Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy asoslari mazmuni - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy asoslari mazmuni

Yuklangan vaqt:

06.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

23.224609375 KB

Ko'chirib olish

Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy asoslari mazmuni Reja: 1. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofazalashning huquqiy ta`minlanishi 2. Hayot faoliyati xavfsizligini ta`minlash sohasida O`zbekiston Respublikasi qonunlari 3. Sohaga doir O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining qarorlari 4. Davlat standartlari

1. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofazalashning huquqiy ta`minlanishi Mamlakatimiz fuqarolari va hududini har tomonlama himoyalash, yurtimiz obodligi, xalqimiz farovonligini ta`minlash maqsadida hukumatimiz tomonidan bir qator farmoyishlar, qonunlar, qarorlar ishlab chiqilgan. Fuqarolarning huquqiy me`yorlarga rioya etishi qonun oldidagi o`z huquq va burchlarini chuqur anglashi demokratik fuqarolik jamiyati huquqiy madaniyatini belgilaydi. Respublikamiz aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning o`ziga xos huquqiy-me`yoriy asoslari mavjud. Bular O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, O`zbekiston Respublikasi qonunlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari va favqulodda vaziyatlar eazirligining ko`rsatma va buyruqlaridan iborat. Asosiy Qomusimiz bo`lgan O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining asosiy mazmunini ham inson, uning qadr-qimmati, salomatligini saqlash, huquqiy jihatdan himoyalash, yurtimiz tinchligini ta`minlash masalalari tashkil etadi. Insonning hayoti, yashashga bo`lgan xuquqi Konstitutsiya bilan muhofaza qilinadi. Asosiy qomusimizda xavfsizlik, fuqarolar muhofazasi masalalariga ham o`rin berilgan. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 93-moddasida shunday deyiladi: O`zbekiston Respublikasi Prezidenti favqulodda vaziyatlar (real tashqi xavf, ommaviy tartibsizliklar, yirik halokat, gabiiy ofat, epidemiya) yuz bergan takdirda fuqarolarning xavfsizligini ta`minlashni ko`zlab, O`zbekiston Respublikasining butun hududida yoki uning ayrim joylarida favqulodda holat joriy etadi, qabul qilgan qarorini uch kun mobaynida O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining tasdig’iga kiritadi. Favqulodda holat joriy etish shartlari va tartibi qonun bilan belgilanadi. Oliy Majlisning vakolatlariga O`zbekiston Respublikasi Prezidentining umumiy yoki qisman safarbarlik e`lon qilish, favqulodda holat joriy etish, uning muddatini uzaytirish va to`xtatish to`grisidagi farmonlarini tasdiqlash kiradi (78modda).

Mahalliy hokimiyat organlarining Konstitutsiyamiz tomonidan belgilangan vazifalari qatoriga jumladan quyidagilar kiradi: Qonuniylikni, huquqiy-tartibotni va fuqarolarning xavfsizligini ta`minlash; mahalliy byudjetni shakllantirish va uni ijro etish, maxalliy soliklar, yig’imlarni belgilash, byudjetdan tashqari jamg’armalar hosil qilish. Atrof muhitni muhofaza qilish (100 - modda). Bu vazifalarni samarali amalga oshirish uchun muhofazaning qonuniy, tashkiliy, iqtisodiy, ijtimoiy, muhandisliktexnik, maxsus asoslariga ega bo`lishimiz zarur. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1996 yil martdagi PF-1378 Farmoniga asosan Favqulodda vaziyatlar vazirligi tashkil etildi. Ushbu Farmonga muvofiq O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi aholi va hududlarni turli tusdagi favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish, sodir bo`lgan taqdirda oqibatlarini bartaraf etish, aholi hayoti va salomatligini, moddiy va ma`naviy qadriyatlarini muhofaza qilish, shuningdek tinchlik va harbiy davrda favquloda vaziyatlar vujudga kelganda ularning oqibatlarini tugatish hamda zararlarini kamaytirish sohasida davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish vazirlikning asosiy vazifalari sifatida belgilandi. Aholi va xalq xo`jaligi ob`ektlarini muhofaza etishni ta`minlashga rahbarlik qilish respublikada O`zbekiston Respublikasi Bosh vazirining birinchi o`rinbosari Favqulodda vaziyatlar vaziriga yuklatildi. Farmonning ushbu bandiga O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998 yil 11 dekabrdagi PF-2153 Farmoni bilan o`zgartirish kiritildi. O`zbekiston Respublikasida aholi va xalq xo`jaligi ob`ektlarini muhofaza etishni ta`minlashga rahbar etib, O`zbekiston Respublikasi Bosh Vaziri belgilandi. Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar, shaharlarda, tumanlarda, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi va tegishli hududlarning hokimlari; vazirliklar, idoralar, uyushmalar, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda vazirlar, davlat qo`mitalari va uyushmalar boshqaruvlari raislari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning direktor va boshliqlari aholi va xalq xo`jaligi ob`ektlarini muhofaza etishga rahbar etib tayinlandilar.

2. Hayot faoliyati xavfsizligini ta`minlash sohasida O`zbekiston Respublikasi qonunlari Respublikamiz Prezidenti tomonidan amalga oshirilayottan tadbirlarning barchasida xalq manfaati, inson qadriyati eng oldingi o`rindadir. So`nggi yillarda Oliy Majlis tomonidan yangi asrda aholining xavfsizligini kafolatlovchi, fuqarolar mas`uliyati va jamiyat taraqqiyotining huquqiy zaminini belgilovchi bir nechta qonunlar qabul qilindi. «Yo`l harakati xavfsizligi to`g’risida», «Gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi to`g’risida», «Odamning immunitet tanqisligi virusi bilan kasallanishini (OIV kasalligining) oldini olish to`g’risida», «Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to`g’risida», «Fuqaro muhofazasi to`g’risida», «Qishloq xo`jalik o`simliklarini zararkunandalar, kasalliklar va begona o`tlardan ximoya qilish to`g’risida», «Radiatsiyaviy xavfsizlik to`g’risida», «Terrorizmga qarshi kurash to`g’risida»gi qonunlar sho’lar jumlasidandir. YUqorida sanab o`gilgan qonunlar ichida 1999 yil 20 avgustda qabul qilingan «Aholi va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to`g’risida »gi qonun favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi asosiy hujjatlardan biri hisoblanadi. Ushbu qonun aholi va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi hamda favqulodda vaziyatlar ro`y berishi va rivojlanishini oldini olish, favqulodda vaziyatlar keltiradigan talafotlarni kamaytirish va favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishni maqsad qilib qo`yadi. Qonunda davlat hokimiyati va boshqaruvining barcha darajadagi organlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar tomonidan aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlarda muhofaza qilishning asosiy tamoyillari, maqsadlari, vazifalari va usullari aniqlanib, mustahkamlab qo`yilgan.

1 - bo`lim «Umumiy qoidalar» deb nomlanib o`z ichiga 1-5 moddalarni oladi. Ularda qonunning asosiy maqsadi, favqulodda vaziyatlar bo`yicha asosiy tushunchalar, qonun xujjatlari, muhofazaning asosiy tamoyillari va axborot qanday bo`lishi lozimligi ko`rsatib berilgan. II bo`limda - «Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishni ta`minlash tizimi» (6—14-moddalar) - muhofaza tizimini tashkil etuvchi organlar, ularning vazifalari haqida so`z yuritiladi. Favqulodda vaziyatlarni oldini olish va unday vaziyatlarda harakat qilish davlat tizimi, Vazirlar Mahkamasi, Favqulodda vaziyatlar vazirligi, vazirliklar idoralar, mahalliy hokimiyat organlarining vakolatlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlarning majburiyatlari belgilab berilgan, ilk bor fuqarolar o`zini o`zi boshqarish organlari, jamoat birlashmalarining ishtiroki ko`rsatilgan. Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish bo`yicha maxsus vakolatli davlat boshqaruvi organi Favqulodda vaziyatlar vazirligining vazifalari 8-moddada keltirilgan: -favqulodda vaziyatlarning oldini olish, bunday vaziyatlarda aholi hayoti va sog’lig’ini, moddiy va madaniy boyliklarini muhofaza qilish, shuningdek, favqulodda vaziyat oqibatlarini bartaraf ztish va zararni kamaytirish yuzasidan choralar ishlab chiqadi hamda amalga oshiradi; - aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida maxsus dasturlar ishlab chiqilishi va ilmiy tadqiqotlar amalga oshirilishini tashkil etadi; - o`z vakolati doirasida vazirlik va idoralar, korxona, muassasa va tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun bajarilishi majburiy bo`lgan qarorlar qabul qiladi; - boshqaruv organlarining, aholini va hududlarni muhofaza qilish kuchlari va vositalarining favqulodda vaziyatlar sharoitida harakat qilishga tayyor bo`lishini tashkil etadi; - favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish kuchlari va vositalari boshqaruvini amalga oshiradi, boshqaruv punktlari, xabar berish va aloqa tizimlarini tuzadi;

- favqulodda vaziyatlar sharoitida avariya-qutqaruv ishlari va kechiktirib bo`lmaydigan boshqa ishlar o`tkazilishini tashkil etadi; - aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muxofaza qilish tadbirlari bajarilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi; - ishlab chiqarish va ijtimoiy ob`ektlar bo`yicha loyihalar, qarorlar yuzasidan davlat ekspertizasi o`tkazilishida ishtirok etadi; -qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. «Fuqarolarning huquq va majburiyatlari» deb nomlanuvchi III bo`lim qonunning asosiy bo`limi hisoblanadi. Bu bo`limda shaxs, jamiyat va davlat manfaatlari uzviy birlikda ko`rib chiqilgan. Qonunning 20-25-moddalarida favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish uchun zarur bo`lgan kuch va vositalar, favqulodda vaziyatlar ro`y bergan zonalar chegarasi, qo`shimcha kuch va vositalarni olish masalalari yoritilgan. «YAkunlovchi qoidalar» deb nomlanuvchi V bo`lim moliyaviy va moddiy resurslarning zahiralarini barpo etish va ulardan foydalanish tartibini belgilaydi. Bu erda shuningdek aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi qonunni buzganlik uchun tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar javobgar bo`lishlari ta`kiddab o`tilgan. O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan 2000 yil 26 mayda qabul qilingan «Fuqaro muhofazasi to`g’risida»gi qonun harbiy harakatlar olib borish davri masalalariga bag’ishlangan. Ushbu qonun fuqaro muhofazasi sohasidagi asosiy vazifalarni, ularni amalga oshirishning huquqiy asoslarini, davlat organlarining, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning vakolatlarini, O`zbekiston Respublikasi Fuqarolarining huquqlari va majburiyatlarini, shuningdek fuqaro muhofazasi kuchlari va vositalarini belgilaydi. Qonun V bo`lim va 23 moddadan iborat. I bo`limi «Umumiy qoidalar» deb nomlanib, beshta moddani o`z ichiga oladi. Bu moddalarda fuqaro muhofazasining asosiy tushunchalari, vazifalari, qonun hujjatlari, ushbu qonunni buzganlik uchun javobgarlik va xalqaro hamkorlik to`g’risida ma`lumrtlar berilgan.

Fuqaro muhofazasi - harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga keladigan xavflardan O`zbekiston Respublika-si aholisini va xududlarni, moddiy va madaniy boyliklarini muhofaza qilish maqsadida o`tkaziladigan tadbirlarning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: - aholini harbiy harakatlar olib borish iaytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga keladigan xavflardan himoyalanish usullariga o`rgatish; - ob`ektlarni harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga keladigan xavflardan himoyalash harakatlari va usullariga tayyorlash; - boshqaruv, xabar berish va aloqa tizimlarini tashkil qilish, rivojlantirish va doimiy shay holatda saqlab turish; - xalq xo`jaligi ob`ektlarining barqaror ishlashini ta`minlash yuzasidan tadbirlar kompleksini o`tkazish; - aholini, moddiy va madaniy boyliklarini xavfsiz joylarga evakuatsiya qilish; - fuqaro muhofazasi harbiy tuzilmalarining shayligini ta`minlash; - aholini umumiy va yakka muhofazalanish vositalari bilan ta`minlash tadbirlarini o`tkazish; - aholining harbiy harakatlar olib borish paytidagi yoki shu harakatlar oqibatidagi hayot faoliyatini ta`minlash; - radiatsion, kimyoviy va biologik vaziyat ustidan kuzatish va laboratoriya nazorati olib borish; - qutqaruv va boshqa kechiktirib bo`lmaydigan ishlarni o`tkazish; - harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida zarar ko`rgan hududlarda jamoat tartibini yo`lga qo`yish va saqlab turish; - aholini va hududlarni muhofaza qilish yuzasidan boshqa tadbirlarni amalga oshirish. «Fuqaro muhofazasiga rahbarlik qilish, davlat organlari va tashkilotlarning fuqaro muhofazasi sohasidagi vakolatlari» deb nomlangan II bo`limning asosiy maqsadi fuqaro muhofazasiga rahbarlikni amalga oshiruvchi fuqaro muxofazasi

sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi, vazirliklar, idoralar, mahalliy hokimiyat organlari, tashkilotlar, fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organlarining vazifalari nimalardan iborat degan savollarga javob berishdan iborat. Fuqaro muhofazasi sohasidagi fuqarolarning huquq majburiyatlari III bo`limda keltirilgan. Fuqarolar o`z huquq va majburiyatlarini amalga oshirish uchun fuqaro muhofazasi sohasida etarli bilimga ega bo`lishlari zarur. SHu sababli ham ularni fuqaro muhofazasi sohasida o`rgatish 16-modda bilan umumiy va majburiy deb belgilab qo`yilgan. IV bo`lim - «Fuqaro muhofazasi xizmatlari va kuchlari-fuqaro muhofazasi tadbirlarini amalga oshirish uchun zarur xizmatlar va kuchlar, tuzilmalarning tarkibini aniqlab beradi. Va nihoyat, V bo`lim «Fuqaro muhofazasini moliyaviy ta`minlash. Fuqaro muhofazasi ob`ektlari va mol-mulki» deb nomlangan. Bu bo`limda fuqaro muhofazasini moliyalash, fuqaro muhofazasi qo`shinlarining asosiy fondlari, ob`ektlari va mol-mulki masalasi ko`rib chiqilgan. Ma`lumki, respublikamizda mavjud bo`lgan gidrotexnika inshootlarida avariya, halokat yuz bergudek bo`lsa, aholi va hududlarimizga ma`lum miqdorda xavf tug’dirishi mumkin. SHu sababli O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining XV sessiyasida qabul qilingan qonunlardan biri «Gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi to`g’risida» deb nomlandi. Qonun 15 moddadan iborat. Ushbu qonunning maqsadi gidrotexnika inshootlarini loyihalashtirish, qurish, foydalanishga topshirish, ularni rekonstruktsiya qilish, konservatsiyalash va tugatishda xavfsizlikni ta`minlash bo`yicha faoliyatni amalga oshirishda yuzaga keladigan munosabatlarni tartibga solishdan iborat. Qonunda gidrotexnika inshootlari, foydalanuvchi tashkilot, favqulodda vaziyat, gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi, xavfsizlik deklaratsiyasi, xavfsizlik mezonlari, gidrotexnika inshooti avariya xavfining yo`l qo`yiladigan darjasi kabi tushunchalarga ta`rif berilgan. Bundan tashqari qonunda Vazirlar Maxkamasi, maxalliy xokimiyat organlarining vakolatlari kshrsatib berilgan,

gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi ustidan davlat nazorati xaqida so`z yuritiladi. O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan 2000 yil 31 avgustda “Radiatsiyaviy xavfsizlik to`g’risida”gi qonun qabul qilindi. Ushbu qonunning maqsadi radiatsiyaviy xavfsizlikni, fuqarolar hayoti, sog’ligi va mol-mulki, shuningdek atrof muxitni ionlashtiruvchi nurlanishning zararli ta`siridan muxofaza qilishni tartibga solishdan iborat. Qonun 5 bo`lim va 28 moddadan iborat bo`lib, ularda asosiy tushunchalarga ta`riflar berilgan, ularda asosiy tushunchalarga ta`riflar berilgan, radiatsiyaviy xavfsizlikni tartibga solish, radiatsiyaviy xavfsizlikni ta`minlashga qo`yiladigan talablar, radiatsiyaviy avariya sodir bo`lganda xavfsizlikni ta`minlash kabi masalalar ko`rib chiqilgan. Respublikamiz aholisini terroristik xarakatlardan muhofazasini ta`minlash maqsadida 2000 yil 15 dekabrda “Terrorizmga qarshi kurash to`g’risida” qonun qabul qilindi. Qonunning maqsadi terrorizmga qarshi kurash sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat bo`lib, asosiy vazifalari etib, shaxs, jamiyat va davlatning suverinitetini va xududiy yaxlitligini himoya qilish, fuqarolar tinchligi va milliy totuvligini saqlashdan iborat. Qonun “Umumiy qoidalar”, “Davlat organlarining terrorizmga qarshi kurash sohasidagi vakolatlari”, “Terrorchilikka qarshi operatsiyani o`tkazilishi”, “Terrorchilik oqibatida yetkazilgan zararni qoplash va jabrlangan shaxslarning ijtimoiy reabilitatsiyasi”, “Terrorizmga qarshi kurashda ishtiroq etayotgan shaxslarning xuquqiy va ijtimoiy himoyasi” nomli 5 bo`limdan iborat bo`lib, 31 moddani o`z ichiga oladi. 3. Sohaga doir O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining qarorlari Respublikamiz xukumati tomonidan Favqulodda vaziyatlar vazirligi tashkil topgan kundan e`tiboran aholi xavfsizligini kafolotlovchi, fuqarolar mas`uliyati va

jamiyat taraqqiyotining huquqiy zaminini belgilovchi bir qancha me`yoriy hujjatlar qabul qilindiki, ular o`z navbatida favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi faoliyatni oydinlashtirib berishga qaratilgandir. Bu hujjatlar jumlasiga O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va Favqulodda vaziyatlar vazirining xar o`quv yiliga qabul qiladigan tashkiliy ko`rsatmalari ham kiradi. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996 yil 11 aprelda qabul qilingan 143 – sonli “O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligining faoliyatini tashkil etish masalalari to`g’risida”gi, qarorida O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi to`g’risidagi nizom va uning tuzilmasi to`g’risida so`z yuritilgan. O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi avariyalar, halokatlar va tabiiy ofatlar tufayli vujudga kelgan favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularning oqibatlarini bartaraf etish sohasidagi ishlarga rahbarlikni hamda ularni muvofiqlashtirib borish ishlarini amalga oshiruvchi davlat boshqaruvi organi hisoblanadi. Vazirlik tarkibida Vazir (xay`at raisi), lavozimi bo`yicha vazir o`rinbosarlari, vazirlikning hamda unga qarashli korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning, shuningdek boshqa vazirliklar va idoralarning rahbar xodimlari bo`lgan 9 kishidan iborat xay`at tuzilgan. Favqulodda vaziyatlar vazirligi vakolatiga kiritilgan muhim muammolarga oid tavsiyanomalarni ko`rib chiqish va tayyorlash uchun ilmiy texnika kengashi tashkil etilgan. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997 yil 23 dekabrda qabul qilingan 558-sonli “O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi (FVDT) to`g’risida”gi qarori. FVDT boshqaruv organlari, Respublika va mahalliy xokimiyat organlarini, aholini va xududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish masalalarini xal etish vakolatiga kiradigan korxonalar va muassasalarning kuch va vositalarini birlashtiradi hamda favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bartaraf etish sohasidagi tadbirlarni tashkil etish, amalga oshirish, ular yuzaga kelganda aholi

xavfsizligini, atrof-tabiiy muhitni muhofaza qilish hamda tinchlik va harbiy davrda davlat iqtisodiyotiga zararni kamaytirishni ta`minlashga mo`ljallangan. Qarorda FVDTning vazifalari, tarkibiy tuzilmasi, FVDT rahbar va kundalik boshqaruv organlari, kuch va vositalari, moliyaviy va moddiy resurslar zahiralari, xabar berish, aloqa boshqaruv tizimlari, faoliyat rejimlari keng, aniq va ravshan yoritib berilgan. FVDT boshqaruv organlarining respublika, mahalliy va ob`ektlar darajasidagi vazifalari belgilangan. Qarorga FVDT funktsional quyi tizimini tashkil etuvchi vazirlik va idoralar ro`yxati ilova qilingan bo`lib, ulardan har birining favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi vazifalari keltirilgan. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 oktyabrdagi 455-sonli «Texnogen, tabiiy va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlarning tasnifi to`g’risida»gi qarori mamlakatimiz hududida sodir bo`lishi mumkin bo`lgan barcha favqulodda vaziyatlar kelib chiqish xarakteriga va o`lchamlariga ko`ra tasniflab berilgan. Aholini va rahbarlar tarkibini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishga tayyorlash masalalari O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 7 oktyabrda qabul qilingan «O`zbekiston Respublikasi aholisini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishga tayyorlash tartibi to`g’risida» gi 427-sonli qarorida bayon qilib berilgan. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1994 yil 12 aprelda qabul qilgan «Toshqin, sel oqimlarini oqizib yuborish va ko`chki hodisalari bilan bog’liq bo`lgan halokatli oqibatlarning oldini olish hamda ularni bartaraf etish choratadbirlari to`g’risida»gi 201-sonli qarorida sel, toshqin, o`pirilish va ko`chkilar tufayli yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlarning talofotsiz bartaraf etishga oid masalalar yoritilgan. Bunday xususiyatli favqulodda vaziyatlar har yili takrorlanib turgani bois O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi shu mazmunda bir qator qarorlar qabul qilgan. 2001 yil 16 martdagi 132-sonli va 2002 yil 26 martdagi 96sonli, 2003 yil 7 martdagi 124-sonli qarorlar sho’lar jumlasidandir.

O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maqkamasining 1996 yil 18 yanvarda qabul qilgan 32-sonli «O`zbekiston Respublikasida odamlar va hayvonlarning kuturish kasalligiga qarshi kurashni xuchaytirish chora-tadbirlari to`g’risida»gi qarori ushbu maqsadlarda samaradorlikni oshirish, shuningdek aholi. yashash joylarida it, mushuk va boshqa uy hayvonlarini saklashni tartibga solish maqsadida qabul qilingan. Qarovsiz qolgan it, mushuk va boshqa hayvonlarni tutish hamda qirib tashlash va ularni tayyorlov tashkilotlariga foydalanish uchun yetkazib berish vazifasi shaharlarda O`zbekiston Respublikasi Kommunal xizmat ko`rsatish vazirligiga, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashiga, viloyatlar va Toshkent shahar Hokimliklariga hamda O`zbekiston Respublikasi Kommunal xizmat ko`rsatish vazirligining joylardagi korxonalariga, qishloq joylarda O`zbekiston Respublikasi qishloq va suv xo`jaligi vazirligiga, uning veterinariya xizmati organlariga, o`zinio`zi boshqarishning mahalla, ovul va shaharcha organlari (fuqarolar yig’ini)ga yuklatiladi. 4. Davlat standartlari O`zbekiston Respublikasi aholisi va xalq xo`jaligi ob`ektlarini tabiiy hamda texnogen xususiyatli turli halokatlardan muhofaza qilish borasida olib borilayotgan keng ko`lamli tadbirlari orasida huquqiy-me`yoriy hujjatlarni ishlab chiqish va hayotga tadbiq etish hozirgi kunning eng dolzarb masalalaridan biridir. Mana shunday muhim hujjatlardan biri Davlat standartlari hisoblanadi. Davlat standartlari tashkilotlar, muassasalar, idoralar, ilmiy dargohlarda ish yuritish, amalda qo`llash bo`yicha favqulodda vaziyatlarning yagona tizimiga asos yaratadi. Fuqaro muhofazasi instituti xodimlari tomonidan bir nechta standartlar tayyorlangan: 1. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Asosiy tushunchalarning atamalari va ta`riflari” (O'z Dst 981 : 2000). 2. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Tabiiy favqulodda vaziyatlar. Atamalar va ta`riflar” (O'z Dst 982 : 2000). 3. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Texnogen favqudda vaziyatlar. Atamalar va ta`riflar” (O'z Dst 1014 : 2002).

4. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Favqulodda vaziyatlar monitoringi va prognozlash. Atamalar va ta`riflar” (O'z Dst 1015 : 2002). 5. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Favqulodda vaziyatlar monitoringi va prognozlash. Asosiy qoidalar” (O'z Dst 1016 : 2002). 6. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Texnogen favqulodda vaziyatlar manbalari. SHikastlovchi omillar va ular ko`rsatkichlarining tasnifi va nomenklaturasi» (O'z Dst 1017 : 2002). 7. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Tabiiy favqulodda vaziyatlar manbalari. SHikastlovchi omillar. SHikastlovchi ta`sir ko`rsatkichlarining nomenklaturasi» (O'z Dst 1018 : 2002). Barcha davlat va nodavlat tashkilotlari joriy hujjatlarini ishlab chiqilgan standart talablari asosida muvofiqlashtirishlari va ularga tayanib ish yuritishlari talab qilinadi. Shunday qilib, favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish hamda fuqaro muhofazasining huquqiy asosini tashkil etuvchi hujjatlar bilan tanishib chiqdik. Bu hujjatlar talablarini chuqur bilmasdan turib favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish tadbirlarini samarali amalga oshirib bo`lmaydi. Xar bir rahbar xodim, har bir fuqaro muhofazasi bo`yicha mutaxassis bu hujjatlarni bilib, o`rganibgina qolmay, zarur bo`lgan vaziyatlarda ulardan kelib chiqadigan talablarni amalda qo`llay bilishi ham lozimdir.

Nazorat savollari 1. Respublikamiz Konstitusiyasida xavfsizlikni ta’minlashga oid qanday bob va moddalar bor? 2. O’zbekiston Respublikasini xavfsizlikni ta’minlashga oid qaysi qonunlarini bilasiz? 3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining xavfsizlikni ta’minlashga oid qaysi qarorlarini bilasiz? 4. Xavfsizlikga oid davlat standartlarini qanday ahamiyati bor?

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. –T.: "O’zbekiston", 2008. 2. “Mehnat Kodeksi”. O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari to’plami. – T.: 2005 y., 37-38 - son. 3. “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi qonun. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi. –T.: 2002 y., 1-son. 4. Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni va xodimlar salomatligining boshqa xil zararlanishini tekshirish va hisobga olish to’g’risidagi Nizom. Vazirlar Mahkamasining qarori № 286, 06.06.1997, –T.: 1997. 5. “Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar va kasb kasalliklaridan majburiy davlat ijtimoiy sug’urtasi to’g’risida”gi qonun. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2008 y., 37-38-son. 6. “Ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish to’g’risida”gi qonun. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, –T.: 2009 y., 16-son.

O'xshashlar

Hayot faoliyati xavfsizligi asoslari

Hayot faoliyati xavfsizligini ta’minlash asoslari

Hayotiy faoliyat xavfsizligining nazariy asoslari

Hayot faoliyat xavfsizligini taminlashni huquqiy me’yoriy va tashkiliy asoslari

Hayot faoliyati xavfsizligi faniga kirish