Atom nurlarınıń awıl xojalıq eginlerine effekti - Fizika - Slaydlar

Atom nurlarınıń awıl xojalıq eginlerine effekti

Yuklangan vaqt:

28.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2734.603515625 KB

Ko'chirib olish

1. OTOM NURLARINING QISHLOQ XÓJALIK IKKITANLARIGA TA'SIRI 2. OTOM NURLARINING QISHLOQ XÓJALIK IKKITANLARIGA TA'SIRI VA O'G'ILARNING SOLBIY JIHATLARI 3. OTOM NURLARINING QISHLOQ XÓJALIGIDAGI O'RNINING O'RGANILISHI Reje:Atom nurlarınıń awıl xojalıq eginlerine effekti

 Bekkerel 1896 jılı urandı, lyuminestsentsiyalanıwı, gazlardı ionlastırıw, fotoplastinkaǵa tásir etiwin payqaǵan. P. Kyuri hám M. Kyurilar da tek uran to'zi, bunnan tısqarı salmaqlı ximiyalıq elementlerdiń kóbisi radioaktivlik ózgesheligine iye ekenligin anıqlaǵanlar. Bul elementlerdiń hámmesi P. Kyuri, M. Kyuri radioaktiv elementler shıǵaratuǵın nurlardı radioaktiv nurlar dep ataydı. Tiykarınan radioaktiv nurlar da boladı.

 Pechora dáryasınıń kaspiy teńizine quyarında 250 dan kishi atom bombalarınan paydalanıldı, bul 65 km kanal 3 ret arzoga tústi. Panama kanalı qazıwda (73. 5 km) 4 mlrd m3 grunttı alıp taslaw ushın 166. 5 mt yadro partlaytuǵın statyası kerek boldı.

 Biraq sol jumıstı ximiyalıq partlaytın elementlerdi isletsek pútkil Evropa ximiyalıq zavodları bul elementtı 160 jılda islep shıǵarar edi. Álbette atom bombaların xalıq kem bolǵan, radiatsion qáwipsizlikti esapqa alǵan halda isletiledi. Házirgi waqıtta radioaktivlikten jer astında suwdıń háreketin baqlawda, teplavozlardı júrgiziwde, úylerdi isıtıwda, awıl xojalıq texnikalerın júrgiziwde de paydalanıw qaratnıp atır.

 Atom energiyasınan awıl xojalıq ónimlerin posterizatsiya, konservatsiya, sterilizatsiya qılıwda da gamma nurlarınan paydalanılıp atır. Aynıqsa meditsinada, xirurgiyada isletiletuǵın ásbap -úskinelerdi sterilizatsiya qılıwda da atom energiyasınan paydalanıladı. Metallar quramında bolatuǵın kemshiliklerdi anıqlawda da radiatsion gamma -defektoskoplarnan paydalanıladı. Atom energiyasınan kosmostı ózlestiriwde paydalanıw rejelestirilip atır.

 Atom energiyasınan, ásirese radioaktiv nurlardan paxtashılıqta paydalanıw úlken nátiyjeler berip atır.  Atom hám yadro fizikasın úyreniwde bolsa elementar bóleksheler hám kosmik nurlar haqqında aldın studentlerge ulıwma túsinikler berilip, keyin bul bóleksheler mexanizmi ústinde tolıq toxtalıw kerek.

 Bul orında -nurlanıwlardan qorǵanıw quralların kórsetiw, ulıwma kosmik nurlardıń insan organizimine ótkeriletin geliobiologik tásirin túsintirip beriw maqsetke muwapıq. Bul temaǵa tiyisli túsiniklerdi ulıwmalastırıw hám sistemalastırıw maqsetinde tómendegi ulıwmalastıratuǵın blok sxemalardan paydalanıw, zamanagóy tálim usılı -pedagogikalıq texnologiyalardı tálim procesine nátiyjeni ámelde qollanıwınıń ámeliy ańlatpası bolıp tabıladı.  Radiaktiv elementler nurlanıwınıń insan salamatlıǵına kórsetetuǵın tasiri tómendegilerge baylanıslı :  -nurlanıw túri jáne onıń intensivligine;

 Gamma -nurlardıń ótiw qábileti kútá úlken bolıp, bul nurlar organizmniń tereń bólegine jaylasqan toqımalarǵa da tasir kórsetedi. Qan quramın ózgertirip, kem qanlıq hám kóz kesellikleriniń payda bolıwına alıp keledi.  Gereń mudam sham yadrolıq nurlanıw tasiri zıyanlı bolabermeydi. Bunnan medicinada kesellikti anıqlap qoyıwda, túrli keselliklerdi emlewde paydalanıladı. Az muǵdardaǵı radioaktiv natriy járdeminde qan aylanıw sisteması tekseriledi. Yodtıń radioaktiv preparatlari járdeminde buǵaq keselligi diagnoz etiledi.

 Radioaktiv elementler nurlanıwı tez bólekleniwshi toqımalarǵa kúshli tasirlesiwshi insan organizmindegi hár qıylı isikler nurlantırılıp ósiw procesi toqtatıladı. Sanaatda, gamma nurlar járdeminde metall quymalardaǵı kemshiliklerdi tabıwda keń paydalanıladı. Awıl xojalıǵında nurlandırıw járdeminde haywanlar hám ósimliklerdiń ósiwi tezlestirilip sapası jaqsılanıladı. Urıwlardı nurlandırǵanda olar tez ósedi júzim kóplew qumsheker toplaydı hám taǵıda basqa.

PAYDALANILǴAN ÁDEBIYATLAR 1.Грабовский P.И. Ф и з и к а к у р си . Т .: У ц и тувчи . 1980. 2. Ремизев А .Н . Тиббий ва биологик физика . Т.: Ибн Синономия агинашриёт , 1990.  3. Мерион Ж .Б. Общая физика с биологическими примерами. - М .: Высшая школа . 1986.  4. Рубин А.Е. Биофизика . I — 2 -ю м . — М .: Высшая школа , 1982. 5. Белановский А .С . Основы биофизики ветеринарии . — М .: Агропро - миздат, 1989.

O'xshashlar

Atom nurlarinin' awil-xojaliq eginlerine ta'sir effektleri

Radioaktiv zatlar menen islegende radiasion qawipsizlik tiykarları

Atom tashqi elektr va magnit maydonida Shtark effekti

Xoll effekti

Zeyeman effekti