Qurilish xavfsizligi va ish joylarini tashkil qilish tizimi - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Qurilish xavfsizligi va ish joylarini tashkil qilish tizimi

Yuklangan vaqt:

21.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

227.5 KB

Ko'chirib olish

Qurilish xavfsizligi va ish joylarini tashkil qilish tizimi Reja: 1. Kirish 2. Qurilish xavfsizligi tavsiyalari 3. Balandliklardan tushib ketish. 4. Qurilish joyida zina va narvonlardan foydalanish. 5. Konfuziya xolatiga tushish va tiqilib qolish. 6. Ish joyidagi ko’p boshliqlik siyosati.

Muammoli vaziyat 18 yoshli erkak ishchi elektr energiyasi bilan aloqa qilgan. Bir qichqiriq eshitilgandan so’ng jabrlanuvchini konvulsiya xolatida (tutqanoq) nam erdan topib olishdi, uning bir qo’li shtepsel vilkasida xamda ikkinchi qo’li esa rezervuarda edi. Rahbar esa elektron panelini kesdi, lekin kerakli bo’lgan elektr to’sar topa olmadi. Xamkasb jabrlanuvchini pulsini ushlab ko’rmoqchi bo’lganida uni ham tok urib oldi ammo u jabrlanmadi. Tibbiy yordam ko’rsatilganidan so’ng raxbar panel oldiga kelib barcha tokni o’chirdi. Besh minutdan so’ng, tez yordam bo’limiga yana bir bor qo’ng’iroq qilindi va raxbar boshqa yarak masajini qilishga kelgan bir ishchiga baqirdi. Ishchi jaroxatlanganiga 6 daqiqa bo’ldi. Tez yordam birinchi qo’ng’iroqdan 10 minut o’tmasdan etib keldi va yordam ko’rsata boshlashdi. Kasalxonada bemor o’lganligi to’g’risida xabar berishdi. Kirish Ko’pgina xavfsizlik amaliyotchilari ishlab chiqarish sanoatida xavfsizlik bo’yicha bir qator majburiyatlarga egadirlar. Ular bu qurilish va xavfsizlik amaliyotini majburiy bo’lmasada foydali deb topishadi. Qurilish xavfsizlik choralari xaqidagi federal qoidalar 1926 yil belgilab qo’yilgan. Bu qoidalar kerakli qo’llanmalar bilan ta’minlaydi. Bu qonun qoidalarni bilish qurilishdagi muammalorni idora qilishda ham yordam beradi. Sizning firmangiz qurilishga aloqador bo’lmasa ham quyida ko’rsatilgan xavfsizlik qoidalarini ishda tadbiq qilish juda ham muhim. Kasbiy xavfsizlik va sog’liqni saqlash tashkiloti (KXSST) qoidalari xavfsizlik programmasining fakatgina boshlang’ich qismi bilan taminlaydi. Lekin uning tajribalarini shu erda muhokama qilishimiz muhim chunki shu tashkilot tufayli davlat qurilish muammolariga nazarini solgan. KXSST tadqiqotiga ko’ra qurilish ish joylaridagi ofitserlar muhim bo’lmagan va kam o’rganiladigan xavf xatarlarga juda ko’p vaqt ajratadilar. Bu tadqiq qilinishi kerak bo’lgan siyosatni o’zgartiradi. KXSST ofitserlari qurilishga tashrif buyurishganida bu loyixa bosh muxandis tomonidan kuzatilayotganini va qurilishda kerakli xavfsizlik choralari

ko’rilganligiga va sog’liqni saqlash dasturiga axamiyat berishadi. KXSST yo’riqnomasida CO 2 ishlatilishi qanchalik to’g’riligini aniqlashadi. Ofitserlar shu ish bilan shug’ullanayotgan inson bu ishga qay darajada to’g’ri kelishini aniqlaydi. Aks xolda, ish beruvchi asosiy tekshiruvni kutishi mumkin. CO tomonidan xavfsizlik va sog’liqni saqlash dasturi malakasi aniqlanadi, uning darajasi, rejasi har tomonlama zarur bo’lsa qo’rib chiqiladi, sarf (tayinlangan vakolatli shaxs bor yoki yo’qligini) ekanini alohida va qanday qilib rejasi standartlari tomonidan amalga oshirilayotgani tekshirilishi majburiy. Rejaning amalga oshirilishini boshqarish siyosati va tadbir, xodim jalb etish va tayyorlash o’z ichiga oladi. Tekshirish davomida yo’naltirilgan taftish to’rtta etakchi xavf xatarni va kuzatilgan boshqa har qanday jiddiy xavflarni tekshiradi. To’rtta etakchi xavflar quyidagilardan iborat: • balandlikdan tushish; • shok xolatiga tushib qolish; • siqilib qolish; • elektr shok. Ish joyi har xil ish bilan shug’ullanadigan ishchilardan iborat bo’lsa xavf xatarga uchrashsa. Bundan tashqari, ish beruvchi xavfsizlik va sog’liqni saqlash sharoitlari uchun mas’ul va ish beruvchi xavflarni tuzatish uchun javobgarlikka tortiladi. Ish beruvchilar, odatda, nafaqat yuqorida ko’rsatilgan, balki ishlab chiqarishning umumiy qoidalariga javobgar shaxs ekanliklarimizni ko’rishimiz mumkin. KXSST ning asosiy tushunchalari yuqorida ko’rsatilib o’tilgan. Qurilish xavfsizligi tavsiyalari Oldini olish shartlari har qanday kasb-hunar xavfsizlik dasturining asosiy maqsadi hisoblanadi. Xavfli xolatlarni, har doim ham oldini olishni imkoni bo’lmaydi. Qurilish ob’ektlarida ishchilar hech qachon yolg’iz bo’lishlari kerak emas. Baxtsiz hodisa xolatida, jabrlanuvchi yordam uchun qo’ng’iroq qilishi mumkin.

Barcha ishchilar xavfsizlik ta’limini olgan bo’lishi lozim. Ular qurilish ish joyida kerakli jixozlar bilan jihozlangan bo’lishi kerak, jumladan shaxsiy himoya uskunalari (PPE) bilan. CHunki muhandislar qachon xavfga duch kelsa, himoya vositalari ularning yonlarida bo’lishi kerak. Qurilish kasbiy xavfsizlik salohiyatiga ega bo’lish uchun chuqur bilim kerak. Bilimli kishi har qanday jixoz bilan qanday yondashuv qilish kerakligi biladi.U ishchining munosabati va xulqi kerakli darajada bo’lishi kerak. Qurilish maydonida xazil-mutoyiba qilish, e’tibor etishmasligi ishchilar o’limiga olib kelishi mumkin. YAngi ishchilar va tajribali xodimlar yillar davomidagi doimo ishidan keyin ham, trening o’tib turishlari kerak. Balandliklardan tushib ketish. Qurilish xodimlari ko’pincha balandlikda ishlayotgan bo’lishi mumkin, bu juda xavfli. Agar balandlikda ishlayotgan bir ishchini kuzatayotgan bo’lsangiz, o’zingizga savol bering o’zingizni shunday sharoitda qulay xis etasizmi? Javob yo’q bo’lsa, bunday xolatda muammo bo’lishi mumkin. Ish beruvchi har qanday ishchi 6 fut va undan ko’proq balandlikda ishlayotgan bo’lsa extiyot choralarini ta’minlashi lozim. Bu oddiygina KXSST ga muvofiq masalasi emas. Bu xodimlarini himoyasi masalasidir. Bir necha yillik kuzatuvlar shuni ko’rsatdiki ish beruvchilar quruvchilarga shu darajada ishonib, o’zini xotirjam his qilib, hatto ishchi xavfsizligiga beparvo bo’lib qoldilar. Buni tijorat qurilish ish joylarida, shuningdek ko’p uy-joy qurilish joylarida kuzatishimiz mumkin. (16-1 rasmad turar joy qurilish maydoni misolida quruvchilar hech qanday himoya choralari va shaxsiy himoya vositalarisiz faoliyat yuritayotganliklari tasvirlangan.) Ishchi unga zarar yoki uni o’ldirishi mumkin bo’lgan balandlikda bo’lsa ishlayotgan bo’lsa unga nisbatan yiqilishga qarshi himoya choralari ko’rilishi kerak. Xodimni himoyasi to’siqlar shaklida qilinishi, xavfsizlik arqonlari bilan bog’langan bo’lishi kerak. Ish beruvchi to’liq ishonch hosil qilishidan qat’i nazar, ish boshlanishiga qadar tegishli qadamlar bilan ishchini himoya qilish uchun qabul qilingan qoidalarga rioya qilishi kerak. Ishchilar odatda

qattiq bosh kiyimi va panjali poyabzal bilan ta’minlangan bo’lishi kerak. Tegishli xolatlarga qarab boshqa shaxsiy himoya uskunalari bilan ham ta’minlangan bo’lishlari kerak. (masalan, xavfsizlik uchun ko’zoynaklar va eshitish himoya vositalari shular jumlasidandir). Bu tegishli himoya vositalari KKDni ta’minlash uchun ish beruvchi tomonidan ish boshlangunga qadar taqdim etiladi. Bunday jihozlar bilan ta’mnlanish muhandislik ish joyida juda muhim. Zina yoki narvonlar, balandlik o’zgarishi 19 dyuym yoki undan ortiq ish joyida, shu bilan birgalikda 25 yoki undan ko’p xodimlari mavjud bo’lsa yana qo’shimcha zinalar kerak bo’ladi. KXSSTni ma’lumotlariga ko’ra qurilishda balandlikdan yiqilish , xavfsizlikka rioya qilinmaganligi tufayli yiliga 36ta o’lim xolatlari kuzatilgan. Uyjoy qurilishida xavfsizlik choralariga to’liq rioya etilmayotganini kuzatamiz. Aholi yashash joyi qurilishi ishchilari tijorat ish-joylari qurilishi ishchilari bilan bir xil himoya qilinish huquqiga ega. Afsuski, KXSST tartibot ishlarini etarlicha olib bormaganligi tufayli, qurilish ishchilari tomonidan imtiyozli umumiy xavfsizlik amaliyotlari tez-tez buzilishi kuzatiladi. Ushbu suratda quruvchini hech qanday shaxsiy himoya uskunalari va tushib ketishdan asraydigan himoya anjomlari bilan ta’minlanmaganligi tasvirlangan. Ushbu suratda KXSST standartlari bo’yicha qancha buzilish xolatlarini topishingiz mumkin?

Qurilish joyida zina va narvonlardan foydalanish. Xavvoza ishchilarni yiqilib tushishdan asraydigan yana bir xavfli muo’itt hisoblanadi. Xavvozalarni birnecha turlari bo’lib, har birining o’z talablari bor. Xavvozalarning har xil turdagi mavjud bo’lib, ularning har biri uchun alohida ulardan foydalanish talablari mavjud. Ma’lum ko’rsatmalar barcha turlari xavozalarga to’g’ri keladi: Ular orasida quyidagilar bo’ladi.  Ishonchli muvozanat yoki mo’ljallangan yukni qo’llab-quvvatlash  Harakat tik qismlarga vakolatli shaxs. Vakolatli shaxs mavjud xolatni aniqlash imkoniga ega insonlardan biridir. Narvon xavfi . Bu ishchi narvon qoidalariga amal qilmaslikni tanladi. Aslida esa narvonning pastki qismi devorga to’g’ri tiralib turiish lozim. (Mark A. Friend tomonidan olingan fotosurat.) Ish beruvchi tomonidan qurilish maydonida barcha xavfsizlik chora tadbirlari ya’ni anti sanitariya va xavf xatarli xolatlar bartaraf etilgan bo’lishi lozim. • Standard arqon sistemasi va yoki jgut tizimi qoidalariga binoan ishchi 10 fut balandlikdan yuqorida ishlayotgan bo’lsa ushbu qoidalarga rioya qilishi kerak. • mo’ljallangan yukdan to’rt marta ortig’ini qo’llab-quvvatlash qobiliyati

• xavoza sinf qoplamalar (u tegishli bo’lgan ko’rsatish uchun belgilarini bo’ladi) • Xavvozalar ustidagi qoplamalarni 12 inchdan uzaytirmaslik zarur. Har bir platforma shunday joylashtirishi kerakki, u ishchiga xech qanday xavfsizlik tug’dirmasin. Xavfsizlik choralari ko’rilmagan xavvozaning tayanch nuqtasidan xavvoza qoplamasi 6 inch chiqarilishi mumkin. • Xavvoza tekis va to’g’ri joyga qo’yilgan va uzunligi 10 futdan oshmagan bo’lsa xavvoza qoplamasi 12 dan dyuymdan uzaytiriladi. • Boshni himoya qilish ta’minlanadi. • Sirg’anchiqmaslik sharoitlari ta’minlanadi. • YUqori shamollar yoki bo’ronlarning davomida ish bajarilishmasligi. Bu va boshqa shartlar 1926 Subpart L-xavoza kitobida ko’rsatib o’tilgan. Konfuziya xolatiga tushish va tiqilib qolish. Qurilish ish joyi bir joydan ikkinchi joyga olib o’tish yoki surish mumkin bo’lgan jixozlar bilan to’ldiriladi. Tomonidan urib o’rtasidagi moslamalarni harakat bilan qo’yiladi. Ish beruvchi harakatlanuvchi ob’ektlar quruvchilar xayotiga xavfsizlik tug’dirmaganligiga ishonch hosil qilishi kerak. Aks xolda bu xodim jarohat yoki o’limga olib kelishi mumkin. Ushbu chora tadbirlar bir necha yo’llar bilan amalga oshirilishi mumkin. Xavfsizlik mutaxassislari avtomatik ravishda qurilish ish joyidagi muammolarni bartaraf etishga majburdirlar. Tarbiyani rivojlantirish va muhandislik ishchilarni tez-harakatlanadigan moslamalardan saqlashning yaxshiroq usulidir. Qurilish ish joyida ishchilarning yuqorida qayt qilingan moslamalar, yoki mashinalar bilan urilib ketish xolatlari juda ko’p qayd qilingan. Ish beruvchi xarakatlanuvchi uskunalarni inazoratsiz yurib ketmasligini ta’minlashi kerak. Og’ir yuklarga o’rnatilgan qo’ng’iroqlar foydali bo’lishi mumkin, ammo ko’pgina qurilish joylarida qo’ng’iroqlar chalinib turadi. Ishchilar

bu narsaga tezda o’rganib qolishadi. Ayrim kompaniyalar maxsus yo’lakchalarni bo’yoq bilan bo’yab qo’yib, ishchilarni ushbu yo’laklardan yurishlari taqiqlanadi. Xuddi shu narsani boshqa chora tadbirlarni boshqa har qanday xarakatlanuvchi moslamalarga ham qo’lanilishi maqsadga muvofiqdir. Xavfli yoki noto’g’ri choralar ko’rilishi muammoga olib kelishi mumkin. Ishchilarga xarakatlanuvchi moslamalar bilan ishlovchi ish joyida noto’g’ri yo’l yo’riqlar ko’rsatish ham noxush xolatlarga sababchi bo’lishi mumkin. Ishchilar xarakatlanuvchi moslamalardan tushib ketish xollari kuzatilsa ularni ushlab qolishni ta’minlash kerak. Ish joyidagi to’g’ri trnenig ish joyidagi xar xil baxtsiz xodisalarning oldini olishga yordam beradi. Kuzatuvchilar barcha noxush xodisalarga e’tiborli bo’lishga va ularni tezda aniqlashga o’qitilgan bo’lishlari kerak. Ishchilarni baxtsiz xodisalardan ximoya qilish talablari KXSST saytida ko’rsatib o’tilgan. YUqorida aytib o’tilganidek kaska va mustaxkam oyoq kiyim juda muhimdir. Mehnat Statistika byurosi ma’lumotlariga ko’ra 16 foiz ishchi maxsus bosh kiyimlarini kiyishadi, garchi 40 foiz ishchi ushbu bosh kiyimdan foydalanishi kerak. 23 foiz oyog’idan jaroxat olgan ishchilar oyoq kiyimini kiygan edilar, 40 foiz ko’z jarohati olgan ishchilar ko’z himoya vositalarini taqqan edilar. Ishchilar xavfsizlik uskunalaridan foydalansalar ular ishchilarni xavf xatardan saqlaydilar. Xuddi shunday xavfsizlik uskunalaridan to’g’ri foydalanilsa nafas olish organlari va quloqlarni ham muhofaza qilinadi. Elektr shok. NIOSH ma’lumotlariga ko’ra taxminan yiliga kamida 700 ta odamni tok urish xolatlari kuzatiladi. Birlamchi maqsadlardan biri har qanday xavfsizlik programmasi ishchini elektr toki bilan kontaktini oldini olishi kerak. Ikkilamchi maqsad tok urgan ishchilarga to’g’ri tibbiy yordam ko’rsatishdir. Milliy elektr energiya kompaniyasi voltni ikki kategoriyaga bo’ladi. 600 voltdan kam bo’lgan va 600 voltdan ko’p bo’lgan. Ishchilarni 50 voltdan ortiq tokka tegib ketishlarini oldini olish zarur. Kam voltdagi qisqa kontakt kuyushga olib kelmasligi mkumkin.

Ammo u taxikardiyaga sababchi bo’lishi mumkin. YUqori voltdagi kontakt yurakni butunlay to’xtab qolishiga sababchi bo’lishi mumkin. Qachonki tok kelayotgan manba tokdan uzilsa yurak normal urishini tiklashi mumkin, ammo agar kuyush juda kuchli bo’lsa o’lib bilan tugashi mumkin. Qadimdan seni volt emas balki amper o’ldiradi degan gap bor. 1 milli amper 1/1000 amperdir. Tok urganda mushakni nazorat qilish 30 milliam- 6 dan mahrum bo’lishi mumkin. Qaerdadir 50 va150miliamper , orasida ekstremal og’riq, nafas olishni siqilishi va jiddiy mushak kasalligi sodir bo’ladi. Agar sizni tok urganda bir narsani ushlab turgan bo’lsangiz uni qo’yib yubora olmaysiz. SHu nuqtada o’lim sodir bo’lishi mumkin. 1 va 4 AMPS o’rtasida, o’lim ehtimoli mavjud. 100vatt Lampochka oqimi 833 miliamper faoliyat ko’rsatmoqda. Atrof-muhit sharoitlari tana jiddiy jaroxatlanganda katta ta’sir ko’rsatishi mumkin. Issiq va nam xavoda olti oydan ortiq ishlagan inson organizmi tok urgan inson organizmi kabi ta’sirlanadi. Sovukq va nam havoda ishlagan inson kichik shokka duchor bo’ladi. Issiq va nam kunda jaroxat yoki o’lim kuzatilishi mumkin. YAqqol sabablarga ko’ra qurilish ish joyidagi ishchi bazaviy elektr energiya bilimiga ega bo’lishi shart. Barcha ishlar NEC asosida bajarilishi kerak. Agar rioyalar to’liq ta’minlanmasa elektr energiyasi uskunalarga ishchilar yaqinlashishi taqiqlanadi. Qurilish ish joyida simlarni bir biriga ulangan joyida o’zimizni himoya qilishimiz lozim. Ularni ish joyidan nari saqlash lozim. Barcha elekrt qutilarini yopiq xolda saqlang va ochiq kontaktlar qolib ketmaganligiga ishonch xosil qiling. Barcha ochiq elektr simlarini ustini o’rab qo’yish shart. Elektr energiyasi va suvni bir biriga aralashtirmang. Istalgan paytda borgan tok qaytayotganda 5 milliamperga farqlanishi mumkin. Barcha doimiy manbalar alohida muxofazalanishi talab etiladi. Barcha uzib qo’yilgan motor va boshqa tok manbalari extiyot bo’lishimizga ishora bo’lishi kerak. Ishchilarga tok manbalarini bitta o’zlari o’chirishlariga yo’l qo’ymang. Muammoni bartaraf etishda tok o’chirgich va qayta ishga tushirgich ishchini jiddiy jaroxatlashi mumkin. Xar qanday uzilib qo’yilgan va buzilgan viklyuchatel aniq sababi ko’rsatilgan bo’lishi

kerak. Xar qanday doimiy elektr sistemasi doimo (xaftada bir martta ) to’g’ri ulanganligini va qublaarini tekshirish kerak. Barcha qonun qoidalarga rioya qiling. Muammoli vaziyat Ishlab chiqariish qurilish ish joyida tez-tez bir xil noxushliklar sodir bo’lib turadi. Odatda qurilish ish joyida ro’y beradigan bir qancha boshqa noxushliklarga cheklangan maydon, chuqurliklar va asbob uskunalar sabab bo’ladi. Masalaning echimi. Ishchi 3 fut kenglikdagi, 12-15 fut chuqurlikdagi va 90 fut uzunlikdagi kichik diametrdagi quvur o’rnatayotgan edi. Ishchini himoya qiluvchi hech qanday asbob uskuna yo’q edi. So’ngra tom qulab tushish xavfi yaqqol edi. Ishchi bundan xabardor emas edi. Ishchi quvurga yiqilib tushdi va yuzi erga qarab turgan xolda topildi. Transheya Transheya qurilishi ob’ektlarida ayniqsa xavfli maydoni hisoblanadi. Sayoz Transheyalar ham ish joyida qopqon bo’lib xizmat qiladi. Ko’pchilik baxtsiz hodisalarTransheyalarning qandayjoylashganligiga ahamiyat berilmaganligi tufayli sodir bo’ladi. Yo’l xarakati, ob-havo va tuproq turi va boshqa omillar transheyalarning zaiflashib qolishiga sababchi bo’ladi. Har qanday ishni boshlashdan avval ma’sul shaxs transheya atrofini to’liq tekiruvdan o’tkazishga majbur. Transheyani har kuni ish boshlashdan avval turli xolatlardan so’ng (Masalan, yomg’ir kabi) tekshirish o’zgarish talab etiladi. Murakkab yoki katta transheyalarda tekshirib chuqurroq olib borilishi kerak. Ishchilarni qulab tushishlari muxofaza qilingan bo’lishi darkor. Jussasi kichik odam nobob transheyada engashib mumkin bo’lsa chuqur yiqiladi. Agar ishchining erdan boshi chiqib tursa nafas olishi va uni qutqarish mumkin bo’ladi. KXSST chuqurligi 5futdan ortiq transheyalarningmuhofazasini talab qiladi. Ammo ma’sul shaxs transheyalarning chuqurligi qanday bo’lishidan qat’iy nazar ularning muhofazasini ta’minlashi kerak. KXSST har bir 4 va undan ortiq chuqurlikdagi transheyalarning

ichida zina, narvon kabi foydalaniladigan uskunalar bilan to’liq ta’minlanganligini talab qiladi. Cheklangan maydondagi xavf- xatarlar. Qurilish ish joyida cheklangan maydondagi xavf- xatarlarga juda ko’p duch kelmiz. Bunday xolatda ishlayotgan ishchiga boshqa bir ishchi kuzatib turishi zarur. Toza hahavo berib turadigan qurilmaga ahamiyat bering. Agar ishchi xushini yo’qota uni chuqurdan qanday qilib qutqarib olinadi. (Mark A. Friend tomonidan fotosurat.) Potensial qulab tushish xolatlari .. Agar devor qazish ishalri paytida qulab tushsa qlim xolati kelib chiqishi mumkin. (Mark A. Friend tomonidan fotosurat.) Ko’pgina kompaniyalar o’z qurilish xavfsizlik choralarini yaxshilab ta’minlab berishadi ammo boshqa kompaniyalar bilan ishlash paytida muammolarga duch

kelishadi. Ularning ishchilari boshqa kompaniya ishchilari bilan ishlashiga to’g’ri keladi. Ular o’z ishchilarini olib keladigan kompaniyalar bilan hamkorlik qilishadi. Ish joyidagi ko’p boshliqlik siyosati. Ish beruvchilarni davlat bo’ylab ekspert va mustaqil kontraktniklarni ishga olishi o’ylaganimizdan ham xavfliroq. KXSSTbo’yicha boshliq ish beruvchilar va mustaqil kontraktniklarga nisbatan qattiq qo’l bo’lishlari kerak. Nimaga ? Boshliq ish beruvchilar o’zining ishchilaridan tashqari boshqa ishchilarni xavfsizligini ta’minlashga majbur. Figure 16-5. Saw without guard. Saws on construction sites frequently lack guards, grounding, and other protections that should be afforded every worker. (Photograph by Mark A. Friend.) Nazoratsiz qolgan arra. Arralar qurilish ish joyida ko’pgina xolatlarda etarli darajada nazorat qilinmaydi va boshqa xavfsizlik choralari ko’rilmaydi, garchi bu oson bo’lsa ham. Qurilish sanoatida ko’p ish beruvchilik xolati o’sib bormoqda va bu erda xavfsizlikni susayishiga olib kelmoqda. Ushbu muammoga javoban KXSST tomonidan qurilish joylarida ish beruvchilarga har qanday muntazam javobgarlikni beriladigan qoida belgilangan. Mamlakat bo’ylab sudlarda qonun qoidalarga o’zgartirish ishlari davom etmoqda. Xavfsizlikka ma’sul shaxslar kontraktniklarni xavfsizlik talablarini analiz qilishi va aniqlashi kerak. Kontraktniklar katta kompaniyalar tomonidan ishgan olinib, bo’shatiladi.

Kontraktniklarni ayrim kompaniyalar xavfsizlikka yo’naltiradi va ushbu narsalarni o’rgatadi. Bunday xolatda kontraktnikni xatti xarakati uni ishga olgan kompaniyaning tajribasini yo’qotishiga olib keladi. (dollor). Bu assosatsiyalar bilan qonuniy munosabatlar murakkb bo’dib qolmoqda. Jarayon egalarining ma’suliyati to’g’risidagi masalalar doimo ko’tarilib turadi. Agar ishchi boshqa ishchilar bilan ishlayotganida xavf tug’dirsa kim bunga javobgar? Ish beruvchi ushbu xolatga etiborsizlik bilan qarab, ishni davom ettirsa xavf yanada ortadi. SSXO bunday xolatlarni qanday tekshiradi ya’ni audit qiladi. Ko’p boshliqli ish joylari har xil munosabatdar tufaydi murakkabdir. Ko’p boshliqli siyosatda SSXO standartlar ishlab chiqarish uchun bir qancha xarakatlarni olib borgan. Uilem Stegerning kasb xunar xavfsizligi va sog’liqni saqlash boshqaruvida (1970) ishchilarga ish beruvchilar tomonidan xavfsiz ish joyi yaratib berish talab qilingan. Aslida ko’p boshliqli siyosat quyida ko’rsatilgan standartlarga asoslangan: A) Har bir ish beruvchi (1) o’z ishchilariga xavfdan xoli bo’lgan ish joyini yaratib berishi kerak. (2) kasb xunar xavfsizligi va sog’liqni saqlash boshqaruvida standartlarini barchaga ma’lum qilishi kerak. KXSST bu ikki yuqorida aytib o’tilgan gaplarga juda qattiq qaraydi. Birinchi o’rinda, (A) (1) ish beruvchilar o’z ishchilarini ish joyiad xavfdan saqlashi kerak. Ikkinchi o’rinda(A) (2) barcha xavfsizlik standartlarini to’liq bilishlarini talab qilish kerak. SHunga qaramasadan ish beruvchilar nafaqat o’z ishchilarini, balki boshqa ishchilarni ham xavfsizlik standartlari bilan ta’mi’lashni tadqiqot qilishi kerak. Ta’limot tarixi. Ko’p boshliqli ta’limoti KXSST qo’llanmasida alohida ko’rsatib qo’yilgan. Qo’llanmada KXSSTni tezkor jarayonlar bo’yicha ma’lumotlari berilgan. Lavozim javobgarligi ham alohida ko’rsatilgan. 1974 yil KXSSTnig birinchi qo’llanmasi chop etilgan. Bu qo’llanma ish bervchilar ishchilarini xavf xatarga solsa qanday

chora tadbirlar ko’rilishi yozib qo’yilgan. Yillar davomida ko’rsatmalarga ish beruchilarni nazorati yuzasidan o’zgartirishlar kiritib borilgan. Qo’llanmaning o’zgartirilgan varianti 1983 yilda chop etildi. Ish beruvchi ish joyida xavfsizlik va sog’liqni saqlash bo’yicha aosiy nazoratni o’z qo’liga olishi kerak. Kontraktda nazorat inobatga olini kerak vaamaliyotga tadbaq qilinishi kerak. Bu fikrlar (1977 y) Marshal Knutson kitobida o’z ifodasini topgan. Natijada, KXSST siyosati ish beruvchilarni malakasini oshirish xaqidagima’lumotlarni ham o’z ichiga oldi. Bugungi kunda ish joyida ta’limot faqat qurilish saytlar uchun mo’ljallanmagan, lekin vaqtinchalik xodimlar va professional ishchilar uo’bu ta’limotga teng amal qiladi. Bu siyosat aytish uchun emas, balki uning huquqiy tan olinishiga ish joyini va huquqiy qarashlari yana bir o’zgarish so’raladigan ta’limotdir. SUD QUYIDAGILARNI: Qurilish maydonida umumiy ishda qatnashuvchi ish beruvchi xavf xatar uchun javobgar hisoblanadi. Qoida tariqasida bu xolat ish beruvchi xavfsizlik choralarini ko’rish, sanitar uskunalarni va qurilmalarni joylashtirish uchun ma’sul hisoblangan; KXSST standartlarini buzush natijasida xavfli xolat vujudga kelishiga sababchi bo’lgan ish beruvchini javobgarlikka tortilishi mumkin deb hisoblaydi. Xodimlari boshqa ikkilamchi pudratchi tug’dirgan xavf ostida qolgan ikkilamchi pudratchi boshqa pudratchidan xavf xatarni kamaytirishni so’rashi yoki bosh pudratdan mazkur xolatni bartaraf etish bo’yicha so’rovnoma yo’llashi mumkin. Amaliy nuqtai nazardan bosh pudratchi xavfsizlikni ta’minlash bo’yicha majburlash vakolatiga ega bo’lgan yagona qatnashchi bo’lishi mumkin. Mazkur xolat ayniqsa qurilishni katta xajm va ko’p qirrali jarayonlarida vujudga keladi. Qurilish mohiyati ikkilamchi pudratchilarni bir- biriga va bosh pudratchiga yaqin masofada ishlashlari va jarayonlarni bir- biriga bog’lanib ketishida namoyon bo’ladi. Bu xolatlarda bir ish beruvchi tomonidan xavf tug’dirilganda ma’lum darajada boshqa ish beruvchilarga xavf xatar yaratuvchi omil deb ko’rilishi mumkin. Javobgarlik darajasiga ikkilamchi pudratchini yoki

bosh pudratchini xodimlarga nisbatan xavf xatarinikamaytirish imkoniyati va amaliy xarakatlari ta’sir ko’rsatishi mumkin. Xatolik natijasida ro’y bergan xar qanday jiddiy avariya va ayrim xolatlarda uncha jiddiy bo’lmagan avariyalar tekshiruvni taqozo etadi, chunki aybni isbotlash lozim va uchinchi shaxslarni da’volar darajasi oshishi mumkin. Sudlar ko’pincha KXSST standartlarini buzish natijasida yoki sovuqqonlik natijasida ro’y bergan xodisa uchun javobgarlikni chalkashtiradilar. Agar tashqi pudratchilar ob’ektda ishlayotgan bo’lsalar ularning xavflikni ta’minlash bo’yicha majburiyatlari shartnomada aks ettirilgan bo’lishi kerak. Bu esa zaruriy doirada va unga qo’shimcha arvishda o’ziga xos xolatlarda pudratchini xavfsizligini ta’minlash bo’yicha talabdir. Pudratchini bunday dasturlari ikkita asosiy talabni o’zida mujassam etadi. Birinchidan ishchi kerakli joyda bo’lishi lozim, ya’ni o’zini xavfli joy va xolatlardan tiyib turishi lozim. Ikkinchidan ishchi man etilgan joyda bo’lmasligi kerak (qo’lingni tiyib tur). Ushbu ikki uslub ham xar xil darajada tavsiyalarga asosan xavfsizlik chorasi sifatida aks ettirilishi lozim va tegishli xujjatlarda to’liq va mukammal xolatda ko’rsatilgan bo’lishi kerak. Ular quyidagi xujjatlarda aks ettiriladi. Pudrat shartnomasida xavfsizlikni umumiy talablari aks ettirilgan bo’lsada mehnat xavfsizlik qoidalarida esa mehnat muhofazasiga oid qat’iy talablar ko’rsatiladi. Xavfsizlikni ta’minlash asosida uchta manba asosida tegishli axborot yig’iladi va ish beruvchi faoliyat davrida xavfsizlikni bo’lajak ko’rsatkichlarini taxmin qilish imkoniyati bo’ladi. Bular: ishchilarga kompensasiya to’lash bo’yicha sug’urtalash tajribasi; KXSST bo’yicha kasalliklarni o’sish sur’atlari, travmatizm sonlari; Xavfsizlik qoidalari, yozma ravishda amalga oshirilishi lozim bo’lgan talablar. Sug’urta tarmog’i amaliy reting tizimini shilab chiqib uning asosida xodimlarga mukofotlar berishni aniqlash, kompensatsiya to’lashni sug’urtalash bo’yicha odilona vositasi siftida qo’llaniladi. Ushbu reyting tizimlari reytingda ko’rsatiagn davrda (qoida tariqasida 3 yilda) xodimga kompensatsiyato’lashda o’rtacha oylikni xisoblash asosida ish beruvchi to’laydigan kompensatsiya to’lovi

va kutilayotgan ziyonlarni midorini bashorat qilish imkoniyatini beradi. Reyting shunga o’xshash ishlarni bajaruvchi firmalarning amaliyoti va shunga o’xshash ishlarni taqqoslash asosida amalga oshiriladi. Reyting davri bo’yicha ish bervchi tomonidan yo’qotilgan ziyonlar kutilayotgan ziyonlar bilan taqqoslanadi va buni asosida proporsional koeffitsient hisoblab chiqiladi. Ikkinchi taxlil bo’yicha kasallikni o’sish sur’atlari o’rganiladi. KXSST ish beruvchilar tomonidan baxtsix xodisa va ishlab chiqarishda travmatizm to’g’risida axborotni ro’yxatga olish va u to’g’risiad axborot taqdim qilish talab etiladi. Ish beruvchi besh yil davomida quyidagi ma’lumotlarni o’z ichiga oluvchi to’ldirilgan shakllarni saqlashi lozim: • o’lim va shikastlanish soni; • yo’qolgan yoki cheklangan kun (vaqt) soni. • Ish beruvchining yillik xisobotlariga asoslangan insidentlar stavkalari (soatlar va kunlar xisobida) Ishlab chiqarish samaradorligini o’zgarishi, ayniqsa kon ishlarini xavfsizligini baholashda juda muhimdir. • Raxbariyat majburiyati; • YOzma xavfsizlik dasturi; • Xavfsizlikni baholash; • o’quv dasturlari va xodim Quali bo’yicha kationlar; • Favqulodda xolatda reja va tartib- qoidalar; • Baxtsiz hodisalardan hisobot protokoli • muntazam xavfsizlik yig’ilishlari va tekshiruvlari. Bo’lajak pudratchi bitim tuzganidan so’ng yozma kontrakt tayyorlaydi va unda eng kamida kompaniya o’z zimmasiag olgan xavfsizlik talablari va pudratchiga taliqli qismi kegaytirilgan xolda aks ettirilishi lozim. Natijada shartnomada quyidagilar aks ettiriladi: • Pudratchi xodimlaridan barcha qo’llaniladigan umumiy va davlat kasbiy xavfsizlik va mehnat gigienasi qonunlariga rioya qilish talab qilinadi.

• Pudratchi uni jalb qilgan kompaniyaning xavfsizlik qoidalarini amalga oshirishi lozim. Amalda ular bilan bir qatorda, pudratchi o’z xodimlari uchun o’z xavfsizlik qoidalari va tartiblarini joriy etishi mumkin. • Pudratchi ikkilamchi pudratchilarga barcha xavfsizlik qoidalari va tartib jarayonlarining nusxalari bilan ta’minlashi shart va barcha xavfsiz mehnat tartiblarining amalga oshirilishini ta’minlash kerak va to’liq javobgarlikni yuritadi. KXSST TALQINI: Qurilish menejeri barchani xavfsizlik qoidalari bilan tamiinlashi zarur. Ish beruvchi buzilishi, uning yo’nalishi natijasida sodir bo’lsa. shartnoma qarab javobgarlikka tortiladi. Qurilish menejeri holatlar to’g’risidagi xavfsizlikmonitoringni yuritadi. Bundan tashqari, nazoratchi ish beruvchi bo’lishi mumkin. Nazoratchi ish beruvchilardan biri hisoblanadi. Bosh pudratchilar ikkilamchi pudratchilarni nazorat etadilar. Ko’p qurilish saytlarda xavyafsizlik qoidalarini buzilishi turlari va ularning mohiyati to’g’risida axborot beriladi. Pudratchi o’z xavfsizlik rolini butun yoki qisman amalga oshirish uchun qurilish menejerinii muhim qadamdir deb pudratchi xodimlari, ish bilan bog’liq xavflarni tushunish ish joyida xavfsizlik amaliyotini va qoidalarini bilish va mahalliy sharoit ish joyi bilan bog’liq dasturlar bilan tanishi kerak. Pudratchida xavfsizlik yo’nalishi bo’yicha sinf mashg’ulotlari yoki video taqdimotlar kabi jalb etish usullari bo’lishi mumkin. Ortiqcha yo’qotishlarni oldini olish uchun ish beruvchining ish joyida bo’lishi juda katta samara beradi va bu uning burchidir. Bundan tashqari, pudratchining javobgarligi (majburiyati) faqat oqilona darajada amal qilish pudratchi nazoratidagi ish joyini nazorat qilish yo’li bilan amalga oshiriladi. Umumiy tarmoqaviy standartlar bila nishlovchi kompaniyalar ham qurilish qoidalari va standartlarini amalda qo’llaydilar. KXSSTstandartlari amaliyotda xavfsizlikni ta’minlash bo’yicha asos xisoblanadi. belgilab berdi. Ish joyini kuz: yaratish, nazorat tuzatish, yoki fosh. nazorat ish beruvchi ish beruvchi hisoblanadi kim, shartnoma yoki amalda tomonidan,

javobgar va ro’yxatga bu xavfli ish sharoitlari ta’minlash uchun ity tuzatilgan qilinadi. Ish beruvchi, odatda bosh pudratchi yoki GC hisoblanadi. Qachon bir kompaniya qurilish loyihasi uchun bosh pudratchi vazifasini bajaradi, u bilishingiz lozim bo’lgan nazorat ish beruvchi barcha ishchilar ish joyida sog’liqni saqlash uchun mas’ul bo’ladi. Ish beruvchi kimning xodimlari har qanday ish beruvchi hisoblanadi xavfli holatga duch. vaziyat qarab, qurilishda har qanday ish beruvchi bir yoki ko’proq tushishi mumkin. Xar bir sharoiitga qarab qurilish joyidagi xar qanday ish beruvchi keltirib o’tilgan quyidagi xolatga duch kelishi mumkin. Bu xolatlarnda KXSST tomonidan ham keltirilga ishlarni bajarish lozim. Ish beruvchilar turli ish joyini qoidalarini e’tiborga olish kerak. Lekin tashqaridan kelgan ishchi yoki bo’lim baribir o’z ishchilariga masul dirlar. Har qanday xavfli vaziyat bo’lishi kerak bosh pudratchi e’tiboriga olib ish beruvchi. holati shunday xavfli bo’lsa, deb juda bo’lish xavflidir, kuratorlar ish joyi, ularning ishchilar olib tashlash kerak va ularning tayinlangan xavfsizlik vakili va boshqaruvchigi murojaat qiling. Xulosa Umumiy sanoat qurilish kompaniyalari standartlari o’zlarini amaliyoti va standartlari bilan bog’liq amaliyotlar o’tashadi. KXSST standartlari asosiy qurilish xavfsizlik tamoyillari, xavfsizlik amaliyotchilarga qilinayotgan paytda amaliyoti uchun asos xisoblanadi. Muammo ko’pincha muntazam ravishda qurilish bilan shug’ullanuvchi shaxslar ham qurilish bilan tanish bo’lmasligi mumkin hatto bilim etishmasligi mumkin. Ish beruvchi uchun bilim etishmasligi muammo yaratishi mumkin. SHaxsni tan jarohat olishi yoki halok bo’lish uni kompaniya tomonidan to’g’ridan-to’g’ri ishga olinmagan xolatda xarajatlarini, fojia bilan bog’liq to’lash bo’yicha muammolar yaratish mumkin, mojaroda bevosita va keyinchalik fojia bilan bog’liq va sug’urta mukofotlari, KXSST talablarini to’lash muammo bo’lishi mumkin. Xavfsizlik KXSST asosiy qurilish xavfsizligi bilan tanishish kerak, amaliy va ish joyini ta’limoti bilan shug’ullanadigan tashqi pudratchilar bilan aloxida shug’ullanish kerak.

Adabiyotlar: 1. Anning-Johnson Co., Petitioner v. OSHRC, Respondents. 516 F.2d 1081 (7th Cir., 1975). 2. Bratton Corporation, Petitioner, v. Occupational Safety and Health Review Commission, and Ray Marshall, Secretary of Labor, Respondents. 590 F.2d 273 (8th Cir., 1979). 3. IBP, Inc., Petitioner/Cross Respondent v. Alexis M. Herman, and DOL, Respondents/Cross-Petitioners. 144 F.3d 861 (DC Cir., 1998). 4. OSHA ACT 1970, Section 5, Duties [29 USC 654(a)(1)(2)]. 5. OSHA Directive, Multiemployer Citation Policy. CPL 2-0.124, 12/10/99. 6. OSHA Field Inspection Reference Manual (FIRM). Instruction CPL 2.103, 9/26/94. 7. OSHA Letter of Interpretation. Duties of a ‘‘construction manager’’ on a multiemployer worksite. 8/5/99. 8. Peter J. Brennan, Secretary of Labor, Petitioner, v. OSHRC and Underhill Construction Corp., Respondents. 513 F.2d 1032 (2nd Cir., 1975). 9. Ray Marshall, Secretary of Labor, Petitioner, v. Knutson Construction Company and Occupational Safety and Health Review Commission, Respondents. 566 F.2d 596 (8th Cir., 1977). 10. ‘‘Risky Business.’’ Summer 2005. Outcome of New Lawsuit May Create 11. More Exposure Than GC. Raleigh, NC: Builders’ Mutual. 12. Universal Construction Co., Inc., Petitioner, v. OSHRC, Respondent. 182 F.3d 726 (10th Cir., 1999). 13. United States, Plaintiff-Appellee, v. Pitt-Des Moines, Inc., Defendant- Appellent. 168 F.3d 976 (7th Cir., 1999).

O'xshashlar

Ish joylarini attestatsiya qilish

Ishlab chiqarish binolari va ish joylarini yoritish

Faoliyat xavfsizligi qonun – qoidalarga amal qilinishini nazorat qilish tizimi, qoida va talablarni buzganda tortiladigan javobgarliklar

Ish joyidagi xavflar va qaltis ishlarni nazorat qilish

Mеhnat muhоfazasi ishlarini tashkil qilish