Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigienasi me’yorlari, mazmuni - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigienasi me’yorlari, mazmuni

Yuklangan vaqt:

14.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

70.5 KB

Ko'chirib olish

Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigienasi me ’yorlari, mazmuni Reja: 1. Mehnat gigienasi va ishlab chiqarish sanitariyasi. 2. Iqlim ko ’rsatkichlari va uning inson salomatligiga ta’siri. 3. Ishlab chiqarish mikroiqlimining gigienik me ’yorlari. 4. Mo ’tadil iqlim sharoitini yaratish.

Tayanch so`zlar: hatorat, namlik, bosim, havo harakati, havoning harorati; - havoning nisbiy namligi, havoning harakat tezligi,issiqlik nurlanishi jadalligi Ishlab chiqarishdagi ish jarayonlari va atrof muhitning ishchilar organizmiga ta ’sirini o`rganadigan fan mehnat gigienasi deyiladi. Mehnat gigienasi va ishlab chiqarish sanitariyasi tibbiy profilaktika sohasi bo`lib, ish qobiliyatini Yuksak darajada ta’minlash, kasb kasalliklari va odamning mehnat faoliyati bilan bog`liq boshqa salbiy oqibatlarning oldini olishning ilmiy asoslarini va amaliy chora- tadbirlarini ishlab chiqish bilan shug`ullanadi. To `g`ri tashkil etilgan mehnat, kishining jismoniy intellektual va ma’naviy kamol topishiga olib keladi. Jamiyatda u nafaqat moddiy farovonlik, balki odamning tetiklik manbai hamdir. Biroq mehnatning ijobiy ta ’siri bilan birga ba’zi hollarda salbiy oqibatlari ham bo`lishi ilgaridan kuzatilgan. Bu mehnat faoliyati natijalarini kamaytiribgina qolmay, balki kasb kasalliklarni ham vujudga keltirilishi mumkin. Jamiyatning taraqqiy qilishi bilan bir qatorda, ishlab chiqarish va boshqa sohalarda ko `plab kasblar yuzaga keldi. Ishlab chiqarish korxonalarida zararli muhit, u erda ishlayotgan ishchini ish qobiliyatiga yoki sog `liqqa salbiy ta’sir qila oladigan, hollar ishlab chiqarishda kasbga doir zararlar borligidan dalolat beradi. Mehnat gigienasi va ishlab chiqarish sanitariyasining asosiy vazifasi, ish unumdorligini eng yuqori darajada oshirish va ishlovchilarning sog `ligiga zararli ta’sir qilmaydigan sharoitlarni ta’minlaydigan tadbirlarni ishlab chiqishdan iborat. Bunda mehnat gigienasi va ishlab chiqarish sanitariyasi, yurak-tomir, onkologik va asab kasalliklarning oldini olishga muhim ahamiyat kasb etadi. Fan va texnika taraqqiyoti mehnat gigienasi va ishlab chiqarish sanitariyasi oldiga yangidan-yangi vazifalar qo `ymoqda. Ishlab chiqarish korxonalariga mavjud bo `lgan tebranma harakat, ishlab chiqarish shovqinlari, elektr va magnit maydonlari, ionlovchi radiatsiya, lazer

nurlanishi va yangi kimyoviy moddalarning inson organizmiga xavfli va zararli ta’sirini qunt bilan ilmiy asoslab o`rganish zaruriyati tug`ildi. Yangi texnologiyalarni ishlab chiqarishga joriy qilishdan oldin, ularni inson sog `ligiga xavfli va zararli belgilarini chuqur o`rganib, uni aniqlash o`ta muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. Iqlim ko `rsatkichlari va uning inson salomatligiga ta’siri. Ishlab chiqarish muhitida iqlim sharoitini ifodalovchi ko `rsatkichlar, havoning harorati, nisbiy namligi, havo bosimi va havoning harakat tezligidan iborat bo`lib, hammasi birgalikda kishining ish qobiliyatiga, mehnat unumdorligiga va inson organizmidagi biologik o`zgarishlarga katta ta’sir ko`rsatadi Inson tanasidagi doimiy mo ``tadil harorat, modda almashuv jarayoni tufayli markaziy nerv a’zosining faoliyati orqali boshqarib turiladi. Inson uchun orombaxsh, mo `tadil iqlim sharoiti deganda, yuqorida aytilgan havo o`lchamlarining o`zaro mutanosibligi tushuniladi. Bu mutanosiblik odam tanasida harorat odam tanasida harorat almashuvi reaksiyasini hech qanday zo`riqishsiz kechishini hamda o`zida huzur-halovat sezishi va shu bilan birga ishchanlik qobiliyatini yuqori bo`lishligini ta’minlaydi. Ma ’lumki haroratning 18-25 o C, nisbiy namlikni 40-70% va bosimning 740 - 760mm. sm ustunida bo`lishi, odam tanasi va uni o`rab turgan havo o`rtasidagi harorat almashinuvi jarayoniga kuchli ta’sir ko`rsata olmaydi, chunki bunday sharoitda muhitlar o`rtasidagi issiqlik almashinuvi mufassal va qoldiqsiz ko`chadi, ya’ni tanadan chiqayotgan issiqlik tezligi uning havoga singib ketish tezligiga teng holda almashinadi. Agar havoning holatida bunday mutanosiblik buzilsa, shu muhitda ishlayotgan odamning salomatligida ham o`zgarish paydo bo`ladi. Muhitning harorati 18-25 o C bo `lganda odam tanasidan chiqayotgan issiqlik nurlanish yoki harorat almashinuvi qonuni asosida havoga quruq g`ubor holatiga sekin tarqaladi, 300 o C dan yuqori haroratda esa bug`lanish sodir bo`ladi, ya’ni tanadagi ortiqcha issiqlik mushaklardan sizib chiqayotgan quvvat ta’siridan yo`l- yo`lakay to`qimalardagi tuz eritmalarini yuvib, teri sirtida ter shaklida paydo bo`ladi. Muhitning harorati oshgan sari tananing issiqlik uzatish qobiliyati susayib

boradi, bug`lanish jarayoni esa to`xtovsiz ortib boradi, natijada organizm tez holsizlana boshlaydi. Agar havodagi nisbiy namlik 80 foizdan ortib ketsa tanadan ajralib chiqayotgan terning bug`lanishi qiyinlashadi va natijada tana bilan muhit o`rtasidagi harorat almashuvi buziladi. Agar havo harakati tezligi oshib ketsa tana bilan havo o `rtasidagi harorat tafovuti keskin orta boradi, shu sababdan organizm tez soviy boshlaydi, va natijada shamollash bilan bog`liq xastaliklar kelib chiqadi. Ishlab chiqarish mikroiqlimining gigienik me’yorlari. Ishlab chiqarish mikroiqlimi me ’yorlari mehnat xavfsizligi. Standartlari tizimi “Ishlab chiqarish xonalari mikroiqlimini sanitar-gigienik normativlari Ish mintaqalari mikroiqlimi” (O`zR SanQvaN № 0324-16) ga asosan belgilangan. Ular gigienik, texnik va iqtisodiy negizlarga asoslangan. Ishlab chiqarish korxonalardagi binolar, yil fasllari va ish toifalariga qarab, ulardagi harorat, nisbiy namlik va havo harakatining ish joylari uchun ruxsat etilgan me’yorlari belgilangan Mikroiqlim ko `rsatkichlarini maqbul va yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan kattaliklari Yopiq ishlab chiqarish xonalaridagi meteorologik sharoitlarini (mikroiqlim) tavsiflovchi ko `rsatkichlar quyidagilardir: - havoning harorati; - havoning nisbiy namligi; - havoning harakat tezligi; - issiqlik nurlanishi jadalligi. Mikroiqlimning maqbul ko `rsatkichlari ishlab chiqarish bino-larini ishchi hududlarini doimiy va doimiy bo`lmagan chegaralanmagan ish joylariga joriy qilinadi. Yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan ko`rsatkichlar esa ishchi hududning doimiy va doimiy bo`lmagan ish joylari uchun o`rnatiladi. Ishlab chiqarish xonalarining ishchi hududidagi havoning harorati, nisbiy namligi va harakatlanish tezligining maqbul va yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan ko`rsatkichlari 1-jadvalda ko`satilgan kattaliklarga mos bo`lishi kerak.

Mikroiqlimning yo `l qo`yilishi mumkin bo`lgan ko`rsatkichlari, qachonki ishlab chiqarishning texnologik talablari bo`yicha, texnik va iqtisodiy sabablarga ko`ra maqbul me’yorlar bilan ta’minlash imkoni bo`lmagan holatlarda o`rnatiladi. Yilning iliq davrida harakatning katta tezligi havoning maksimal haroratiga, kichigi esa – havoning minimil haroratiga mos keladi. Oraliq kattaliklar uchun havoning haroratlari, uning harakatlanish tezligi interpolyasiya usulida aniqlanishi mumkin; havoning harorati minimal bo`lganda uning harakatlanish tezligi 0,1 m/sek. dan pastroq qilib - engilroq ishda bo`lsa hamda 0,2 m/sek pastroq bo`lganda- o`rtacha og`irlikdagi va og`ir ishda qabul qilinishi mumkin. Mikroiqlimning maqbul ko `satkichlarini ta’minlab berishda hududni konstruksiya (devor, shift, pol) lar yoki qurilma (ekran va sh.k.) lar ishchi hududini o`rab turgan ichki yuza sirtlarining harorati, shuningdek, texnologik uskunalar yoki uni to`sib turuvchi qurilmalarning tashqi yuza-larining harorati alohida ish toifalari uchun havo haroratining 1-jadvalda o`rnatilgan maqbul miqdorlaridan ortib ketishi 2 o C dan ortiq chiqi-shi mumkin emas, to`sib turuvchi konstruksiyalarning ichki yuzalari harorati havo haroratining maqbul miqdorlaridan past yoki yuqori bo`lsa, ish joy-lari ulardan kamida 1 m uzoq masofada joylashtirilishi lozim. Ishchi hududning balandligi va gorizontal o`lchami bo`yicha havo haroratining ko`tarilishi yoki pasayishi, uning smena davomidagi o`zgarishlari ayrim ish toifalari uchun tuzilgan 1-jadvalda ko`rsatilgan havo haroratining maqbul chegaralaridan chetga chiqmasligi kerak. Yilning sovuq davrida ish joylarini deraza oynalari orqali radiatsion sovub ketishidan, iliq davrida esa-quyosh nurini to `g`ridan-to`g`ri tushi-shidan himoya qilish chora-tadbirlarini o`tkazishni nazarda tutish kerak. Mikroiqlimning yo `l qo`yilishi mumkin bo`lgan ko`rsatkichlar miqdorini ta’minlab berishda konstruksiyalar (devor, pol, shift) lar yoki qurilma (ekranlar va sh.k) larning ishchi hududlarini to`sib turuvchi ichki yuzalarning harorati alohida ish toifalari uchun tuzilgan 1-jadvalda belgilangan havo haroratining, yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan miqdorlari chegarasidan chetga chiqmaslik lozim. Barcha ish toifalarida ishchi hududning balandligi bo`yicha havo haroratining

o`zgarishlari 3 o C gacha bo`lishi mumkin. Ishchi hududning gorizontal kengligi bo`yicha hamda ish smenasi davo-mida havo harortining o`zgarishlari engil ishlarda 4ºS gacha, o`rtacha og`ir-likdagi ishlarda 5 o C gacha, og`ir ishlarda 6 o C gacha bo`lishiga yo`l qo`yilishi mumkin, bunda smena davomida xonalarning turli qismlarida va har xil balandlikda o`lchangan havo haroratining mutlaq qiymatlari yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan miqdorlarning 1-jadvalda ko`rsatigan chegaralaridan chetga chiqmasligi kerak. Atrofi o `rab qo`yilgan konstrutsiya va qurilmalar sirtining harora-tiga 2.5 va 2.6 bandlarda belgilangan xonalar ish joylarini umumiy va mahalliy isitish va sovutish tizimlariga tarqatilmaydi.Ishlovchilarning texnologik uskunalarning qizdirilgan sathi-dan, yoritish uskunalaridan doimiy va doimiy bo`lmagan ish joylaridagi insolyasiyadan issiqlik ta’sirida nurlanishining shiddati tana yuzasining 50% va undan ortiq qismi nurlanganda 35 Vt/m2 dan, nurlangan yuza miqdori 25 % dan 50% gacha bo`lganda 70 Vt/m2 dan, tana yuzasining 25% gacha nurlanganda 100 Vt/m2oshmasligi kerak. Ishlovchilarning ochiq manbalar (qizdirilgan metall, shisha, «ochiq» alanga) dan issiqlik ta’sirida nurlanishi shiddati tana yuzasining 25% gacha qismi nurlanganda 140 Vt/m2 ortib ketmasligi hamda shaxsiy himoya vositalari, jumladan yuz va ko`zlarni himoyalash vositalaridan foydalanish shart qilib qo`yilishi lozim. Bunda doimiy ish joylarida havoning harorati yilning issiq fasli uchun maqbul qiymatlarning 1-jadvalda ko`rsatilgan yuqori chegaralardan, doimiy bo`lmagan ish joylarida esa doimiy ish joylari uchun yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan yuqori chegaralardan ortib ketmasligi kerak. Mikroiqlimning yo `l qo`yilishi mumkin bo`lgan me’yoriy miqdor-larini belgilash ishlab chiqarish jarayoniga texnologik talablar, ularni ta’minlashning texnologik jihatdan iloji bo`lmaganligi yoki maqsadga muvofiq emasligi iqtisodiy asoslanganligi tufayli imkoni bo`lmagan ishlab chiqarish xonalarida ishlovchilarni yuz berishi mumkin bo`lgan qizib ketish va sovuqqotishdan himoyalash uchun tadbirlar: havoni mahalliy sovu-tish, havo dushlari, dam olish va isinish xonalari, yuqori yoki past harorat-dan himoyalash uchun maxsus kiyimlar, shaxsiy himoya

vositalari, ish va dam olish vaqtini reglamentlash kabilar ko`zda tutilishi lozim. Issiqlikdan shikastlanishning oldini olish maqsadida to`sib turuvchi yuzalarning harorati 45 o C dan ortib ketmasligi kerak. O `lchash va baholash uslublariga qo`yilgan umumiy talablar. Mikroiqlim parametrlarini o`lchash yilning issiq va sovuq fasl-larida bir kun davomida ish smenasining boshida, o`rtasida o`tkazilishi lozim. O`lchashlar texnologik va boshqa sabablar tufayli mikroiqlim sharoitlari tebranib turgan holatlarda ishlovchilarga ish smenasi davomida yuz beradigan eng katta va eng kichik termik yuklamalar sharoitida ham o`tkazilishi kerak. O `tirgan holda bajariladigan ishlarda havoning harorati, nisbiy namligi va harakat tezligi poldan yoki ish maydonchasidan 1,0 m baland-likda, tik turgan holda bajariladigan ishlarda esa 1,5 m balandlikda o`lchanadi. O`lchashlar doimiy ish joyida ham, doimiy bo`lmagan ish joylari-da ham mahalliy issiqlik chiqarish, sovutish yoki namni chiqarish (qizdiril-gan agregatlar, derazalar, eshiklar o`rni, darvozalar, ochiq vannalar va h.k.) manbalaridan eng yaqin va eng uzoq masofada bir marotaba o`lchanadi. Tadqiqot maqsadlariga muvofiq ravishda ishchi hududning tikligi bo `yicha, havo harorati va uning harakat tezligidagi tafovutlarni aniqlash uchun pol yoki ish maydonchasidan 0,1; 1,0 va 1,7 m balandlikda tanlab o`lchashlar o`tkaziladi. Mazkur darajalarda o`lchangan miqdorlarning har biri 1-jadvalning, 2.4, 2.5, 2.6 bandlarning talablariga mos kelishi kerak. Nurli issiqlik manbalari mavjud bo `lgan sharoitda doimiy va doimiy bo`lmagan ish joylarida issiqlik nurlanishining shiddatligini uskuna priyomnigini pol yoki ish maydonidan 0,5; 1,0 va 1,5 m balandlikda tushadigan oqimga perpendikulyar joylashtirilgan holda mabalarning har biridan eng yuqori issiqlik nurlanishiningyo`nalishi bilan aniqlash zarur. Ushbu darajalarning har birida issiqlik nurlanishi o `lchangan issiq-lik inurlanishining shiddati 2.7 bandning me’yoriy talablariga mos keli-shi lozim. To`sib turuvchi konstruksiyalar (devorlar, shift, pol) lar yoki qu-rilmalar (ekran va sh.k.) larning ichki yuzalarining, texnologik uskunalar yoki to`sib turuvchi

qurilmalarning tashqi yuzalarining haroratini o`lchash ishchi hududda doimiy va doimiy bo`lmagan ish joylarida bajarilishi kerak. Havoning harorati va nisbiy namligi psixrometrik tamoyillarga asoslangan uskunalar (aspiratsion psixrometr va boshqalar) bilan o `lchani-shi kerak. Joylarda o`ichash vaqtida nurli issiqlik manbalarini yo`qlish sababli aspiratsion psixrometr ko`rsatkichlari bilan solishtirish sharoit-larida havo harorati va nisbiy nomligi sutkalik va haftalik termograflar va gigrograflar yordamida baholanadi. Havoning harakat tezligini rotatsiyali harakatli anemometrlar (parrakli anemometrlar) bilan o `lchash zarur. Havo harakatining kichik miq-dordagi (0,3 m/s dan kam) tezliklari, ayniqsa turli yo`nalishlardagi oqimlar mavjud bo`lgan sharoitda elektroanemometrlar hamda silindrik yoki sharsimon katatermometrlar bilan o`lchanishi kerak. To `sib turuvchi konstruksiyalar (devorlar, pol, shift) lar yoki qurilmalar (ekran va sh.k.) ning ichki yuzalarining, texnologik uskuna yoki uni o`rab turuvchi qurilmalarning tashqi yuzalarining issiqlik nurlanishi, harorati termoelektrik samara tamoyiliga asoslangan uskunalar (aktino-metrlar, bolometrlar, elektrotermometrlar i boshqalar) bilan o`lchash lozim. O`lchangan mikroiqlim parametrlarining barchasi me’yorlashti-rilgan miqdorlar chegarasida bo`lgan taqdirda gigienik talab bajarilgan deb hisoblanadi. Ish toifalari quyidagicha belgilanadi: a) yengil jismoniy ishlar ( І toifa) Іa toifa uchun energiya sarfi 120 kkal/soatgacha va Іb toifa uchun 120 dan 150 kkal/soatgacha bo`lgan faoliyat turlarini qamrab oladi. Іa toifaga o`tirgan holda bajariladigan va jismoniy zo`riqishni talab qilmaydigan ishlar kiritiladi. Іb toifaga o`tirgan, tik turgan yoki yurgan holda va birmuncha jismoniy zo`riqish bilan birgalikda bajariladigan ishlar kiritiladi. b) O `rta og`irlikdagi jimsoniy ishlar (ІІ toifa) energiya sarfi kiritiladi, ІІ toifa uchun 150 dan 200 kkal/soatgacha, ІІb toifa uchun 200 dan 250 kkal/soatgacha bo`lgan faoliyat turini qamrab oladi.

ІІa toifaga yurgan holda bajariladigan, mayda (1 kg gacha bo`lgan) buyum yoki ashyolarni turgan yoki o`tirgan holda ko`chirish bilan bog`liq bo`lgan va muayyan jismoniy zo`riqishni talab qiladigan ishlar kiritiladi. ІІb toifaga turgan holda bajariladigan, uncha katta bo`lmagan (10 kg gacha) og`irliklarni tashish bilan bog`liq va mo`tadil jismoniy zo`riqishni talab qiladigan ishlar kiritiladi. v) Og `ir jimoniy ishlar (ІІІ toifaga) energiya sarfi 250 kkal/soatdan ortadigan faoliyat turlarini qamrab oladi. ІІІ toifaga doimiy ravishda siljish ancha og`ir (10 kg dan ortiq) yuklarni ko`chirish va tashish bilan bog`liq bo`lgan va katta jismoniy zo`riqishni talab qiladigan ishlar kiritiladi. Energiya sarflariga ko `ra bajariladigan ish toifalari bo`yicha ishlab chiqarish xonalarini tavsiflash tegishli xonada ishlovchilarning 50% dan ortig`i bajaradigan ish toifasidan kelib chiqqan holda belgilangan tartibda idoraviy me’yoriy hujjatlar bilan kelishilgan holda amalga oshirilishi kerak. Harorat, nisbiy namlik va havo harakatining tezligi risoladagi va yo `l qo`yilishi mumkin bo`lgan miqdorlar ko`rinishida me’yorlanadi va issiqlik holatini saqlanishini ta’minlaydigan mikroiqlim ko`rsatkichlarining yig`indisi tushurilib, ish qobiliyatini oshirish uchun shart-sharoit hisoblanadi. Mo `tadil iqlim sharoitini yaratish. Ishlab chiqarish korxonalaridagi ish joylarida iqlim sharoitlarida me ’yor darajasida ta’minlash uchun uning barcha ko`rsatkichlari o`zaro mutanosib holda bog`langan bo`lishi kerak. Ya’ni havoning harorati pasayib yoki ko`tarilib ketsa, uning harakat tezligi ham unga bog`langan holda pasayishi (yoki ko`tarilishi) maqsadga muvofiq bo`ladi, aksincha, agar havoning harorati past bo`lsayu, havoning harakat tezligi me’yoridan oshib ketsa, odam tanasi bilan muhit o`rtasidagi harorat almashish jarayoni tezlashib ketadi va natijada havoning harorati tez tushadi. Agar havoning harorati yuqori bo `lsayu, havoning harakat tezligi past bo`lsa bu jarayon sekinlashadi, natijada issiq havoning inson organizmiga ta’siri

kuchayadi. Havoning harorati, nisbiy namligi va tezlik o`lchamlarini inson uchun eng ma’qul o`zaro munosabatlari, yuqoridagi noxush holatlarni oldini olishga xizmat qiladi va muhitning mutanosibligi deb yuritiladi. Olimlarimiz, shartli ravishda iqlim mutanosibligini aniqlash uchun effektli va ekvivalent-effektli haroratlar ko `rinishidagi nisbiy birliklar tavsiya etilganlar. Effektli harorat deb, binodagi havoning nisbiy namligi me’yor darajasida bo`lib, uning tezligi nolga teng bo`lgan holatini aks etuvchi haroratga aytiladi. Ekvivalent-effektli harorat deganda esa, binoda ma ’lum nisbiy namlikka va har xil tezlikka ega bo`lgan havoning haroratiga aytiladi. Mikroiqlim ko `rsatkichlari va omillarining odamga ta’sirini ko`p yillik kuzatuvlar asosida tahlil qilib eng mo`tadil iqlim o`lchamlarini shartli ravishda aniqlash uchun nomogramma yaratilgan. Mehnatni ilmiy asosda tashkil etish Mehnatni ilmiy asosda tashkil etishning asosiy yo `nalishlari quyidagilardan iborat: I. Gigienik yo `nalishda: salomatlik va ish qobiliyatiga ta ’sir qiladigan ishlab chiqarish muhiti omillarini me ’yorlash; ishlab chiqarish muhitidagi zararli omillarni kamaytirish va yo `qotish yo`li bilan mehnat sharoitlarini yaxshilash. II. Fiziologik yo `nalishda: ish joyi, asboblar, mashina va jihozlarni fiziologik talablarga muvofiq holda bo `lishiga erishish; mehnat va dam olish rejalarini joriy etish; mehnatni jismoniy og `irligini kamaytirish, fiziologik jihatdan etarlicha harakat faolligini ta ’minlash; mehnatning aqliy va emotsional toliqtirishini kamaytirish. III. Psixologik yo `nalish: pultlar va mashinalar, jihozlar tizimlarini boshqarish uchun boshqa vositalar ixtiro qilishda ruhiy talablarni hisobga olish (muhandislik ruhiyati);

kasb tanlashda va kasbiy talablarga muvofiq holda shaxsiy ruhiyatlarni hisobga olish; jamoalarda qulay ruhiy kayfiyat yaratish, ishlovchilarning mehnat va uning natijalaridan yuqori manfaatdor bo `lishlarini ta’minlash bo`yicha tadbirlar ishlab chiqish va joriy qilish. IV. Estetik yo `nalish: intererlarni bezatishda, uskunalarni joylashtirishda, ranglar bilan bezatishda va boshqalarda ishlab chiqarish estetikasi talablariga rioya qilish; texnik estetika talablarini bajarish, mashinalar, asboblar, pultlar singari boshqaruv vositalarini ixtiro qilish. Qurilishi lozim bo `lgan ishlab chiqarish korxonalarini loyihalash va qurilish jarayonida sanitariya-gigiena, yong`in xavfsizligi bo`yicha ma’lum maxsus talablar qo`yiladi. Qurilayotgan korxonaning ish joylaridagi havoning tozaligi, mehnat fiziologiyasi talablarining bajarilishi, meteorologik sharoitlarga doir sanitariya me ’yorlari, ish joylarining yoritilishi, ishlab chiqarishda shikastlanishning oldini olish bo`yicha choralar qo`llanilishi ustidan nazorat qilib boradilar. Bu ma’lumotlar tahlili va ishchilarning salomatligi to`g`risidagi ma’lumotlar, korxonada xavfsiz mehnatni to`g`ri tashkil qilishga ilmiy va amaliy asos yaratadi.

Adabiyotlar: 1. Yormatov G ‘. Y. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. O‘quv qo‘llanma. -T.: 2005. 2. Nigmatov I., Tojieyv M. X. "Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi" Darslik.-T.: Iqtisod-moliya. 2011. -260 b. 3. Tojiev M. X., Nigmatov I., Ilxomov M. X. «Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi» O‘quv qo‘llanma. –T.: “Iqtisod-moliya”, 2005. -195 b. 4. G ‘oyipov H.E. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T.: “YAngi asr avlodi”, 2007 yil. – 264 b. 5. Qudratov A. va b. "Hayotiy faoliyat xavfsizligi". Ma ’ruza kursi. “Aloqachi” -T.: 2005. -355 b. 6. Raximova X., Agzamov A, Tursunov T. Mehnatni muhofaza qilish. O ‘quv qo‘llanma. T.: O‘zbekiston, 2003. 7. Makarov G.V. i dr. Oxrana truda v ximicheskoy promeshlennosti. M., Ximiya,1989. 8. Yormatov G ‘.Y. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T.: “Aloqachi”, 2009 yil. – 348b. 9. O ‘. Yo‘ldoshev va boshqalar. Mehnatni muxofaza qilish. -T.: Mehnat, 2005.

O'xshashlar

Ishlab chiqarish sanitariyasi

Ishlab chiqarish sanitariyasi asoslari

Ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigiyenasi

Ishlab chiqarishda yoritish va uni me’yorlari

Sanoat korxonalarida mеhnat gigiеnasi va ishlab chiqarish sanitariyasi