. Buning qanday Buning qanday amalga oshirilishi.amalga oshirilishi.  Lazer nuri ikkita qismga ajratilib, bir qismi Lazer nuri ikkita qismga ajratilib, bir qismi ko’zguga, ikkinchi qismi esa jismga yoo’naltiriladi. ko’zguga, ikkinchi qismi esa jismga yoo’naltiriladi. Nurning birinchi qismi ko’zgudan qaytib Nurning birinchi qismi ko’zgudan qaytib fotoplastinkaga tushsa (tayanch to’lqini), ikkinchi fotoplastinkaga tushsa (tayanch to’lqini), ikkinchi qismi jismdan qaytib fotoplastinkaga tushadi (jism qismi jismdan qaytib fotoplastinkaga tushadi (jism to’lqini). Bu tto’lqini). Bu t o’o’ lqinlar kogerent blqinlar kogerent b o’o’ lganliklari uchun lganliklari uchun fotoplastinkada interferensiya manzarasini vujudga fotoplastinkada interferensiya manzarasini vujudga keltiradi. Tayanch va jism to’lqinlarining qo’shilishi keltiradi. Tayanch va jism to’lqinlarining qo’shilishi natijasida hosil bo’lgan interferensiya natijasida hosil bo’lgan interferensiya manzarasining fotoplastinkadagi rasmi chiqarilib, manzarasining fotoplastinkadagi rasmi chiqarilib, gologramma hosil qilinadi.gologramma hosil qilinadi. Golografik tasvirni tiklash.Golografik tasvirni tiklash.  Tasvirni tiklash uchun gologramma dastlabki joyiga Tasvirni tiklash uchun gologramma dastlabki joyiga qq o’o’ yiladi U tayanch tyiladi U tayanch t o’o’ lqini bilan yoritilib, lazerning lqini bilan yoritilib, lazerning jism orqali tushadigan qismi tjism orqali tushadigan qismi t o’o’ siladi. Fotoplastinkaga siladi. Fotoplastinkaga tushayotgan nurning interferension manzaradagi tushayotgan nurning interferension manzaradagi difrak-siyasi natijasida jism to’lqinining nusxasi, ya'ni difrak-siyasi natijasida jism to’lqinining nusxasi, ya'ni jismning mavhum hajmiy tasviri tiklanadi. Tasvirda jismning mavhum hajmiy tasviri tiklanadi. Tasvirda jismning barcha xususiyatlari aks-langan bo’lib, jismning barcha xususiyatlari aks-langan bo’lib, golografiyagacha qayerda turgan bo’lsa, o’sha joyda golografiyagacha qayerda turgan bo’lsa, o’sha joyda turadi. U shunchalik real tuyuladiki, ushlab ko’rish turadi. U shunchalik real tuyuladiki, ushlab ko’rish mumkindek bo’ladi. Bundan tashqari, kuzatish mumkindek bo’ladi. Bundan tashqari, kuzatish gologrammaning o’ng tomonidan gologrammaning o’ng tomonidan o’o’ tkir burchak tkir burchak ostida olib borilsa, narsaning haqiqiy tasviri ham ostida olib borilsa, narsaning haqiqiy tasviri ham tiklanadi. Lekin bu holda narsaning joylashuvi tiklanadi. Lekin bu holda narsaning joylashuvi teskarisiga teskarisiga o’o’ zgaradi. Masalan, botiq joy qavariq va zgaradi. Masalan, botiq joy qavariq va aksincha baksincha b o’o’ ladi. Ammo, odatda, jism real mavjuddek ladi. Ammo, odatda, jism real mavjuddek tuyuladigan mavhum tasvirdan foydalaniladi.tuyuladigan mavhum tasvirdan foydalaniladi. Golografiyaning qGolografiyaning q o’o’ llanilishi.llanilishi.  Golografiya usulidan hozir juda kGolografiya usulidan hozir juda k o’o’ p sohalarda p sohalarda foydalaniladi. Lekin ularning eng muhimi — foydalaniladi. Lekin ularning eng muhimi — ma'lumotlarni yozish va saqlash. Golografiya ma'lumotlarni yozish va saqlash. Golografiya oddiy mikrofotografiya usuliga qa-jjaganda, bir xil oddiy mikrofotografiya usuliga qa-jjaganda, bir xil hajmga yuzlab marta ko’p ma'lumotni yozishga hajmga yuzlab marta ko’p ma'lumotni yozishga imkon beradi. Masalan, o’lchamlari 32x32 mm imkon beradi. Masalan, o’lchamlari 32x32 mm bo’lgan fotoplastinkaga, har birining yuzasi 1 bo’lgan fotoplastinkaga, har birining yuzasi 1 mm2 dan bo’lgan 1024 ta gologrammani, ya'ni mm2 dan bo’lgan 1024 ta gologrammani, ya'ni 1024 betli kitobni joylashtirish mumkin. 1024 betli kitobni joylashtirish mumkin. Golografik xotirali EHM, golografik elektron Golografik xotirali EHM, golografik elektron mikroskop, golografik kino va televideniye, mikroskop, golografik kino va televideniye, golografik interferometrlar kabi istiqbolli sohalar golografik interferometrlar kabi istiqbolli sohalar endigina rivojlana boshlamoqda.endigina rivojlana boshlamoqda. YoruYoru g’g’ likning qutblanishi. likning qutblanishi. QutblagichlarQutblagichlar  Tabiiy yoruTabiiy yoru g’g’ liklik . Bizga ma'lumki, Maksvell . Bizga ma'lumki, Maksvell nazariyasiga muvofiq, yorug’lik ko’ndalang nazariyasiga muvofiq, yorug’lik ko’ndalang to’lqinlardan iborat bo’lib, elektr va magnit to’lqinlardan iborat bo’lib, elektr va magnit maydon kuchlanganliklarining vektorlari E va maydon kuchlanganliklarining vektorlari E va H o’zaro perpendikular va to’lqin tarqalish H o’zaro perpendikular va to’lqin tarqalish tezligi vektori v ga perpendikular tekislikda tezligi vektori v ga perpendikular tekislikda tebranadi Shuning uchun ham yorug’likning tebranadi Shuning uchun ham yorug’likning qutblanish qonunlarini o’rganishda faqatgina qutblanish qonunlarini o’rganishda faqatgina bitta vektorni o’rganishning o’zi yetarlidir. bitta vektorni o’rganishning o’zi yetarlidir. Odatda, mulohazalar yorug’lik vektori deb Odatda, mulohazalar yorug’lik vektori deb ataluvchi elektr maydon kuchlanganligi ataluvchi elektr maydon kuchlanganligi vektori E to’g’risida yuritiladi.vektori E to’g’risida yuritiladi. Mexanik to’lqinlarning Mexanik to’lqinlarning qutblanishi.qutblanishi.  Yorug’lik to’lqinlarining qutblanish Yorug’lik to’lqinlarining qutblanish mexanizmini yaxshiroq tasawur qilish mexanizmini yaxshiroq tasawur qilish uchun mexanik to’lqinlarning qutblanishi uchun mexanik to’lqinlarning qutblanishi bilan tanishaylik.bilan tanishaylik.  BB o’o’ ylama tylama t o’o’ lqinlar (tovush tlqinlar (tovush t o’o’ lqinlari) lqinlari) holida tebranish tholida tebranish t o’o’ lqinning tarqalish lqinning tarqalish yy o’o’ nalishi bilan mos keladi. Knalishi bilan mos keladi. K o’o’ ndalang ndalang to'lqinlar holida esa tebranish tto'lqinlar holida esa tebranish t o’o’ lqinning lqinning tarqalish ytarqalish y o’o’ nalishiga penalishiga pe rr pendikular pendikular bb o’o’ ladi. Shu bilan birga tladi. Shu bilan birga t o’o’ lqinning lqinning tarqalish ytarqalish y o’o’ nalishiga perpendikular nalishiga perpendikular bb o’o’ lgan ylgan y o’o’ nalish cheksiz knalish cheksiz k o’o’ pdir pdir Qutblagichlar.Qutblagichlar.  Endi yorug’lik to’lqinlarining tabiatini aniqlash Endi yorug’lik to’lqinlarining tabiatini aniqlash uchun yuqorida keltirilganga o’xshash tajriba uchun yuqorida keltirilganga o’xshash tajriba o’tkazib ko’raylik. Yorug’lik to’lqini holida o’tkazib ko’raylik. Yorug’lik to’lqini holida «tirqishli to'siq» vazifasini nima bajarishi «tirqishli to'siq» vazifasini nima bajarishi mumkin, degan savol tug’iladi. Bu vazifani ba'zi mumkin, degan savol tug’iladi. Bu vazifani ba'zi kristallar, masalan, turmalin o’tashi mumkin. kristallar, masalan, turmalin o’tashi mumkin. Bunday kristallar anizotropik xususiyatlarga ega Bunday kristallar anizotropik xususiyatlarga ega bo’lganliklari uchun, yorug’lik tebranishining bo’lganliklari uchun, yorug’lik tebranishining ma'lum yo’nalishidagisini o’tkazib, boshqalarini ma'lum yo’nalishidagisini o’tkazib, boshqalarini o’tkazmaydi. Boshqacha aytganda, ular o’tkazmaydi. Boshqacha aytganda, ular yorug’likni qutblash xususiyatiga ega va yorug’likni qutblash xususiyatiga ega va shuning uchun ularni qutblagichlar deyiladi.shuning uchun ularni qutblagichlar deyiladi.

O'xshashlar

Optika
Пўлат фермаларни конструкциялаш ва хисоблаш асослари
Termodinamikaning birinchi qonuni
Maykl Faradey
Uzatmani kinematik hisoblash