Ўтиш даврида ижтимоий ривожланиш концепциясини яратишнингфалсафий муаммолари - Falsafa - Slaydlar

Ўтиш даврида ижтимоий ривожланиш концепциясини яратишнингфалсафий муаммолари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

346 KB

Ko'chirib olish

Ўтиш даврида ижтимоий Ўтиш даврида ижтимоий ривожланиш ривожланиш концепциясини концепциясини яратишнингфалсафий яратишнингфалсафий муаммолари.муаммолари. 1.1. Бир ижтимоий сиёсий тизимдан янги ва Бир ижтимоий сиёсий тизимдан янги ва илғор тизимга ўтиш инсоният жамияти илғор тизимга ўтиш инсоният жамияти тараққиётининг ўзига хос босқичи тараққиётининг ўзига хос босқичи эканлиги.эканлиги. 2.2. Ўзбекистонда ижтимоий тараққиётнинг Ўзбекистонда ижтимоий тараққиётнинг янги концепциясини яратиш асосий янги концепциясини яратиш асосий тамойиллари тамойиллари 3.3. Ўтиш даврида ижтимоий зиддиятлар Ўтиш даврида ижтимоий зиддиятлар ва конфликтларни оқилона ҳал этиш, ва конфликтларни оқилона ҳал этиш, маънавий қадриятларни тиклаш ва маънавий қадриятларни тиклаш ва ривожлантиришнинг аҳамияти.ривожлантиришнинг аҳамияти.

ЎЎ тиш давринитиш даврини ўрганишнинг аҳамиятиўрганишнинг аҳамияти  1-чи гуруҳ 1-чи гуруҳ олимларолимлар ии жамият жамият тараққиёти то фуқаровий жамият тараққиёти то фуқаровий жамият даражасига кўтарилгунча, фақат «ўтиш даражасига кўтарилгунча, фақат «ўтиш даври»ни ўз бошидан кечирадилар, у даври»ни ўз бошидан кечирадилар, у узлуксиз жараён, деб ҳисобузлуксиз жараён, деб ҳисоб лайдилайди  2-чи гуруҳ 2-чи гуруҳ олимларолимлар ии «ўтиш даври»нинг «ўтиш даври»нинг муҳлати ва моҳиятидан кўра, ундаги муҳлати ва моҳиятидан кўра, ундаги жараёнларни ўрганиш «муҳимроқ» жараёнларни ўрганиш «муҳимроқ» эканлигини таькидлайдиларэканлигини таькидлайдилар

Ўтиш даври Ўтиш даври  Ўтиш даври барча давлатларнинг юксак Ўтиш даври барча давлатларнинг юксак тараққиётига эришиш учун хос бўлган тараққиётига эришиш учун хос бўлган жараёнида содир бўладиган ўзига хос жараёнида содир бўладиган ўзига хос «оралиқ» муҳлат ҳисобланади«оралиқ» муҳлат ҳисобланади . .  У ҳар қандай давлат учун умумий У ҳар қандай давлат учун умумий қонуниятдир.қонуниятдир.  Чунки давлатлар вужудга келиши биланоқ, Чунки давлатлар вужудга келиши биланоқ, бирданига юксак тараққиёт даражасига бирданига юксак тараққиёт даражасига кўтарила олмайди, балки ҳар бир давлат энг кўтарила олмайди, балки ҳар бир давлат энг аввало, шаклланади ва маьлум тарихий аввало, шаклланади ва маьлум тарихий тараққиёт босқичларини ўз бошидан тараққиёт босқичларини ўз бошидан ўтказади. ўтказади.

ўтиш даври назарияси ўтиш даври назарияси шакилланишишакилланиши  Ўтиш даври у ҳақидаги турли қарашлар тизими Ўтиш даври у ҳақидаги турли қарашлар тизими ҳисобланади.ҳисобланади.  Улар асосида умумлашган назариялар шаклланадиУлар асосида умумлашган назариялар шаклланади  Қарашлар турли-туман, ҳатто улар бир-бирига Қарашлар турли-туман, ҳатто улар бир-бирига қарама-қарши бўлиши ҳам мумкин. қарама-қарши бўлиши ҳам мумкин.  назарияларназариялар нини таҳлил қилиш асосида илмий таҳлил қилиш асосида илмий хулосалар ишлаб чиқилади.хулосалар ишлаб чиқилади.  Хулосаларнинг илмийлиги эса уларнинг моддий Хулосаларнинг илмийлиги эса уларнинг моддий кучга айланишида ўз ифодасини топадикучга айланишида ўз ифодасини топади  ўтиш даври ҳақидаги назарий қарашлар реал ўтиш даври ҳақидаги назарий қарашлар реал ҳаётда ўз ифодасини топса, амалиётда ўз ҳаётда ўз ифодасини топса, амалиётда ўз самарасини берсагина, илмий хулоса даражасига самарасини берсагина, илмий хулоса даражасига кўтарилади. кўтарилади.

ЎЎ тиш даври назарияси тиш даври назарияси бу-?бу-?  ММ амлакатларнинг маамлакатларнинг ма ъъ лум лум бир ижтимоий тараққиётдан бир ижтимоий тараққиётдан иккинчисига ўтиш учун иккинчисига ўтиш учун зарур бўлган оралиқ зарур бўлган оралиқ босқичлар натижаси ҳақида босқичлар натижаси ҳақида шаклланган қарашлар шаклланган қарашлар тизими тушунилади.тизими тушунилади.

Юртимиз олимлари «Юртимиз олимлари « ўтиш ўтиш давридаври » ҳаққида» ҳаққида  С.Абдухолиқовнинг фикрича, «ижтимоий-С.Абдухолиқовнинг фикрича, «ижтимоий- тараққиёт бир тамаддундан иккинчи тараққиёт бир тамаддундан иккинчи тамаддунга ўтиш, биринчи намунадаги тамаддунга ўтиш, биринчи намунадаги маданий борлиқдан иккинчи намунадаги маданий борлиқдан иккинчи намунадаги маданий борлиққа ўсиб ўтиш тарзида юз маданий борлиққа ўсиб ўтиш тарзида юз беради».беради».  Профессор И.Ергашев таькидлаганидек, Профессор И.Ергашев таькидлаганидек, «Бугун даврга қараш ўзининг мазмуни ва «Бугун даврга қараш ўзининг мазмуни ва моҳиятига кўра, анмоҳиятига кўра, ан ъъ анавий якка мафкуравий анавий якка мафкуравий қарашдан тубдан фарқ қилади. Мустабид қарашдан тубдан фарқ қилади. Мустабид тузумнинг емирилиши билан даврни тузумнинг емирилиши билан даврни сиёсийлашган, мафкуралашган мазмунига ва сиёсийлашган, мафкуралашган мазмунига ва ҳарактерига барҳам берилди» Демак, «ўтиш ҳарактерига барҳам берилди» Демак, «ўтиш даври»ни бир томонлама эмас, балки уни даври»ни бир томонлама эмас, балки уни сиёсий, фалсафий, иқтисодий ва маьнавий-сиёсий, фалсафий, иқтисодий ва маьнавий- маьрифий соҳаларни ўзида маьрифий соҳаларни ўзида мужассамлаштирган тушунча сифатида қараш мужассамлаштирган тушунча сифатида қараш ва Шу йўналишда таҳлил қилиш тўғри бўлади.ва Шу йўналишда таҳлил қилиш тўғри бўлади.

ГГ ерманиялик олим ерманиялик олим Леонид ЛевитинЛеонид Левитин - - «« ўтиш ўтиш давридаври » ҳаққида» ҳаққида  ““ Одатда ўтиш даври” ислоҳининг Одатда ўтиш даври” ислоҳининг сўзларини айнан тушуниб, уни сўзларини айнан тушуниб, уни ўтмиш ва келажак оралиғидаги ўтмиш ва келажак оралиғидаги бугун деб ўйлайдилар.бугун деб ўйлайдилар. “Ўтиш “Ўтиш даврининг пайдо бўлишида бундай даврининг пайдо бўлишида бундай қарашларга кўра ўтмиш сабаб, қарашларга кўра ўтмиш сабаб, келажак эса мақсад тарзида воқеа келажак эса мақсад тарзида воқеа бўлади”. бўлади”.

Леонид ЛевитинЛеонид Левитин фикрларификрлари  биринчидан, “ўтиш даври” “оралиқ” мабиринчидан, “ўтиш даври” “оралиқ” ма ъъ носини носини англатмайди. Бу олимнинг яна бир фикрича, англатмайди. Бу олимнинг яна бир фикрича, “Табиийки, ўтиш даврлар турли хилдаги тартибсиз “Табиийки, ўтиш даврлар турли хилдаги тартибсиз жараёнлар, мавҳумотли инкор содир бўлмоқда. Бу ўз жараёнлар, мавҳумотли инкор содир бўлмоқда. Бу ўз навбатида улар ҳаётида айрим ҳолатларда катта навбатида улар ҳаётида айрим ҳолатларда катта фожеали ҳолатларни келтириб чиқариши мумкин”фожеали ҳолатларни келтириб чиқариши мумкин”  . . Иккинчидан,Иккинчидан, феодализм муносабатлари шароитида феодализм муносабатлари шароитида яшаётган мамлакатларга “четдан” демократик яшаётган мамлакатларга “четдан” демократик жараёнларни “експорт” қилиб бўлмайди.жараёнларни “експорт” қилиб бўлмайди.  Учинчидан,Учинчидан, “ўтиш даври” ижтимоий-иқтисодий, “ўтиш даври” ижтимоий-иқтисодий, сиёсий тузум эмас, балки мамлакатларнинг уларга сиёсий тузум эмас, балки мамлакатларнинг уларга ўтиш учун зарур бўладиган заминларни ўтиш учун зарур бўладиган заминларни шакллантиришга кетадиган оралиқ босқич шакллантиришга кетадиган оралиқ босқич ҳисобланади.ҳисобланади.  ТўртинчиданТўртинчидан , “ўтиш даври” қанча турли хил , “ўтиш даври” қанча турли хил бўлмасин барибир барча ижтимоий-иқтисодий ва бўлмасин барибир барча ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий тузумлар учун зарурдир. сиёсий тузумлар учун зарурдир.

Демократик жамиятга Демократик жамиятга ўтиш деганда ўтиш деганда  мамлакатларнинг турли тузумлардан мамлакатларнинг турли тузумлардан демократик тамойиллар асосида демократик тамойиллар асосида ривожланиши учун вужудга келтириладиган ривожланиши учун вужудга келтириладиган имкониятга кетадиган оралиқ вақт имкониятга кетадиган оралиқ вақт тушуниладитушунилади . .  ““ Оралиқ” вақтнинг бошланиши поёнига етиши Оралиқ” вақтнинг бошланиши поёнига етиши муҳим аҳамият касб этади. Ўтиш даврида янги муҳим аҳамият касб этади. Ўтиш даврида янги давлатчилик пайдо бўлиб, унинг тараққиёти давлатчилик пайдо бўлиб, унинг тараққиёти қулдорлик, феодал, капитализм, социализм каби қулдорлик, феодал, капитализм, социализм каби ижтимоий-иқтисодий тараққиётга ўтиши учун ҳам ижтимоий-иқтисодий тараққиётга ўтиши учун ҳам зарур бўлади. зарур бўлади.  Ўтиш даврининг, яЎтиш даврининг, я ъъ ни бир тузумдан иккинчи бир ни бир тузумдан иккинчи бир ижтимоий тузумга ўтиши қонуният бўлиши билан ижтимоий тузумга ўтиши қонуният бўлиши билан бирга, у турлича кўринишларга эга ҳам бўлади. бирга, у турлича кўринишларга эга ҳам бўлади. Умумийлик, ўзига хослик, оралиқ ҳолатлари билан Умумийлик, ўзига хослик, оралиқ ҳолатлари билан белгиланадибелгиланади

ЎЎ тиш давридатиш даврида  мамлакатни сунмамлакатни сун ъъ ий равишда ий равишда жадаллаштирмаслик керакжадаллаштирмаслик керак  куч ишлатиш, зўравонлик куч ишлатиш, зўравонлик кетмайди кетмайди  сиёсий ҳокимиятнинг тўла сиёсий ҳокимиятнинг тўла тата ъъ минланганлиги билан минланганлиги билан эмас, балки халқ фаровонлиги эмас, балки халқ фаровонлиги билан белгиланадибилан белгиланади

Ўтиш даври”нинг 3 та асосий Ўтиш даври”нинг 3 та асосий «модели» ривожланган «модели» ривожланган мамлакатларда шаклланган:мамлакатларда шаклланган:  1) 1) Классик ўтиш даври Классик ўтиш даври (аньанавий) йўл. (аньанавий) йўл.  2) Инқилобий йўл (революция 2) Инқилобий йўл (революция орқали). Бунга собиқ СССРни орқали). Бунга собиқ СССРни мисол келтириш мумкин. мисол келтириш мумкин.  3) эволюцион ёки босқичма3) эволюцион ёки босқичма -- босқич йўл ҳисобланади.босқич йўл ҳисобланади.

Америкалик социолог Дениел Белл Америкалик социолог Дениел Белл ўтиш давридан кейинги ижтимоий ўтиш давридан кейинги ижтимоий тараққиётни қуйидаги уч босқичга тараққиётни қуйидаги уч босқичга бўлади:бўлади:  1. Аграр жамият.1. Аграр жамият.  2. Индустриал жамият.2. Индустриал жамият.  3. Индустриал ёки 3. Индустриал ёки информацион жамият.информацион жамият.

ЎЎ тиш даврининг тиш даврининг моҳиятини тушуниш моҳиятини тушуниш учунучун  Жамиятда бўладиган ҳар Жамиятда бўладиган ҳар қандай ўзгаришларқандай ўзгаришлар  иқтисодий,иқтисодий,  ижтимоий-сиёсий ва маънавий ижтимоий-сиёсий ва маънавий соҳаларнинг узвийлиги соҳаларнинг узвийлиги холатида қаралгандагинахолатида қаралгандагина ўрганиладиўрганилади

ДД емократик тамойиллар асосига қурилган емократик тамойиллар асосига қурилган янги жамиятга ўтиш бир қатор ўзига хос янги жамиятга ўтиш бир қатор ўзига хос хх усусиятлар билан фарқланади.усусиятлар билан фарқланади.  БиринчиданБиринчидан , айрим мамлакатларда демократик жараёнлар , айрим мамлакатларда демократик жараёнлар янги тузумнинг ичида шаклланади ва бу унинг халқ учун янги тузумнинг ичида шаклланади ва бу унинг халқ учун фаровон ҳаётни таьминлаш йўлидаги фаолиятида намоён фаровон ҳаётни таьминлаш йўлидаги фаолиятида намоён бўлди. Тўғри, бу жараён ҳам силлиқ амалга ошмайди, балки ўта бўлди. Тўғри, бу жараён ҳам силлиқ амалга ошмайди, балки ўта мураккаб кечади, жуда катта талафотларни ҳам ўз бошидан мураккаб кечади, жуда катта талафотларни ҳам ўз бошидан кечириши мумкин. Худди ана шу мураккаб муаммоларни ҳал кечириши мумкин. Худди ана шу мураккаб муаммоларни ҳал қилишда тўғри йўлни танлашдаги, яьни жамият тараққиётини қилишда тўғри йўлни танлашдаги, яьни жамият тараққиётини халқ манфаатларига қаратилганлиги инсоннинг тўла халқ манфаатларига қаратилганлиги инсоннинг тўла маьнодаги ҳуқуқлари ва эркинликларини таьминловчи маьнодаги ҳуқуқлари ва эркинликларини таьминловчи жамиятга айланишига олиб келади.жамиятга айланишига олиб келади.  ИккинчиданИккинчидан , ўтиш даври юксак даражадаги моддий , ўтиш даври юксак даражадаги моддий имкониятларнинг юзага келиши билан тугамайди, балки имкониятларнинг юзага келиши билан тугамайди, балки уларнинг халқ фаровонлигини тауларнинг халқ фаровонлигини та ъъ минлашга қайси даражада минлашга қайси даражада қаратилганлиги ва инсонлар эркинликларининг қаратилганлиги ва инсонлар эркинликларининг таьминланганлиги билан боғлиқ бўлган жараён ҳисобланади. таьминланганлиги билан боғлиқ бўлган жараён ҳисобланади. Улар нафақат мамлакатларнинг жуғрофий омилига боғлиқ, Улар нафақат мамлакатларнинг жуғрофий омилига боғлиқ, балки ана Шу давлатда яшаётган аҳолининг сиёсий маданияти балки ана Шу давлатда яшаётган аҳолининг сиёсий маданияти ва менталитетига ҳамоҳанг бўлишига ҳам боғлиқдир. ва менталитетига ҳамоҳанг бўлишига ҳам боғлиқдир. Буларнинг хаммаси тарихий тараққиёт босқичларида Буларнинг хаммаси тарихий тараққиёт босқичларида шаклланиб ва ривожланиб келган тажрибалардир.шаклланиб ва ривожланиб келган тажрибалардир.

 Айни пайтда бугунги кунгача, Айни пайтда бугунги кунгача, ўтиш даврининг мустақил ўтиш даврининг мустақил фундаментал назарияси ишлаб фундаментал назарияси ишлаб чиқилмаган. Бунинг оқибатида чиқилмаган. Бунинг оқибатида мамлакатларнинг мамамлакатларнинг ма ъъ лум тарихий лум тарихий босқични босиб ўтмасдан, уни босқични босиб ўтмасдан, уни «четлаб» демократик жамиятга «четлаб» демократик жамиятга ўтишга бўлган хатти-ҳаракатлари ўтишга бўлган хатти-ҳаракатлари содир бўлмоқда. Бу ўз навбатида содир бўлмоқда. Бу ўз навбатида улар ҳаётида айрим ҳолатларда улар ҳаётида айрим ҳолатларда катта фожиаларни келтириб катта фожиаларни келтириб чиқармоқда.чиқармоқда.

Президент Ислом Президент Ислом Каримов таКаримов та ъъ кидлаганидек кидлаганидек «Ўтиш даври«Ўтиш даври »»  «Ўтиш даври муаммоларининг йиғиндиси ва «Ўтиш даври муаммоларининг йиғиндиси ва ҳусусиятлари бир вақтнинг ўзида қатор ғоят ҳусусиятлари бир вақтнинг ўзида қатор ғоят мураккаб ижтимоий-иқтисодий вазифаларни мураккаб ижтимоий-иқтисодий вазифаларни ҳал этишни тақозо қилади»ҳал этишни тақозо қилади»  . «Ўтиш даври» қанчалик турли. «Ўтиш даври» қанчалик турли -- туман туман бўлмасин, бари бир барча ижтимоий-бўлмасин, бари бир барча ижтимоий- иқтисодий ва сиёсий тузумлар учун иқтисодий ва сиёсий тузумлар учун зарурдир.зарурдир.  у ҳар бир вужудга келадиган янги жамият у ҳар бир вужудга келадиган янги жамият учун замин тайёрлаш имконияти учун замин тайёрлаш имконияти ҳисобланади. Бу замин на фақат иқтисодий, ҳисобланади. Бу замин на фақат иқтисодий, Шунинг билан бирга жамият аШунинг билан бирга жамият а ъъ золарининг золарининг ўзларини ҳам янги жамиятга ўзларини ҳам янги жамиятга «мослаштириш» зарур бўлади.«мослаштириш» зарур бўлади.

Демократик жамиятга Демократик жамиятга ўтишда сиёсий соҳадаўтишда сиёсий соҳада  давлатнинг амалдаги механизмлари давлатнинг амалдаги механизмлари тугатилади.тугатилади.  Унинг ўрнига қурилаётган жамият Унинг ўрнига қурилаётган жамият манфаатларига жавоб бераоладиган манфаатларига жавоб бераоладиган механизмлари шакллантирилиб борилади.механизмлари шакллантирилиб борилади.  Иқтисодий соҳада эса, бозор муносабатлари Иқтисодий соҳада эса, бозор муносабатлари қарор топади. қарор топади.  Тараққиётда омманинг ўз моддий Тараққиётда омманинг ўз моддий манфаатдорлигини эркин қондира олиши манфаатдорлигини эркин қондира олиши асосида умумий иқтисодий ривожланиш содир асосида умумий иқтисодий ривожланиш содир бўлади.бўлади.  МаМа ъъ навий-манавий-ма ъъ рифий соҳада, инсон омили, рифий соҳада, инсон омили, унинг қадрунинг қадр -- қиммати юксак қадрият қиммати юксак қадрият даражасига кўтарилади. Шундай жараёнлар даражасига кўтарилади. Шундай жараёнлар туфайли жамиятнинг юксак интелектуал куч туфайли жамиятнинг юксак интелектуал куч асосида ривожланиши реалликкаасосида ривожланиши реалликка айланади.айланади.

демократик жамиятга демократик жамиятга ўтишнинг барча ўтишнинг барча мамлакатлар учун умумий мамлакатлар учун умумий бўлган қонуниятларибўлган қонуниятлари  сиёсий тизимни ислоҳ қилишсиёсий тизимни ислоҳ қилиш ,,  бозор муносабатларини шакллантиришбозор муносабатларини шакллантириш  инсоннинг ўз ички имкониятларини инсоннинг ўз ички имкониятларини юзага чиқариш учун шарт-юзага чиқариш учун шарт- шароитларни вужудга келтиришшароитларни вужудга келтириш  жамият тараққиётида юксак жамият тараққиётида юксак интеллектуал салоҳият устуворлигини интеллектуал салоҳият устуворлигини таьминлаштаьминлаш

. . Ўтиш даврининг «классик», «инқилобий», Ўтиш даврининг «классик», «инқилобий», «еволюцион», «еволюцион», «Шок терапияси» ва ислоҳот йўллари.«Шок терапияси» ва ислоҳот йўллари.  . . «Классик йўл» – деганда, инсониятнинг «Классик йўл» – деганда, инсониятнинг демократик тараққиёт йўлига ўтишнинг дастлабки демократик тараққиёт йўлига ўтишнинг дастлабки шакли ва унинг дунёдаги кўпчилик мамлакатлар шакли ва унинг дунёдаги кўпчилик мамлакатлар тараққиётида самара берганлиги асосидаги тараққиётида самара берганлиги асосидаги андозаси тушуниладиандозаси тушунилади  инқилобий йўлинқилобий йўл -- Унинг характерли хусусияти Унинг характерли хусусияти Шундаки, давлатларда вужудга келтирилган катта Шундаки, давлатларда вужудга келтирилган катта иқтисодий салоҳият аксарият кўпчилик аҳолининг иқтисодий салоҳият аксарият кўпчилик аҳолининг турмуш тарзи нисбатан юқори бўлганлигига турмуш тарзи нисбатан юқори бўлганлигига асосланиб, дастлаб мамлакат сиёсий ҳаётида асосланиб, дастлаб мамлакат сиёсий ҳаётида кескин ўзгаришлар амалга ошириладкескин ўзгаришлар амалга оширилад  эволюцион ёки босқичма-босқич йўлэволюцион ёки босқичма-босқич йўл . Унинг . Унинг характерли хусусияти Шундаки, характерли хусусияти Шундаки, мамлакатда амалдаги мамлакатда амалдаги сиёсий ҳокимият тугатилиб, унинг ўрнига янги сиёсий ҳокимият тугатилиб, унинг ўрнига янги ҳокимият вужудга келиши билан, эскини кескин, ҳокимият вужудга келиши билан, эскини кескин, бир «зарб» билан тугатмасдан, босқичма-босқич, бир «зарб» билан тугатмасдан, босқичма-босқич, вазминлик билан тугатилиб борилади.вазминлик билан тугатилиб борилади.

Инқилобий йўл учун зарур Инқилобий йўл учун зарур бўлган асосий омилларбўлган асосий омиллар  СС обиқ тузум шароитида хусусий обиқ тузум шароитида хусусий мулк куртакларининг сақланиб мулк куртакларининг сақланиб қолганлиги; қолганлиги;  ДД емократик қадрият емократик қадрият куртакларининг мавжудлиги куртакларининг мавжудлиги  ММ амлакат ҳаётини демократик амлакат ҳаётини демократик тамойиллар асосида қайта қуришга тамойиллар асосида қайта қуришга қодир бўлган интеллектуал қодир бўлган интеллектуал салоҳиятнинг етарли бўлишисалоҳиятнинг етарли бўлиши  АА ҳолининг маҳолининг ма ъъ лум бир қисми ана Шу лум бир қисми ана Шу демократик жараёнга ҳеч бўлмаганда демократик жараёнга ҳеч бўлмаганда «мойил» бўлиши каби жиҳатлар ҳал «мойил» бўлиши каби жиҳатлар ҳал қилувчи омилдирқилувчи омилдир

ЭЭ волюцион йўлнинг классик волюцион йўлнинг классик (ан(ан ъъ анавий) йўлдан фарқли анавий) йўлдан фарқли томонларитомонлари  Биринчидан,Биринчидан, классик йўлда демократик классик йўлда демократик қадриятлар мавжуд жамият ичида юзага келади. қадриятлар мавжуд жамият ичида юзага келади. Бунда фаолият кўрсатаётган тузумнинг тараққий Бунда фаолият кўрсатаётган тузумнинг тараққий қилиши, мулк эгаларининг оддий халқнинг қилиши, мулк эгаларининг оддий халқнинг эҳтиёжларини қондиришга йўналтирилиб борилади. эҳтиёжларини қондиришга йўналтирилиб борилади.  ИккинчиданИккинчидан , классик ўтиш йўлида аҳолининг , классик ўтиш йўлида аҳолининг дунёқараши ўзгариб боришини тақозо қилган бўлса, дунёқараши ўзгариб боришини тақозо қилган бўлса, тоталитаризм – омманинг онгини тўлалигича ўз тоталитаризм – омманинг онгини тўлалигича ўз манфаатларига бўйсундирган жамият бўлганлиги манфаатларига бўйсундирган жамият бўлганлиги учун ҳам уни бир «зарб» билан демократияга учун ҳам уни бир «зарб» билан демократияга «мослаштириш» ниҳоятда мураккаб эди. «мослаштириш» ниҳоятда мураккаб эди.  Учинчидан,Учинчидан, классик ўтиш учун хос бўлган классик ўтиш учун хос бўлган капиталистик муносабатлар шароитида капиталистик муносабатлар шароитида демократияга ўтишда эски тузум хавф туғдирмайди, демократияга ўтишда эски тузум хавф туғдирмайди, балки у ўрнини ривожланаётган янги демократик балки у ўрнини ривожланаётган янги демократик муносабатларга «бўшатиб» бера бошлайдимуносабатларга «бўшатиб» бера бошлайди ..

Россия Фанлар академиясининг Россия Фанлар академиясининг академиги А.Н.Яковлев академиги А.Н.Яковлев -- инқилоб инқилоб бубу  ИИ нқилоб бу нқилоб бу -- боши берк кўча, йўлини боши берк кўча, йўлини йўқотиш демакдир. Ўзаро жанжал ва йўқотиш демакдир. Ўзаро жанжал ва тўполонлар шароитида ҳам қуйидан, ҳам тўполонлар шароитида ҳам қуйидан, ҳам юқоридан бошланадиган жиноятлар авж юқоридан бошланадиган жиноятлар авж олади. Шу тариқа люпенлар жинояти олади. Шу тариқа люпенлар жинояти ҳокимият жинояти билан бир-бирига ҳокимият жинояти билан бир-бирига аралашиб кетади. Инқилоб даврида аралашиб кетади. Инқилоб даврида шафқашафқа тстс излик мисли кўрилмаган излик мисли кўрилмаган даражага етади. У олға ривожланиш даражага етади. У олға ривожланиш ҳақидаги назарияларни яратадию, охир ҳақидаги назарияларни яратадию, охир оқибатда ўзи ана Шу ҳаракат йўлида оқибатда ўзи ана Шу ҳаракат йўлида тўғаноқ бўлади. Фақат табиий, тадрижий тўғаноқ бўлади. Фақат табиий, тадрижий йўл инсонга қониқиш туйғусини, йўл инсонга қониқиш туйғусини, жамиятга эса ўз тараққиётини изчил жамиятга эса ўз тараққиётини изчил пухта ўйланган, режали тарзда амалга пухта ўйланган, режали тарзда амалга ошириш имконини беради».ошириш имконини беради».

Ўзбекистон мустақиллик йилларида Ўзбекистон мустақиллик йилларида демократик жамиятга ўтишнинг демократик жамиятга ўтишнинг учта босқичини босиб ўтдиучта босқичини босиб ўтди  демократик жамият қуриш демократик жамият қуриш борасидаги вазифаларни борасидаги вазифаларни «чуқурлаштириш» (1996 йил)«чуқурлаштириш» (1996 йил)  «еркинлаштириш» (1999 йил) «еркинлаштириш» (1999 йил)  «демократик ўзгаришлар «демократик ўзгаришлар орқали фуқаролик жамият орқали фуқаролик жамият асосларини шакллантириш» асосларини шакллантириш» (2002 йил) каби концептуал (2002 йил) каби концептуал ғояларида белгилаб берган.ғояларида белгилаб берган.

Ўзбекистонда Ислом Каримов томонидан Ўзбекистонда Ислом Каримов томонидан демократик жамиятга ўтишнинг назарий, демократик жамиятга ўтишнинг назарий, концептуал методологиясининг ишлаб концептуал методологиясининг ишлаб чиқилишичиқилиши  ХХ аср 90йилларидаёқ мустақиллик учун кураш олиб ХХ аср 90йилларидаёқ мустақиллик учун кураш олиб бордиборди  Ўзбекистонни дунёда ўз йўли билан ривожланиш Ўзбекистонни дунёда ўз йўли билан ривожланиш имкониятига эгалигини исботлаб берди. имкониятига эгалигини исботлаб берди.  “ “ давлат тили” ҳақидаги қонуннинг қабул қилинишида давлат тили” ҳақидаги қонуннинг қабул қилинишида бошқош бўлди (1989 йил 21 октябр),бошқош бўлди (1989 йил 21 октябр),  мамлакатимизда Ўзбекистоннинг ўз давлат рамзлари мамлакатимизда Ўзбекистоннинг ўз давлат рамзлари бўлиши учун (1991 йил 15 феврал) курашди,бўлиши учун (1991 йил 15 феврал) курашди,  учинчидан, мамлакатимизда Президентлигини жорий учинчидан, мамлакатимизда Президентлигини жорий этди (1990 йил 24 март), этди (1990 йил 24 март),  ““ Мустақиллик Декларацияси”ни қабул қилишда Мустақиллик Декларацияси”ни қабул қилишда жонбозлик кўрсатди (1990 йил 20 июнжонбозлик кўрсатди (1990 йил 20 июн  Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов Ўзбекистоннинг демократик жамиятга ўтишининг Ўзбекистоннинг демократик жамиятга ўтишининг назарий концептуал методологиясини 1992 йилда назарий концептуал методологиясини 1992 йилда “Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли”, “Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли”, кейинчалик “Ўзбекистон бозор муносабатларига кейинчалик “Ўзбекистон бозор муносабатларига ўтишнинг ўз йўли” асарларида илмий асослаб берди.ўтишнинг ўз йўли” асарларида илмий асослаб берди.

Президентимиз Президентимиз эволюцион йўлдаэволюцион йўлда юритган юритган сиёсатисиёсати  мулкни давлат тасарруфидан босқичма-мулкни давлат тасарруфидан босқичма- босқич чиқариш, эркинлаштиришбосқич чиқариш, эркинлаштириш  ижтимоий барқарорликни таьминлаш, ижтимоий барқарорликни таьминлаш, чунки бу барқарорлик макроиқтисодий чунки бу барқарорлик макроиқтисодий ривожланишни белгилаб берадиривожланишни белгилаб беради  Пулнинг қадрсизланиши учун курашПулнинг қадрсизланиши учун кураш  хомашё ишлаб чиқарадиган хомашё ишлаб чиқарадиган мамлакатдан бозор муносабатлари мамлакатдан бозор муносабатлари шароитида тайёр махсулотлар ишлаб шароитида тайёр махсулотлар ишлаб чиқарадиган республикага чиқарадиган республикага айлантиришдек стратегик айлантиришдек стратегик вазифаларни белгилаб бердивазифаларни белгилаб берди

 1999 йилда Президентимиз 1999 йилда Президентимиз ““ Ўзбекистон ХХЎзбекистон ХХ II аср бўсағасида” аср бўсағасида” номли асарида Ўзбекистон номли асарида Ўзбекистон тараққиётининг концептуал тараққиётининг концептуал асослари, йўлларини аниқ кўрсатиб асослари, йўлларини аниқ кўрсатиб ўтди. Бунда асосий эьтибор нодавлат ўтди. Бунда асосий эьтибор нодавлат органларини шакллантириш, органларини шакллантириш, фуқаролик жамияти элементларини фуқаролик жамияти элементларини ривожлантириш ғоясини илгари ривожлантириш ғоясини илгари сурди. Бу борада янги қонуниятлар сурди. Бу борада янги қонуниятлар ишлаб чиқилдишлаб чиқилд

O'xshashlar

Ижтимоий прогнозлаштириш муаммолари

Глобаллашувнинг фалсафий муаммолари

Ривожланиш ва системалилик

Ҳаракат ва ривожланиш

Hатурфалсафанинг ривожланиш босқичлари