Чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни олдини олиш бўйича асосий тадбирлар - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни олдини олиш бўйича асосий тадбирлар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

87 KB

Ko'chirib olish

Чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни олдини олиш бўйича асосий тадбирлар Режа : 1.Умумий тушунчалар. 2.Ишлаб чиқаришдаги жароҳатланишларни таҳлил қилиш усуллари. 3.Ишлаб чиқаришда ишларни хавфсиз олиб бориш учун ўқитиш ва йўриқлантирувларни ўтказиш. 4.Хавфсизлик техникаси ва ишлаб чиқариш санитарияси масалалари Қурилишни ташкил этиш лойиҳаси (ҚТЛ) ва Қурилиш ишлаб чиқариш лойиҳа (ҚИЧЛ)ларида ишлаб чиқилиши.

Таянч иборалар: Меҳнат муҳофазаси, ишлаб чиқариш хавфи, хавфли ишлаб чиқариш омиллари, зарарли ишлаб чиқариш омиллари, бахтсиз ҳодиса, жароҳатланиш, касбий касалликлар, хавфсизлик техникаси, ишлаб чиқариш санитарияси, эргономика, лойиҳа, лойиҳа босқичлари, меҳнат предмети, меҳнат қуроллари, йўриқлантирув. 1.Умумий тушунчалар. Қурилишда ишлаб чиқаришнинг турли жабҳаларида бахтсиз ҳодисалар учраб турадики, буларга асосий сабаб ишларни ташкил этишдаги камчиликлар, меҳнат интизомининг бузилиши, техника хавфсизлиги қоидаларига риоя этмаслик ва ишларнинг бажарилишини назорати сусайганлиги ҳисобланади. Меҳнатни муҳофаза қилишнинг асосий тушунчалари бўйича иборалар ва таърифлари мавжуд бўлиб, булар меҳнат муҳофазасининг мазмун ва моҳиятини билишга ёрдам беради. Меҳнат муҳофазаси – қонуний тизимлар ва унга мос келувчи ижтимий-иқтисодий, техникавий, гигиеник ва ташкилий чора-тадбирлардан иборат бўлиб, булар иш жараёнларида инсоннинг хавфсизлигини, соғлиғини таъминлаш ва меҳнат қобилиятини сақлашга қаратилгандир. Меъёрий иш режимларидан четлашиш ва хавфсизлик техникаси талабларининг бузилиши ишчилар соғлиғининг ёмонлашшувига олиб келади. Меҳнат муҳофазасининг вазифаси – ишчиларга жароҳатланишлар ёки касалликлар олиб келувчи ишларнинг эҳтимолилигини камайтириб, юқори даражадаги меҳнат унумдорлигига эришиш учун қулай иш шароитини яратишдан иборат. Ишлаб чиқариш хавфи - ишчиларга хавфли ва зарарли омилларнинг таъсир этишиинг мавжудлиги. Хавфли ишлаб чиқариш омиллари – уларнинг таъсир этиши ишчиларнинг жароҳатланишига олиб келади. Зарарли ишлаб чиқариш

омиллари – уларнинг узоқ ёки қисқа мудатда таъсир этишидан ишчилар касалланадилар. Иш жараёнини бажариш пайтида ишчи иштирокида содир бўлган, хавфли ишлаб чиқариш омили таъсирида рўй берган ҳодиса – ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодиса дейилади. Бахтсиз ҳодиса туфайли ишчи соғлиғининг йўқотилиши ёки ёмонлашуви одатда жароҳатланиш деб айтилади. Ишлаб чиқариш жароҳатлари, шунингдек касалликларни ҳосил қилувчи ва уларнинг биргаликдаги кўриниши – ишлаб чиқаришда жароҳатланиш дейилади. Касбий касалликлар – ишчига зарарли иш шароитларининг таъсирида пайдо бўлган касалликдир. Кўплаб касбий касалликларнинг биргаликдаги кўриниши касбий касалланиш деб айтилади. Хавфсизлик техникаси деб, ишчиларга таъсир қилувчи хавфли ишлаб чиқариш омилларини олдини олувчи ташкилий ва техникавий чора- тадбирлар ва воситалар тизимига айтилади. Ишлаб чиқариш санитарияси - ташкилий, гигиеник ва санитар- техникавий чора тадбирлар комплексидан иборат бўлиб, ишчиларга таъсир қилувчи зарарли ишлаб чиқариш омилларини олдини олишга қаратилган. Охирги йилларда меҳнатни муқобиллаштиришга катта эътибор берилмоқда. “Одам-машина-муҳит” тизимининг муқобил муносабатларини эргономика фанида ўрганилади. Жароҳатланишга олиб келувчи ташкилий-техникавий сабабларни ўрганиш, жароҳатланиш га қарши к урашишда муҳим аҳамият касб этади. Бундай сабабларга қуйидагилар киради, ишни ташкил эт и шдаги ва ишлаб чиқаришдаги камчиликлар, ишчиларни хавфсизлик техникаси бўйича ўқитиш ва йўриқномалар ўтказишдаги, қурилиш машиналари, дастгоҳлар, ас б облар ва қурилиш ишларини бажариш усулларидаги камчиликлар. Бу камчиликларни аниқлаш уларни синчиклаб ўрганиш орқали номоён бўлади.

Хавфсизлик техникаси ва ишлаб чиқариш санитарияси масалалари Қурилишни ташкил этиш лойиҳаси (ҚТЛ) ва Қурилиш ишлаб чиқариш лойиҳа (ҚИ Ч Л)ларида ишлаб чиқилади. Бу лойиҳалар қурилиш монтаж ишлари (ҚМИ)ни бажаришда хавфсиз иш шаро и тларини яратиш учун муҳандис-техник ходимларга ёрдам бериш учун хизмат қилади. Хавфсизлик техникаси бўйича чора-тадбирлар қуйидаги босқичларга амал қилинган ҳолда ишлаб чиқилади: ҚТЛ босқичида – меҳнат муҳофазасининг асосий масалаларига тааллуқли лойиҳавий ечимлар; ҚИ Ч Л босқичида – хавфсизлик техникасининг ва зарар л и бажариладиган ишларни айрим масалаларига тегишли аниқ техникавий ечимларни ишлаб чиқиш. Хавфсизлик техникаси масалаларини лойиҳадаги ечимларини қуйидаги ташкилотлар ишлаб чиқади : ҚТЛ босқичи да – лойиҳа топшириғини тузувчи етакчи лойиҳа ташкилоти; ҚИ Ч Л босқичида – бош пудратчи ва субпудратчи қурилиш монтаж ташкилоти ёки қурилиш ташкилотининг буюртмасига кўра махсус лойиҳа ташкилоти. ЛОЙИҲА деб, график ва матн материаллари комплексига айтилиб, улар келгусидаги корхона ёки бинонинг технологияси ва жиҳозлари ечимлари, меъморий-режавий ва конструкциявий ечимлари, техник-иқтисодий ҳисоблар , ҳамда асослаш, смета ва тушунтириш хатидан ташкил топади. Лойиҳа ҳужжатларида ёритиладиган масалалар икки гуруҳга бўлинади: технологик ва умуммайдон лойиҳа ечимлари. Технологик лойиҳа ечимлари масалаларига қуйидагилар киради: 1. Конструкцияларнинг монтаж қилиш технологиясини текшириш;

2.Ишлаб чиқариш ишларини хавфсиз бажарилишини таъминлаш чора- тадбирларини ишлаб чиқиш орқали бахтсиз ҳодисалар келтириб чиқариши мумкин бўлган ҳолатларни олдини олиш; 3.Хавфсиз бажариладиган ишларга хизмат қилувчи мавжуд қурилмаларни танлаш ёки янги қурилма ва мосламаларни ишлаб чиқиш; 4.Заҳарли моддалар қўлланиладиган ишларни бажаришда уларни хавфсизлиги ва зарарсизлигини таъминлаш; 5. Ишлаб турган корхоналарнинг цехларида қурилиш-монтаж ишларини хавфсиз бажариш; 6.Қиш мавсумида бажариладиган ишларни хавфсиз ва зарарсиз олиб бориш бўйича қўшимча чора-тадбирларни ишлаб чиқиш; 7.Битта қурилиш объектида бир нечта ташкилотлар ишларини ташкил этиш бўйича, ҳамда меҳнатни хавфсиз ва зарарсизлигини таъминлаш тадбирларини ишлаб чиқиш. Умуммайдон лойиҳа ечимлари масалаларига қуйидагилар киради:  Қурилиш майдонида ишчиларга санитар-гигиеник ва маиший хизматларни ташкил этиш;  Қурилиш майдонини нг кечки пайтда ги сунъий ёритиш тизимини танлаш;  Материаллар, конструкциялар ва буюмларни сақлаш учун қурилиш объектларида очиқ ва ёпиқ омборлар ташкил қилиш;  Ишчиларни тоза ичимлик суви ва объектни канализация, иссиқ сув, электр, энергияси билан таъминлаш;  Хавфли минтақалар ни ва пастда жойлашган иш жойларини девор тўсиқлар билан иҳоталаш;  Ёнғинга қарши чора-тадбирлар ишлаб чиқиш. 2.Ишлаб чиқаришдаги жароҳатланишларни таҳлил қилиш усуллари.

Қурилишда жароҳатланиш ва касбий касалликларни таҳлил қилишнинг асосий вазифаси, бахтсиз ҳодисалар ва касалликларни пайдо қилувчи сабаблар ва қонуниятларни аниқлашдан иборатдир. Ишлаб чиқариш жараёнларини меъёрида олиб боришдан четлашиш доимо бахтсиз ҳодисаларга сабаб бўлади. Шунинг учун ҳам жароҳатланишларни ўрганиш ва таҳлил қилиш ишлаб чиқаришда хавфли ва зарарли меҳнат шароитларини йўқотишга қаратилган олдини олувчи чора-тадбирларни ишлаб чиқишга имкон яратади. Меҳнат жараёнида инсон меҳнат воситалари ёрдамида меҳнат предметига таъсир этади ва унинг фазодаги ўрнини ҳамда шаклини сифатли тарзда ўзгартиради. Ўз навбатида, инсонни эгаллаб турган вазиятига нисбатан меҳнат предмети - материал, асбоблар ва иш жиҳозларининг барчаси меҳнат шароитининг хусусиятига ўз таъсирини ўтказади. Бундан ташқари, меҳнатнинг хавфсизлиги ва зарарсизлиги ишлаб чиқариш муҳити - микроиқлим шароити, ишлаб чиқариш зарарлари, меҳнатни ташкил қилиш даражаси, иш бажарувчининг касбий тайёргарлиги ва усталиги каби омиллар билан чамбарчас боғлиқ. Меҳнат жараёнининг барча элементлари бир-бири билан боғлиқ ҳолда ягона тизимни ташкил этади. Меҳнат жараёни элементлари тизимининг одамлар билан ўзаро боғлиқлигини таҳлили шуни кўрсатадики, меҳнат шароитининг хавфсиз ва зарарсизлиги асосан икки гуруҳ сабаблари га боғлиқ бўлади , булар: ишлаб чиқариш-техникавий (ташкилий, техник, ишлаб чиқариш муҳити) омиллари ва руҳий-физиологик омилларидан иборат. Ҳозирги пайтда қурилишдаги жароҳатланишларни сабабларини қуйидагича шартли синфланиши таклиф этилади. 1.Ташкилий сабаблар: йўриқномалар ва ўқитишнинг йўқлиги ёки уни қониқарсиз олиб борилиши, қурилиш ишлаб чиқариш лойиҳасининг йўқлиги, хавфсизлик техникаси бўйича қўлланмалар, ишларга раҳбарлик ва нозорат қилишнинг бўлмаслиги. Меҳнат ва дам олиш тартиботининг қониқарсизлиги, иш жойи, пиёдалар ва транспорт ҳаракатининг нотўғри ташкил этилиши,

махсус кийим-бошлар, шахсий ҳимоя воситалари ва бошқаларнинг носозлиги ёки шароитга мос эмаслиги. 2.Техникавий сабаблар ўз ичига қуйидагиларни киритади: конструкторлик, технологик ва қониқарсиз техник хизмат. а ) конструкторлик сабаблари : қурилиш конструкциялари, технологик жиҳозлар, транспорт ва энергия қурилмаларининг хавфсизлик талабларига жавоб бермаслиги; монтаж мосламалари, қўлаки ва кўчма механизациялашган асбобларининг конструкцияларидаги камчиликлар; тўсувчи, сақловчи ва бошқа хавфсизлик ка оид техн и кавий воситаларининг йўқлиги ёки мукаммал эмаслиги. б ) технологик сабаблар : жиҳозларни, юк кўтарувчи воситаларининг мосламалари ва механизмларни нотўғри танланганлиги, технологик жараённинг бузилиши. в ) қониқарсиз техник хизмат : жиҳозлар, мосламалар ва транспорт воситаларига режавий олдини олиш кўрикларининг, техник хизмат ва таъмирлаш ишларининг йўқлиги; қўлаки ва механизаци я лашган кўчма асбобларнинг носозлиги. 3.Ишлаб чиқариш муҳитининг сабаблари: м икроиқлим шароит и ни ноқулайлиги; ёритилишнинг қониқарсизлиги; титраш ва шовқиннинг меъёридан ошиши; иш минтақаси ҳавосидаги зарарли моддалар концентрациясининг ошиб кетиши; зарарли нурларнинг мавжудлиги. 4.Руҳий физиологик сабаблар : инсон организми анотомик ва руҳий хусусиятларининг иш шароитига мос келмаслиги; хавфли минтақаларда тўсиқлар ва шахсий ҳимоя воситаларининг йўқлиги; жамоада руҳий муносабатларнинг носозлиги, алко го л ь истеъмол қилиш ва ҳ.к. Жароҳатланишлар қуйидаги ҳолатларда содир этилади: машиналар, механизмлар ва жиҳозларнинг одамларга жисмоний таъсир этганда; транспорт воситалари ва кўтариш жиҳозлари таъсир этганда; предметлар одам устига тушиб кетганда; одамлар баландликдан тушиб кетганида.

Юқоридаги кўрсатилган тартибдаги ишлаб чиқариш жароҳатларининг синфланиши бўйича таҳлил этиш бахтсиз ҳодисалар ва касбий касалликларни йўқотишга олиб келади. Ишлаб чиқариш жароҳатланиши ва касбий касалликларни таҳлил қилиш орқали уларни келтириб чиқарувчи сабабларини аниқлаш ва бартараф этиш мақсадида статистик ва монографик усуллар дан фойдаланилади. Статистик усул – маълум муддат ичида жароҳатланишларнинг сабабларини, бахтсиз ҳодисаларнинг содир этилганлигини, касбий заҳарланиш ва касал бўлиш ҳақидаги Н-1 андазасидаги далолатнома ва ишга яроқсизлиги ҳақидаги варақаларга асосланган ҳолда ўрганилади. Ушбу усул алоҳида қурилишлар, участкалар, корхона ва цехлар бўйича жароҳатланишларнинг солиштирма динамикасини яратишга имкон яратади. Жароҳатланишларнинг чуқурроқ статистик таҳлили жароҳат олишнинг бевосита сабабларидан ташқари иш турларига қараб таҳлилини ҳам олиб боради, бунда жабрланганлар ҳақида унинг касби, ёши ва воқеанинг содир бўлган вақти ҳақида ой, кун, сменаси, иш кунининг аниқ соати каби маълумотларлар олинади. Статистик усул изланишларнинг қуйидаги босқичларини ўз ичига олади: кузатиш, статистик материаллар тўплаш ва уни қайта ишлаш, улар асосида хулосалар ва таклифлар ишлаб чиқиш. Таҳлил қилиш ва маълумотларни статистик жиҳатдан ишлаб чиқиш шикастланишларнинг кўп-озлиги частота кўрсаткичлари нинг оғир ва енгиллигига боғлиқ. Частота кўрсаткичи ҳисобот даврида 1000 ишчи учун шикастланишнинг ўртача сонини билдиради ва у қуйидагича топилади: К ч = n . 1000 / P ,

бунда n – ҳисобий даврда қурилиш ташкилотидаги бахтсиз ҳодисаларнинг сони; Р – ҳисобий даврда рўйхатдаги ишчилар сони. Жароҳатланишларнинг оғирлик коэффициенти вақтинчалик иш қобилиятини йўқотишни ишлаб чиқаришда содир этилган битта бахтсиз ҳодисага тўғри келувчи миқдори билан аниқланади: К о = Т / n , Бу ерда Т – барча бахтсиз ҳодисалар бўйича ҳисобот давридаги иш қобилиятини йўқотиш бўйича иш кунлари йиғиндиси. Бу кўрсаткич ярим йил, тўла йиллик даврга ҳисобланади. Ишлаб чиқаришда жароҳатланишларни янада аниқроқ баҳолаш мақсадида умумий жароҳатланиш кўрсаткичи топилади ва у 1000 ишчига тўғри келувчи иш қобилиятини йўқотиш кунлари сонини билдиради. К ум = К ч . К о = Т . 1000 / Р . Жароҳатланишларнинг юқоридаги аниқлаш коэффициентларида оғир майиб бўлиш ва ўлимга олиб келган ҳодисалар ҳисобга олинмаган. Шунинг учун ҳам қўшимча аниқлаш кўрсаткичи таклиф этилади ва у ўта оғир жароҳатлар ва ўлим билан тугаган ҳодисалар ни фоиз ҳисобидаги миқдорини белгилайди: К оғ = С . 100 / n , Бунда С – ўлим ва майиб бўлишга олиб келган ҳодисалар сони; n – ҳисобат давридаги умумий бахтсиз ҳодисалар сони.

Статистик материалларни гуруҳлаб жадвал маълумотлари билан график тарзда, диаграмма ва график кўринишда тасвирлаш, кўргазмали ва яққол тасаввур этишга ёрдам беради. Статистик усул ўз навбатида гуруҳли ва топографик хилларига бўлинади. Гуруҳли усул – жароҳатланишни ўрганишда жароҳатланишларнинг оғир ёки енгилликларидан қатъий назар бахтсиз ҳодисаларнинг такрорланувчанлигига асосланган. Содир этилган шароити ва зарарланиш хусусияти бўйича бир хил бўлган бахтсиз ҳодисани аниқлаш мақсадида, мавжуд текшириладиган материаллар алоҳида гуруҳларга ажратилади. Бу эса бахтсиз ҳодисаларнинг энг кўпи тўғри келадиган касблар ва ишларни аниқлашга, ушбу хилдаги жиҳозлар, асбоблар, машиналарнинг камчиликларини ошкор бўлишига ва меҳнатни хавфсизлигини таъминловчи чоралар қўллашни белгилаб олишга хизмат қилади. Топографик усул – бахтсиз ҳодисалар сабабларини қайси жойда содир этилганлигига қараб ўрганади. Ишлаб чиқариш режаларида барча содир этилган бахтсиз ҳодисалар жойлари статистик тарзда шартли белгилар билан белгилаб борилади, бунинг натижасида қаерда жароҳат олинганлиги кўриниб туради. Булар орқали ишлаб чиқариш участкаларининг қайсиларига асосий эътибор қаратилиши керак эканлиги синчиклаб ўрганилади ва тегишли чоралар кўрилади. Статистик усуллар билан изланишларни олиб бориш жароҳатланишларнинг умумий ҳолати тўғрисида маълумот олишга, унинг ривожланиш динамикасини, аниқ алоқалар ва ўзаро боғланишларни аниқлаб беради. Аммо бу билан ишлаб чиқариш шароити чуқур ўрганилмайди. Монографик усул – ишлаб чиқариш жароҳатланишларини таҳлил қилишнинг бу усули бахтсиз ҳодиса содир бўлишининг барча шароитларини яъни меҳнат ва технологик жараёнларини, иш жойларини, асосий ва ёрдамчи жиҳозлар, шахсий ҳимоя воситалари, ишлаб чиқариш шароитининг умумий ҳолати ва ҳ.к. ларни ўрганади. Монографик усулда юқоридаги лар дан

ташқари аниқ ишлаб чиқариш участкасида қурилиш конструкциялари, машиналар, асбобларнинг синовлари ва ишлаб чиқариш муҳитининг назорати ҳам олиб бор ил ади. Ушбу изланишлар натижалари орқали содир этилган бахтсиз ҳодисаларнинг нафақат сабаблари, яширин хавфлари ва зарарлари ҳам аниқланадики, пировардида уларни нг ишчиларга зиён келтириши камайтирилади. Монографик таҳлил жароҳатланиш ва касбий касалликларни тўлалигича келиб чиқиш сабабларини олдиндан билиб олишга ва уларга мос олдини олиш чоралар и ни кўришга имконият яратади. Охирги йилларда меҳнат хавфсизлигини башорат қилишнинг илмий усули қўлланилмоқда. У жароҳатланиш динамикасини эҳтимолий баҳолашга, янги ишлаб чиқариш технологияларининг ноқулай омилларини олдиндан айтиб беришга ва улар учун хавфсизлик талабларини ишлаб чиқишга хизмат қилади. Меҳнат хавфсизлигининг стандартлари тизими (Система стандартов безопасности труда - ССБТ) технологик жараёнлар ва жиҳозларни лойиҳалаш босқичида ва улардан фойдаланишда хавфсизлигини таъминлашнинг комплекс баҳолаш усулини ишлаб чиқишга мўлжалланган. 4.Ишлаб чиқаришда ишларни хавфсиз олиб бориш учун ўқитиш ва йўриқлантирувларни ўтказиш. Ишлаб чиқаришда ишларни хавфсиз олиб боришга ўқитиш барча корхона ва муассасаларда ишлаб чиқаришнинг хавфсизлик даражаси ва хусусиятидан қатъий назар, ишчи л арни ка с бий тайёрлашда ёки бошқа касбга ўтишларида турли йўл-йўриқлар орқали ўтказилади. Ўқитиш бўйича умумий раҳбарлик ва уни ташкил этиш ташкилот, корхона раҳбарига ва бўлимларда эса - бўлим раҳбарлари зиммаларига юклатилади. Ишчиларни ўз вақтида ва сифатли ўқитилишининг назоратини корхона раҳбари томонидан тайинланган хавфсизлик бўйича жавобгар шахс ёки муҳандис-техник ходимлар олиб боради.

Янги ишчиларни меҳнатининг хавфсиз усуллари ва йўлларига амалий ўқитиш, ишлаб чиқаришга тайёрловчи касб ҳунар коллежлари, ўқув устахоаналари, цехлар ва участкаларда йўриқлантирувчи раҳбарлигида ёки иш жойларида юқори малакали ишчи, бригадир (сардор) ёки бошқа махсус тайёргарликка эга мутахассис томонидан ўтказилади. Ишчиларга йўл-йўриқлар бериш. Корхоналарда ишчи ва хизматчилар ишининг хавфсизлик даражаси, хизмат малакаси, ишчининг стажи, лавозимидан қатъий назар ишга қабул қилинганида белгиланган муддатларда хавфсизлик техникаси бўйича йўриқномалар билан таништирилиши шарт. Йўриқлантирувлар, хусусияти ва уни ўтказиш вақтига кўра кириш, иш жойида йўриқлантирув (бирламчи), қайтариладиган, норежавий ва жорий турларига бўлинади. Кириш йўриқлантируви хавфсизлик техникаси, ёнғин хавфсизлиги ва тиббиёт хизмати ходимлари томонидан ўтказилади. Унда янги ишга кираётган ишчини мазкур корхонанинг ички тартиб–қоидалари, ишлаб чиқари ш жараёнларининг ўзига хос зарарли хусусиятлари, хавфсизлик техникаси меъёрларини бажариш мажбуриятлари, шахсий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш ва бахтсиз ҳодиса рўй берганда биринчи ёрдам кўрсатиш усуллари билан таништирилади. Иш жойида йўриқлантирув цех бошлиғи ёки навбатчи бошлиқ иштирокида уста ёки бригада сардори томонидан ўтказилади. Бунда ишчи бажарадиган вазифаси ва иш жойида хавсизлик техникаси йўриғи билан танишади. Йўриқлантирувдан ўтган ишчи 10 кун давоми да тажрибали ишчи назоратида иш ўрганади. Касбий билими комиссия томонидан қониқарли деб баҳоланган ишчи мустақил ишлашга рухсат берилади. Ўтказилган барча йўриқлантирув махсус журнал га ва ишчининг шахсий варақасига ёзиб қўйилади ва у хавф с излик бўйича махсус ходимда сақланади. Иш жойидаги йўриқлантирув ҳар уч ойда қайта ўтказилиб турилади. Такрор ла на диган йўриқлантирув меҳнат муҳофазаси бўйича билимларни текшириш мақсадида алоҳида бир кишига ёки бир касбдаги

ишчилар гуруҳига иш жойида йўриқлантирувнинг дастури асосида хавфсизлик қоидалари ва йўриқномалари мазмунини ўзлаштиришга қаратилади. Норежавий йўриқлантирув меҳнат муҳофазасининг қоидалари, технологик жараёнлар, жиҳозлар, мосламалар, асбоблар ўзгарган тақдирда ва меҳнат хавфсизлиги қоидаларини ишчилар томонидан бузилганлиги қайд қилинган тақдирда ўтказилади. Бу ҳақда журналларга ёзиб борилади, ушбу йўриқлантирув иш жойидаги йўриқлантирув ҳажмида олиб борилади. Жорий йўриқлантирув - ўта хавфли ишларда ишлайдиган ишчилар хавфсиз ишлаш усуллари бўйича махсус ўқитилади. Бундай ишларга босим остида ишлайдиган идиш ва аппаратлар, компрессорлар, электр ускуналарда ишлайдиган лифтлар, электр транспортини ҳайдаш, газ ва электр пайванд ишлари киради. Ушбу ишларга ишчиларни қўйишдан олдин уларни билими синаб кўрилади ва уларга ёзма равишда фармойиш- рухсатномаси (наряд- допуск) берилади. Унда ишни бошлаш ва тугатиш вақти, ишни бошлашдан олдин тайёргарлик кўриш тадбирлари ёзиб қўйилган бўлади. Ёзма рухсатномалар бош муҳандис, бош механик ва бош энергетик томонидан берилади. Бундай ходимлар хав ф сизлик техникаси бўйича аттестациядан ўтган бўлади, хавфли ишлар бўйича жавобгар ҳисобланишади ва корхона бошлиғи томонидан тайинланади. Корхоналарда меҳнатни муҳофаза қилиш масалалари бўйича ўқитиш ва тарғибот қилиш мақсадида хавфси з лик техникаси хоналари ташкил этилади. Унда хавфсизлик техникасига оид қўлланмалар, кўргазмали қуроллар, махсус адабиётлар, слайдлар, плакатлар ва замонавий ша х сий ҳимоя воситалари бўлиши зарур. Бундай хоналардан умумий йўриқлантирув ўтказиш мақсадларида фойдаланилади.

Адабиётлар рўйхати. 1.Пчелинцев В. А. и др. Охрана труда в строительстве: Учеб. для строит. Вузов и фак. – М.: Высш. Шк., 1991. – 272 с.: ил. 2.Охрана труда в строительства. Инженерные решения: Справочник/В. И. Русин, Г. Г. Орлов, Н. М. Неделько и др. – К.: Будивельник, 1990. –208с. 3.Охрана труда в строительства. Учебник для техникумов. Изд. 2-е, перераб. и доп. М., Стройиздат, 1975, 263с. 4.Йўлдошев О.Р., Рахимов О.Р., Хўжақулов Р.Т., Ҳасанова О.Т., “Меҳнатни муҳофаза қилиш”, Тошкент-2005. 5.Х.Раҳимова, А.Аъзамов, Т.Турсунов. Меҳнатни муҳофаза қилиш.Т. – “Ўзбекистон” -2003. 6.G ΄ .Yo.Yormatov, O.R.Yuldoshev, A.L.Xamrayeva. Hayot faoliyati xavfsizligi (Darslik), Toshkent, «Adolat», 2009. 7.Ў.Йулдошев, У.Усмонов, О.Қудратов. Меҳнатни муҳофаза қилиш (Ўқув қўлланма), Т. “Меҳнат”, 2001. 8. Л.Г.Дикман . «Организация, планирования и управление с троительным производством» Москва, Высшая школа, 1998 г. 480 стр . 9. Т.М.Махматкулов, Г.Ш.Шомирзаев, А.Райимкулов. «Ҳаётий фаолият хавфсизлиги» фанидан маърузалар матни. ТАТУ Самарқанд филиали. Самарқанд-2007.

O'xshashlar

Меҳнат муҳофазасининг ташкилий асослари

Хавфсиз ишлашга ургатиш. Мехнат мухофазаси ишларини ташкил килиш

Қурилишда меҳнат муҳофазасининг умумий масалалари

Ёнғиннинг олдини олиш ва ёнғиндан ҳимояланиш тизимлари

Ҳаёт фаолияти хавфсизлигининг ҳуқуқий ва ташкилий асослари