Ishlab chiqarish jarayonlarida zararli omillar va ulardan himoyalanish tadbirlari - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Ishlab chiqarish jarayonlarida zararli omillar va ulardan himoyalanish tadbirlari

Yuklangan vaqt:

14.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

191 KB

Ko'chirib olish

Ishlab chiqarish jarayonlarida zararli omillar va ulardan himoyalanish tadbirlari Reja: 1. Ishlab chiqarish changi va uning insonga ta ’siri. 2. Zaharli gazlar va ularning ta ’sir turlari va inson organizmiga ta’siri. 3. Zaharli moddalarga yo `l qo`yilgan miqdorlar me’yori. 4. Ishlab chiqarish korxonalarini shamolatish turlari va usullari

Tayanch so`zlar: tabiiy chang, suniy chang, organik, siklon, matoli filtir, mexanik, tabiiy, mo`tadil Ishlab chiqarish changi va uning insonga ta ’siri. Ishlab chiqarishdagi ko `p ishlarni bajarishda chang hosil bo`ladi. Ular kelib chiqish manbalariga ko`ra, tabiiy va sun’iy changlarga bo`linadi. a) Tabiiy changlar - inson ta’sirisiz hosil bo`ladi. Bunday changlar turkumiga shamol va bo`ronlar ta’sirida qum hamda tuproqning erroziyalangan qatlamlari uchishi, o`simlak va hayvon olamida, vulqonlar otilishi boshqa hollarda paydo bo`ladigan changlarni kiritish mumkin. b) Sun ’iy changlar – ishlab chiqarish korxonalari va qurilishlarda insonning bevosita ta’siri natijasida hosil bo`ladi. Kelib chiqish xususiyati bo `yicha organik, mineral va aralashma changlarga farqlanadi. Changlarning zararli ta’siri uning kimyoviy tarkibiga bog`liq. Changning kattaligi, uch guruhga bo`linadi: kattaligi 10 mkm.dan katta bo `lgan changlar. Bunday changlar o`z og`irligi ta’sirida yerga qo`nadi; kattaligi 10 mkm.dan 0, 25 mkm.gacha bo `lgan changlar. Ular yerga juda sekinlik bilan tushadi va mayda changlar deb yuritiladi. kattaligi 0,25 mkm.dan kichiq bo `lgan changlar, ular yerga qo`nmay havoda uchib yuradi. Changning inson organizmiga ta’siri, eng avvalo, nafas olganda yuzaga keladi. Bunda havo bilan nafas olish, asosan, nafas organlarini zararlanishi: bronxit, pnevmo-konioz yoki umumiy reaksiya (zaharlanish, allergiya) rivojlanishini vujudga keltirishi va changning o`pka yo`liga kirishi pnevmaniya, sil, o`pka rakining kelib chiqishiga sharoit yaratishi mumkin. Qo`rg`oshin, mis va boshqa metallarning changi inson organizmiga zaharlovchi modda sifatida salbiy ta’sir ko`rsatadi. Changning hosil bo `lishi va tarqalishiga qarshi kurashda texnologik jarayonlar avtomatik usullarga o`tkazilgan halda jihozlarning zichligi oshirilib, ma’lum masofadan turib boshqarish tizimlariga o`tish muhim ahamiyatga ega hisoblanadi.

Zaharli gazlar va ularning ta ’sir turlari Ishlab chiqarish zaharlanishi deb, insonga mehnat sharoitida ta ’sir etadigan, ish qobiliyati va sog`lig`ini susaytiradigan kasbiy yoki ishlab chiqarishda ro`y beradigan zaharlanishlarni vujudga keltiradigan omillarga aytiladi. Ishlab chiqarish zaharlarining inson organizmiga ta ’sir qilish belgilarini, ularning zararli va xavfliligi darajasini, asosan toksikologiya fani o`rganadi hamda zaharli gazlardan xavfsiz foydalanish maqsadida gigiyenik me’yorlar, tavsiyalar ishlab chiqadi. Zaharlar umumiy va mahalliy ta ’sir qilishi mumkin. a) Umumiy ta ’sir zaharning qonga so`rilishi natijasida rivojlanadi. Masalan, marganetsdan zaharlanishda asab tizimi, benzol ta’sirida esa, qon ajratish organlari zarar ko`radi. b) Mahalliy ta ’sir ko`rsatishda, inson organizmidagi to`qimalarning shikastlanishi: ta’sirlanish, yallig`lanish hodisalari, ishqorli va kislotali eritmalar va bug`lar bilan ishlaganda teri hamda shilliq pardalar kuyadi. Ishlab chiqarishda zaharlanishlar o `tkir, o`rtacha va surunkali bo`lib, quyidagicha xarakterlanadi: 1. Zahar qisqa muddatda – bir smenada ta’sir qiladi; 2. Organizmda zahar katta miqdorda tushishi, kimyoviy moddani bilmay ichib qo `yishi yoki teri qattiq zaharlanishi natijasida sodir bo`ladi. 3. Surunkali zaharlanish - inson organizmiga oz miqdordagi zaharlarning, uzoq vaqt asta - sekin yig `ilishi natijasida yuzaga keladi. Masalan, benzoldan o`tkir zaharlanishda asosan asab tizimi zarar ko`radi va narkotik ta’sir ko`rsatiladi, surinkali zaharlanishda esa qon tizimi zaharlanadi. Ishlab chiqarish zararlari boshqa salbiy oqibatlarga ham sababchi bo `ladi.

Ular organizmning biologik qarshiligini pasaytiradi, yuqori nafas yo `llari qatori, sil, yurak-tomir tizim kasalliklari, rivojlanishiga imkon yaratib, bronxial asma, ekzema va boshqa kasalliklarga duchor qiladi. Ishlab chiqarishda zaharlanishning inson organizmiga ta ’siri. Ishlab chiqarishda zaharlanish inson organizmiga, nafas yo `llari, me’da ichak yo`llari, teri qoplamalariga, terining shikastlangan qismi orqali o`tadi. Zaharlanishning ko `p turlari nafas olganda gaz, bug`, tumanli aerozollarni yutish natijasida yuzaga kelib, bir xil zaharlar bilan surunkali yoki o`tkir zaharlanishda organizm turlicha shikastlanadi. Bunda o`pka to`qimasi sathining kattaligi, zaharning qonga tez tushishi va havodan nafas olganda turli organlar va tizimlarga o`tish yo`lida qo`shimcha to`siqlarsiz yutilishi sabab bo`ladi. Ayrim zaharli moddalar o `pkadan arterial qonga o`tib, so`ng boshqa organlar va to`qimalarga tashiladi hamda tez reaksiyaga kirishadigan deb nomlanuvchi bu moddalar, qisqa vaqt ichida butun organizmga tarqaladi. Sekin reaksiyaga kirishadigan zaharli moddalar arterial qon to `qimalaridan bir muncha sekinlik bilan o`tib, ulaning arterial qondagi miqdori venadagiga nisbatan yuqori bo`lib turadi. To`qimalar to`yina borgan sari bu tafovut yo`qoladi va zaharli moddalarning nafas bilan chiqariladigan havodagi miqdori uning nafas bilan oladigan miqdoriga yaqinlashadi. Havoda bo `lgan zaharli gazlar va bug`lar teri orqali so`rilishi mumkin, chunki teri nafas olish jarayonida qatnashadi. Bundan tashqari havodagi zaharli bug `lar va gazlar teridagi yog` qatlamida erib, keyinchalik u orqali so`rilishi mumkin. Yog `simon moddalarda eruvchan zaharli moddalar, xususan, uglevodlar, aromatik aminlar, benzol, anelin kabi birikmalar teri orqali o`tish xususiyatiga ega. Ishlab chiqarishdagi zaharlarning teri orqali o`tish xususiyatini gigienik me’yorlarda va sog`lomlashtirish tadbirlarini o`tkazishda hisobga olinadi: bunday moddalar uchun havodagi yo`l qo`yiladigan miqdor birmuncha past belgilanadi, teri qoplamalarini himoya qilish choralari ko`zda tutilgan holda, ishdan keyin, albatta, yuvinish tavsiya etiladi.

Zaharlar ovqat hazm qilish organlariga shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilmaganda: iflos qo `l bilan ovqatlanishda, chekishda tushadi. Zaharli moddalarning me’daga tushishi, uni shilliq pardasi zararlanishi, sekretsiya bezlari faoliyatining buzilishiga sabab bo`ladi. Organizmga tushgan zaharning qon oqimi bilan to `qimalarda, oqsil hujayralari va to`qimalararo muhitning boshqa tarkiblari bilan o `zaro fizik-kimyoviy ta’sirlashuvi ro`y beradi. Bu jarayonlarning biologik yo `nalishi organizmning zaharlarga qarshi kurashidir. Zaharli moddalarga yo `l qo`yilgan miqdorlar me’yori. Hozirgi sharoitda ishchi-xizmatchilarning ish joylaridagi muhitda inson sog `lig`iga salbiy ta’sir etuvchi zaharlarning bo`lmasligi talab etilishi, albatta, tabiiy hol hisoblanib, ushbu natijaga erishish esa o`ta mushkul muammo bo`lib, uni ishlab chiqarishga joriy etish katta moddiy xarajatlar evaziga amalga oshiriladi. Shunga ko `ra mehnat gigiyenasida yo`l qo`ysa bo`ladigan bezarar miqdorlarni asoslash zarurati vujudga keldi. GOST ning “Ish mintaqasi havosi” bo`limida bu miqdor quyidagicha belgilanadi: ish mintaqasi havosida zararli moddalarning 8 soat davomida yoki haftasiga 40 soatdan oshmagan mehnat jarayonida, tekshirish uslublari bilan aniqlanadigan kasalliklar yoki sog`liq holatidan chetlanishlar keltirib chiqarmaydigan miqdorda yo`l qo`yiladi. Zaharli moddalar uchun yo `l qo`yilgan miqdor (YQM) belgilangan bo`lib, ularni asoslab berishda zamonaviy ilmiy nuqtai nazardan foydalaniladi, inson organizmining nozik fiziologik va biokimyoviy ko`rsatkichlari hisobga olinadi. Ishlab chiqarishda mehnat gigiyenasining, gigiyenik me’yorlari, ilmiy texnika taraqqiyoti yutuqlariga asoslangan holda, muhandislik tafakkurini birmuncha mukammal texnologiya va ishlab chiqarish uskuna - jihozlar yaratishga jalb etiladi. Zaharli moddalar ajralishini bartaraf etish.

Ishlab chiqarish korxonalarida ishchi – xizmachilarning mehnat sharoitini yaxshilanishi ko`pgina sexlar havosida zararli moddalar miqdorining pasayishiga, zararlanishlarning og`ir ko`rinishlari kamdan-kam uchraydigan hollarga olib kelmoqda. Kasbiy zaharlanishlarni bartaraf etishda: -texnologik jarayonlarda zaharli moddalar ajralishini bartaraf etish. -zaharli moddalarni havoga ajralishini kamaytiradigan yangi texnologiya va avtomatlash-tirishni joriy etish mumkin. Zamonaviy texnika taraqqiyotining yutuqlaridan omilkorlik bilan foydalanish, ko `pgina texnologik jarayonlarning borishi ustidan nazorat qilish, avtomatik usullar bilan olib borish imkonini beradi. Sanitariya-gigiyenik tadbirlarga: -gigiyenik standartlash, -havo holatini nazorat qilib turish, -gigiyenik talablarga qat ’iy amal qilish, -shaxsiy himoya vositalarini qo`llash, -sanitariya qoidalari bo`yicha yo`l-yo`riqlar berib turishlar kiradi. Standart bo `yicha xavflilikning 1 sinf moddalarini nazorat qilishda, zaharli moddalarning miqdorlarini faqat o`lchash va aniqlash bilan kifoyalanmasdan, balki YQM oshgan taqdirda zarur chora – tadbirlar ko`rish uchun tovush va yorug`lik signallarini ishga soladigan avtomat yozish asboblari bilan ta’minlanishi maqsadga muvofiq hisoblanadi.

Zaharlanishni bartaraf etish sanitariya texnikasini keng tarqalgan turi, shamolatish usuli katta ahamiyatga ega. Unga qo `yiladigan asosiy gigiyenik talab-zaharli moddalar mavjud hududlarda, havo muhitiga tarqalgan taqdirda, sof havo berish yo`li bilan miqdorini pasaytirib, kuchsizlantirishdan iborat. Zaharli moddalar bilan ishlaydigan shaxslar xususida mehnat qonunida ish kunini chegaralash, ta’tilning davomiyligini ko`paytirish, nafaqaga birmuncha erta muddatda chiqarish kabi chora-tadbirlar ko`zda tutiladi. Inson organizmiga zararlanishning xavfli ta ’siri yuqori bo`lgan korxonalarda ayollar va o `smirlarning ishlashi qat’iyan man etilgan. Ish mintaqasidagi zaharli moddalarning YQM davlat tomonidan belgilanadi va davlat nazorati olib boriladi. Zaharlarning ta ’sir qilish ehtimoli bo`lgan bir qator korxonalarda, ishchilarni qo `shimcha tibbiy ko`rikdan o`tkazish va maxsus korxona hisobidan ovqatlantirish ko `zda tutilishi shart. Ishlab chiqarish korxonalarida ishlatiladigan havoni changdan tozalash qurilmalari nihoyatda ko `p va rang – barangdir. Quyidagilar shular jumlasiga kiradi: Matoli filtrlar. Matoli filtrlarning ishlash uslublari changlangan havo mato orqali sizib o `tkazishga asoslangan, bunda havodagi changlar tukli mato filtrlar orqali o`tayotganda mato tuklariga ilinib qoladi, havo esa changlardan tozalanib, atmosferaga chiqarib yuboriladi. Matoli filtrlarning chang tozalash qobiliyati matoning qalin yoki yirik to`qilganligiga, uning tolalari tarkibiga bog`liq. Matoli filtrlarga siyrak to`qilgan, sertuk mato turlari tanlanadi. Bu sertuk siyrak to`qilgan mato orqali o`tayotgan changlangan havo o`z yo`nalishini bir necha marta o`zgartiradi hamda changlar mato g`adir-budirliklari va tuklarida ushlanib qoladi. Siklon. Korxonalarda havoni changdan tozalash qurilmalari ichida eng sodda tuzilgani va shuning uchun ham keng ommalashgani siklonlardir. Siklonlarda

changlangan havodan changni ajratib olish markazdan qochma kuchga asoslangan. Changning havodan ajralishi siklonning konussimon asosini quyi qismida, havo tarkibidagi changlar, havodan og `irroq bo`lganligi sababli, havo bilan birga keskin burila olmaydi, balki inersiya kuchi bilan havo tarkibidan siklon ostiga cho`kadi. Ikki pog `onali havo tozalash qurilmalari Ikki pog `onali havo tozalash qurilmalari bilan changlangan havoni tozalash tizimlari mavjud. Ushbu qurilmaning havoni tozalash samaradorligini oshirish maqsadida har bir siklon 5 havo so `rilmasligini ta’minlovchi qurilmalar bilan jihozlangan. Ushlab qolingan changlar 6 vintsimon qurilma – shnek yordamida tashqariga chiqarib yuboriladi. Agar bunday ikki pog`onali qurilmaning ikkinchi pog`onasiga filtr o`rnatilsa, u holda uning samaradorligi yanada yuqori bo`ladi. Nihoyatda mayda turdagi changlarni havo tarkibidan tozalash maqsadida elektrofiltrlar va ultratovush filtrlaridan foydalaniladi. Elektrofiltrlarning ishlash uslubi katta kuchlanishga ega bo `lgan o`zgarmas tok ta’sirida kuchli elektr maydoni hosil qilishga asoslangan. Katta kuchlanishdagi (50 – 100 kv) elektr toki tojsimon toksizlanish xususiyatiga ega bo`lgan elektrodlarga yuboriladi. Changlangan havo kuchli elektr maydonidan o`tayotgan vaqtda havoda hosil bo`lgan manfiy va musbat ionlar ta’sirida changlar ionlashadi, agar musbat zaryadga ega bo`lsa, elektrodga tortiladi, agar manfiy zaryadga ega bo`lsa, unda musbat elektron sifatida qabul qilingan filtr qobig`iga yoki maxsus o`rnatilgan elektronlarga tortilib, ushlanib qoladi va bu ushlab qolgan changlar vaqti- vaqti bilan maxsus silkitish jihozlari yordamida silkitilib, bunkerga tushirib yuboriladi. Elektrofiltrlardan foydalanishda maxsus tayyorgarlikdan o `tgan mutaxassislar talab qilinadi, shu bilan birga havodagi nihoyatda mayda changlarni 99% samara darajasida tozalash imkoniyati katta ahamiyatga ega hisoblanadi.

Havoning kimyoviy tarkibi va shamolatish usullari. Inson hayotida havoning ahamiyati juda katta bo `lib, uning kimyoviy tarkibi, fizik xususiyatlari tarkibida har xil moddalarning bo`lishi, havodan nafas olib, mehnat qilayotgan kishilar uchun juda muhim. CHunki havoning tozaligi inson salomatligini saqlovchi muhim omil hisoblanadi. Yer atmosferasi quruq havo bilan ma ’lum miqdordagi suv bug`larining aralashmasidan tashkil topgan. Quruq atmosfera havosining tarkibi 78% azot, 20,9% kislorod, 0,93% argon, 0,03% karbonat angedridi va kam miq-dorda geliy, neon, kripton va boshqa gazlar bo`lib shulardan inson uchun eng zaruri havo tarkibidagi kislorodning mavjudligidir. Havoning holati uning bosimi, zichligi, harorati, absolyut namligi, namlik sig `imi, nisbiy namligi, issiqlik sig`imi va boshqalar bilan belgilanadi. Korxonalardagi ishlab chiqarish binolarida ajralib chiqayotgan har xil zararli moddalarni shamolatish yo `li bilan tozalanib, zaharlanish va kasbiy kasallaklarni oldini olishga erishish mumkin hisoblanadi. Shamolatish ishlab chiqarish binolaridagi havoni keragicha almashtirishni ta ’minlash bilan bir qatorda, ishlovchi xodimlar hamda texnologik jarayonning borishi uchun qulay sharoit yaratadi. Tabiiy shamolatish turlari va usullari. Tabiiy shamolatish, tashqaridan bino ichiga kirgan sovuq havo bino ichidagi issiqlik hisobiga issiqlik qabul qilib, isigandan keyin hajmi kengayganligi sababli engillashib, binoning yuqori tomonlariga qarab harakatlanadi va agar biz binoning yuqori qismida havoning chiqib ketishi uchun tirqishlar hosil qilsak, unda havoni tashqariga chiqarib yuborish imkoniyatiga ega bo `lamiz. Bu jarayon korxona binolarida, ayniqsa yilning sovuq faslida uzluksiz davom etadi va mazkur hodisa aeratsiya deyiladi. Ishlab chiqarish korxonalarida, ayniqsa, issiqlik ajralishi bilan kechadigan jarayonlarda almashtiriladigan havoning miqdori ko `p bo`lmaganligi sababli, issiqlikni tabiiy shamolatish yo`li bilan chiqarish anchagina iqtisodiy samara beradi.

Bunda asosiy e ’tiborni havoni kirish yo`nalishlari va chiqish joylarini ta’minlashga qaratish lozim. Ma ’ lumki , issiq havo yuqoriga qarab ko ` tariladi , sovuq havo esa pastki yo ` naladi , shu sababli issiqlik ajralib chiquvchi binolarda , sovuq havoni poldan 4 m balandlikdan berish maqsadga muvofiqdir . Tabiiy shamolatish. Tabiiy shamolatishni hisoblashda, asosan, ma ’lum isitish hisobiga yengillashib, binoning yuqori qismlarida yig `ilgan ortiqcha bosimni, biron-bir havo chiqarib yuborish joyidan tashqariga yo `naltirish mo`ljallanadi Bulardan tashqari tabiiy havo almashish shamol ta ’sirida ham bo`lishi mumkin. Tabiiy shamolatishning afzallik tomoni shundaki, bu usulni qo `llashda ortiqcha ishlab chiqarish xarajatlariga, ya ’ni elektr energiya uchun to`lovlarga, mexanik jihozlarga sarflanadigan mablag `larga ehtiyoj bo`lmaydi, kamchiligi esa tashqi havo harorati va tezligiga bog `liqligidir. Sun ’iy (mexanik) shamolatish xillari va ularning turlari.

Binolarda mexanik shamolatish havo so `rgichlar (ventilyatorlar) yordamida amalga oshiriladi. Havo so `rgichlar asosan ikki xil bo`ladi. a) Markazdan qochma (sentrobejn ы y). b) O `q bo`ylab yo`nalgan (osevoy). Ular o `z navbatida hosil qiladigan havo bosimiga qarab: a) Past bosimli-1000 n/m2 gacha. b) O `rta bosimli-3000 n/m2 gacha. v) Yuqori bosimli-12000 n/m2 gachalarga bo `linadi. Binolarda havo almashtirishda asosan shamolatish tizimlarining past va o `rta bosimli xillaridan foydalaniladi. Changli havoni yoki paxta, jun va boshqa tolali materiallarni havo quvurlari vositalarida tashishda o `rta va yuqori bosimli havo so`rgichlar qo `llaniladi. Mexanik shamolatish uch turli bo `ladi: a) Shamolatishning uzatuvchi (oqib keluvchi) tizimi, ya ’ni tashqaridan olingan sof havoni binoga uzatib berish. Bunda tashqi havo qabul qiluvchi quvur orqali o`tib, filtrda tozalanib, sovutgich tizimlarida (konditsionerda) sovutiladi yoki isitiladi va namligi me’yorlashtiriladi, hamda havo so`rgich (ventilyator) orqali havo beruvchi teshiklardan o`tib ish o`rinlariga uzatiladi. Bu tizimning kamchiligi, jihozlardan chiqayotgan zararli moddalar (chang, issiq havo, gaz) deraza, eshik va teshik-tuynuklardan ixtiyoriy holatda tashqariga chiqib ketadi. b) Shamolatishning so `ruvchi (so`rib oluvchi) tizimida esa, havo ish joylaridan so`rgichlar yordamida havo tozalagichga o`tadi va undan havo quvuri orqali atmosferaga chiqarib yuboriladi v) Uzatuv (oqib keluvchi) – so`ruvchi (so`rib oluvchi) ikkala tizimlarning birgalikdagisi mukammal tizim hisoblanib, binoga kelayotgan havoni tozalab me ’yorlashtiradi, binodan atmosferaga tozalab ham chiqarib yuboradi. Tashqi havo harorati past bo `lganda, issiqlikni tejash maqsadida, tozalangan havo maxsus havo kanallari orqali yana uzatuvchi tizimga yuboriladi. Bu tizim qayta ishlatish (retsirkulyasiya) kanali deb yuritiladi.

Mahalliy shamolatish tizimlari va uning turlari. Mahalliy shamolatish tizimlari, zararli moddalarni binolarning ajralib chiqayotgan joylarining o `zidan, butun bino havosiga aralashib ulgurmasdan ushlab qolish va binodan chiqarib yuborishi zarur. Bu shamolatish tizimida atmosferaga chiqarib yuborilayotgan havodagi zararli moddalarni chiqarish, binoga kiritilayotgan havoga ishlov berish hamda tozalash kerak bo `lmaydi, bu iqtisodiy foyda beradi. Mahalliy shamolatishning turlari juda xilma-xil hisoblanadi: havo so `ruvchi tuzilma, asosan kimyo laboratoriyalarida ishlatiladi va uning yuqori qismida engil gazlarni yig `ish uchun kenglik mavjud; qobiq bilan o `rash turi, zararli moddalar ajralishi mumkin bo`lgan texnologik jarayonlarni, yoki bir necha yeridan havo so `rilib, binodagi havo harakati qobiq ichiga qarab yo `naltiriladi, natijada zararli moddalar umumiy ish joylariga tarqalmasligi ta ’minlanadi; ochiq havo so `rish turlari, ushbu tizimni texnologik jarayonlarni qobiqqa o`rash imkoniyati bo `lmasa, eng oddiy tur hisoblagan, havo so`rish zontidan foydalaniladi. Havo so `rish zontini qizigan havo uchun ishlatiladi, ba’zida esa zontlar o`rniga shirmalardan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Shamolatish tizimlaridan xavfsiz foydalanish. Shamolatish tizimlari murakkab muhandislik qurilmalari hisoblanib, uning har bir tarkibiy qismi maxsus vazifani bajaradi va shamolatish tizimlarini ishga tushirishdan oldin, texnik va sanitariya-gigiyena sinovlaridan o `tkaziladi. Texnik sinov vaqtida shamolatish tizimining, ayrim qismlarining texnik tavsifi aniqlanadi. Mexanik shamolatishni bajarish uchun havo so `rgichlarning havo berish miqdori, uning hosil qiladigan bosimi, havo so `rgichni parragi va elektrodvigatel rotorining aylanish soni, havo va bosimning tarmoqlar bo `yicha taqsimlanishi,

kaloferlarning issiqlik unimi va bosimi kabilarni aniqlash kerak bo `ladi. Binoning aeratsiya qilinganda kiri-tiladigan yoki chiqarib yuboriladigan havoning miqdori aniqlanadi. Sun ’iy shamolatish tizimlari. a) Oqib keluvchi shamollatgich; b) so `rib oluvchi shamollatgich; v) qo`shma shamollatgichlar. Har xildagi tizimlarni qo`llashdan asosiy maqsad, binolardagi mavjud bo`lgan zararli va zaharli havo ishchi-xodimlarning nafas organlariga etib bormaydigan bo`lishi shart hisoblanadi. Havo bortlari orqali surish turi, agar zararli moddalar ajralib chiqayotgan hudud vanna shaklida bo `lsa, unda havo bortlar orqali so`riladi. Bu havoni bir tomondan ikkinchi tomonga haydash yo`lidir. Sanitariya – gigiyena sinovida esa, shamolatish tizimining samaradorligi, havo tozalash, shuningdek ishlab chiqarish mintaqalarida me’yoriy ob-havo sharoiti va sanitariya – gigiyena sharoiti yaratish imkoniyatlari aniqlanadi. Shamolatish qurilmalari o `rnatilayotganda va ishlatish uchun qabul qilinganda, vaqti – vaqti bilan tekshirib turiladi va ta’mirlashdan keyin sinab ko`riladi. Shamolatish qurilmalarini sinash paytida va keyingi ta ’mirlashda ayrim qismlariga kiritilgan o`zgarishlar haqida ma’lumotlar, qurilmaning texnik pasportiga yozib qo`yiladi va bu shamolatish tizimining texnik holatini aniqlovchi asosiy hujjat hisoblanadi.

Adabiyotlar: 1. Yormatov G ‘. Y. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. O‘quv qo‘llanma. -T.: 2005. 2. Nigmatov I., Tojieyv M. X. "Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi" Darslik.-T.: Iqtisod-moliya. 2011. -260 b. 3. Tojiev M. X., Nigmatov I., Ilxomov M. X. «Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi» O‘quv qo‘llanma. –T.: “Iqtisod-moliya”, 2005. -195 b. 4. G ‘oyipov H.E. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T.: “YAngi asr avlodi”, 2007 yil. – 264 b. 5. Qudratov A. va b. "Hayotiy faoliyat xavfsizligi". Ma ’ruza kursi. “Aloqachi” -T.: 2005. -355 b. 6. Raximova X., Agzamov A, Tursunov T. Mehnatni muhofaza qilish. O ‘quv qo‘llanma. T.: O‘zbekiston, 2003. 7. Makarov G.V. i dr. Oxrana truda v ximicheskoy promeshlennosti. M., Ximiya,1989. 8. Yormatov G ‘.Y. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T.: “Aloqachi”, 2009 yil. – 348b. 9. O ‘. Yo‘ldoshev va boshqalar. Mehnatni muxofaza qilish. -T.: Mehnat, 2005.

O'xshashlar

Zaharli moddalar va ulardan himoyalanish choralari

Ishlab chiqarish sanitariyasi

Ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigiyenasi

Ishlab chiqarish sanitariyasi asoslari

Shovqin va undan himoyalanish