Аlbert Enshteyn

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6798 KB

Ko'chirib olish

АА lbert Enshteynlbert Enshteyn “ Men faqatgina, olloh butun dunyoni qanday qonuniyatlar orqali yaratganini bilishni istayman,bundan boshqani emas .”

Olimning bolaligi Enshteyn 1879 yil 14 marta Germaniyaning janubidagi Ulma shahrida duyoga keladi . Enshteyn bolaligida qobiliyatli bola bo’lmagan, u hamma bolalardan orqaga qolgan va juda kech gapira boshlagan.Bu holat bo’lajak matematik uchun juda g’alati.Chunki ko’pgina olimlar uch yoshga to’lmasliklaridanoq qiyin matematik savollar bera boshlaganlar. Enshteynga nemis tili o’qituvchisi “Sizdan hech kim chiqmaydi” deb aytgan.

• Enshteyn maktab davrida ilmiy-ommabop kitoblarni o’qishni yaxshi ko’rgan, ushunday qilib o’zi mustaqil ta’lim olgan.Yangi o’quv yilining boshida uning qo’liga Yevklid geometriyasi kitobi tushib qoladi,bu kitob Enshteynni juda qiziqtirib qo’yadi va Enshteyn bir o’qishda butun maktab dasturini o’qib chiqadi. Albert 14 yoshda • 1894-yilda Albert ota-onasi bilan birga Italiyaga ketadi va Syurix politexnika institutiga hujjat topshiradi. Matematikadan a ’ lo bahoda imtixondan o ’ tadi, biroq chet tili, botanika, zoologiyadan yaxshi o ’ ta olmaydi. Buning ustiga gimnaziyani bitirganligi haqidagi guvohnomasi yo ’ qligi uchun uni institutga qabul qilishmaydi.

Institut direktorining taklifi bilan Enshteyn Shvetsariyaning maktablaridan birida oxirgi sinfni o’qib chiqadi va maktab atestatini oladi,o’qishga qaytib topshiradi va o’qishga kiradi. O’sha damlardan uing xayolidan faqat bir narsa aylanardi:” Agar biz yorug’lik tezligida harakatlana olsak…” deb orzu qilardi bo’lajak olim.

Albert Enshteynning reyting Albert Enshteynning reyting daftarchisidaftarchisi Fanlar 3 yil 3- semestr 4 yil 1- semestr Nemis tili В В Fransuz tili С С Tarix В В Geometriya А А Tabiiy fanlar С В Fizika А А Kimyo В С Chizmachilik С В San’atshunoslik - В Ashula aytish - А Skripka chalish А А(A-a’lo baho,B-qoniqarli baho,C-qoniqarsiz baho.)

Institutda olim bo’lajak umr yo’ldoshi bilan tanishadi. Mileva Marich guruhdagi eng a’lochi qizlardan bo’lib,Albert u bilan umumiy qiziqishlar tufayli juda ham yaqinlashib ketadi. “ Men sevimli ayolimga uylanganimda ,biz u bilan ilm bilan shug’ullamiz.”deb yozadi Albert Milevaga.

Патентное бюро Enshteyn 1903 yil 6-yanvarda 27 yoshli Mileve Marichga uylanadi va ularning uch nafar farzandlari bo’ladi. 1900 yilda yilda Syurix politexnikumini tugalladi. 1902-1909 yillarda Bernda patent byuroning eksperti vazifasida ishladi(u yerda unig ishi ilmiy kashfiyotlarga mutaxasis tavsiyasini bergan). Shu yillarda Eynshteyn maxsus nisbiylik nazariyasini yaratdi, statistik fizika, broun harakati, nurlanish nazariyasi va boshqa sohalarda tadqiqot olib bordi. Eynshteynning ishlari shuhrat qozondi va 1909 yilda u Syurix universitetining,so’ngra Pragada Nemis universitetining professori bo’lib ishladi. 1914 yilda Eynshteyn Berlin universitetiga o’qituvchilikka taklif qilindi. O’zining Berlindagi hayoti davrida u umumiy nisbiyliknazariyasini yaratdi, nurla nishning kvant nazariyasinirivojlantirdi.

1905 yil fzika fani tarixiga “Mo’jizalar yili” nomi bilan kirdi.Shu yili Germaniyaning mashhur jurnali Enshteynning ikki qonuniyatini ya’ni yorug’lik tezligiga yaqin tezliklar bilan harakatlanuvchi jismlar mexanikasi va elektrodinamikasi - maxsus nisbiylik nazariyasini e’lon qildi va chop etdi. Mo’jizalar yiliMo’jizalar yili 1. Absolut harakatni aniqlash fikridan voz kechish kerak va absolut fazo Va absolut vaqtni Nyutondek talqin qilishni tashlash kerak,chunki buni Real fizik ma’nosi yo’q deb tushuntirdi. 2. Fazo va vaqt haqidagi tushunchalar real jarayonlar va moddiy jismlar nisbatidan aniqlanadi.vaqt- bu soatlar majmui.Fazo esa masshtablar yig’indisidir.

$• ..\..\..\Documents and Settings\User\Рабоч ий стол\Рисунок3.jpg • Maykelsonning 1881 yigi tajribasidan nisbiylik nazariyasining muhim prinsiplaridan biri: Yorug’likning vakuumdagi tezligi barcha sanoq sistemalari uchun o’zgarmas kattalik ekanligi kelib chiqadi. • Eynshteynning nisbiylik nazariyasi universaldir. Eynshteynning nisbiylik nazariyasidan yana bir muhim qonuniyat kelib chiqadi. Bu massa bilan energiya o’rtasidagi bog’lanishning mavjudligi: (Ye = mc 2) ekan. Demak, energiya massaga ega ekan gravitasiya qonunlari ham o’zgacha bo’lishi kerak ya’ni yorug’lik nuri gravitasiya maydonida o’z yo’nalishini o’zgartirishi lozim. 1919 va 1922 yillarda Quyosh tutilishi paytida o’tkazilgan tajribalar bu fikrni tasdiqladi .$ Всемирное признаниеВсемирное признание • Fotoeffekt qonunlarini ochganligi hamda nazariy fizika sohasidagi ishlari uchun Eynshteyn 1921 yilda Nobel mukofotiga sazovor bo’ldi • A.Eynshteyn dunyodagi ko’pgina akademiyalar va ilmiy jamiyatlarning a’zosi edi. 1926 yilda u sobiq ittifoq Fanlar akademiyasining faxriy a’zosi qilib saylandi