logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Adabiyot
  4. Husayn Boyqaro, Husayniy

Husayn Boyqaro, Husayniy

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1812.5 KB
Ko'chirib olish
Husayniy (Husayn Boyqaro)Husayniy (Husayn Boyqaro) Taniqli shoir va davlat Taniqli shoir va davlat arbobi. Hirot yaqinida arbobi. Hirot yaqinida tug’ilgan. 1469 yildan tug’ilgan. 1469 yildan umrining oxirigacha umrining oxirigacha Xuroson podshohi. Uning Xuroson podshohi. Uning hukmdorligi yillarida hukmdorligi yillarida iqtisodiy va madaniy iqtisodiy va madaniy hayot yaxshilangan. hayot yaxshilangan. Navoiyning maktabdosh Navoiyning maktabdosh do’sti va homiysi.do’sti va homiysi. HAYOT YO’LI Badiiy ijod bilan shug’ullanib, g’azalnavis shoir sifatida adabiyot tarixida iz qoldirgan. Boburning xabariga ko’ra, devonidagi g’azallari aksariyat bir vaznda (ramali musammani maqsur) yozilgan. G’azallarida dunyoviy muhabbatni kuylagan, betakror satrlar yaratgan. HAYOT YO’LIHAYOT YO’LI • ““ Risola” nomli nasriy asarida Navoiy ijodiga keng Risola” nomli nasriy asarida Navoiy ijodiga keng va ob’yektiv baho bergan. Husayniy asarlari O’R FA va ob’yektiv baho bergan. Husayniy asarlari O’R FA ShI jamg’armasida saqlanadi.ShI jamg’armasida saqlanadi. Shoir ijodi bilan E.Rustamov, S.G’anieva, Shoir ijodi bilan E.Rustamov, S.G’anieva, E.Ahmadxo’jaev, A.Erkinov v.b. shug’ullanganlar.E.Ahmadxo’jaev, A.Erkinov v.b. shug’ullanganlar. BoyqaroBoyqaro , , Husayniy (to‘liq nomi Husayn ibn Mirzo Husayniy (to‘liq nomi Husayn ibn Mirzo Mansur binni Mirzo Boyqaro) (1438— Hirot — 1506) Mansur binni Mirzo Boyqaro) (1438— Hirot — 1506) — Xuroson hukmdori (1469—1506), shoir. 15-asr — Xuroson hukmdori (1469—1506), shoir. 15-asr o‘zbek mumtoz adabiyotining namoyandalaridan. o‘zbek mumtoz adabiyotining namoyandalaridan. Temuriylardan Umarshayx mirzoning evarasi. Onasi Temuriylardan Umarshayx mirzoning evarasi. Onasi Feruzabegim temuriylardan Mironshohning nabirasi. Feruzabegim temuriylardan Mironshohning nabirasi. Husayn Boyqaro, Bobur ta’riflaganidek, ikki Husayn Boyqaro, Bobur ta’riflaganidek, ikki tomonlama ulug‘ («karim ut-tarafayn») bo‘lgan.tomonlama ulug‘ («karim ut-tarafayn») bo‘lgan. LIRIK MEROSI LIRIK MEROSI • 14 yoshda Abulqosim Bobur saroyiga xizmatga 14 yoshda Abulqosim Bobur saroyiga xizmatga kirgan. 1454 yili Abulqosim Boburning kirgan. 1454 yili Abulqosim Boburning Samarqandga — Abu Said Mirzoga qarshi yurishida Samarqandga — Abu Said Mirzoga qarshi yurishida qatnashgan. Abulqosim Bobur yengilgach, sulh qatnashgan. Abulqosim Bobur yengilgach, sulh tuzib, Hirotga qaytgan. Husayn Boyqaro esa tuzib, Hirotga qaytgan. Husayn Boyqaro esa onasining tavsiyasi bilan Abu Said Mirzo saroyida onasining tavsiyasi bilan Abu Said Mirzo saroyida qolgan. Ko‘p o‘tmay, qamoqqa olingan. qolgan. Ko‘p o‘tmay, qamoqqa olingan. Feruzabegim uni qutqarib, Hirotga olib kelgan.Feruzabegim uni qutqarib, Hirotga olib kelgan. • Shoh vafot etgach, Husayn Boyqaro Marv Shoh vafot etgach, Husayn Boyqaro Marv hukmdori Sulton Sanjar xizmatiga kirgan va uning hukmdori Sulton Sanjar xizmatiga kirgan va uning qizi Beka Sultonbegimga uylangan. Sulton Sanjar qizi Beka Sultonbegimga uylangan. Sulton Sanjar Husayn Boyqaroni o‘z o‘rniga qo‘yib, Mashhadga Husayn Boyqaroni o‘z o‘rniga qo‘yib, Mashhadga yurish qilgan. Bu orada Marvda Husayn Boyqaroga yurish qilgan. Bu orada Marvda Husayn Boyqaroga qarshi fitna uyushtirilib, u ovga chiqqanda, shahar qarshi fitna uyushtirilib, u ovga chiqqanda, shahar darvozalari berkitib olingan. Husayn Boyqaro 1457 darvozalari berkitib olingan. Husayn Boyqaro 1457 yili qishni Marv bilan Xiva oralig‘idagi biyobonda yili qishni Marv bilan Xiva oralig‘idagi biyobonda o‘tkazgan. 1458 yilda 300 kishilik qo‘shin bilan o‘tkazgan. 1458 yilda 300 kishilik qo‘shin bilan Sulton Sanjarning yaqinlaridan Bobo Hasan Sulton Sanjarning yaqinlaridan Bobo Hasan qo‘shinini yengib, Niso viloyati, so‘ng Astrobodni qo‘shinini yengib, Niso viloyati, so‘ng Astrobodni egallagan.egallagan. • . . 1459 yilda Husayn Boyqaro huzuriga Abdurazzoq Samarqandiy elchi bo‘lib kelgan. 1460 yilda vaziyat 1459 yilda Husayn Boyqaro huzuriga Abdurazzoq Samarqandiy elchi bo‘lib kelgan. 1460 yilda vaziyat taqozosi bilan Husayn Boyqaro Astrobodni tashlab chiqishga majbur bo‘lgan. Ammo 1461 yil shaharni qaytarib taqozosi bilan Husayn Boyqaro Astrobodni tashlab chiqishga majbur bo‘lgan. Ammo 1461 yil shaharni qaytarib olgan. Shu yil yoz oxirlarida Hirotga yurish qilgan. Biroq Abu Said Mirzoga bas kelolmay, orqaga chekingan, olgan. Shu yil yoz oxirlarida Hirotga yurish qilgan. Biroq Abu Said Mirzoga bas kelolmay, orqaga chekingan, buning ustiga, Astroboddan ham mahrum bo‘lgan. Amudaryo orqali Xorazmga o‘tib, Vazir shahriga — Mustafoxon buning ustiga, Astroboddan ham mahrum bo‘lgan. Amudaryo orqali Xorazmga o‘tib, Vazir shahriga — Mustafoxon huzuriga elchi yuborib, Abu Saidga qarshi birgalikda kurashishga da’vat etgan. Lekin elchi kelguncha, uning og‘asi huzuriga elchi yuborib, Abu Saidga qarshi birgalikda kurashishga da’vat etgan. Lekin elchi kelguncha, uning og‘asi Pir Budog‘ bilan kelishib, Mustafoxonga qarshi yurish qilishgan, lekin Vazir shahrini ololmay, bitim tuzganlar.Pir Budog‘ bilan kelishib, Mustafoxonga qarshi yurish qilishgan, lekin Vazir shahrini ololmay, bitim tuzganlar. • Husayn Boyqaro Adoqqa borib, 1461 yil oxirlarigacha o‘sha yerda qolgan. Adoqda turib, Astrobod, Gurgon va Husayn Boyqaro Adoqqa borib, 1461 yil oxirlarigacha o‘sha yerda qolgan. Adoqda turib, Astrobod, Gurgon va Eronning boshqa tumanlariga hujumlar uyushtirgan, mag‘lubiyatga uchraganida, shu yerdan panoh topgan. Eronning boshqa tumanlariga hujumlar uyushtirgan, mag‘lubiyatga uchraganida, shu yerdan panoh topgan. Mustafo zulmiga qarshi ko‘tarilgan isyondan foydalanib, avval Vazirni, 1462 yilda Urganch va Xivani qo‘lga Mustafo zulmiga qarshi ko‘tarilgan isyondan foydalanib, avval Vazirni, 1462 yilda Urganch va Xivani qo‘lga kiritgan. Oradan 1 yil o‘tmay, Abu Said uni Xorazmdan surib chiqargan. 1463—64 yillarda Urganch, Xiva, kiritgan. Oradan 1 yil o‘tmay, Abu Said uni Xorazmdan surib chiqargan. 1463—64 yillarda Urganch, Xiva, Hazorasp, Tirsakni qo‘lga kiritgan. Shu yerda kuch to‘plab, yana Xurosonga hujum qilgan. Ammo Abu Said Hazorasp, Tirsakni qo‘lga kiritgan. Shu yerda kuch to‘plab, yana Xurosonga hujum qilgan. Ammo Abu Said qo‘shinlari Xivani egallaydi. Husayn Boyqaro uni qaytarib oladi. 1467 yilda yana Urganchni egallaydi. Shu yili u qo‘shinlari Xivani egallaydi. Husayn Boyqaro uni qaytarib oladi. 1467 yilda yana Urganchni egallaydi. Shu yili u o‘zbeklar xoni Abulxayrxondan yordam so‘rab, Dashti Qipchoqqa boradi. Xon yordam va’da qiladi, lekin betob o‘zbeklar xoni Abulxayrxondan yordam so‘rab, Dashti Qipchoqqa boradi. Xon yordam va’da qiladi, lekin betob bo‘lib qolganligi tufayli, bu va’da amalga oshmaydi. 1469 yil martigacha Xorazm va Buxoro o‘rtasida sarson-bo‘lib qolganligi tufayli, bu va’da amalga oshmaydi. 1469 yil martigacha Xorazm va Buxoro o‘rtasida sarson- sargardon yurgan Husayn Boyqaro, Abu Said vafot etgach, Hirotni egallab, Samarqanddan do‘sti Alisher Navoiynn sargardon yurgan Husayn Boyqaro, Abu Said vafot etgach, Hirotni egallab, Samarqanddan do‘sti Alisher Navoiynn maxsus yorliq bilan chaqirib oladi va muhrdorlik vazifasiga tayinlaydi. Navoiy do‘stini taxtga chiqishi bilan qutlab, maxsus yorliq bilan chaqirib oladi va muhrdorlik vazifasiga tayinlaydi. Navoiy do‘stini taxtga chiqishi bilan qutlab, unga «Hiloliya» qasidasini taqdim etgan.unga «Hiloliya» qasidasini taqdim etgan. NASRIY ASARLARINASRIY ASARLARI • 1469—70 yillar Shohrux mirzoning avlodlaridan Yodgor Muhammad Mirzo va 1469—70 yillar Shohrux mirzoning avlodlaridan Yodgor Muhammad Mirzo va Abu Said Mirzoning o‘g‘li Sulton Mahmud Mirzo taxt da’vogarlari sifatida Abu Said Mirzoning o‘g‘li Sulton Mahmud Mirzo taxt da’vogarlari sifatida maydonga chiqadilar. Yodgor Mirzoning tarafdorlari, xususan, onasi Poyanda maydonga chiqadilar. Yodgor Mirzoning tarafdorlari, xususan, onasi Poyanda Sultonbegim Hirot ichkarisida zimdan ish olib borgan. 1470 yilning iyulida Husayn Sultonbegim Hirot ichkarisida zimdan ish olib borgan. 1470 yilning iyulida Husayn Boyqaro qo‘shin bilan dushmanga qarshi jangga ketganda, poytaxtda sotqin bek va Boyqaro qo‘shin bilan dushmanga qarshi jangga ketganda, poytaxtda sotqin bek va amaldorlar Yodgor Mirzo nomiga xutba o‘qitganlar. Husayn Boyqaro 1 oydan so‘ng amaldorlar Yodgor Mirzo nomiga xutba o‘qitganlar. Husayn Boyqaro 1 oydan so‘ng Navoiyning tadbirkorligi bilan Yodgor Mirzoni qo‘lga olib, taxtni qayta egallagan va Navoiyning tadbirkorligi bilan Yodgor Mirzoni qo‘lga olib, taxtni qayta egallagan va umrining oxirigacha hukmdorlik qilgan. Saltanatiga Xorazm, Seyiston, Qandahor, umrining oxirigacha hukmdorlik qilgan. Saltanatiga Xorazm, Seyiston, Qandahor, Balx, G‘aznadan Domg‘ongacha bo‘lgan yerlar kirgan. Yurak xastaligidan vafot Balx, G‘aznadan Domg‘ongacha bo‘lgan yerlar kirgan. Yurak xastaligidan vafot etgan Husayn Boyqaro o‘zi qurdirgan madrasa ichidagi maqbaraga dafn etilgan. etgan Husayn Boyqaro o‘zi qurdirgan madrasa ichidagi maqbaraga dafn etilgan. Hozir maqbara vayron bo‘lgan, qabr va uning ustiga o‘rnatilgan «Sangi haft qalam» Hozir maqbara vayron bo‘lgan, qabr va uning ustiga o‘rnatilgan «Sangi haft qalam» saqlanib qolgan.saqlanib qolgan. • Husayn Boyqaro davrida Hirot Sharqning fan, madaniyat, Husayn Boyqaro davrida Hirot Sharqning fan, madaniyat, hunarmandchilik rivojlangan yirik markaziga aylangan: turli hunarmandchilik rivojlangan yirik markaziga aylangan: turli mamlakatlardan iste’dod sohiblari Hirotga panoh axtarib mamlakatlardan iste’dod sohiblari Hirotga panoh axtarib kelganlar. Til, adabiyot, tarix, tasviriy san’at, xattotlik, kitobat kelganlar. Til, adabiyot, tarix, tasviriy san’at, xattotlik, kitobat san’ati, tabobat, handasa, musiqa, qog‘oz tayyorlash, tomosha san’ati, tabobat, handasa, musiqa, qog‘oz tayyorlash, tomosha san’ati va boshqa sohalar rivojlangan. Hirot, Mashhad, Marv, san’ati va boshqa sohalar rivojlangan. Hirot, Mashhad, Marv, Nishopur singari shaharlarda ko‘plab noyob obidalar barpo Nishopur singari shaharlarda ko‘plab noyob obidalar barpo etilgan. Mahalliy hunarmandlar ishlab chiqargan mahsulotlar etilgan. Mahalliy hunarmandlar ishlab chiqargan mahsulotlar Xurosondan tashqarida ham mashhur bo‘lgan. Husayn Xurosondan tashqarida ham mashhur bo‘lgan. Husayn Boyqaro, Navoiy va Jomiy ko‘plab iste’dodlarni moddiy va Boyqaro, Navoiy va Jomiy ko‘plab iste’dodlarni moddiy va ma’naviy jihatdan qo‘llab-quvvatlaganlar; o‘z davrining ma’naviy jihatdan qo‘llab-quvvatlaganlar; o‘z davrining zabardast shoir, olim, muarrix, musiqachi, xattot, naqqoshlari zabardast shoir, olim, muarrix, musiqachi, xattot, naqqoshlari xuddi shu zamonda yetishib chiqqanlar va faol ijod qilganlar.xuddi shu zamonda yetishib chiqqanlar va faol ijod qilganlar. • Husayn Boyqarodan 14 o‘g‘il, 11 qiz qolgan. Badiuzzamon Mirzo, Shohg‘arib Husayn Boyqarodan 14 o‘g‘il, 11 qiz qolgan. Badiuzzamon Mirzo, Shohg‘arib Mirzo, Muhammad Husayn, Ibrohim Husayn kabi o‘g‘illari badiiy ijod bilan ham Mirzo, Muhammad Husayn, Ibrohim Husayn kabi o‘g‘illari badiiy ijod bilan ham shug‘ullanishgan. Keyinchalik o‘zaro ichki urushlar, Husayn Boyqaro va saroy shug‘ullanishgan. Keyinchalik o‘zaro ichki urushlar, Husayn Boyqaro va saroy amaldorlarining maishatga berilib ketishi oqibatida Xuroson davlati zaiflashgan.amaldorlarining maishatga berilib ketishi oqibatida Xuroson davlati zaiflashgan. Husayn Boyqaro madhi va ta’rif-tavsifi bilan bog`liq g`azal va baytlarda “Xazoyin Husayn Boyqaro madhi va ta’rif-tavsifi bilan bog`liq g`azal va baytlarda “Xazoyin ul-maoniy” debochasidagi singari ko`proq ko`tarinki ruh mavjud. Ya’ni ularda ul-maoniy” debochasidagi singari ko`proq ko`tarinki ruh mavjud. Ya’ni ularda Husayn Boyqaroni adolatparvar va saxovatli, ma’rifatparvar hukmdor sifatida Husayn Boyqaroni adolatparvar va saxovatli, ma’rifatparvar hukmdor sifatida madh etish kuchli. Shuningdek, “Xazoyin ul-maoniy”da Alisher Navoiy va madh etish kuchli. Shuningdek, “Xazoyin ul-maoniy”da Alisher Navoiy va Husayn Boyqaro o`rtasidagi biografik o`rinlarni yorituvchi g`azallar va baytlar Husayn Boyqaro o`rtasidagi biografik o`rinlarni yorituvchi g`azallar va baytlar alohida o`rin egallaydi. Xususan, ko`pchilik g`azallarda Husayn Boyqaroning alohida o`rin egallaydi. Xususan, ko`pchilik g`azallarda Husayn Boyqaroning Alisher Navoiy she’rlarining islohotchisi sifatidagi fazilatlari ham o`z ifodasini Alisher Navoiy she’rlarining islohotchisi sifatidagi fazilatlari ham o`z ifodasini topgan. Shulardan kelib chiqqan holda Husayn Boyqaro haqidagi g`azal va topgan. Shulardan kelib chiqqan holda Husayn Boyqaro haqidagi g`azal va baytlarni quyidagicha guruhlashtirish mumkin: baytlarni quyidagicha guruhlashtirish mumkin: • Ma’lumki, Husayn Boyqaro va Alisher Navoiy o`rtasida vaqti-vaqti Ma’lumki, Husayn Boyqaro va Alisher Navoiy o`rtasida vaqti-vaqti bilan kelishmovchiliklar, ixtiloflar bo`lib turgan. Bu, albatta, birinchi bilan kelishmovchiliklar, ixtiloflar bo`lib turgan. Bu, albatta, birinchi navbatda Husayn Boyqaroning feodal hukmdori ekanligi, shuningdek, navbatda Husayn Boyqaroning feodal hukmdori ekanligi, shuningdek, ular yashab turgan davr ziddiyatlari bilan izohlanadi. Professor ular yashab turgan davr ziddiyatlari bilan izohlanadi. Professor A.Hayitmetov yuqoridagi maqolasida Navoiyning bir forsiy maktubi A.Hayitmetov yuqoridagi maqolasida Navoiyning bir forsiy maktubi haqidagi mulohazalarini bayon etar ekan, uning tarjimasini keltiradi. haqidagi mulohazalarini bayon etar ekan, uning tarjimasini keltiradi. Bu maktub mazmunida ham shoh va shoir oralarida biroz sovuqchilik Bu maktub mazmunida ham shoh va shoir oralarida biroz sovuqchilik tushganligiga ishora bor: “Men o`z gunohlarimga iqrorman. Ammo tushganligiga ishora bor: “Men o`z gunohlarimga iqrorman. Ammo men bilmayman, men qanday nojo`ya ish qildimki, siz o`zingizni men bilmayman, men qanday nojo`ya ish qildimki, siz o`zingizni mendan tortib qoldingiz…” Sultonning javobi she’riy tarzda keltirilgan:mendan tortib qoldingiz…” Sultonning javobi she’riy tarzda keltirilgan: • Tolibidin matlub ranjisa, bu unga og`ir gap emas,Tolibidin matlub ranjisa, bu unga og`ir gap emas, • Ishqilib matlubdan tolib ranjimasa bo`lganiIshqilib matlubdan tolib ranjimasa bo`lgani [1][1] .. • Hayitmetov A. Navoiyxonlik suhbatlari. Toshkent, 1993. 160-bet. Hayitmetov A. Navoiyxonlik suhbatlari. Toshkent, 1993. 160-bet. • Husayn Boyqaro “Badoye ul-bidoya” va “Xazoyin ul-Husayn Boyqaro “Badoye ul-bidoya” va “Xazoyin ul- maoniy” devonlarining tuzilishiga bosh-qosh bo`lgan. maoniy” devonlarining tuzilishiga bosh-qosh bo`lgan. Ularning tarkibiga kirgan she’rlarni muntazam o`qib, Ularning tarkibiga kirgan she’rlarni muntazam o`qib, tahrir qilib borgan. Bu haqda “Debocha”lar shohidlik tahrir qilib borgan. Bu haqda “Debocha”lar shohidlik beradi. Debochalarda mubolag`ali tarzda bayon qilinsa-beradi. Debochalarda mubolag`ali tarzda bayon qilinsa- da, ularning zamirida real haqiqat mavjuddir. Bu o`rinda da, ularning zamirida real haqiqat mavjuddir. Bu o`rinda Husayn Boyqaroning Hirot adabiy muhitining yirik Husayn Boyqaroning Hirot adabiy muhitining yirik vakillaridan biri ekanligi, fors-tojik tilini yaxshi bilishiga vakillaridan biri ekanligi, fors-tojik tilini yaxshi bilishiga qaramay, turkiy tilga go`zal g`azallar yaratganligi va qaramay, turkiy tilga go`zal g`azallar yaratganligi va boshqa shoirlarni ham ona tilida ijod qilishga boshqa shoirlarni ham ona tilida ijod qilishga chaqirganligi, shuningdek,sohibdevon ekanligi kabi chaqirganligi, shuningdek,sohibdevon ekanligi kabi jihatlarini hisobga olsak, yuqoridagi fikrlarimiz yanada jihatlarini hisobga olsak, yuqoridagi fikrlarimiz yanada oydinlashadi. Navoiydek buyuk shoirning she’rlariga oydinlashadi. Navoiydek buyuk shoirning she’rlariga juz’iy bo`lsa-da, tuzatishlar kiritish, isloh qilish uchun juz’iy bo`lsa-da, tuzatishlar kiritish, isloh qilish uchun katta iqtidorga ega bo`lish va she’riyatning eng nozik katta iqtidorga ega bo`lish va she’riyatning eng nozik tomonlarini chuqur bilish zarur edi. Husayn Boyqaroda tomonlarini chuqur bilish zarur edi. Husayn Boyqaroda ana shu sifatlar mavjud edi, desak xato qilmaymiz. Zero, ana shu sifatlar mavjud edi, desak xato qilmaymiz. Zero, Navoiy g`azallarida ham Husayn Boyqaroning she’r Navoiy g`azallarida ham Husayn Boyqaroning she’r ilmida nihoyatda nozikfahm kishi ekanligini ta’kidlaydi:ilmida nihoyatda nozikfahm kishi ekanligini ta’kidlaydi: • Ey Navoiy, xurdai nazmingga isloh istasang,Ey Navoiy, xurdai nazmingga isloh istasang, • Shoh G`oziydan jahonda xurdadonroq yo`q kishi.Shoh G`oziydan jahonda xurdadonroq yo`q kishi. Husayn Boyqaro tarixiy Husayn Boyqaro tarixiy shaxs sifatidashaxs sifatida • Navoiyning eng yaqin do`sti va maslahatchisidir. Navoiyning eng yaqin do`sti va maslahatchisidir. Uning podsholik saltanatida, adolatli va oqilona Uning podsholik saltanatida, adolatli va oqilona davlat boshqaruv ishlarida Navoiy qanchalik ko`p davlat boshqaruv ishlarida Navoiy qanchalik ko`p ko`mak bergan bo`lsa, Navoiy butun dunyoga ko`mak bergan bo`lsa, Navoiy butun dunyoga taniqli ijodkor bo`lishida, shoh asarlarining taniqli ijodkor bo`lishida, shoh asarlarining yaratilishida Husayn Boyqaro ham xuddi shunday yaratilishida Husayn Boyqaro ham xuddi shunday ko`p madad berib turgan, unga yo`l-yo`riq ko`p madad berib turgan, unga yo`l-yo`riq ko`rsatib turgan. Navoiyning o`zi juda ko`p bor ko`rsatib turgan. Navoiyning o`zi juda ko`p bor ta’kidlaganidek, shoir asarlarining yozilishida ta’kidlaganidek, shoir asarlarining yozilishida Husayn Boyqaro bosh-qosh bo`lgan, ularning Husayn Boyqaro bosh-qosh bo`lgan, ularning birinchi o`quvchi ham Sulton Husayn Boyqaro birinchi o`quvchi ham Sulton Husayn Boyqaro bo`lgan. bo`lgan. • Husayn Boyqaro obrazining Navoiy asarlaridan Husayn Boyqaro obrazining Navoiy asarlaridan joy olishini yaqqol ko`rsatadigan dalillar juda joy olishini yaqqol ko`rsatadigan dalillar juda ko`p. Shoirning “Xazoyin ul-maoniy” ko`p. Shoirning “Xazoyin ul-maoniy” kulliyotidagi debochada Navoiy Husayn kulliyotidagi debochada Navoiy Husayn Boyqaro haqida, uning devonlar yaritilishidagi Boyqaro haqida, uning devonlar yaritilishidagi xizmatlari haqida alohida to`xtalgan bo`lsa, xizmatlari haqida alohida to`xtalgan bo`lsa, Navoiy “Xamsa”sidagi barcha dostonlarda Navoiy “Xamsa”sidagi barcha dostonlarda Husayn Boyqaro obrazi, uning ta’rif-tavsifini Husayn Boyqaro obrazi, uning ta’rif-tavsifini keltiradi. Ushbu asarlarad berilgan fikrlarga keltiradi. Ushbu asarlarad berilgan fikrlarga tayangan holda ham Navoiy va Husayn Boyqaro tayangan holda ham Navoiy va Husayn Boyqaro munosabatlari haqida ma’lumot olish mumkin. munosabatlari haqida ma’lumot olish mumkin. Xulosa: Xulosa: • Salkam 40 yil hukmronlik qilgan Sulton Husayn Boyqaro Salkam 40 yil hukmronlik qilgan Sulton Husayn Boyqaro davrida ham mamlakatda to’la osoyishtalik davrida ham mamlakatda to’la osoyishtalik o’rnatilmagan bo’lsa-da, Xuroson davlatining xo’jalik va o’rnatilmagan bo’lsa-da, Xuroson davlatining xo’jalik va madaniy hayoti ancha yuksak darajada rivojlandi. madaniy hayoti ancha yuksak darajada rivojlandi. Mamlakat obodonchiligi yo’lida katta ishlar amalga Mamlakat obodonchiligi yo’lida katta ishlar amalga oshirildi. Movarounnahrga nisbatan siyosiy barqarorlik oshirildi. Movarounnahrga nisbatan siyosiy barqarorlik ta’minlandi. Bunda Husayn Boyqaroning hukmdorlik ta’minlandi. Bunda Husayn Boyqaroning hukmdorlik salohiyati muhim o’rin tutdi. Vazir Alisher Navoiyning salohiyati muhim o’rin tutdi. Vazir Alisher Navoiyning xizmatlari ham benihoya katta bo’ldi. 1506- yilda Sulton xizmatlari ham benihoya katta bo’ldi. 1506- yilda Sulton Husayn Boyqaro vafot etdi. Shundan keyin mamlakatda Husayn Boyqaro vafot etdi. Shundan keyin mamlakatda qo’shhokimiyatchilik vujudga keldi. Marhum sultonning qo’shhokimiyatchilik vujudga keldi. Marhum sultonning ikki o’g’li (Badiuzzamon va Muzaffar Husayn) bir vaqtda ikki o’g’li (Badiuzzamon va Muzaffar Husayn) bir vaqtda hukmdor deb e’lon qilindi. Bu hol shuningsiz ham og’ir hukmdor deb e’lon qilindi. Bu hol shuningsiz ham og’ir kunlarni boshidan kechirayotgan Xuroson davlatini to’la kunlarni boshidan kechirayotgan Xuroson davlatini to’la parokandalikka olib keldi. Natijada shayboniylar hujumi parokandalikka olib keldi. Natijada shayboniylar hujumi arafasida davlat inqirozga yuz tutdi.arafasida davlat inqirozga yuz tutdi. Nashr qilingan asarlari: Nashr qilingan asarlari: • Husayn Boyqaro. Devon, risola. (nashrga Husayn Boyqaro. Devon, risola. (nashrga tayyorl. S.G’anieva) – T.: 1968; tayyorl. S.G’anieva) – T.: 1968; Shoh va shoir: Husayniy (nashrga Shoh va shoir: Husayniy (nashrga tayyorl. A.Erkinov). – T.: 1993;tayyorl. A.Erkinov). – T.: 1993; Ilmiy adabiyot: Ilmiy adabiyot: H.Arasli. Husayn Boyqaro risolasi H.Arasli. Husayn Boyqaro risolasi haqida. O’zbek tili va adabiyoti” jurn. haqida. O’zbek tili va adabiyoti” jurn. 1968, №3; 1968, №3; O’zbek adabiyoti tarixi. Besh tomlik. O’zbek adabiyoti tarixi. Besh tomlik. T.1. T.1. – T.: Fan, 1978– T.: Fan, 1978

O'xshashlar

Темур ва темурийлар даврида адабий ҳамкорлик
Boburnomada tarixiy shaxslar, shaharlar, tabiat tasviri (DARS ISHLANMA)
Alisher Navoiy 3
Navoiyxonlik kechasiga bag'ishlangan taqdimot
Adabiyotshunos allomalar