Ишлаб чиқаришда фаолият хавфсизлигини таъминлашнинг (меҳнат муҳофазасининг) ҳуқуқий асослари - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Ишлаб чиқаришда фаолият хавфсизлигини таъминлашнинг (меҳнат муҳофазасининг) ҳуқуқий асослари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

94.5 KB

Ko'chirib olish

Ишлаб чиқаришда фаолият хавфсизлигини таъминлашнинг (меҳнат муҳофазасининг) ҳуқуқий асослари Режа: 1. Меҳнат муҳофазасига оид қонун ва қоидалар тизими хақида асосий маълумотлар. 2. Меҳнат муҳофазаси стандартлар тизими тўғрисида тушунча. 3. Меҳнат муҳофазасига оид қонун ва ҳоидаларни бузганлик учун жавобгарликлар. 4. Меҳнат муҳофазасига оид қонун ва коидаларга риоя қилишни назорат қилиш.

1. Мехнат мухофазасига оид қонун ва қоидалар тизими ҳақида асосий маълумотлар 1948 йил 10 декабрда БМТ "Инсон хукуклари умумий декларацияси"ни кабул килди. Декларациянинг 3-моддасида шундай дейилган "Хар бир инсон яшаш хукукига эга..."; 23-моддасида эса шундай дейилган "- хар бир инсон мехнат килиш, эркин касб танлаш, адолатли ва кулай шароитлар ... хукукига эга". Мехнат мухофазасининг хукукий асослари иерархик тузилишга эга, яъни юкори кисм талаблари пастки кисмлар томонидан хисобга олиниши керак. Ўзбекистон Республикасида ишловчиларнинг хаёти ва соглигини мухофаза килиш куйидаги манбаларда кузда тутилган: 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси; 2.Ўзбекистон Республикасининг "Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонуни"; 3. Ўзбекистон Республикасининг "Меҳнат кодекси"; 4. Техника хавфсизлигига оид меъёрлар, коидалар, стандартлар ва йўрикномалар. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 37-моддасида шундай дейилган: "Хар бир шахс мехнат килиш, эркин касб танлаш, адолатли мехнат шароитларида ишлаш ва конунда курсатилган тартибда ишсизликдан химояланиш хукукига эгадир". Бу модда "Инсон хукуклари умумий декларациясининг 23моддаси билан хамохангдир. Ўзбекистон Республикасининг 1 апрел 1996 йилдан кучга киритилган, янги шароитларни хисобга олиб ишлаб чикилган "Мехнат конунлари кодекси" иккинчи асосий манбадир. У мулкчилик шаклидан катъий назар хамма корхона ва муассасаларга факатгина мехнат шароитини яхшилаш ва бахтсиз ходисаларнинг олдини олиш учун зарур чораларни куриш вазифасини юклаб колмай, ходимларни ишдан бушатишни, ходимлар билан корхона маъмурияти уртасидаги бахсни мухокама этишни тартибга

солади, бунда мехнаткашлар манфаатини химоя килади. 10-боб бутунлай мехнат мухофазаси масалаларига багишланган. Ўзбекистон Республикаси хаётида "Мехнатни мухофаза килиш тугрисида"ги конунининг 6 май 1993 йилда, президент Каримов И.А. имзо қўйгандан кейин, кучга кириши, айникса, катта ахамиятга эга булди. Бу конун ишловчиларнинг мехнатини в соглигини таъминлашга, ишлаб чикариш усулидан ва мулкчилик шаклидан катъий назар мехнат мухофазасини ташкиллаштиришнинг ягона тартибини урнатишга каратилган. Бу конун 5 булим ва 29 моддадан иборат: I-бўлим. Умумий коидалар (7 модда). II-бўлим. Мехнатни мухофаза килишни таъминлаш (8 та модда). III-бўлим.Ишловчиларнинг мехнатни мухофаза килишга оид хукукларини амалга оширишдан кафолатлар (6 модда). IV-бўлим. Ишловчиларнинг мехнатни мухофаза килишга доир конунлар ва бошка норматив хужжатларга риоя этилиши устидан давлат ва жамоатчилик назорати (3 модда). V- бўлим. Мехнатни мухофаза килиш тугрисидаги конунлар ва бошка норматик хужжатларни бузганлик учун жавобгарликлар (5-модда). Мехнатни мухофаза килиш буйича конунларни ривожлантириш учун давлат кумиталари, вазирликлар ва муассасалар хар хил меъёрий хужжатларни марказий касаба уюшмалари билан келишилган холда ишлаб чикишади ва амалга тадбик килишади. Кулланиш сохаига караб мехнат мухофазаси меъёр ва коидалари умумийларга ва тармокийларга булинади. Умумий меъёр ва коидалар халк хужалигининг хамма тармоклари учун бир хил булган энг зарур Мехнат мухофазаси талабларини белгилайди, масалан: СНиПлар, СНлар; ПЭУ; НРБ-76/87 ва х.к.

Тармоқий меъёр ва қоидалар халқ хўжалигининг маълум бир тармоғида қўлланилади ва шу тармоққа хос бўлган меҳнат муҳофазаси талабларини ўз ичига олади. Меъёрий хужжатлар тизимида энг асосий уринлардан бирини хар бир касб ёки шу урни учун тузиладиган мехнат мухофазаси буйича йурикномалар эгаллайди. Улар намунавийларга ва хусусийларга булинади. 2. Мехнат хавфсизлиги стандартлари тизими (МХСТ). Мехнат мухофазаси буйича энг мухим меъёрий хужжатлардан бири 1973 йилдан киритилган "Мехнат хавфсизлиги стандартлари тизими"дир (МХСТ). МХСТ - бу, мехнат жараёнида инсоннинг соглигини ва иш кобилиятини саклашга, хавфсизлигини таъминлашга йуналтирилган талаблар, меъёрлар ва коидаларни уз ичига олган узаро боглик стандартлар мажмуасидир. МХСТ - давлат стандартлар тизимининг ташкил килувчи кисмларидан биридир. МХСТ стандартлари давлат, республика, тармокий ва корхона стандартларига булинади ва уларнинг ичида куйидагича структуравий тузилиш мавжуд: Ички тизим: 0 - МХСТни тузим асослари ва жорий килишнинг ташкилий- услубий стандартлари. 1 - Хавфли ва зарарли ишлаб чикариш омилларининг турлари буйича меъёр ва талаб стандартлари. 2 - Ишлаб чиуариш воситаларига хавфсизлик талаблари стандартлари. 3 - Ишлаб чикариш жараёнларига хавфсизлик талаблари стандартлари.

4 - Химоя килиш воситаларига куйиладиган талаблар стандартлари. 5 - Бино ва иншоотларга куйиладиган хавфсизлик талаблари стандартлари. 6-9 - Захира. Эслатма: а) 0; 2; 3; 4; 5 - ички тизимлар давлат, республика ва тармокий булиши мумкин. б) 0 - ички тизим стандартлари корхона стандартлаи хам булиши мумкин. в) 1 - ички тизим стандартларни факат давлат стандарти булиши мумкин. МХСТ да қуйидагича белгилаш қабул қилинган:

3. Мехнат мухофазасига оид қонун ва қоидаларни бузганлик учун жавобгарликлар Меҳнат мухофазасига оид қонун ва қоидаларни бузганда қуйидаги жавобгарлик турлари кўрилади: 1. Интизомий - айбдорларга огоҳлантириш, ҳайфсан бериш, ойлиги кам ишга ёки лавозимга 3 ой муддатга ўтказиш, ишдан бўшатиш. 2. Маъмурий - асосан мансабдор шахсларга нисбатан қўлланилади (огоҳлантириш, танбеҳ бериш, жарима солиш). 3. Жиноий жавобгарлик - (бахтсиз ҳодиса юз берганда ёки юз бериши мумкин бўлганда) - мажбурий хизмат ёки 5 йилгача озодликдан махрум этиш. 4. Моддий жавобгарлик - корхонага моддий зарар етказилганда, шароитга қараб ўртача ойликнинг: ишчилар учун - 1/3, 2/3 ҳажмида; раҳбарлар учун – битта ўртача , иккита ўртача ва учта ўртача ойлик ҳажмида олиниши мумкин. Ишчилар зарарни тўла қоплайди: - ўз иш вазифасини бажармаётганда юз берса; - қасддан зарар етказилса; - маст ҳолда булса. Моддий жавобгарлик юқоридаги 3 та жавобгарликка боғлиқ бўлмаган ҳолда юзага келади.

4. Мехнат мухофазасига оид қонун ва қоидаларга риоя қилишни назорат қилиш. Мехнат мухофазаси конун ва коидаларига риоя килиш давлат, муассаса ва жамоат органлари томонидан назорат килинади. Олий назорат Республика Бош прокурори томонидан, жойларда эса унинг кул остидаги бошка прокурорлар томонидан олиб борилади. Махсус давлат назоратини куйидаги инспекция ваорганлар сохасига боглик холда олиб борилади: 1. Саноатконтехназорат; 2. Давтехназорат (Гостехнадзор); 3. Ўзстандарт (Узстандарт); 4. Давёнғинназорат (Госпожнадзор); 5. Давсанназорат (Госсаннадзор); 6. Давэнерназорат (Госэнергонадзор); 7. ДАН; 8. Давсувхўжаликназорат. Жамоат назорати марказий касаба уюшмалари инспекциялари томонидан олиб борилади: 1. Меҳнат техник инспекция. 2. Меҳнат хуқуқий инспекция. 3. Меҳнат муҳофазаси комиссияси. 4. Меҳнат муҳофазаси жамоат инспектори. 5. Штатдан ташқари меҳнат техник инспектори. Маьмурий - жамоат назорати, 3 боскичдан иборат бўлади: 1-босқич - участка бошлиғи ва меҳнат муҳофазаси жамоат инспектори ҳар куни эрталаб иш бошланганда техника хавфсизлиги

талабларининг бажарилишини назорат қилади, аниқланган камчиликлар махсус журналага қайд қилинади, камчиликни бартараф қилиш муддати ва жавобгар шахс белгиланади. 2-босқич - Цех бошлиғи, меҳнат муҳофазаси инженери, катта жамоат инспектори ва техник хизмати ходимидан иборат гуруҳ ҳар ҳафтада цехда назорат ишларини ўтказади. 3-босқич - Корхона бошлиғи ёки бош муҳандис ва 2-босқичдаги мутахассислардан иборат гуруҳ ҳар кварталда корхонада "Меҳнат муҳофазаси" кунини ўтказади.

Фойдаланилган адабиётлар 1.Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Тошкент. “Ўзбекистон”, 1992 й. 2. Баркамол авлод - Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори.- Тошкент. “Шарқ”, 1998й. 3. Ўзбекистон Республикасининг мехнат қонунлари кодекси. Тошкент, 1996 й. 4. Ўзбекистон Республикасининг мехнатни мухофаза қилиш тўғрисидаги қонуни. Тошкент, 1993 й. 5. Қудратов О.Қ. ва Ғаниев Т. Фавқулодда вазиятларда фуқаро муҳофазаси. Тошкент, „Янги аср авлоди”, 2005. 6. Охрана природь Справочник. Под ред. К.П.Митрошкина. М.: Агропромиздат, 1987. 7. Гоипов Х.Э. Мехнат мухофазаси. Тошкент, “Мехнат”, 2000. 8. Луковников А.В. Мехнат мухофазаси. Тошкент, “Ўқитувчи”, 1984. 9. Йўлдошев У., Усмонов У., Қудратов О. Мехнатни мухофаза қилиш. Тошкент, “Мехнат”, 2001.

O'xshashlar

Меҳнат муҳофазасининг ташкилий асослари

Ҳаёт фаолият хавфсизлигини таминлашни ҳуқуқий меъёрий ва ташкилий асослари

Фаолият хавфсизлигини бошкарилишининг услубий асослари

Ишлаб чиқаришда техника хавфсизлиги асослари

Қурилишда меҳнат муҳофазасининг умумий масалалари