logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Botanika
  4. Qirqquloqtoifa-polypodiophyta

Qirqquloqtoifa-polypodiophyta

Yuklangan vaqt:

04.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3347.53515625 KB
Ko'chirib olish
1. Qirqquloqtoifalarning tuzilishi, tarqalishi va kelib chiqishi. 2. Qirqquloqlarning klassifikasiyasi. 3. Qirquloqlarning ko’payishi.Qirqquloqtoifa-polypodiophyta Bu bo`lim vakillari oldingi bo`limlaridan yirik bargliligi (makrofiliya) bilan ajralib turadi. Barglarining shakli har-xil bo`lib, ular patsimon, panjasimon, chetlari bo`laklarga bo`lingan, ba`zan butun holida bo`ladi. Bularda sporangiyalar spora hosil qiluvchi boshoqlarda emas, barglarining ostki yuzasida yoki chetki qirralarida, sodda vakillarida, novdaning uchki qismlarida hosil bo`ladi. Hosil bo`lgan sporangiyalar to`p-to`p bo`lib joylashib, soruslarni hosil qiladi. Bu bo`limda teng va har-xil sporali o`simliklar mavjud. Qirqquloqlar Paleozoy erasining devon davridan boshlab rivojlangan.Mezozoy erasida ularni xilma-xilligi yanada ko`paygan.Hozirgi vaqtda bu bo`lim 10000 dan ortiq turni o`z ichiga olib, turli ekologik sharoitlarda o`sishga moslashgan.Bular Er Yuzining deyarli hamma nuqtalarida uchraydigan daraxt, buta va o`t o`simliklardir. Daraxt, buta holidagilari tropik va subtropitk mintaqalarda: (Filipin, Indoneziya, Madagaskar orollarida, Shri- Lanka va boshqalar) tarqalgan.O`rta Osiyo sharoitida o`t o`simliklari uchraydi.Qirqquloqlar kelib chiqishi bo`yicha rinnyafitlarga bog’liq. Polypodiophyta –Qirqquloqtoifa o’simliklarning klassifikatsiyasi • Aneurophytopsida – Anevrofitsimonlar • Cladoxylopsida - Kladoksilonsimonlar • Archaeopteridopsida- Arxeopterissimonlar • Zigopteridopsida – Zigopterissimonlar • Marattiopsida – Marattiyasimonlar • Ophioglossopsida – Ujovniksimonlar • Polypodiopsida - Polipodiumsimonlar Marattiopsida –Marattiyasimonlar Ophioglossaceae—ujovnikdoshlar Botrychium HelminthostachysCladoxylopsida - Kladoksilonsimonlar Cladoxylon Scoparium Ophioglossopsida – Ujovniksimonlar Marattiales—Marattiyanamolar Marattiaceae—Marattiyadoshlar Angiopteris Ophioglossum vulgatum Maratiyalar Polypodiopsida – Polipodiumsimonlar Polpodiumkabilar ajdodchasi—Polypodiidae Osmundales Aspleniacea-aspleniyadoshlar Schizaeales Dryopteris filix-mas—O’rmon qirqqulog’i Polypodiales Cyatheales Marsiliyakabilar ajdodchasi—Marsileidae Marsiliyanamolar—Marsileales Marsilia qvadrifolia-to’rt bargli Marsiliya Sal’viniyakabilar ajdodchasi - Salviniidae Salviniyanomalar—Salviniales Kladoksilonsimonlar ajdodi. Bu ajdodga eng sodda tuzilgan, Poleozoy, erasida yashagan, hozirda faqat qazilma holda uchraydigan o`simliklar kiradi. Bularda hali haqiqiy paporotniklarga xos belgilar Yuzaga kelmagan. Barglari mayda yoki bargsiz bo`lgan. Sporangiyalari barglarda turmasdan novdalarning uchlarida joylashgan. Vakil: Cladoxylon Scoparium. Bu o`simlikni bo`yi 25-30 sm.ga etib boradigan butacha shakldagi o`simlik. Qazilma holda Belgiya, FRG, Xitoy va Kanadadan topilgan. Ujovniknamolar ajdodi . Shulardan bizning floramizda uchraydigan turi Ophioglossum vulgatum.Uning bo’yi 30sm Gacha etib boradigan ildizpoyali o`simlik. Ildizpoyadan er betiga 1 ta barg o`sib chiqadi. Bu barg meva beruvchi va vegetativ qismlarga bo`linadi. Sporangiyalar bargning meva beruvchi qismida hosil bo`ladi. Sporalari bir xil shaklda. Gametofiti ingichka chuvalchangsimon ko`rinishida bo`lib, er tagida 2-10 sm chuqurlikda rivojlanadi. Uning kattaligi 2-3 sm bo`lib zamburug’lar bilan simbioz holda hayot kechiradi. Gametofiti bir uyli. Spermatozoidlari ko`p xivchinli. Vegetativ yo`l bilan ildizpoyadagi qo`shimcha kurtaklar yordamida ko`payadi. Marattiyasimonlar ajdodi. Bu Ajdodining ham 1 ta Marattiyanamolar (Marattiales), qabilasi va 1 ta Marattiyadoshlar oilasi (Marattiaceae) bo`lib, uning turlari asosan tropik va subtropik mintaqalarda tarqalgan. Oilani bir muncha keng tarqalgan turkumlaridan Angiopteris, Maratiyalar hisoblanadi. Bularning barglari yirik, patsimon, yoki panjasimon tuzilishga ega. Barglari tuproqqa ko`milib turadigan poyadan chiqadi. Sporangiyalari bargning ostki Yuzasida hosil bo`ladi. Gametofiti erning ustki yuza qismida rivojlanadi. Polpodiumkabilar ajdodchasi— Polypodiidae. Shulardan siateynamolar qabilasi,aspleniyadoshlar-Aspleniaceae oilasining keng tarqalgan vakillaridan biri O`rmon qirqqulog’i(Dryopteris filix-mas) o`simligiga to`xtab o`tamiz. Bu o`simlik ko`p yilik ildizpoyali o`t o`simlik. Respublikamiz hududida tog’ zonasining mayda shag’alli tuproqlarda, daraxt va qoyalarning soyasida o`sadi. O`rmon qirqqulog’i murakkab tuzilgan serbar barg dastalarini hosil qiladi. Bular ildizpoyaning uchidan o`sib chiqadi. Ildizpoya er Yuzasiga yaqin joylashgan va u qora-qo`ng’ir rangda bo`ladi. Barglari har yili kuzga kelib tushib ketadi va barg bandlarining er ostki qismigina saqlanib qolad.Tuproqdan o`sib chiqqan yosh barglar uchi dastlab gajakka o`xshab o`ralib turadi. Keyinchalik voyaga etgan barglarga aylanadi. O`simlik bo`yi 1mga o`sib boradi.Ildizpoyadan bir talay qo`shimcha ingichka ipsimon ildizchalar ham hosil buladi. Yoz faslining o`rtalariga kelib, bargning ostki Yuzasida sporongiylar hosil bo`ladi. Marsiliya kabilarajdodchasi. Ajdodcha 1 ta Marsiliyanamolar (Marsileales) qabilasini, u bitta Marsiliyadoshlar (Marsilaceae) oilasidan iborat. Oila 3 ta turkumni o`z ichiga oladi. Shulardan Marsiliya turkumi 60 dan ortiq turni birlashtiradi. Bu oilaga vakil sifatida To`rt bargli Marsiliya (Marsilia qvadrifolia) hisoblanadi. Bu o`simlik O`zbekiston sharoitida botqoqliklarda, sholipoyalarda uchraydi. Poyasi sudralib o`sadi. Poyaning ostki tomonidan ildizlar, ustki tomonidan barglar, o`sib chiqadi. Barg bandining poyaga tutashgan qismidan Yuqoriroqda S porokarpiylar joylashgan. Ularda Mikro va megosporalar hosil bo`ladi. Salviniyakabilar ajdodchasi . Salviniyadoshlar oilasidan keng tarqalganlaridan biri Suzuvchi salviniya (Salvinia natans). Bu o`simlik daryo va ko`llarda, sekin oqadigan suvlarda, suv betida qalqib suzib yuradi. O`zbekiston sharoitida Amudaryo quyi oqimlarida- Xorazm, Qoraqolpog’iston hududlarida, Sirdaryoni Chinoz atrofidagi ko`llarda uchraydi. Uning kattaligi 15 sm. Etib boradi. Barglari poyadagi bo`g’imlarda 3 tadan bo`lib joylashgan. Har bir bo`g’imdagi barglardan 2 tasi suv betida qalqib turadi. Uchinchisi ildiz ko`rinishida suvga botgan holda poyada osilib turadi SORUS SPORANGIY Anteridy Arxegoni y ZIGOTA QIRQQULO QQIRQQULOQNING KO’PAYISHI O’rmon qirquloqining rivojlanish jarayoni Foydalanilgan adabiyotlar • I.U.To'g'ayev “Yuksak o’simliklar sistematikasi” Namangan 2020-yil.20—24-sahifa • A.A.Matkarimova, T.X.Mahkamov, M.M.Maxmudova, X.Ya.Azizov, G.B.Vaisova “Botanika”Toshkent 2018-yil: 173—181-sahifalar • https://arxiv.uz/uz/documents/slaydlar/botanika/y o-sinlar-qirqquloqlar-qirqbog’imlar-test-slayd • https://hozir.org/qirqquloqsimonlilar-yuksak-osimli klar-evolyutsiyasi-ochiq-urug YAXSHI YASHASHNI ISTASANG ISHLASHNI O’RGAN Etiboringiz uchun rahmat

O'xshashlar

Қирқбўғимтоифа (Equisetophyta) бўлими. Қирққулоқтоифалар (Polypodiophyta) бўлими
O’simliklar sistematikasining shakllanish va rivojlanish tarixi
Lolanamolar qabilasi
Yuksak o’simliklar sistematikasi
Karamdoshlar oilasi