To’ra Sulaymon - Adabiyot - Slaydlar

To’ra Sulaymon

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5225.5 KB

Ko'chirib olish

To’ra SulaymonTo’ra Sulaymon www.arxiv.uz

15 феврал — Атоқли ва ардоқли шоир Тўра Сулаймон таваллудига 80 йил тўлди. Раҳматли Тўра Сулаймон халқимизнинг суюкли шоири эди. Унинг ижоди ўзи мансуб бўлган меҳнаткаш, ҳалол, танти, бағрикенг ва жафокаш халқ руҳига жуда яқин. Балки шу сабаб шоирнинг ҳикматга бой, оҳангли шеърлари дарров куйга солинган, тилдан тилга ўтиб, юракларга қаттиқ ўрнашиб қолган. Тўра Сулаймон деярли бутун умрини вилоятда – оддий одамлар орасида ўтказди. Ҳаётни ич-ичидан ўрганди, одамларнинг ўй-ташвиши, маърака- маросими, хурсандчилигига шерик бўлди. Шоирнинг қуйма мисраларини ўқир экансиз, ана шу ҳаётнинг аниқ-тиниқ нафасини, юрак уришини сезасиз. www.arxiv.uz

Ардоқли шоир Тўра Сулаймон 1934 йил 15 февралда Бахмал туманида туғилган. Ўзбекистон халқ шоири (1999). ТошДУнинг ўзбек филологияси факультетини тугатган (1964). Ижоди 50- йилларда бошланган. Илк шеърлар тўплами — «Истар кўнгил» (1962). «Мен қайга борар бўлсам» (1965), «Жаҳонгашта» (1970), «Ҳамқишлоқларим», «Интизор» (1973), «Сирдарё қўшиқлари» (1974), «Илтижо» (1976), «Алхазар» (1976), «Тўйбоши» (1977), «Сизни эслайман» (1980), «Қоракўзгинам» (1981), «Гулшан» (1988), «Сарвиноз» (1990), «Харсанг» (1994), «Жаҳоннома», «Гул бир ён, чаман бир ён» (1996), «Ёвқочди» (1998), «Сайхон» (2003) каби асарлар муаллифи. Кўплаб шеърлари қўшиқ қилинган. Публицистик мақолалар тўплами ҳам бор («Мамлакатнинг таянч нуқтаси», 2004). 2005 йил Гулистон шаҳрида вафот этган. www.arxiv.uz

Тўра Сулаймон АРО ЙЎЛДА ҚОЛҒУЛИК ҚИЛМА… Шеърлар * * * Улкан йўлга чиқдим, йўлимда Қайдам, қорли қоялар бордир. Ўзлигимча, ўй-хаёлимда Қиш билганим балким баҳордир… Баҳор фасли, баҳор нафаси – Йўлларимга кўп интизордир. Йўлим тўғри, йўриғим ҳақдир, Улкан йўлдан кетиб бораман. Бировлардан қолиб орқада, Бировлардан ўтиб бораман. Манзил қайда, гап қайда ҳали, Билмам, қачон етиб бораман! Ёш боладай тиним билмасдан, Бирда хиёл шошиб бораман. Сўқмоқларни кўзга илмасдан, Дарё мисол тошиб бораман. Гоҳи боқмай олди-ортимга, Ўз ҳаддимдан ошиб бораман… Бўла билмас муродим ҳосил Шошган билан, адашган билан, Из қолдирмай юрган йўлимда Улкан йўлга туташган билан, Ўз йўлимни топмасдан туриб Ўзгаларга ёндашган билан. Манзил қайда, гап қайда ҳали, Аро йўлда қолгулик қилма, Ота мерос созим турганда, Ўзга созни чалгулик қилма, Термаларим, ўланларимсиз Исму жисмим мангулик қилма. www.arxiv.uz

ҚАЙДАДИР?ҚАЙДАДИР? Боғларга ёндашиб, кўкка туташиб, Довонлар ошмасанг, маъдан қайдадир? Ортда қолар бўлсанг кўпдан адашиб, Орзу-истак тугул армон қайдадир? Зоғ билан булбулни фарқ қилмас зотга, Наф бўлса нокасдан айрилмас зотга. Бошга кун туққанда қайрилмас зотга Ёру дўст қайдадир, ёрон қайдадир? Меҳру шафоат бор, шафқат бор ерда, Ҳалоллик бор ерда, ҳаром хор ерда, Барча бирдай ерда, баробар ерда Бадномларга ардоқ, омон қайдадир? Чорасиз кимсага, чоғсиз кимсага, Кўпдан айрилган – бир боғсиз кимсага, Суянмоқ истаса тоғсиз кимсага, Бир муддат армонсиз замон қайдадир? Не бир кунларингда энг яқин дўстдан, Туққан, тутинганинг – дили пайвастдан, Жонини аямас ҳамдам, ҳамдастдан Гумон қилар бўлсанг, имон қайдадир? Баҳорсиз, боғбонсиз – давронсизларга, Ҳиссиз, ҳаяжонсиз – бир жонсизларга, Ўз элидан тонмиш – ватансизларга Саъва сайраб турган чаман қайдадир? Одамзод билмаса энди аламни Урушни, ўлимни, кулфатни, ғамни, Магар такрорласа даҳшатли дамни, Сизу бизга еру осмон қайдадир? www.arxiv.uz

Румий бобомиз: «Қандай бўлсанг, шундай кўрин, қандай кўринсанг шундоқ бўл!», деган ҳикматли бир фикрни айтганлар. Назаримда, Тўра Сулаймон худди шу «қоида»га амал қила олган, ҳаётда ҳам, ижодда ҳам имкон қадар шу талабдан чекинмай яшаб келаётган бахшитабиат бир шоирдир. Унинг бахшилиги – ҳақиқат ва яхшилик ахтаришда; ҳақиқат, адолат излаш тўхтаса, сўзнинг, шеърнинг ҳеч нимага арзимаслигини бехато англашида. Аллоҳ унга оддий одамлар ишқи, дарди, орзую армонлари билан тўлган бир юрак ато этган ( Иброҳим Ҳаққул билан суҳбатдан ). www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

ТЕБРАТАР (Қадимги қимизчи чоллар қўшиғи) Шамол шамолни тебратар. Шамол булутни тебратар. Булут ёмғирни тебратар. Ёмғир тупроқни тебратар. Тупроқ майсани тебратар, Майса бияни тебратар. Бия қимизни тебратар. Қимиз йигитни тебратар Йигит сулувни тебратар. Сулув бешикни тебратар. Бешик болани тебратар. Бола дунёни тебратар. www.arxiv.uz

ТОПОЛМАСМАН (Замирабегимни эслаб) Излай-излай ҳориб бўлдим, сенсиз ёлғиз, ғариб бўлдим, Энди босган изларингни тўрт томондан тополмасман. Толиқиб ҳам толиб бўлдим, қирққа кирмай қариб бўлдим, Лайлу наҳор сени излаб ер-осмондин тополмасман. Ажаб тақдир, ажаб қисмат бу бошда борга ўхшайдир, Равон бўла келган йўлим узилган торга ўхшайдир. Сенсиз қошим қабоғимда қурилган дорга ўхшайдир, Сенингдек бир гуландомни Гулистондин тополмасман. Баҳор ўтиб ёз ҳам келди, ҳамон сендин хабар йўқдир, Бесоҳиб боғ-роғларимда қумри, саъва, самар йўқдир Гар хаёлат дарёсига ғарқ бўлсам бир канор йўқдир, Мағриб, Машриқ, дашту саҳро, Кўҳистондин тополмасман. Ҳали баргрез куз олдинда, не шўриш, не иш олдинда, Ҳеч ким имдод бера билмас қаҳри қаттиқ қиш олдинда. Қатра-қатра қон ўрнида кўздин оқар ёш олдинда, Ҳаргиз сени излаб Хўтон, Чин, Мочиндин тополмасман. Хазон фасли етиб келмай жудолик бу бошга тушмиш, Йиғламоқдин ўзга чорам йўқдир оғу ошга тушмиш. Мусибат бир боғга эрмас, ер-кўк, тоғу тошга тушмиш, Энди сендек дилкушони Шом, Болқондин тополмасман. www.arxiv.uz

АСРАГАЙ (Соҳибқирон бобомизнинг ҳайкали пойида битилган битик) Тақа туёқни асрагай, Туёқ тулпорни асрагай. Тулпор Темурни асрагай, Темур Туронни асрагай, Турон Қуръонни асрагай, Қуръон имонни асрагай. Имон инсонни асрагай, Инсон оламни асрагай. Оламни Ўзи асрагай. ҚАЙДАДИР Тоғларга ёндошиб, кўкка туташиб, Довонлар ошмасанг маъдан қайдадир. Ортда қолар бўлсанг кўпдан адашиб Орзу-истак тугул армон қайдадир. Зоғ билан булбулни фарқ қилмас зотга, Наф бўлса, нокасдан айрилмас зотга, Бошга кун туққанда қайрилмас зотга Ёру дўст қайдадир, ёрон қайдадир. Меҳру шафоат бор, шафқат бор ерда, Ҳалоллик бор ерда, ҳаром хор ерда, Барча бирдай ерда, баробар ерда Бадномларга ардоқ, омон қайдадир. Чорасиз кимсага, чоғсиз кимсага, Кўпдан айрилган — бир боғсиз кимсага, Суянмоқ истаса тоғсиз кимсага Бир муддат армонсиз замон қайдадир. Одамзод билмаса энди аламни, Урушни, ўлимни, кулфатни-ғамни, Магар такрорласа даҳшатли дамни, Сизу бизга еру осмон қайдадир. www.arxiv.uz

TEBRATAR (Qadimgi qimizchi chollar qo’shig’i) Shamol shamolni tebratar. Shamol bulutni tebratar. Bulut yomg’irni tebratar. Yomg’ir tuproqni tebratar. Tuproq maysani tebratar, Maysa biyani tebratar. Biya qimizni tebratar. Qimiz yigitni tebratar Yigit suluvni tebratar. Suluv beshikni tebratar. Beshik bolani tebratar. Bola dunyoni tebratar. www.arxiv.uz

Bir gul yon, chaman bir yon. To'ra Sulaymon www.arxiv.uz

UMR O‘TMOQDA Esiz-esiz bolalikni qoldirib ortda, Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda. Qoldirib qoldirmay iz bu hayotda Umr o‘tmoqdadir daryo misoli. Har safar to‘rg‘aydan avval uyg‘onib, Chamanlar yaratish ishqida yonib, Ko‘cha-guzarlardan ko‘ngul dog‘lanib, Dilni buzarlardan ko‘ngul dog‘lanib, Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda. Ba’zan boy berilib bebaho onlar Bekor o‘tgan damga ko‘ngul ezilar, Ba’zan g‘olib kelib tulkisimonlar, Umr o‘tmoqdadir, daryo misoli. Dengizdek mavj urib, qirg‘oqdan toshib, Yurar yo‘limizdan ba’zan adashib, Kimlar bilandir zimdan mansab talashib, Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda. O‘rinsiz nolayu navozish bilan, Ba’zan g‘am-tashvish ham honish bilan, Kimlargadur asta chox qazish bilan, Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda. Keksalik mo‘ralab eshik qoqmoqda, Bolalik qaytadan qaytarilmoqda Bizdan erta kunga nelar qolmoqda, Umr o‘tmoqdadir daryo misoli. Mard bilan nomardni farqiga bormay, Yaxshi-yomonni ham ajrata olmay, Sevgan yorlarimiz qadriga yetmay, Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda. O‘lmas sozdan so‘ylab tugatolmasman, O‘chmas izdan so‘ylab tugatolmasman, Mangulikdan so‘ylab tugatolmasman, Umr o‘tmoqdadir, daryo misoli. Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

O'xshashlar

To`ra Sulaymon

To‘ra Sulaymon she’rlari

Buxoro va Xiva xonliklarining bo’ysundirilishi” dars ishlanma

Cho`lponning Kecha va kunduz romanidan ma`naviy qadriyatlar

Fuzuliy. G`azalyot