logo

Falsafa faning kelib chiqish tarixi. Fan sifatida shakllanishi

Yuklangan vaqt:

28.03.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2739.326171875 KB
Falsafa faning kelib chiqish tarixi. Fan sifatida shakllanishi User Reja • Falsafa tarixi va asosiy mualliflar haqida ma'lumot • Falsafa fanining rivojlanish bosqichlari va yo'nalishlari • Falsafa va ilm-fan o'rtasidagi bog'liqlikni tahlil qilish Falsafa fanining kelib chiqishi Falsafa ma'nosi Falsafa, ilmiy va falsafiy fikrni o'rganadigan sohadir. U insoniyatning mavjudligi, bilim va haqiqat haqida chuqur o'ylar keltiradi. Falsafa kelib chiqishi Falsafa miloddan avvalgi davrlarda paydo bo'lgan. Qadimgi Gretsiya va Sharq falsafiy g'oyalari ilk falsafiy tizimlarni shakllantirgan. Falsafa ijtimoiy roli Falsafa ijtimoiy hayotda muhim rol o'ynaydi, u insonlar o'rtasida muloqot, bilim almashish va ijtimoiy qadriyatlarni shakllantirishda yordam beradi. Asosiy mualliflar: Falsafaning asoschilari Falsafa tarixida quyidagi muhim shaxslar mavjud: 1. Sokrat: Falsafiy so’rov usuli orqali bilimni kengaytirdi. 2. Platon: Idealizm nazariyasini ishlab chiqdi, o’zining «Davlat» asari bilan tanilgan. 3. Aristotel: Mantiq va tabiiy fanlarga qo’shilgan hissalari. Ularning g'oyalari zamonaviy ta'lim va falsafaga asos bo'lib xizmat qiladi. Ta'siri Ushbu faylasuflar, nafaqat falsafada, balki boshqa fanlar rivojida ham muhim rol o'ynagan. Masalan, Sokratning dialektikasi zamonaviy kritika va muhokama usullariga ta'sir ko'rsatgan. Platonning idealizm g'oyalari, zamonaviy siyosiy nazariyalar va Aristotelning mantiqi esa ko’plab ilmiy tadqiqotlarga asos bo’lmoqda. Falsafa fanining rivojlanish bosqichlari Falsafa fanining rivojlanish bosqichlari: qadimgi, o'rta asr, yangi va zamonaviy davr. Qadimgi davrda falsafa tabiat va insonni o'rganishga qaratilgan. Bu davrda Sokrat, Platon kabi mualliflar mashhur bo'lgan. O'rta asr falsafasi diniy qarashlar va ilmiy tafakkur o'rtasidagi kurashni aks ettiradi. Avitsenna va Fozil ibn O'qul kabi fikrlar mavjud. Zamonaviy falsafa esa inson erki va bilimning cheklanishlarini tahlil qiladi. Descartes va Kant kabi mualliflar bu davrda muhim rol o'ynagan. Falsafa fanining yo'nalishlari • Falsafa fani bir necha asosiy yo'nalishlarga bo'linadi: - Ontologiya: mavjudlik va borliq masalalari. - Epistemologiya: bilim va uning manbalari. - Axloq fani: insonning axloqiy qadriyatlari. - Siyosiy falsafa: siyosat va adolat masalalari. Zamonaviy falsafa esa bu yo'nalishlarning rivojlanishiga va yangi g'oyalarning paydo bo'lishiga olib kelmoqda. Photo by Polina Kuzovkova on Unsplash Falsafa va ilm-fan Falsafa va ilm-fan o'rtasidagi aloqalar, ilmiy metodlarni rivojlantirishda falsafiy tushunchalarning ta'sirini ko'rsatadi. Falsafa, ilm- fan uchun asos bo'lib, yangi bilimlarni shakllantiradi va ilmiy tadqiqotlar olib borishda yo'nalish beradi. O'zaro aloqalar Ilm-fan falsafadan ilhomlanib, o'z metodlarini shakllantiradi. Falsafiy munozaralar, ilmiy nazariyalarni va metodologiyalarni takomillashtirishga yordam beradi. Bu jarayon, yangiliklarni kiritish orqali ilm-fanning rivojlanishiga olib keladi. Roli Falsafa fanlarning rivojlanishida muhim rol o'ynaydi. Falsafa orqali ilm-fan o'zgarishlar va yangiliklarni qabul qiladi, bu esa ilmiy ta'limni aholiga yetkazishda muhim ahamiyatga ega.Ilm-fan va falsafa Falsafiy tushunchalar ilmiy metodlarda o'z aksini topadi. Falsafa, ilmiy usullarni yanada chuqurroq tushunishga yordam beradi va ilmiy nazariyalarni izchil ravishda rivojlantiradi. Falsafa fanining shakllanish jarayoni - Falsafa fanining kelib chiqishi tarixiy rivojlanish jarayoniga asoslanadi. - Falsafiy g'oyalar ilmiy nazariyalar bilan bog'liq bo'lib, kundalik hayot tajribalarini o'z ichiga oladi. - Falsafa va ilm-fan o'rtasidagi o'zaro ta'sirlar, yangi bilimlarni kashf etishga yordam beradi. - Falsafaning amaliyoti va nazariyasi insoniyat taraqqiyotida muhim rol o'ynaydi. - Falsafa va ilm-fanning kelajagi, o'zaro aloqalar va yangi imkoniyatlar bilan boyitilishi kutilmoqda. Photo by Beyza Kaplan on Unsplash Xulosa Falsafa ma'nosi Falsafa, insonning mavjudligi, bilim va haqiqatni o'rganish jarayoni sifatida qadim zamonlardan buyon rivojlanib kelmoqda. Falsafa fanining tarixi insonlar o'rtasidagi tafakkur va bilim almashinuvi bilan chambarchas bog'liqdir. Bu jarayonlarda turli xil qarashlar va g'oyalar shakllanib, ularning har biri o'z davrining ijtimoiy va madaniy sharoitlariga ta'sir ko'rsatgan. Asosiy mualliflar Falsafa tarixida muhim shaxslar, masalan, Sokrat, Platon va Aristotel kabi olimlar mavjud. Ularning g'oyalari zamonaviy falsafaga katta ta'sir ko'rsatgan. Ular inson hayoti, bilim va haqiqat tushunchalarini o'rganishda yangi yo'nalishlar ochdilar. Bu shaxslar falsafiy fikrni rivojlantirishga hissa qo'shib, keyingi avlodlarga ta'sir ko'rsatdilar. Falsafa va ilm-fan Falsafa va ilm-fan o'rtasidagi bog'liqlik juda muhimdir. Falsafa ilmiy fikrning asosini tashkil etadi va ilmiy tadqiqotlarga zamir bo'lib xizmat qiladi. Falsafa va ilm- fan o'rtasidagi o'zaro aloqalar, bilimning rivojlanishida va inson tafakkurining kengayishida muhim rol o'ynaydi. Foydalanilgan Adabiyotlar 1. Rizayev, J. M. Falsafa fanining kelib chiqishi va rivojlanishi. O'zbekiston Milliy Universiteti, 2021 2. Tursunov, A. M. Falsafa va ilm-fan o'rtasidagi bog'liqliklar. O'zbekiston Falsafa Jamiyati, 2020 3. Asqarov, N. Falsafa tarixida muhim shaxslar va ularning ta'siri. Falsafa va Ijtimoiy Fanlar, 2019 4. Xujayev, A. Falsafa fanining rivojlanish bosqichlari va yo'nalishlari. O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi, 2022 5. Nazarov, S. Falsafiy g'oyalar va ilmiy nazariyalar o'rtasidagi bog'liqlik. Falsafa va Zamonaviy Ilm, 2023 Designed by Slides CarnivalE'tiboringiz uchun rahmat!