logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Adabiyot
  4. G’afur G’ulom

G’afur G’ulom

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

689.806640625 KB
Ko'chirib olish
G’afur G’ulom Reja:  G’аfur G’ulоm ijоdidа fоlkоr аn’аnаlаri.  Shе’riy аsаrlаri mаvzusi. Shоir shе’rlаridа fоlklоr mоtivlаri.  Аdib ijоdining jаnriy ko’lаmi, оbrаzlаrdаgi hаyotiylik. “Mеning o’g’riginа bоlаm”, “Shum bоlа” kаbi аsаrlаri tаhlili. Kichkintoylarning katta shoiri G‘afur G‘ulom  G’afur G’ulom bolalar adabiyotining ravnaqiga katta hissa qo’shgan ijodkorlardan. O’zining mehnat faoliyatini pedagoglikdan boshlagan shoir umrining oxirigacha qalban eng jonkuyar pedagoglardan biri bo’lib qoldi. U yosh avlodni, kelajak farzandlarini juda sevardi va bu sevgisini bolalar haqida yozilgan asarlarida yuksak muhabbat va cheksiz mahorat bilan ifodaladi yoshlar va o’spirinlarga bag’ishlangan she’rlari «Bilib qo’yki, seni Vatan kutadi” “ Avval o’qi” ‘ Bari seniki” “ Oltin medal” 01 02 0F 0304 11 0310 1B 1C 1D 12 1B 1E kichik maktab yoshidagi va bog’cha yoshidagi bolalalarga bag’ishlangan she’rlari “ Ahmad yomon bola emasku, ammo…” “ Ikki yoshlik” “ O’rdak va Turg’un” “ O’rdak va Turg’un” “ Charog’larim, qarog’larim” ” Nortojining kurak tishi” “ Yasha deyman o’g’lim” “ Buni toping, qizlarim” “ Chitti gul” “ Siz mening yoshligimsiz”  Shoirning "Uylashni urganamiz" she'ri xalq og'zaki ijodiga juda yaqin turadi, misralar oddiy, sodda so'zlardan tashkil topgan. Bir qaraganda, ma'no va mazmun ham xuddi shunday tuyuladi. Ammo sinchiklab o'rganadigan bo'lsakhar bir misrada,har bir dialogda bola u yokda tursin xatto kattalarning orzu havaslari bir butunligicha she'rga kirib qolgandek. Muzqaymogu kugirchoqdan boshlangan shirin uy hayol katta orzuga aylanadi. Zotan orzu yarim dunyo hisoblanadi.  Shoirning "Oq terakmi ko'k terak" she'riham bog'cha yoshidagi bolalarga quvonch ulashib kelmoqda. Bir necha avlod bu she'rni o'qib yodlab, qushiq qilib aytib kamol topgan. Asarda tilga olingan Aqbar, Tulkin, Xayri, Erkinlar hozir bobo, buvi bo'lishgan.   Xususan, 4-sinf “O’qish kitobi” darsligida berilgan she‘rlari , topishmoqlari o’quvchilar qalbidan o’z o’rnini topgan. Shoirning «Oq terakmi, ko’k terak” she‘ri mudom boshlang’ich sinf o’quvchilariga zo’r quvonch ulashib kelmoqda. „ Ona“ she’ri  G‘afur G‘ulom bolalar va yoshlarni kattalarga, ayniqsa, ota-onaga mehr- muhabbatli qilib tarbiyalash mavzusida anchagina she’rlar yaratdi. Shulardan biri „Ona“ she’ridir. Shoir unda bag‘ri ufqlardan ham keng onaning lirik obrazini yaratadi. Shoir she’rda onaga murojaat etib, uni qoya, yuksak tog‘, chaman bog‘ hamda quyoshga qiyoslaydi va onani ulardan yuqori qo‘yadi. Darhaqiqat, dunyoda onadan ulug‘ zot yo‘q! “ Nortojining kurak tishi”Oldingi to’rtta kurak tishining Sog’i yo’q – hammasi chirik, darz ketgan. Ba‘zisi juda past, ba‘zisi baland, Ba‘zisi lab yular-misli tikan. Nortoji o’zi sho’x, erinchoq bola- Yuzini haftada arang yuvadi. Ko’cha ham kuylarda chang tuproq kechib, “ Olapar”, “To’rtko’z”ni doim quvadi. G‘afur G‘ulom  Shoir bolalarga yetimlik nimaligini tushuntirar ekan, uni o'zining achchiq yetimlik hayotini eslash orqali asarning ta'sir kuchIni oshirishga erishgan. G'.G'ulomning bu she'ri vatanga sodiqliq, sadoqat vatanparvarlik hamda bosqinchilarga nafrat tuygularini tarbiyalashda katta ahamiyatga ega bo'lgan barkamol asardir.  Urushdan keyingi tinch qurilish davrida G'.G'ulom bolalar uchun "She'rlar" (1956), "Tongotar qo'shig'i" (1959), "Bari seniki" (1953), "Mening ug'rigina bolam" (1965) asarlarini yaratdi. G'.G'ulom bu davr ijodida bolalarning o'ziga xos orzu umidlari, yuksak ma'naviy olami, odob axloqi, o'qish va intilishlarining asosiy mavzuga aylandi.  G’afur G’ulomning bolalar nasriga qo'shgan hissasi  G'afur G'ulom "Shum bola" qissasini salkam yigirma besh yil ishladi", - deb yozadi Said Ahmad. Shum bola” qissasi tom ma’noda avtobiografik asar bo`lib, unda urush yillaridagi og`ir ahvol, bolalarning qarovsiz qolib ketishi chiroyli tarzda tasvirlab beriladi. Bu asarning bosh qahramoni Qoravoy muallifning aksi sifatida tasvirlanadi. “ Shum bola”  Adibning “Shum bola” qissasida o’zbek xalqining o’tmishdagi og’ir hayoti, xususan, o’smirlarning qarovsizligi, ularning bir parcha non deb darbadar kezishlari achinarli tasvirlansa, ba’zi obrazlarning harakatlari kulgi ostiga olinadi “ Shum bola” kinofilmidan lavhalar Qissaning tarbiyaviy-estetik ahamiyati  Qissa dastlab 1936 yilda “Shum bolaning sarguzashti” nomi bilan “Mushtum” jurnalida chop etildi. Keyin “Dobdirash” deb o’zgartirdi. Har ikkala bo’lim yaxlit ko’rinishda 1938 yili “Shum bola” nomi bilan kitob holida bosilib chiqdi. Yozuvchi asarning boshidan oxirigacha latifalardan, xalq ertaklari va hikoyalaridan, askiyalarida unumli foydalandi. Shum bola dovyurak va chaqqon, u mehnatkash xalq vakili sifatida gavdalanadi. Sariboy, Azimxo’ja, Bo’riboyvachcha, Qoraxo’ja kabi salbiy obrazlarga qarama-qarshi qo’yiladi. Bu qissaning tarbiyaviy-estetik ahamiyati katta. «Mening o‘g‘rigina bolam» hikoyasi haqida  Bu voqeiy hikoya 1965 yilda yozilgan. Unda 1917 yillar voqealari aks etgan, o‘g‘rini insofga keltirgan Roqiya bibi obrazi berilgan. Hikoya «Otamizning o‘lganiga anchagina yil o‘tib ketdi. Bu yil o‘n yettinchi yilning ko‘klamida onamizdan ham ajralib, shum yetim bo‘lib qoldik...» degan gaplar bilan boshlanadi. Asarda Roqiyabibi o‘g‘riga qarata: «Tiriklik toshdan qattiq, tuyaning ko‘ziday non anqonga shapig‘ (tirikchilik og‘ir bo‘lib qolgan). Ro‘zg‘orda bo‘lsa, ko‘z ko‘rib, qo‘l tutguday arzigulik buyum qolgani yo‘q. Bir chekkadan sotib yeb turibmiz. «Turib yeganga turumtog‘ chidamas», deganlar. Zamon qattiq, o‘g‘rigina bolam, zamon qattiq!» deganda, unga javoban o‘g‘ri: «Mening ham ikki bolam, xotinim, bitta kampir onam bor, bir tovuqqa ham don kerak, ham suv kerak, deganlaridek, shularni boqishim kerak, to‘rtta chavati non topish uchun o‘zimni o‘tga, cho‘qqa, Alining tig‘iga uraman. Zamon chappasiga ketdi. Kerinska poshsho bo‘lgandan keyin urush to‘xtaydi degan edilar. Hali-beri to‘xtaydigan ko‘rinmaydi» - deydi.  Hikoya ikki nochor odamning bir-biriga arz-holigina bo‘lib qolgan emas, balki muloqot asnosida ayon bo‘ladiki, ular o‘z taqdirlarida xalqning ahvol-ruhiya t ini jamuljam etganlar. Bu hol hikoyaning ma’no salmog‘ini, jozibasini oshirgan. G‘afur G‘ulom  Xulosa qilib aytganda, akademik shoir G'.G'ulom o'zbek bolalar adabiyotini yuksaltirishga barakali hissa qo'shdi.  G'.G'ulom qilgan xizmatlari uchun O'zbekiston fanlar Akademiyasining haqiyqiy a'zosi bo'ldi, Davlat mukofati Laureati bo'lib bir qancha ordenlar bilan taqdirlandi.  1963 yil may oyida shoirning 60 yoshga to'lishi munosabati bilan unga "O'zbekiston xalq shoiri" degan faxriy unvon berildi. 09/23/2019 22Adabiyotlar  1. S. Jahongirov . O’zbek bolalar folklori.T.1974  2. O‘zbek bolalar antologiyasi. She’riyat. 1-qism. – Sharq. –T.: 2006.  3. O‘zbek bolalar antologiyasi. Nasr. 2-qism. – Sharq. –T.: 2006.  http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_wra pper&Itemid=388  Jumaboev M. Bolalar adabiyoti. –T.: O`qituvchi, 2002.

O'xshashlar

G’afur Gu’lom
G'ofur G'ulom dars ishlanma
G`afur G`ulom.She'rlar
G'afur G'ulomning “Shum bola” qissasi tahlili (dars mazmunnomasi)
XX asr 20-50 - yillari adabiyoti