Kombinatorikadan nazariy ma'lumotlar - Algebra - Slaydlar

Kombinatorikadan nazariy ma'lumotlar

Yuklangan vaqt:

13.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

43.4375 KB

Ko'chirib olish

Ko m bi n at o r ik a v a u ni n g a so s iy q o ida lar i. B ir q a t o r am al iy m as a la lar n i ye c h is h u c hu n be r il ga n to ‘p lam d an u ni n g q a nd a y d ir x o ss a g a e ga b o ‘lg a n el e m e n tl ar in i ta n lab o lis h v a u la r n i m a ’lu m b ir ta rti b d a j o yl a sh ti r is hg a t o ‘g ‘r i ke la di . 1– T A ‘R IF : B ir o r ch e k li t o ‘p la m e lе m е n tl a ri ic h id a n m a ’lu m b ir x o ss a g a e ga b o‘ lg a n e lе m е n t la rd a n ib o ra t q is m to ‘p lam la r ni t a nl a b o li sh y o k i to ‘p la m el е m е n tl ar in i m a ’lu m b ir ta r ti bd a jo y la sh ti r is h b il a n bo g ‘l iq m a sa la lar k o m b in at o ri k m a s al a la r d ey ila d i

2–TA‘RIF: Kombinatorik masalalar bilan shug‘ullanadigan matematik fan kombinatorika deyiladi. Kombinatorikani mustaqil fan sifatida birinchi bo‘lib olmon matematigi G.Leybnits o‘rgangan va 1666 yilda «Kombinatorika san’ati haqida» asarini chop etgan. Kombinatorikada qo‘shish va ko‘paytirish qoidasi dab ataluvchi ikkita asosiy qoida mavjud

Masala: Korxonada 10 erkak va 8 ayol xodim ishlaydi. Shu korxonadan bitta xodimni nеcha xil usulda tanlab olish mumkin? Yechish: x-erkak xodimni tanlash, y-ayol xodimni tanlash bo‘lsin. Unda, shartga ko‘ra, m(x)=10, m(y)=8 bo‘lgani uchtsdan bitta xodimni m(x yoki y) = m(x) + m( y) = 10+8 = 18 usulda tanlash mumkin

M a s a la n .T ijo r a t b a n k i b o s h q a r m a s i t u r li la v o z im la r g a 1 0 t a n o m z o d d a n 3 t a s in i t a n la m o q d a . H a r b ir n o m z o d b ir x il im k o n iy a t g a e g a . 1 0 t a n o m z o d d a n 3 k is h id a n ib o r a t n e c h t a g u r u h t u z is h m u m k in ? Y e c h is h :B u m is o ld a n = 1 0 v a m = 3 . H a m m a s i b o ’lib n = A g u r u h t u z is h m u m k in

Kombinatorikaga oid dastlabki maʼlumotlar qadimdan maʼlum. 17 —18 asrlarda Kambinatorikaning asosiy masalalari koʻp hadlilar nazariyasi va ehtimollar nazariyasi talabi bilan oʻrganilgan. 20-asrda elektron-hisoblash mashinalari, kompyuterlar yaratilishi bilan Kambinatorika kengayib, texnika va iqtisodiyotda tatbiq qilina boshlandi.

Misol uchu n be shta o dam dan u ch k ishida n ibo rat komis siyan i usu lda tu zish mum kin. Berilg an n ta elе mеn tdan k tad an o‘ rinlas htiris h son i kab i belgil anad i va u ning qiym ati qu yidag i form ula bilan hisob lanish ini is botla sh m umki n: Berilg an n ta elе mеn tdan k tad an o‘ rinlas htiris h son i kab i belgil anad i va u ning qiym ati qu yidag i form ula bilan hisob lanish ini is botla sh m umki n: formu la bi lan h isobla nadi . Masa lan, { a,b,c } to‘p lamd an n= 3 ta eleme ntda n k=2 tada n o‘rinl ashtir ishla r {а;b },{а;с },{b;с },{b;а },{с;а },{с;b } bo‘ lib, ularn ing so ni

M as ala -4 : T ala ba 4 t a fa n b o‘ yi ch a q o ‘sh im ch a ta yyo rl an ish u ch u n ul ar ni n g h ar bi ri ga h afta n in g b ir ku n in i aj ra tm o q ch i bo ‘ld i. Ta la ba ha ft a ku n la ri ni fa n la rg a n ec h a us u ld a ta q sim la sh i m um kin ? M as ala -4 : T ala ba 4 t a fa n b o‘ yi ch a q o ‘sh im ch a ta yyo rl an ish u ch u n ul ar ni n g h ar bi ri ga h afta n in g b ir ku n in i aj ra tm o q ch i bo ‘ld i. Ta la b a ha ft a ku n la ri ni fa n la rg a n ec h a us u ld a ta q sim la sh i m um kin ? Ye ch is h : T ala ba n i I -I V fa nl ar u chu n h afta n in g ta n la ga n k un la riin i k= 4 ta e le m en tli X= {x 1 , x 2 , x 3 , x 4 } to ‘p la m , ha ft a ku n la ri ni e sa n = 7 el em en td an ib or at H = {1 ,2 ,3 , … ,7 } t o‘ p la m s in ga ri q ar aym iz. B u ho ld a X H bo ‘lib , un i ho sil eti sh n= 7 t a el em en td an k= 4 t ad an o‘ rin la shti ris hl ar ga m o s k el ad i, c hu n ki b u nd a e le m ent la rn in g jo yl as hi sh t arti b i h am a ha m iya tg a e ga . M as ala n, {2 ,4, 6, 7} ta qs im o tda I fa n ga d u sh an ba ( 2) , I I fa ng a c ho rs h an b a (4 ), II I f ang a ju m a (6 ) va IV fa ng a s ha n ba (7) k un la ri a jr ati lg an b o‘ la di . U n d a {4 ,2 ,6 ,7 }, {6 ,4 ,2, 7} k ab ilar t ur lich a ta q si m ot la rn i ifo d ala yd i. D em ak , ta la ba f an la rga h afta k u n la rin i us u ld a ta qs im las h i m u m kin

Kombinatorika predmeti va paydo bo‘lish tarixi. Matematikaning kombinatorik tahlil, kombinatorik matematika, birlashmalar nazariyasi, qisqacha, kombinatorika deb ataluvchi bo‘limida chekli yoki muayyan ma‘noda cheklilik shartini qanoatlantiruvchi to‘plamni (bu to‘plamning elementlari qanday bo‘lishining ahamiyati yo‘q: harflar, sonlar, hodisalar, qandaydir predmetlar va boshqalar) qismlarga ajratish, ularni o‘rinlash va o‘zaro joylash ya‘ni, kombinatsiyalar, kombinatorik tuzilmalar bilan bog‘liq masalalar o‘rganiladi. Hozirgi davrda kombinatorikaga oid ma‘lumotlar inson faoliyatining turli sohalarida qo‘llanilmoqda. Jumladan, matematika, kimyo, fizika, biologiya, lingvistika, axborot texnologiyalari va boshqa sohalar bilan ish ko‘ruvchi mutaxassislar kombinatorikaning xilma-xil masalalariga duch keladilar

K a m b in a t o r ik a b o ʻlim id a e le m e n t la r i s o n i c h e k s iz k o ʻp b o ʻlg a n b a ʼz i t o ʻp la m la r ( g e o m e t r ik fi g u r a la r ) h a m o ʻr g a n ila d i. M a s a la n , t e k is lik d a y o t u v c h i c h e g a r a la n g a n q a v a r iq fi g u r a la r b e r ilg a n b o ʻlib , u la r d a n h a r u c h t a s i u m u m iy n u q t a g a e g a b o ʻls a , s h u fi g u r a la r n in g b a r c h a s ig a t e g is h li n u q t a h a m m a v ju d b o ʻla d i ( J . X e lli t e o r e m a s i) .

Matemati Matematika fani insonning intellektini, diqqatini rivojlantirishda, koʻzlangan maqsadga erishish uchun qatʼiyat va irodani tarbiyalashda, algoritmik tarzdagi tartib-intizomlilikni taʼminlashda va tafakkurini kengaytirishda katta oʼrin tutadi

O'xshashlar

Qiziqarli matematika

Asosiy miqdorlarni o`rgatishning asosiy masalalari

Kasr tushunchasi bilan tanishtirish metodikasi

Qiziqarli matematika

Matematikadan boshlang’ich tushunchalar