Biologiya fani, vazifalari, uslublari va boshqa fanlar bilan bog’liqligi. Biologik fanlar sistemasi. Tirik organizmlarning zamonaviy sistemasi - Biologiya - Slaydlar

Biologiya fani, vazifalari, uslublari va boshqa fanlar bilan bog’liqligi. Biologik fanlar sistemasi. Tirik organizmlarning zamonaviy sistemasi

Yuklangan vaqt:

13.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2463.986328125 KB

Ko'chirib olish

Biologiya fani, vazifalari, uslublari va boshqa fanlar bilan bog’liqligi. Biologik fanlar sistemasi. Tirik organizmlarning zamonaviy sistemasi Reja: 1. Biologiya – hayot haqiqagi fan 2. Hayotning ta’rifi va uning asosiy xususiyatlari 3. Tiriklikning tuzilish darajalari 4. Tiriklikning zamonaviy systemasi 5. Mavzu bo’yicha umumiy savollar

Biologiyaning tadqiqot uslubllari • Obyektlar va hodisalarning xossalarini aniqlash maqsadida ularni hissiy bilishga qaratilgan • Faktlarni yig’ish va tavsiflashga qaratilganKuzatish • Organizmlar va ularning qismlarini taqqoslab ular o’rtasidagi farqlar va o’xshashliklarni topishga qaratilganTaqqoslash • Hodisalarni aniq bir sharoitlarda o’rganishga qaratilganEksperemental • Organizmlarning kelib chiqishi va rivojlanishining qonuniyatlarini o’rganishga qaratilgan Tarixiy • Jaravonni model holatda o’rganishga qaratilgan Modellashtirish

Biologiyada ilmiy tadqiqot bosqichlari Umumiy qonuniyatlarni aniqlash ModellashtirishGipotezani yaratish Natijalar tahlili Eksperement Kuzatish

Molekulyar biologiya Embriologiya Genetika Ekologiya va b.sh.q. Bakteriologiya Ornitologiya Botanika Entomologiya va b.sh.q.Fundamental sohalar Taksonomik sohalar

Биологиянинг бошка фанлар билан интеграцияси

Ҳаётнинг таърифи • «Ҳаёт – оқсил жисмларнинг яшаш шаклидир» -Ф.Энгельс • «Ердаги мавжуд тирик организмлар биополимерлардан, яъни оқсил ва нуклеин кислоталардан тузилган, ўз-ўзини идора қила оладиган ва ярата оладиган очиқ системалардир» - Волкенштейн.

Ҳаётнинг таърифи • «Ҳаёт-бу фаолият кўрсатувчи автокатализаторларнинг мутацияларга қобилиятли, табиий танланиш натижасида узоқ эволюция қила оладиган ўзига хос мавжудлик шаклидир» - В.Н.Пармон. • «Ҳаёт-бу ўлимга қаршилик кўрсатадиган ҳодисалар йиғиндиси» - М.Биш.

Ҳаётнинг таърифи • «Ҳаёт- бу шундай жараён ёки тизимки, у ривожланиш вектори йўналиши бўйича сайёранинг бошқа барча нотирик объекларга қарама-қаршидир ва ўз энтропиясининг камайиши томон йўналгандир» - термодинамика бўйича. • «Ҳаёт-бу материянинг хоссаси бўлиб, у биоэлементларнинг сув муҳитида мувофиқлашган циркулясига олиб келадиган ва охир оқибатда қуёш энергияси ҳисобига амалга ошадиган ва мураккабликка томон йўналадиган хоссадир.

Ҳаётнинг таърифи • «Ҳаёт- бу «моддаларнинг юкори барқарор ҳолати бўлиб, алоҳида молекулалар ҳолати билан кодланадиган ахборот орқали реакцияларини ушлаб туриш қобилиятига эга»- А.А.Лукяновнинг кибернетик таърифи. • 1994-йилда NASA (АҚШ космик агентлиги) расмий ишлаб чиқилган таъриф: « Ҳаёт- ўз- ўзини ушлаб турувчи кимёвий система бўлиб, у дарвин эволюциясига қобилиялидир»

Тирик организмларнинг асосий хоссалари: • Озиқланиш • Модда алмашинуви • Ажратиш • Нафас олиш • Харакат • Таъсирланиш, қўзғалувчанлик • Ўз-ўзини тиклаш (купайиш) • Ўсиш ва ривожланиш • Ўлим

Тирикликнинг тузилиш даражалари: • Молекула • Ҳужайра • Тўқима • Орган • Организм • Популяция-тур • Биогеоценоз • Биосфера

Organizmlarni guruhlarga bo’lish tarixi Gekkel (1894) Uchta olam Uittaker (1969) Beshta olam K.Veze (1977) Oltita olam K.Veze (1990) Uchta domen Kavalye-Smit (1998) Ikkita domen va yetti olam Hayvon Hayvon Hayvon Eukariot Eukariot Hayvon O’simlik Zamburug’ Zamburug’ Zamburug’ O’simlik O’simlik O’simlik Protist Protist Xromist Protist Sodda hayvon Monera Arxey Arxey Prokariot Arxey Bakteriya Bakteriya Bakteriya

Turli olamlarga xos organizmlarning xususiyatlari Bakteriya Arxey Protist O’simlik Zamburug’ Hayvon Hujayra Yadro-, murein+ Murein-, Nuk-k-ta eukariotg a yaqin Yadro+ Vakuola+, xloroplast+, xuj.qobig’ida sellyuloza+ xuj.qobig’id a Sellyuloza yoki xitin xuj.qobi g’i yo’q Tana tuzilishi Ko’pchiligi bir hujayrali bazilari koloniya Ko’p hujayra, to’qima Ko’p hujayra bor to’qima yo’q Ko’p hujayra, to’qima Oziqlani shi Get, avto Xem, get, Get, avto Fot Osmotrof, get Get Harakat Erkin yashaydi, parazit Ko’p hujayra, to’qima Erkin yashaydi, parazit Faol harakatlanmaydi Harakatc han

Asosiy sistematik kategorilar O’zbekcha Lotincha Ruscha Ingliz qo’shimch asi olam regnum царство kingdom tip phylum тип phylum -ata, -a sinf classis класс class turkum ordo отряд order iformes, - ida oila familia семейство family idea Avlod (urug’) genus род genus tur species вид species

Hayvonot olamining klassisfikatsiyasi Tip Sinf Turkum Oila Avlod(urug’) Tur

O'xshashlar

Sitologiya fanining qisqacha tarixi va boshqa fanlar bilan aloqasi

Biologiyani o'qitishda o'qituvchi kitobining mazmuni va undan amaliyotda foydalanish

Tirik organizmlarning klassifikatsiyasi

Tirik organizmlarning kimyoviy asoslari

Biomaromlar va tirik organizmlarning xayotiy shakllari