Tayanch harakati a'zolari xavfi va xavf nazorati - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Tayanch harakati a'zolari xavfi va xavf nazorati

Yuklangan vaqt:

06.11.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

686.2861328125 KB

Ko'chirib olish

Tayanch harakati a'zolari xavfi va xavf nazorati Reja: 1. ................................................................................... Ishlash bilan boglik yuqori tana kasalliklari 2. ................................................................................... Tayanch xarakati muammolari 3. ................................................................................... Yuklab olish uchun qo'l uskunalari 4. ................................................................................... Mexanik usul bilan yuklarni ko'tarish 5. ........................................................................................................................ Qo'shimcha ma'lumotlar

1 Ishlash bilan bog’lik yuqori tana kasalliklari Kirish Bir necha yillar oldin yuklarni qo'l bilan boshqarish orqali sabab bo'lgan baxtsiz xodisalar Sog'lik va xavfsizlikni amalga oshirish (HSE)da nashr etilgan 3 kundan ortiq baxtsiz xodisalar eng katta yagona sababdir. Qo'l bilan boshqariladigan jarayonlarni tartibga solish bu faktni ma'lum qilgan va bu baxtstiz xodisalarni qisqartirishga yrdam beradi. Biroq, yomon qo'l bilan boshqariladigan texnikalar sababli sodir bo'lgan baxtstz hodisalar barcha nashr etilgan baxtsiz hodisalarning 25% ni tashkil etadi va va sogl'ikni saqlash kabi ba'zi kasbiy sektorlarda bu qiymat 50% ga yaqin o'sadi. Bu kabi baxtsiz hodisplar sababi bo'lgan omillarni tushunish agar ular kelgusida qisqartirilsa muhim hisoblanpdi. Mexanik tarzda boshqarish uslubi iloji bo'lsa xar doim foylalanilishi lozim, ammo ular 7 bobda va bu bobda belgilangan ko'pgina xavflarisiz bo'lmaydi. Ko'pgina mexanik tarzda boshqarish foydalanuvchilar va tomoshabinlarga o'ziga xos xavflarni keltiruvchi kranlar, liftlar kabi ko'tarish jihozlaridan foydalanishni jalb etadi. (1-rasm). Bu xavf-xatarlar kutarish jarayonlari va ko'tarish jihozlarini tartibga solish oqkali talab etilgan tekshirishlar va sinovlar orqali qisqartirilpdi (LOLER). Ergonomikaning tamoyillari va maqsadlari Ergonomika keng ma'noda ishchilar va ularning ishi orasidagi o'zaro ta'sirni o'rganuvchi fandir. Aslida ish jarayoni atrofidagi butun tizimni qamrab oladi. Shu sababli, u ishni tashkillashtirish va ish joyi dizayni hamda ish jihozlari bilan birga ishlash metodlari bilan bog'liq. Ergonomikaning umumiy ta'rifi "inson-mashina" interfeysi yoki insonni mashinaga moslash yuki aksincha juda tordir. Shaxsning fizik va ruxiy imkoniyatlari shuningdek, ko'rib chiqilayotgan ularni ishni tushunishi hisoblanadi. Ergogomika ishning umumiy dizayni va taminlovchi va uni qamrab oluvschi sistemalarida mahorat darajasi shartlpriga binoan ishchilarning cheklovlarini, his qilish va boshqa shaxsiy omillarini o'z ichiga oladi. U ishchi, mashina va ishni, ishchilar imkoniyatlarini o'z ichiga olgan butun ish sistemasini optimallashtirishga

urinish va uni bajarishdagi atrof-muhit orasidagi aloqani o'rganishdir. Mashinalar, avtobumlar, va yuk mashinalari barchasi ergonomik loyihalangan, shuning uchun barcha muxim nazoratlar, ml, tormoz, tishli tayoq va asboblar paneli kabilar keng xajmda ko'p haydovchilar tomonidan foydalaniladi. Ergonomika ba'zida inson muxandisligi va avtomatlashtirilgan, ergonomik dizayni uchun zaruriyat muhim bo'lgan ishlash amaliyotlari sifatida tasvirlanadi. Ergonomikaning maqsadi va ergonomik baholashi quyidagi urganish sohalari bilan hamkorlikda juda keng hisoblanadi: - ishchining shaxsiy omillari, ayniqsa fizik, mxiy va intellektual qobiliyatlari, tana xususiyatlari va talab etilgan vazifadagi mahorat; - sinovdagi mashina va jihoz birlashuvi; - ishchi va mashina-nazorat, asboblar paneli yoki o'lchov va joy manzili hamda qo'l vositalarini o'z ichiga olgan yordam orasidagi o'zaro ta'sir; - yoritish, temperatura, namlik, shovqin va atmosferani ifloslantiruvchilar kabi ish jarayoniga ta'sir etuvchi atrof-muhit muammolari; - ishchi va ishlab chiqarish darajasi, xolat va ishlash sistemasi kabi vazifalar orasidagi o'zaro ta'sir; - vazifa yoki ish-ishning xavfsiz sistemasining dizayni, ish quwatli yoki takroriy emasligi hamda tegishli o'quv materiallari to'plamini takomillashtirishni tekshirish; - smenali ish, tanafusslar va nazorat kabi ishlarni tashkillashtirish. 1-rasm. Treyler yuk tashih avtomabillariga forklift yuk ko'targich bilan xizmat ko'rsatish

Inson xatosini kiskartirish ergonomikaning kup sonli maqsadlaridan biridir. Ergonomika fanining muhim qismi ish stansiyalari loyihalash yoki jihozlarni ishchiga moslashdir. Bu muvafaqqiyatli bo'lishi uchun, inson tanasining fizik o'lchovi va inson va bu o'ulchovlar orasidagi o'zgaruvchilarni tushunish muhimdir. Bu kabi fan inson tanasining ilmiy o'lchovi va uning harakati sifatida aniqlangan antropometriya nomi bilan ma'lum. Insonning og'irligi kabi muhim o'zgaruvchilar ish stansiyasining bazi qismlari o'zgaruvchan bo'ilshi uchun umumiydir. (Masalan, o'zgaruvchan o'rindiq). Emon ergonomikaning kasallik ta'sirlari Ergonomik xavflar bu emon ergonomik dizaynga sabab bo'luvchi sog'liqqa xavf keltiruvchilardir. Ular fizik xavf turkumi ichigi kirgan va yuklarni boshqarish va ulardan foydalanishni, yuklarni quyish va itarishni, uzoq muddatli takroriy harakatlarni va tebratuvchi asboblar bilan ishlashni o'z ichiga oladi. Bunday past darajadagi yoritish tizimida ishlash holati ko'z uchun xavf tug'diradi. Kasbiy stresslar kabi psixologik xolatlar ergonomik xavflar uchun ehtimollik mavjud. Ergonomik xavfning umumiy sog'liqqa ta'siri tayanch-harakat buzilishlari (MSD), takroriy to'qimalarning shikastlanishi (RSI) va ko'rish qobiliyatining pasayishi kabilarni o'z ichiga olgan ishga aloqador yuqori tana kasalliklari (WRULDs) dir. Ish bilan bog'liq yuqori tana kasalliklari Ish bilan bog'liq yuqori olat kasalliklari (WRULD) bo'yin, elka, qo'l, tirsak, bilak, qo'l va barmoqlarga ta'sir etuvchi xolatlar guruhini tasvirlaydi. Teno sinovit (payoarga ta'sir etish), karpal tunnel sindromi (qo'ldagi karpal suyaklar orqali o'tuvchi paylarga ta'sir etish) va muzlatilgan elka bularning barchasi kasallikning ko'rinishi va joyida farq qiluvchi ish bilan bog'liq yuqori tana kasalliklariga misollardir. Takroriy to'qimalarning shikastlanishi (RSI) atamasi ish bilan bog'liq yuqori tana kasalliklari (WRULD) ni tasvirlaydi. Ish bilan bog'liq yuqori tana kasalliklari (WRULD) ga itarish, tortish, erishish, bukish, ko'tarish, itarish yoki qoqishda qatnashadigan barmoqlar, qo'llar yoki kaftlarning takroriy xarakati sabab bo'ladi. Bu kasalliklar ofislarda, shuningdek fabrikalarda yoki qurilish hududlarida

ishchilar bilan sodir bo'ladi. Odatiy xavf ostidagi kasbiy guruhlar rassomlar va dizaynerlar, mixparchin va pnevmatik burg'ulash operatorlari ham da ish stoli kompyuter foydalanuvchilarini o'z ichiga oladi. Ish bilan bog'liq yuqori tana kasalliklari (WRULD) asosiy simptomlari charchash, yumshoq to'qimalarning shishishi sababli orqa, bo'yin va elka, shishgan bo'g'imlar va mushaklar toliqishi og'rishidir. Oldin Kiyin 2-rasm. Ish xolati ergonomik dizaynini yaxshilash. Ish bilan bog'liq yuqori tana kasalliklari ko'karish va birikkan qismlar xarakatidagi cheklashga o'xshash. Teginishni sezish hamda barmoqlarning harakati ta'sir etishi mumkin. Xolat odatda surunkali bo'lib, vaqt o'tishi bilan yomonlashib boradi va oxir-oqibat doimiy xastalikka olib keladi. Jarohat mushak, paylar yoki nervda sodir bo'ladi. Agar jaroxat takroriy ish yana namoyon bo'lishidan oldin tuzalishga imkon bo'lsa, uzoq muddatli jaroxatga olib kelmaydi. Biroq, ish yana va yana takrorlansa, tuzalish sodir bo'lmaydi va doimiy jaroxat kaft, qo'l va barmoqlarga cheklangan qon oqimiga olib kelishi mumkin. Ish bilan bog'liq yuqori olat kasalliklari (WRULD) ning pay do bo'ltshtga olib kelishi mumkin bo'lgan xavf omillari uzoq muddatli takroriy xarakatlar, muayyan kuch bilan bajarish va qayirish va tebratuvchi asboblardan foydalanishni o'z ichiga olgan sun'iy pozitsiyani qo'llashdir. Sovuq ishlash muhiti, ishlarni tashkil etish va ishni tashkil etishni ishchilarni xis etishi sog'lig'i zaif bo'lgan ishchilar va xomilador ayollar kabi ojiz ishchilar ish

faoliyatiga jalb etilganda xavf omillarini o'rganishda ko'rsatib o'tilgan. Displey uskunalar Vizual ko'rsatish birliklarini o'z ichiga olgan DSE, ergonomikani hamda yomon ergonomik holat bilan bog'langan sog'liqqa zarali holatlarni tushimishga bioan bog'liq bo'lgan umumiy ish faoliyatiga misoldir. TUC tomonidan xavfsizlik vakillarining so'nggi tekshirishlaridan aniqlangan DSE dan yomon foydalanish va takroriy jarohatlar bilan birga stress yoki me'yoridan ortiq ishlash orqali sabab bo'lgan jarohatlar/kasaliklar ularning ko'plab aloqalari orasidadir. Xukumatning qonuniga ko'ra, DSE Sog'liqni saqlash hamda xavfsizlikni tartibga solish orqali ta'minlanadi va ularning batafsil xulosasi 15 bobda berilgan. Tartibga solishlar DSE ning foydalanuvchi si yoki operatoriga murojaat etadi hamda foydalanuvchi va operatorni aniqlaydi. Aniqlash ko'rgina ish bemvchilar yoqtirganidek murakab emas, ammo ortiqcha foydalanish xar kuni taxminan uzluksiz bir soat foydalanish orqali foydalanuvchi aniqlanadi. Aniqlash foydalanuvchi bepul ko'z testlarini qilish uchun hamda agar zarurat bo'lsa DSE dan foydalanilganda maxsus ko'zoynaklardan foydalanishga imkon berishida muxim. Tartibga solishning asosiy talablari: - foydalanishdagi dastur, sayoxat va elektr xavflarini o'z ichiga olgan ish holatiing mos va samarali xavfni baholanishi; - ish xolatini eng kam xususiyatlar bilan nizomlarga birlashtirilgan j advallarda j oylashtirish; - ish dasturi rejasini ta'minlash uchun ishchilarning ish namunalaridagi etarli uzilishlar; - bepul ko'zning ko'rish testlarini va agar talab etilsa, DSE foydalanuvchilarini ko'zoynaklar bilan ta'minlash; - ta'limning mos dasturi va etarli axborotni barcha foydalanuvchilarga berish. DSE ish xolatining xavf baholanishi quyidagi faktorlarni, ularning ko'r qismi quyida ko'rsatilgan, muxokama etishi zarur: - monitorning balandligi va sozlanishi;

- klaviaturaning sozlanishi, sichqonchaning mosligi va bilak yordami ta'minoti; - DSE foydalanuvchilari stullarining barqarorligi va sozlanishi; - etarli "oyoq" xonalarining ta'minoti va mos "oyoq" ta'minlanishi; - ish stansiyasidagi xar qanday yorug'lik va oynaning yorug'lik ta'siri; - ish stansiyasi atrofidagi materiallarning saqlanishi; - kabellarni, shtepsel vilkasi va rozetkasini ajratish xavfsizligi; - atrof-muxit muammolari - shovqin, isitish, namlik va shamol. Ida ilova foydalanuvchi tomonidan DSE ish stansiyasining baxolanishi uchun foydalaniladigan nazorat ro'yxatiga misollar berilgan. I DSE bilan birlashgan uchta asosiy sogTiq uchun xavflar mavjud. Ular: - tayanch xarakat muammolari; - ko'rish muammolari; - psixologik muammolar. 4-rasm. Yomon ishchi muhiti WRULD ga sabab boTishi mumkin Radiatsiyaning to'rtinchi xavfi bir necha berilgan tadqiqotlardan juda kichik boTishi va xozirda xavfni baxolashda odatda uzun boTmagan muxokama etilganlarni ko'rsatadi. Xuddi shunday, o'tmishda DSE epilepsiyaga sabab bo'lishi va xomilador ayollar va ularning xali tug'ilmagan bolalariga sogTig'iga ta'sirlari

xaqidagi xavotirlar mavjud edi. Barcha bu xavflar juda past boTgan turli xil o'rganishlar orqali ko'rsatilgan. DSE tayyorlash va onlayn xavfni baxolash ta'minoti keng tarqaldi. Xavf baxolanishi, xaligacha boshqariladigan, vaqti vaqti bilan qayta ko'rib chiqilgan va ma'lum ish joyiga mosligi yaratilgan. Turli xil o'rganishlar har qanday o'rganish paketining foydalanuvchilari 30-40 minut daqiqadan keyin konsentratsiyani yo'qotadi. 2 Tayanch xarakati muammolari Tenosinovit foydalanuvchining bilagiga ta'sir etuvchi eng keng tarqalgan hamda mashxur muammodir. Bu xolatning alomatlari va ta'siri allaqachon aniqlangan. Agar axvol e'tiborga olinmasa, bilak atrofidagi pay va pay qini doimiy jarohtga aylanishini aytish kifoyadir. Tenosinovit klaviaturadan uzluksiz foydalanish orqali kelib chiqadi va bilakdan foydalanishni ta'minlash orqali engillashtiriladi. Boshqa WRULD lar yomon tana xolati orqali sabab bo'ladi va orqada, elklarda, bo'yin va qo'llarda og'riqlarni xosil qiladi. Og'riq sonlarda, boldirlarda va to'piqlarda bo'lishi tajribadan o'tkazilgan. Bu muammolar ishlash doskasi, stullari, oyoqni dam oldirgich va xujjat egalarini tanlashda ergonomik qoidalarga murojaat etish orqali soddalashtiriladi. Shuningdek, stol to'g'ri balandlikda ekanligi va bo'yindig'i ko'pgina og'riqlarni oldini olish uchun kompyuter ekranini to'g'ri burchak ostida bo'lishini ta'minlash xam muhimdir. (ideal foydalanuvchining ko'zlari ekranning yuqori qismida bir xil balandlikda bo'lishi kerak). Klaviatura olinadigan bo'lishi kerak, shuning uchun u klaviaturadan foydalanish davomida ish stolining istalgan joyiga joylashtirilgan va to'g'ri xolatda foydalaniladigan bo'lishi kerak. Stul balandlikda sozlanadigan va barqaror bo'lishi lozim, xamda sozlanadigan suyanchiqqa ega bo'lishi kerak. Agar foydalanuvchining tizzalari o'tirganida dumbadan ancha past bo'lsa, oyoqni dam oldiruvchi qism ta'minlanishi lozim. Stol yuzasi akslantirmaydigan va

tartibli bo'lishi lozim, ammo yordamchi uskunalar osonlik bilan topiladigan bo'lishi kerak (telefon, printer kabilar). Ko'rish muammolari Ko'rish nuqsonlariga DSE ning sabab bo'lishi tibbiy xulosalarda ko'p bor qayd etilmagan, ammo foydalanuvchilar ko'z to'qimasining shikastlanishi, ko'z og'rishi va bosh og'riqlariga sabab bo'luvchi ko'rish xastaliklaridan jabr ko'rishadi. Kamroq tarqalgan kasalliklar teri toshmasi va ko'ngil aynishidir. DSE dan foydalanish zarur bo'lganda ko'zoynaklarda o'qishni ko'rsatishi va qoidalar buni ta'minotini yaratishi mumkin. Bu xar qanday linzalar ekranlari ko'rinadigan (50-60 sm) normal masofada optimal aniqlik berish uchun mo'ljallanganda DSE ishi uchun mos bo'lishi mumkin. Ko'z to'qimalarining jaroxatlanishi DSE dan foydalanib o'z ish kunining katta qismini sarflaydigan kishilar uchun muayyan muammodir. Tadqiqot ko'z charchashidan shikoyat qilgan DSE foydalaunvchilari 90% dan oshganini ko'rsatgan. Ko'z to'qimalarining jaroxatlanishi bu bo'limda aniqlangan quyidagi qo'shimcha bosqilar orqali qichqartirilishi mumkin: - jihozdan to'g'ri foydalanishda jamoani o'qitish; - kamida 12 shrift xajm ekranda ishlatilishini ta'minlash; - foydalanuvchilar muntazam ravishda tanaffuslarni olishlarini ta'minlash (xar soatda 10 minutdan yuqori). Ko'zning shikastlanishi past namlik bilan bog'langan umumiy shikoyatdir. Turli xil malakali qurilish tadqiqot tashkilotlari ofis muhitida namlik 40 dan 60 % gacha bo'lishini kelishib oldilar. Havoni shamollatish tizimlari ish joyida oqilona namlik va haroratni ushlab turishni ta'minlashdir. Ko'z kasalliklari quyidagilar bilan nazorat

etiladigan quruq ko'zlar maxsulidir: - ko'zlarni ishqalashni oldini olish; - yaqin masofadagi ob'ektga e'tibor qaratish (rangda yashil ma'qui ko'riladi); - ko'zning namlanshini rag'batlantiruvchi ko'zni tez ochib yumish; - muntazam suv ichish; - ko'zni dam oldirish uchun vaqti vaqti bilan ko'zni ekrandan uzoqlashtirish. Ekran nishab burchakda va ekran yorug'ligi hamda ko'trasti sozlanadigan bo'lishi kerak. Avvalo, ish stansiyasi atrofini yoritish ham muhimdir. Bu xujjatlarni osonlik bilan o'qish uchun etarlicha yorug'lik bo'lishi lozim, ammo bosh og'rig'iga sabab bo'luvchi yoki kompyuter ekranida ko'zni ta'sirlantiruvchi ta'sirlarga olib keluvchi xaddan ortiq yorug'lik bo'lmasligi kerak. Psixologik muammolar Bular umumiy stress bilan aloqador muammolardir. Ular shovqin, issiqlik, namlik, yomon yoritish kabi atrof-muhit muammolari bo'lishi mumkin, ammo ular odatda ish tezligi, tanaffuslarning yo'qolishi, yomon tayyorgarlik va ish stansiyasining yomon dizayni sababli bo'ladi. Eng keng tarqalgan muammolardan biri foydalanilayotgan dasturiy ta'minot paketini qisman yoki umuman tushunmaslikdir. Ergonomik muxokamalar uchun boshqa bir qancha jarayonlar va faoliyatlar mavjudligi muhimdir. Bular kichik tarkiblarning yig'indisini (mikroelektronik yig'ish liniyalari) va uzluksiz xarakatlanuvchi yig'ish liniyalari (mashina yig'ish zavodlari) ni o'z ichiga oladi. Kimyoviy xavflarni o'z ichiga oluvchi bu kabi jarayonlar (tutun kabi) 12 bobda tasvirlangan. "Qo'lda foydalanish" atamasi insonning yakka o'zi ta'sir etishi orqali yukning xarakati sifatida aniqlanadi. Bu ta'sir arqon yoki tarmoq yordamida bevosita yoki bilvosita foydalanishda amalga oshiriladi. Qo'lda foydalanish yukni tashish yoki itarish, tortish, eltish, xarakatlantirish va albatta ko'tarishni

o'z ichiga oluvchi yukni bevosita ta'minlashni o'z ichiga oladi. Og'ir yuklarni ko'tarish sababli orkaning jaroxatlanishi keng tarqalgan va bu kabi jaroxatlar sababli xar yili bir necha million ishchilar yo'qotiladi. Qo'lda foydalanishning odatiy xavflari quyidagilarni o'z ichiga oladi: - juda og'ir yoki juda noqulay bo'lgan yukni ko'tarish natijasida orqaning jarohatlanishi; - ko'tarish yoki ko'taruvchi yomon texnikasian foydalanish davomidagi gavdaning yomon holati sababli orqaning jarohatlanishi; - yukning tushib ketishi natijasida oyoqning jarohatlanishi; - o'tkir qirrali yoki issiq yuklarni ko'tarish natijasida qo'llarning jarohatlanishi. Qo'lda foydalanish orqali sabab bo'lgan jarohatlar Qo'lda foydalanish xarakatalri ishchilar uchun keng ko'lamdagi o'tkir va surunkali jarohatlarga sabab bo'lishi mumkin. O'tkir jarohatlarga odatda shikastlanishni tuzatish vaqti davomida ish va dam olish vaqtidan qolgan kasalliklar sabab bo'ladi. Surunkali jaroxatlarga uzoq vaqt davom etgan odatda zotiljam va orqa miya kasalliklari kabi tuzatib bo'lmas ishlab chiqarish kasalliklari kiradi. Mashqlarning va muntazam jismoniy xarakatlarning yo'qolishi kabi zamonaviy turmush tarzibu kabi jaroxatlarning uzoq vaqtlik jiddiy ta'sirlariga sabab bo'lishini aytib o'tish muxokama qilish uchun arzirli xolatdir. Yomon qo'lda foydalanish texnikalari bilan bog'lik keng tarqalgan jaroxatlar tabiatda uchraydigan barcha tayanch xarakat jaroxatlaridir: - mushak bukilish va to'qimalarining jaroxatlanishi - mushak to'qimalari (pay) ning cho'zilishi unig normal imkoniyati ostida kuchsizlanishga olib kelishi, ta'sir qilingan joydagi jaroxatli yallig'lanish va ko'karish sabab bo'ladi. Bu kabi jaroxatlar odatda orqada, qo'llarda yoki bilaklarda sodir bo'ladi; - orqaning jaroxatlanishi - umurtqa orasida joylashgan disklarning jaroxatlanishini (suyaklar) o'z ichiga oladi va juda og'riqli lat eyishga olib keladi (odatda sirpanuvchi disk sifatida ma'lum). Jaroxatlanishning bu turi

belog'rig'i va siyatik nomi bilan ma'lum bo'lgan xolatlarga olib keladi. (jaroxat oyoqqa tomon xarakatlansa); - to'plangan nerv - odatda orqada boshqa jaroxat natijasida sodir bo'ladi, ammo Qo'lda foydalanish orqali murakablashadi; - churra - bu ichak qismining chiqishi sababli qorin pastidagi tana devorining teshik bo'lgan qismidir. Bu xol oxir oqibat jaroxatni davolash uchun darroxlikni talab etadi; - kesish, ko'karish va qirilish - ximoyalanmagan o'tkir burchakli va qirrali yuklardan foydalanish orkali sabab bo'ladi; - sinish - yukni tushirib yuborish sababli oyoqning sinishi. Qo'lning sinishi xam sodir bo'ladi ammo kamdan-kam; - ish bilan bog'liq tayanch xarakat kasalliklari (WRULDs); - revmatizm - bu bo'g'imlardagi qattiq og'riqli surunkali xastalikdir. Buning bir qancha sabablari bor, shulardan biri muskul to'qimalarining yomon ko'tarish texnikasidan qulda foydalanishda cho'zilishidir. 6. rasmda qo'lda foydalanishda sodir bo'lgan baxtsiz xodisalar sababli Jarohatlangan tanadagi joylar ko'rsatilgan. 11 millionga yaqin ish kunlari 2008/ 09 yillarda 7 milliarddan ko'p xarajatlarni va 6,5 milliondan ortiq insonlarning shikastlanishi orqli tayanch xarakat kasalliklari sababli yo'qotilgan. Tayanch xarakat kasalliklari muamolari virusli infeksiyalar xamda srtessga bog'liq kasalliklar orqali davom etadigan keng tarqalgan sabablardir. Bu aniqlanganlar xususiy sektorning bir qator hodimlaridan 11 000 ishchilar uchun kasallikni boshqarish qaydlari taxlillariga asoslangan. Mavjud o'rganish ishda mavjud bo'lganlarning deyarli yarmini (49%) ini va Evropa ittifoqidagi doimiy ish quwatining 60 %ini tashkil etgan tayanch xarakat kasalliklarini aniqlagan. Bu xarajatlar Buyuk Britaniya iqtisodiyotida xar yili 7 milliardni va Evropada 240 milliardni, Evropadagi mamalakatlarda 25 milliardni tashkil etgan, surunkali tayanch xarakat kasalliklaridan 100 million evropaliklar zarar ko'rishgan, shulardan 40 millionidan ortig'i ishchilar bo'lib, o'z xolati tufayli

ishni tashlashga majbur bo'lganlarning 40 %ini tashkil etganligi taxmin etilgan. Buyuk Britaniyada, 9,5 million ish kuni bir yilda tayanch xarakat kasalliklari sababli yo'qotiladi. Umuman olganda, yukni tortish itarishdan ko'ra tana uchun ancha oson. Agar yuk itarilsa, orqa yordamida yukni orqaga itarish tana mushaklariga kamroq qiyinchilik tug'diradi. Bir joydan belda Yukni ko'tarish qavatdan ko'tarishga qaraganda ancha oson va ko'tarish davomidaga eng ko'p jaroxatlar bir vaqtda ko'tarish va qayirish tufayli sabab bo'ladi. Agar yuk tashilsa, uni belda tashish osonroq va inson tanasiga yaqin. Xar qanday yuk shaklini harakatlantirishda mustahkam ushlash muhim. Qo'lda foydalanish harakatlarining ierarxik o'lchovlari Qo'lda foydalanish harakatlari qoidalarini tanishtarish bilan ko'tarish harakatlarini baholash davomidagi alohida e'tibor ko'tarish texnikalaridagi xavfsizlikka bog'liq oddiylikdan qo'lda foydalanish uchun zarur bo'lgan xavfni baholashdan foydalanish tahlillariga o'zgaradi. Qoidalar ishchi qo'lda foydalanish xolatiga duch kelganda olinadigan o'lchovlarning aniq ierarxiyasini joriy etadi: - kulda foydalanish harakatlarini oldini olish maqsadida avtomatik yoki mexanizatsiyalash orqali yukni harakatlantirishni oldini olish uchun qayta loyihalashtirilgan vazifalar orqali bajarila olinishi; - agar qo'lda foydalanishning oldi olinmasa, mos va samarali xavfni baholashni ishlab chiqish; - bu kabi harakatlardan jarohatlanish xavfini qisqartirish mexanik foydalanish yoki vazifada bir kancha yaxshilanishlarni, yuk va ishlash muhitini yaxshilashni amalga oshirish orqali bajarilishi. Qo'lda foydalanish harakatlari qoidalarida berilgan yo'riqnoma juda foydali xujjat (HSE qonuniy to'plamlarida yaroqli L23). U qo'lda foydalamshni baholashda va qo'lda foydalamshni o'qitishda foydali maslaxat beradi. Maslaxat barcha soxalarda amal qiladi. 2 ilova qo'lda foydalamshni baholashga aloqador

misol bo'ladi. Qo'lda foydalamshni baholash Qoidalar baholash davomida hisobga olinishi lozim bo'lgan asosiy 4 ta omillarni tasniflaydi. Bular vazifa, yuk, ishlash muhiti va yuklash biriktirilgan shaxsning imkoniyati. Vazifa batafsil tihlil etilishi kerak, shu sababli qo'lda foydalanishning barcha jihatlari mexanik yordamdan foydalanishni o'z ichiga oladi. Jalb etilgan kishilar soni va vazifaning qiymati muxokama etilishi kerak. Quyidagi savollarning barchasi yoki ba'zilari qo'da foydalanishning eng ko'p vazifalariga bog'liq: - tanadigi masofada yuk ushlab turilibdimi yoki o'zgartirilganmi? Tanadan olisda, yukni nazorat qilish qiyinroq va orqaga tushuvchi og'irlik kattaroq bo'ladi. - qoniqarli tana xolatidan foydalanilganmi? Oyoqlar erga maxkam turishi va bir oz uzoqlashgan bo'lishi xamdv tana egilmasligi yoki qiyshaymasligi lozim. Qo'llarga, orqaga, elkaga qo'shimcha kuchlar joylashganda yuqoriga olish muhim bulmasligi kerak. Bu xavf omillarining ta'siri agar bir kancha vazifalar bajarilayotgan bo'lsa o'sadi. 5 rasm. Qo'lda foydalanish: bir qancha potensial xavflar

Pastki lana 9% Orqa4S% Tanaring qoJgan qismi 8% Bilaklar 13% 6-rasm. Qo'lda foydalanishning baxtsiz xodisalari sabab bo'lgan ko'pginajarohatlar N yukni eltish yoki ko'tarish uchun etarli masofa bormi? 10m dan katta masofa yukni tashishning jismoniy talablarini xarakning etakchisiga aylantiradi. Ko'tarish chastotasi va vertikal xamda gorizontal masofalar yukni tashish zaruriyati (ayniqsa, agar erdan yoki yuqori joydan ko'tarishga to'g'ri kelganda) juda muxim muxokamadir. - yukni itarish yoki tortish etarlimi? Qavat yuzalarining xolati va shaxsning oyoq qiyimi sirpanisha va qoqilib ketishini oldini olishni qayd etish zarur. - yukni tusatdan xarakatlantirish xavfi bormi? Yuk ba'zi usulda chegaralgan yoki zichlangan bo'lishi mumkin. - talab etilgan uzoq davom etuvchi jismoniy kuchmi yoki tez-tez davom etuvchimi? Tez-tez va uzoq davom etuvchi vazifalar charchashga jaroxatlanishning katta xavfiga olib keladi.Barmoqlar va bosh bamnoq 16^

- muvafaqqiyatli testlar yoki tuzalish davrlari mavjudmi? Uzilishlar va vazifalarning o'zgarishi Jiddiy faoliyatdan tananing osongina tuzalishini taminlaydi. - vazifada ishning yuklangan darajasi bormi? Bu avtomatik ishlab chiqarish liniyalari bilan muayyan muammolarn bo'lib, liniyadan boshqa xarakatlarni yuzaga keltirish orqali yo'naltiradi. - yuklardan kishilar joylashtirilishi davomida foydalaniladimi? Bu xollarda, oyoqlar ko'tarish jarayoni davomida ishtirok etmaydi va og'irlik qo'llarga va orqaga yuklanadi. - foydalanishda ikki va undan ortiq ishchi jalb etiladimi? Shaxslarning Foydalanish imkoniyati ular jamoa a'zosi bo'lganda qisqaradi. (masalan, uch kishilik jamoa imkoniyati shaxs imkoniyati yig'indisining yarmidir). Erning ko'rinishi, to'siqlari va dag'alligi jamoa foydalanishi sodir I bo'lganda muxokama etilishi kerak. Yuk ni baholash davrida quyidagilarni muxokama etish zarur: yuk juda og'ir emasmi? Shaxs kutara oladigan maksimal yuk shaxsning imkoniyati va yukning tanadagi xolatiga bog'liq. Shuning uchun xavfsiz yuk bo'lmaydi. 7 rasmda yuklash darajalari bo'yicha maslaxatlar I berilgan HSE yo'riqnomasi tasvirlangan.

l.Yukni baholash. Oyoqlarni qo'yish joyini tanlash. Tizzalarni bukib o'tirgan holda. Sekin belga og'irlik tushirmasdan turish. Beliga yukni yaqin tuting. Oyoqlarini harakatlantiring. yukka qaramasdan boshingizni ko'tarib turing. Bel yoki tizza darajasida yukni o'rnatish.

8-rasm. Ko'tarish texnikasining yaxshi asosiy elementlari 3. Yuklab olish uchun qo'l uskunalari. Qo'lda yuk tashish uskunalar turlari. Mexanik yordamdan foydalanish chegaradan bo'lsa, birinchi navbatda qo'lda ishlash uchun jarohat xavfini kamaytirish va: - Oddiy vositalari; - Avtomobil; - Yuk mashinalari va aravalari; - Valik izlar va tablalar; - yuk mashinalari; - Tashuvchilar; va - Odamlarni va boshqa yuklarni ko'tarish uchun foydalanish mumkin liftlarni turli turlari.

9-rasm. Pallet aravasi :^ 10-rasm. Kasalxonada OITS bemorlarning mexanik olib tashlash.

4. Mexanik usul bilan yuklarni ko'tarish Uskunalarndan foydalanishda xavfsiz harakat Uskunalami ko'tarish, joylashish va armalar o'rnatish. Uskunalami ko'tarish, olib tashlash, o'matishda xavflarni kamaytirishda: - Uskuna yoki yuk odamga ta'sir qiladi; - Noqulay yuk, erkin tushgan yoki uzilganbo'ladi. Og'ir ishlami tashkil etish. Har qanday yukni ko'tarish va oshirish operatsiyasida: - To'g'ri vakolatli shaxs tomonidan rejalashtirilgan bo'lishi; - To'g'ri nazorati ostida bo'lish; - Xavfsiz tarzda amalga oshirilishi kerak. Yuk ko'tarish jarayonining umumiy talablari Barcha ko'tarish operatsiyalar uchun to'rt umumiy talablar mavjud. - Kuchli, barqaror va mos olib tashlash uskunalaridan foydalanish. - Uskunalar joylashtirilgan va to'g'ri o'matilgan bo'lishi kerak. - Uskunalar aniq xavfsiz mehnat yuki (yuk) bilan belgilangan bo'lishi kerak. - Olib tashlash operatsiyalar, rejalashtirilgan nazorat va vakolatli odamlar tomonidan xavfsiz tarzda bajarilishi kerak. (a)

( b ) ( c ) 11- rasm . Konveyer tizimlari : ( a ) rolikli konveyer ( ular oziq - ovqat uchun va erkin aylanish silindrli bo ' lishi mumkin ); ( b ) g ' ildirak harakat shartli konveyer . Yuqoridagi konveyerdan boshqa inshootlar misol uchun kiyim va ish stantsiyalari o ' rtasida elementlarni , ishlab chiqarish mashinalari yoki kiyimlarini ko ' chib o ' tishga foydalanish mumkin ; ( c ) oziq - ovqat fabrikalarida radius bo'ylab ishlatiladigan konveyer Forkliftler foydalanish bilan bog'liq ko'plab xavf bor. Bu o'z ichiga qo'yidagilarni oladi: - Tushirib qo'yish - (ayniqsa, navbat bilan) juda yuqori tezlikdagi xatti- harakat; bunday yo'lka chekkasiga bir to'siq bilan g'ildirak to'qnashuvi; tormoz; plastik qoldiqlari, nishablik, pastga oldinga harakat siljishlari; tovarlar harakati; ortiqcha yoki notekis yuklash xavflari; noto'g'ri harakatlar; - Haddan ortiq og'ir yuk; - To'qnashuvi; - Elektr yuk mashinalari forkliftlarining jim ishlashi; - Tartibsizlik yo'l yuzasi - Nishab va / yoki haydovchi uchun tayanch- harakat tizimi muammolar olib kelishi mumkin; - Bosh to'siqlarni - tajribasiz haydovchilar uchun alohida muammo; - Yuk yo'qotish - bu xavfini kamaytirish bo'ladi tejamkorlik filmning yoki filmda qadoqlash;

- Mexanik qobiliyatsiz etakchi texnik etishmasligi; - Ishchi platformadan foydalaning; - Tezlik chegaralariga qat'iy rioya qilish juda muhim; - Yuk atrofida yomon ko'rinish; - Piyoda - yuk avtomobillari mavjudligini ko'rsatuvchi belgilarini Ogohlantirish, muntazam ravishda joylashtirilgan bo'lishi lozim; - Ketma ket zavflijarayon - u tola ustun, ortiqcha rahna solishi mumkin; - Yolovchilar tashish - u intizomiy bo'lishi kerak; - Batareyani zaryadlash - portlash va yong'in xavfi boladi; - Yong'in - tez-tez yoqilg'i yoki vosita / motor dan oqish natijasida, yomon xizmat oqibatida, yoki yonuvchan suyuqliklar yoki gazlar ishlatiladi yoki saqlanadigan joylarda forkliftdan noto'g'ri foydalanish orqali; - haydovchilarqa o'quv etishmasligi.

13 -rasm. Yuk taxlovchi

Yuk mashinalarini haydash xavfsizligi Haydovchilar: • har qanday yo'l sharoitlari va har qanday tezlikda haydash. • har doim piyoda va boshqa transport vositalaridan xabardor bo'lish. • yon ko'zgulardan foydalanish. • ekstremal ehtiyot foydalaning chegarasini ko'rishi. • vilkalar (yoki o'rnatilgan boshqa asbob-uskunalar bilan sayohat). • belgilangan guruhdan foydalanish. • tezlik chegaralangan. • ho'l yoki notekis yuzalar ustidan harakatlanish. • qo'l tormoz tizimlari, tilt va boshqa boshqamvlardan foydalanish. • mxsatsiz foydalanishni oldini olish (tormoz, motor, vilkalar, pastgi tugmalar). Haydovchilarga mumkin emas: • imkonsiz bo'lgan muhitda boshqarish. • vilkalarni ko'tarib boshqarish. • bir vilkalari liftdan foydalanish. • yo'lovchilarni tashish. • Park. • Tutashma yoqish. • yuk mashinalari bilan xavfli joylarga sayohat. • ruxsatsiz foydalanish. 14-rasm. Yaxtalarni ko'tamvchi Marina katta kran ko'prigi. Krandagi asosiy xavflar sabablari:

- Haddan ortiq yuk; - Yomon yuk; - Noaniqlik yoki beqaror; - noqulaylik; - Boshqa shaxs yoki havo kuch bilan to'qnashuv liniyasi; - Jamg'arma qilmaslik; - kran konstruksiyasini buzilishi; - Operatorning xatosi; - Xizmat ko'rsatish va / yoki muntazam audit yo'qligi; - signaal yo'qligi; - Noto'g'ri signallar. Minora kranlari bilan bog'liq bulgan jiddiy xavflar sabablari quyidagilardan iborat: - Tormoz va lift yulidagi mexanik zarar; - Kranyuklanganligi; - kranning ustki qismini qulashi; - Kema yoki yuk xodimi ta'sir qiladi; - Sling etishmovchiligi. 15-rasm. Avtomobillarni ko'tarish liftlari

16-rasm. Maxsus xavfsizlik ilgaklari .

Ko’tarish ilgaklari

Vo'lak plhfcalarini ko'tariEh moalamasi GidraYlikko'tarish mobil kunvayieri

Adabiyotlar: Buzan, T. and Buzan, B. The Mind Map Book. 3rd Edition Revised 2003,  BBC active, ISBN 978 0 5634 8705 0.  Buzan, T. (2000) The Mind Set. BBC Worldwide (includes Use YOur  Head, Master Your Memory, the Speed Reading Book and Use Your Memory) ISBN 978 1 4066 1018 6.  Guide to the NEBOSH National General Certificate.Leicester, Coventry and Nottingham Universities Study Skills booklets.  Nebosh Examiners' Reports.December 2009, MArch and June 2010.  Northedge, Andrew: The Good Study Guide.The Open University 2005 ISBN 978 0 7492 5974 7. FREE learning resources from the Open University

O'xshashlar

Ish uskunalari xavfi va xavf-xatar nazorati

Fizik va ruhiy xavf-xatarlar va ularning nazorati

Texnika vositalaridagi xavf-xatarlar va ulardan muhofazalanish

Inson salomatligiga kimyoviy va biologik xavf va xavflarni nazorat qilish

Portlash xavfi hosil bo’lgan miqdorni kamaytirish choralari