Моллюскалар ёки юмшоқтанлилар типи (Mollusca) - Zoologiya - Referatlar

Моллюскалар ёки юмшоқтанлилар типи (Mollusca)

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

71 KB

Ko'chirib olish

Моллюскалар ёки юмшоқтанлилар типи ( Mollusca ) Режа: 1. Моллюскалар типига умумий тавсиф 2. Қориноёқлилар синфи 3. Икки паллали моллюскалар ёки садафдорлар (Bilvalya) синфи 4. Денгиз икки паллали чиғаноқли моллюскалари ва аҳамияти 5. Бош оғқли моллюскалар синфи 6. Моллюскаларининг келиб чиқиши

1. Моллюскалар типига умумий тавсиф Юмшоқтанлилар ёки моллюскалар тузилиши хусусиятлари билан кўриб ўтилган типлардан кескин фарқ қилади. танаси сигментлашмаган. Шу билан бирга тери – мускул халтаси, иккиламчи тана бўшлиғининг мавжудлиги, айириш органларинингг нефридиялар шаклида тузилганлиги ҳамда ривожланиш хусусияти билан булар маълум даражада ҳалқали чувалчангларнинг авлодларига яқин туради. Моллюскаларни ўрганадиган фан Малакология деб аталади. Юз мингдан ортиқ турни ўз ичига олган юмшоқтанлиларнинг жуда катта кўпчилиги денгиз ва чучук сув ҳавзаларининг турли ҳаёт шароитларига лаёқатлашган бўлиб, фақат бир синфнинг бир неча юз туригина қуруқликда яшашга мослашган. Моллюскаларнинг танаси бош, тана (“ички органлар қопчиғи”) битта яхши мускуллашган оёқ ва тананинг орқа елка қисмидан махсус искана шаклида ҳосил бўлган ўсимта – мантия дан иборат. Деярли ҳамма моллюскаларда мантия тўқимаси ҳимоя вазифасини бажарувчи чиғаноқ ҳосил этади. Мантия билан тана оралиғида мантия бўшлиғи ҳосил бўлган. Ташқи муҳит билан туташган бу бўшлиққа жабралар (ёки ўпка ) ва бир қанча ички органларининг йўли очилган. Бошида оғиз, пайпасловчилар (тери ва ҳид сезув органи) кўз жойлашиб, оғиз бўшлиғида қирғичсимон ўсимталар билан қопланган “тил” бўлиши характерлидир. Терида жойлашган махсус безлар шилимшиқ модда ажратиб туради. Шунинг учун танаси юмшоқ шилимшиқли. Иккиламчи тана бўшлиғи (целом) қисқариб, юрак атрофида ва баъзиларида тухумдон ёки уруғдон атрофида жойлашган. Оғиз бўшлиғи ёки халқумга сўлак безининг йўли очилган. Ошқазон атрофида “жигар” деб аталадиган орган жойлашган. Кўпчилик турлари жабралар орқали нафас олса, қуруқликда яшайдиганлари эса мантия деворига туташган ўпка ёрдамида нафас олади. Яхши ривожланган мускулли юрак – иккиламчи тана бўшлиғи (юрак олди бўшлиғида жойлашиб) ундан

тўқималар ва органларга борувчи қон томирлари тарқалган. Қон айланиш системаси очиқ. Кўпчилиги айрим жинсли; баъзилари икки жинсли (хуноса - гермофрадит). Нерв системаси - уч жуфт асосий нерв; бош нерв тугуни, ички органлар ва оёқ тугунларидан таркиб топган. Мазкур тугунлар ўзаро туташган. Сезув органлари кўз пайпасловчилар, мувозанат органи ва кимёвий сезув органларидан таркиб топган. Ҳозирги зоология ситемасига кўра юмшоқ таналилар асосан учта синфга бўлинади. 1. Қорин оёқли моллюскалар 2. Икки паллалилар 3. Бош оёқлилар 2. Қориноёқлилар синфи. Мазкур моллюскаларнинг танаси қорин томонини эгаллаган таргчармсимон – япалоқлашган, катта мускулли луғут оёқ; тананинг олдинги қисмидаги бош; оёқнинг елка томонида жойлашган турли шаклдаги (кўпинча конуссимон буралган) қаттиқ чиғоноқдан тузилган. Гавданинг олдинги қисмида оёқ билан туташган бошида бир жуфт узун ва бир жуфт калта пайпасловчилари бўлади. Узун пайпасловчиларининг учида кўзлари бўлади. Калтаси ҳид ва тери сезув органи бўлиб хизмат қилади. Бошнинг остки қисмида оғиз, унинг ён томонида икки жуфт қаттиқ ўсимта – жағлар жойлшаган. Чиғоноғи турли рангда, турли шаклда бўлиши мумкин. Унинг асосий қисми фосфор қаватидан, ички қисми садаф қаватидан иборат. Чиғоноқ ҳимоя вазифасини бажаради. Қориноёқлилар океан ва денгизлардан ташқари турли чучук сувларда ва қуруқлик муҳитида яшашга мослашганлиги билан бошқа синфга мансуб моллюскалардан фарқ қилади. Бу синфга 85 минг тур киради. Олдинги жабрали қориноёқли моллюскалар тузилиши . Буларнинг вакиллари кўпчилиги денгизларда тарқалган. Бир қанча турлари (тирик

туғувчи вивипера ва бошқалар) чучук сув ҳавзаларида, ҳатто, нам – қуруқликда учрайди. Мантия ва мантия бўшлиғи - Мантия танадан ҳосил бўлган махсус исканасимон ўсимта бўлиб у фақат елка томонида (бир қанча турларда орқа томонда) тана билан мантия оралиғида мантия бўшлиғи ҳосил бўлган. Оғиз бўшлиғининг остки қисмидаги мускулли ўсимта (“тил”) нинг устки сатҳи турли шаклидаги қирғичсимон ўсимталар – радула билан қопланган. Бу орган овқатни олишга жуда катта аҳамиятга эга. Оғиз бўшлиғида сўлак безлари суюқлиги овқат ҳазм қилишга катта ёрдам беради. Оғиздан бошланган қизилўнгач ошқозонга туташган. Ошқозонга “жигар” суюқлиги ажралиб чиқади. Анча узун ичакнинг охирги қисми аналь тешиги орқали мантия бўшлиғининг ён томонига ёки бош томонига очилган. Каттагина юрак елка томонидаги юрак олди бўшлиғида (иккиламчи тана бўшлиғида) да жойлашган. Юракнинг асосий қисми қоринчадан иборат бўлиб бунга оксидланган қон юрак бўлмасидан ўтади. Қоринчадан тарқалган аорто томирлари туқима ва органлар оралиқларига оксидланган қонни тарқатади. Танадан тўпланган CO 2 ли қон эса махсус вена томирлари орқали жабраларга ўтиб, оксидлангач юрак бўлмачаларига ўтади. Айириш органи - битта ёки иккита ўзгарган нефридия найчаларидан иборат бўлиб, буларнинг олдинги (қабул этувчи) қисми юрак олди бўшлиғига, пастки учи эса мантия бўшлиғига очилади. Гонадаларни (уруғдон ва тухумдон) юрак олди бўшлиғи билан туташган иккиламчи тана бўшлиғи – целом нинг айрим қисмида жойлашган. Тухум йўли ва уруғ йўли мантия бўшлиғига очилган. Марказий нерв системаси – асосан уч жуфт: 1. Бош – церебрал нерв тугуни. 2. Виссерал (ички органлар) 3. Педал (оёқ) нерв тугунлари. Мазкур тугунлар иккита нерв ҳалқали – коннективлар орқали бир – бирлари билан туташган.

Сезув органлари – асосан бир жуфт калта бир жуфт узун пайпасловчилар ва бир жуфт яхши ривожланган кўзлардан ҳамда оёқнинг ички қисмида жойлашган мувозанат органидан иборат. Ўрчиши ва ривожланиши - Дала шиллиққурти гермафродит ҳайвондир. Улар тухумларини ердаги чуқурчаларга қўяди. бир қўйишида 5 тадан 50 тагача оқ юмалоқ тухум қўяди. Дала шилиққурти бутун умри давомида бир неча марта тухум қўяди. Икки – уч кундан сўнг тухумдан кичкина шиллиққурт чиқади. Қиш келиши билан дала шиллиққурти гавдасини чиғоноқ ичига тортиб, унинг тешигини қотиб қолган шилимшиқ модда билан беркитади. шу тариқа қиш давомида хозон, тош тагида қишни ўтказади. Қўлай шароит туғилганда (март - апрель) у уйғонади ва актив ҳаёт кечира бошлайди. Дала шилиққурти бутун умри давомида экинларга зарар етказибгина қолмай, балки унинг танасида қорамоллар паразити – сўрғичлиларнинг личинкалари ривожланади. 3.Икки паллали моллюскалар ёки садафдорлар (Bilvalya) синфи Ҳаммаси икки томони япалоқлашган тарози икки палласига ўхшаш иккита чиғоноқ билан қопланган, содда бош йўқолган, мантия бўшлиғида варақчасимон жабралар бор (бу “сифон” дейилади) бу ташқари билан туташади. (Махсус найча) Мазкур ўзгариш – икки паллалиларнинг ҳамма авлодларини сув тубида ёки сув тубидаги бирор нарсага ёпишиб ёки қум (балчиқ) ни ёриб кам ҳаракат ҳолда ҳаёт кечириши туфайли содир бўлган. 51 мингдан ортиқроқ турни ўз ичига олувчи бу ҳайвонлар океан, денгизлар, чучук сув ҳавзаларининг тубида яшашга лаёқатлашган. Баъзиларининг узунлиги 1,5 м (200 кг оғирликдаги) катта формалари билан бир қаторда 1 см ли майда турлари учрайди. (10 – 15 см ли) . Чучук сув ҳавзаларида кўп тарқалган оддий садафдор – Анадонта тузилиши ва ривожланиши билан танишамиз.

Оддий садафдор (бақачиғоноқ) – Анадонта Шимолий ярим шарнинг секин оқар дарёлари кўлларда қум ва балчиқда ярим ботган ҳолда кам ҳаракат қилиб яшайди. Икки паллали, тухумсимон 15–20 см бош томони тумтоқ, дум томони суйрилашган, 1 та мускул оёғи паллалар орасидан кўриниб туради. Озиқ, О 2 етарли бўлса узоқ вақт ҳаракатсиз қолади. Орқа томонидан 2 та найча “сифонлар” чиқиб туради. Пастки катта найча сув кириш “сифони” елка кичик найча сув чиқариш “сифони” деб номланган. ( Моддалар алмашинуви ). Бир хил катталикдаги чиғоноқ паллалари асосан оҳак (CaCO 3 ) дан тузилган. Чиғоноқ сиртида яхши фарқланувчи чизиқларни кўриш мумкин. Бу чиғоноқни ёшини билдиради. Паллалар махсус мускуллар орқали бир – бири билан туташиб туради. Қорин томонида катта мускулли понасимон оёқ бўлиб у чиғоноқ кенгайганда чиқади. Ҳар икки томонида иккитадан жабралар жойлашган. Мантия бўшлиғининг олдинги (уст) томонида оғиз тешиги унинг ён томонида эса икки жуфт оғиз олди пайпаслагичлари жойлашган. Овқат ҳазм қилиш – Оғиздан бошланган калта қизилўнгач – мускулли ошқазон билан туташган. Ичаги жуда узун ҳатто оёғигача. Қон айланиш системаси – елка томонидаги иккиламчи тана бўшлиғи юрак олди бўшлиғидаги брак ва тўқималар ҳамда жабраларда жойлашган қон томирларидан таркиб топган. жабраларда оксидланган қон иккита юрак бўлмаларида қуйилиб ундан юрак қоринчага ўтади ва томир орқали тўқималарга тарқалади. Айириш системаси – Юрак олди қисмга очилган битта бўйрак найчасининг йўли мантия бўшлиғига очилган. У мазкур бўшлиқдан сийдик ажратиб чиқаради. Нерв системаси – бир жуфт бош нерв тугуни, бир жуфт ички органлар нерв тугуни ва жуфт оёқ нерв тугунидан таркиб топган. Сезув органлари яхши ривожланмаган. кўз йўқ, мувозанат органи оёқнинг учида жойлашган.

Жинсий органлари: Айрим жинсли, уруғдон ва тухумдонлар узум бошига ўхшаб тузилган бир жуфт органлар бўлиб, булар ичак қатламларининг орасида жойлашган. Буларнинг бир жуфт йўллари мантия бўшлиғига очилган. Кўпайиши ва ривожланиши: Анадонтанинг мантия бўшлиғи орқали доим сув ўтиб туради. Сув билан кирган микроб, чиринди ва жуда майда ҳайвонларни сузиб (фильтрлаб) шулар билан озиқланади. Сувда эриган О 2 ни олади. Урғочиси жабра варақларига лаштириб тухум қўяди. Сперматозоидлар сув билан кириб тухумларни оталантиради. Тухумдан “глохидия” деб номланувчи майда икки паллали личинкалар етишади. Личинкалар сувга чиқиб балиқлар танасига ёпишиб олади ва балиқ танасига паразитлик қилиб, 1,5 – 2 ой яшайди. 4. Денгиз икки паллали чиғаноқли моллюскалари ва аҳамияти. Денгиз ва океанларда яшовчи икки паллалиларнинг тузилишида ортиқча тафовутлар йўқ. Бундан ҳамма авлодалри соҳил доирасида, шағал, қиятошлар, денгиз иншоатлари ҳатто кема корпусларида ёпишиб ҳаёт кечиради. М: кема қурти танаси чувалчангсимон бўлиб, бош томонидаги чиғоноқ қолдиғи ёғочни ковловчи парма вазифасини бажаради. Бундан ташқари устрица (озиқ сифатида ишлатилади) медиялар (кам ҳаракат, колония) денгиз тароғи, медидлар (балиқ озиғи) каби моллюскалар турлича ҳаёт кечиради. Акралар (дўмбоқ акра) овланади, озиқ сифатида ишлатилади. Тропик денгизларда учрайдиган пенналар оиласига мансуб икки паллалилар садаф ва марварид бериши билан характерланади. Денгиз садафдорларининг баъзиларида 2 – 3 тадан 20 – 230 тагача марварид ҳосил бўлиши мумкин. (10-15 см катталикда, оғирлиги 1 – 1,5 кг келади). Япония зоологлари махсус кўрфазларда моллюска танасига марварид “ўстириш” усулини ихтиро этишди. Бунинг учун ёш садафдорнинг

танасига махсус модда киритилади ва 5 -6 йилдан сўнг овланади. Япон фирмаси ҳар йили бир неча 100 минг дона марварид олади. Россияда денгизларида Азов, Орол, Каспий денгизларида, Қозоғистон кўлларида тарқалган “дрейссина” катта зарар келтиради. Икки паллалилар катта иқтисодий аҳамиятга эга. Мидиялар, устрица, чучук сув садафдорлари энг кўп миқдорда одамзоднинг озиғи сифатида (сўнгги йилларда 2 млн т. дан ортиқ овланади). - Икки паллали чиғаноқли моллюскаларнинг кўпи денгизда яшайди. Булардан баъзи бирлари, масалан садафдорлар овланади. Улар безак мақсадида марварид олиш учун овланади. Устрица, мидия, денгиз тароғи ва бошқа моллюскаларни одам истеъмол қилади, улар гўштида витаминлар жуда кўп. Зарар келтирадиганлар қаторига “карабль” қуртини киритиш мумкин. Бу моллюскаларни бўйи 10 смгача чувалчангсимон бўлади. Карабль қурти ёғоч иншоатларини емиради. 5.Бош оёқли моллюскалар синфи Саккизта ёки ўнта оёқлари бошида – оғзининг атрофида жойлашганлиги учун шундай ном берилган бу синфнинг авлодлари ҳаракатчан. йиртқич ҳайвонлар бўлиб, денгиз ва океанларнинг соҳил зонасидан тортиб, то 5 – 8 минг мм. чуқурликкача кенг тарқалган. Уларда тана, бош, мантия бўшлиғи ва юқорида айтилган оёқлар яхши ривожланган. Чиғоноқ баъзи энг қадимгиларида сақланиб қолган бўлиб, кўпчилигида қолдиққа айланган. қон айланиш системаси “ёпиқ” қони кўк тусда бўлади. Иккиламчи тана бўшлиғи яхши ривожланган. Оёқларининг ички томонидан бир неча қатор сўрғичлар (ёпишиш органлари) бўлиб, булар овни ушлашда катта ёрдам беради. Сезув органлари жуда яхши ривожланган. Кўзи катта. Бош оёқлиларнинг нерв системаси марказлашиб “мияга айланган” “ мия” махсус тоғай қобиғи билан ҳимояланган. Умуртқасизларда тоғай тўқимаси фақат шуларда ривожланган. айрим жинсли, личинкасиз ривожланади.

Кальмарнинг тузилиши ва ҳаёти - Денгизнинг очиқ пелагиал зонасида сузиб юриб ҳаёт кечирувчи кальмар бош оёқлиларнинг энг кўп тарқалган авлодларидандир. Унинг танаси чўзиқ ва суйрилашган. Бош томонида ўнта оёқлари (булардан бир жуфти жуда узун бўлиб, овлашга хизмат қилади), бошнинг ён томонида каттагина бир жуфт сузгичи бор. Оғзининг ички қисмида бургутнинг тумшуғига ўхшаш мустаҳкам жағлар билан қуролланган. Жағлар овни ушлаш ва парчалашга ёрдам беради. Кальмар тансини қоплаган мантия – қорни томонида каттагина қопчиқсимон мантия бўшлиғини ҳосил қилади. мантия бўшлиғининг катта тешиги бош томонга очилган. Мантия бўшлиғининг устида “варонка” деб номланувчи орган бўлиб, унинг пастки – кенг томони мантия бўшлиғига, найчаси эса бош томонга очилган. “Варонка” асосий ҳаракат органи. Кальмар сузиш вақтида мантия бўшлиғига сув тўлдириб, “қопчиқ” оғзини ёпадида мускулларини бирдан қисқартиради. Бу пайтда қопчиқ (мантия бўшлиғи) ичидаги сув варонка найчасидан отилиб чиқиб, ҳайвонни бир неча метргача орқага итаради. Мантия бўшлиғидаги сув тугагач, мазкур ҳаракат янгидан такрорланади. Шундай қилиб кальмар орқага қараб ҳаракат қилади. Мантия бўшлиғида қуш патига ўхшаган бир жуфт жабра, аналь тешиги, айириш ва жинсий органларининг йўллари очилган. Бундан ташқари баъзи кальмарлар ва каракатица (10 – 15 см катталикдаги бу ўноёқли Ўрта ер денгизида) мантияга сиёҳ бези деб аталадиган махсус органнинг йўли очилган. Душман қувган вақтда бошоёқли – мазкур бездан қорамтир суюқлик ажратиб ўзини четга олади. Бир қанча ўноёқлиларда сиёҳ бези ажратган суюқлик заҳарли, у душманни ҳалок этади. Ҳазм органлари – оғиз бўшлиғи (ҳалқум) қизилўнгач, ошқазон, кўричак ва аналь тешиги билан тугалланувчи орқа ичакдан тузилган. Оғиз бўшлиғидан катта мускулли тил – кўп тишли радула – “қирғич” билан қуролланган. Жағлар ва радула овқатни майдалашга ёрдам беради.

Қизилўнгач миянинг ўртасидан ўтиб, ошқозонга очилади. Сўлак безларидан ташқари, жигар ва ошқозон ости безлари бор. Сезув органлари – ниҳоятда яхши ривожланган. кўз олмалари ҳатто сут эмизувчиларникига, ҳатто одамнинг кўзига ўхшайди. Оғиз ва “тил” дан ташқари “қўллар” орқали ҳам мазани сезади. Ҳид билиш қобилияти бор. бир қанча турлари рангини ўзгартира олади. Қон айланиш системаси – юрак иккита олдинги бўлмача ва битта қоринчадан тузилиб, бунга жабраларда оксидланган қон танага тарқайди. Қон айланиш системаси “ёпиқ”. Нерв тугунлари марказлашиб, “бош мия” ҳосил этади. Кўпайиши - бошқа синф моллюскаларидан фарқ қилади. Кўпайиш даврида эркаклари йирик сперматофора тайёрлаб, қўшилиш вақтида уни урғочисининг мантия бўшлиғига узатади. Баъзи океан саккиз оёқлиларида ва сперматофора жойлашган оёқ узилиб, мустақил сузиб юради ва урғочини учратгач, унинг мантия бўшлиғига кириб сперматофорани тапширади. Урғочилари бир – бирига илашган йирик тухумларини ўз мантия бўшлиғида оталантиргач денгиздаги бирор ўсимлик ёки ўтроқ ҳайвон (булут) танасига илаштириб қўяди, баъзилари эса тухумларини олиб юради. Ривожланиш личинкасиз. Кальмарлар (Oegopsida) – палеозой эрасининг бошларида пайдо бўлган қадимги ва энг ажойиб бошоёқлилар бўлиб, ҳамма авлодлари очиқ денгиз ва океанларда сузиб юриб ҳаёт кечиради. Буларнинг танаси чўзиқ – суйрилашган; 8 та оёғи калтароқ, иккита овчи ( ушловчи ) оёқлар ингичкароқ, жуда узун ва чаққон ҳаракатчан. Дум томонида катта ва ясси сузгичлар бор. Тананинг бу шиклда тузилиши – ҳайвонни ниҳоятда тез ( соатига 50 км. гача ) сузиб ҳаракат қилишини осонлаштиради. Денгиз бетида яшовчи майда ( 15 – 16 см ) калмарлар ўртасида ҳатто сувдан сакраб чиқиб, бир неча м гача ҳаракат қиладиган турлари ( стенотевитислар ) бор. Кўп тарқалган ва асосан, денгизнинг 5 – 20 м чуқурлигида яшовчи 15 – 30 см катталикдаги оддий калмарлардан ташқари океаннинг энг чуқур (300 –

1000 м ) абиссал зонасида яшовчи ниҳоятда улкан калмарлар (Architeuthis, кракенлар, “ узуноёқли спурт ” ва б. лар) қадимдан фанга маълумдир. Океан бетида ниҳоятда кам учрайдиган бундай баҳайбат йиртқичлар танасининг узунлиги 8 – 20 м оёқларининг узунлиги 30 м гача, оғирлиги эса 6 – 8 т гача боради. Гарчи бу маҳлуқлар энг катта йиртқич тишли кит кашалотларнинг асосий овқати бўлса ҳам (кашалот, асосан шу ҳайвонлар билан овқатланади) булар озиқланиб, ҳаёт кечиради. Океаннинг энг жойларида яшовчи турларида телескоп кўзи ёки нур тарқатувчи органларини бўлиши ва бошқа ажойиб хусусиятлари билан бошқалардан фарқланади. 6. Моллюскаларнинг келиб чиқиши (филогенияси) Юмшоқ танлилар – палеозой эрасининг бошлари ( кембрий даври ) дан бошлаб яшаб келаётган ва бир замонлар океан – денгизларда ниҳоятда кенг тарқалган энг қадимги ҳайвонларлардир (буларнинг тухуми қуриган бир неча ўн минг қазилма турлари фанга маълум). Ҳозирги пайтда ҳам бу типнинг юз мингдан ортиқ тури маълум бўлиб, дунёда энг кўп тарқалган ҳайвонлардан ҳисобланади. Моллюскаларнинг ҳозир яшаётган авлодларини қиёсий ўрганиш ва қазилма қолдиқларнинг текшириш хулосаларидан маълум бўлишича, буларнинг энг қадимги авлодлари қориноёқлилар ва тўрт жабрали бошоёқлилар бўлган (қориноёқлилар ҳозирги замонда ҳам мазкур тип турларининг яқин бешдан тўрт қисмини ташкил этади). Қориноёқлиларнинг ҳам кўп қадимги турлари йўқолиб кетиб, уларнинг ўрнига янги – ўзгарган муҳитга мувофиқлашган формалари пайдо бўлган. Шу билан бир қаторда денгизда яшовчи қориноёқлиларнинг бир қанча турлари қаторда денгизда яшовчи қориноёқлиларнинг бир қанча турлари чучук сув ҳавзаларида, ҳатто қуруқликда яшашга мослашган формалар ҳосил этган. Денгиз икки паллалилари билан қориноёқлиларнинг эмбрион ривожланишини асосан бир типда, яъни дастлаб трахофора личинкаи, сўнгра – велегер личинкалари шаклида бориши ва бошқа қиёсий фактлар икки

паллалиларнинг қадимги авлодларини қадимги қориноёқлилардан пайдо бўлганлигидан далолат беради. Фақат икки паллалилар сув муҳитидан ташқарига тарқалиб, қориноёқлилар каби кўп турлар ҳосил эта олмаганлар. Бу ҳодисага, афтидан, уларнинг ён томонидан “ қисувчи ” икки паллали чиғаноқлари ва бошқа фактлар сабаб бўлган. Палеозой эрасининг бошларидан бошлаб, яқин 500 млн. йиллар давомида яшаб, мингларча турлар ҳосил эта олган тўрт жабралиларнинг баъзи авлодларидан икки жабралилар (ўн оёқли ва саккиз оёқли моллюскалар) ривожланган. Гарчи мазкур синфнинг мингларча қадимги турларининг тухуми қуриган бўлсада, ҳозирда ҳам булар (хусусан икки жабралилар) денгизда энг кўп тарқалган йирик моллюскалар ҳисобланади. Қалқонли моллюскалар афтидан мазкур типнинг энг қадимги авлодларидир. Трахофора личинкаси ва ягона иккиламчи тана бўшлиғининг сақланиши, баъзи гуруҳларида (қалқонлилар синфида) содда чувалчанглар хос нерв системасининг сақланганлиги ва бошқа фактлар моллюскаларнинг энг қадимги авлодларини қадимги содда ҳалқалиларнинг авлодларидан ёки қадимги трахофорасимон ҳайвонлардан мустақил равишда ривожланганлигини кўрсатади. Бу масала фанда ҳозиргача тўла исботланган эмасдир.

O'xshashlar

Ипсимон чувалчанглар ёки юмалоқ чувалчанглар типи

Личинка хордалилар (urochordata) кенжа типи ёки пардалилар (tunicata) кенжа типи

Mollyuskalar (Mollusca) tipi

Ковакичлилар типи

Игнатанлилар типи