Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi fanining mazmuni, ahamiyati va tarixi - Valeologiya - Referatlar

Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi fanining mazmuni, ahamiyati va tarixi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

43.5 KB

Ko'chirib olish

Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi fanining mazmuni, ahamiyati va tarixi Reja: 1. Yosh fiziologiyasi predmeti. 2. Maktab gigienasi predmeti va ahamiyati. 3. Yosh fiziologiyasi va gigienasi fanining boshqa fanlar bilan aloqasi va qisqacha tarixi. 4. 2000yil - sog’lom avlod yili. 5. sog’lom avlod uchun dastur.

Yosh fiziologiyasi va gigienasifani talabalarga -bo’lajak muallimlarga 1) rivojlanayotgan organizmning usuli 2)rivojlanayotgan bolalarning yosh xususiyatlari. 3)ularning tashqi muhim bilan o’zaro bog’liqligi. 4)bolalarda uchraydigan turli kasalliklar va ularni oldini olish yo’llarini o’rgatishda katta ahamiyatga ega. Fiziologiya -biologiyaning 1tarmog’i bo’lib, organlar,organlar sistemasi va funktsiyalarini xamda hayot jarayonlarini o’rganadi. Yosh fiziologiyasi fani – odam anatomiyasi va fiziologiyasi fanining 1tarmog’i bo’lib, yosh organizmning katta odam organizmdan tubdan farq qilinishi ko’rsatiladi. Demak bola organizmi faqat katta odamning holini emas, balki xanomi, fiziologik xususiyatlari va tashqi muhidga moslanishi bilan farq qiladi. Yosh fizilolgiyasi fani-turli yoshdagi bolalar va o’smirlarning organizmida kechadigan o’sish va rivojlanish jarayonlarni, organlarini,to’qimalari va mizimlarini o’ziga xos yosh xususiyatlarini o’rganadi. Yosh fiziologiyasi o’rganadigan asosiy obekt bolalardir. Gigiena-odamni o’gab turgan tashqi muhidni sog’lomlashtirish yo’llarini o’rganadi. Gigiyena fani: 1) Maktab gigiyenasi,2) kommunal gigiyena,3) ovqatlanish gigiyenasi, 4)mexnat gigiyenasi va gigiyenaga oid boshqa fanlarni o’z ichiga oladi. Maktab gigiyenasi bolalar va o’smirlar organizmi bilan tashqi muhit o’rtasidagi qonuniyatlarni o’rganadi. Ularni to’g’ri o’sib rivojlanishi uchun zarur gigiyena asoslarini isdhlab chiqadi . Maktab gigiyenasining asosiy maqsadi-bola aqliy mexnat qobilyatning funksional imkoniyatlari ortib borishi, turli sharoitga moslashishi, charchash va o’ta charchash, asab va boshqa turli kasalliklarning 0oldini olish uchun chora tadbirlar ishlab chiqishdan iborat. Shuningdek bolalar muassalarida-sanitariya –gigiyena

xolatini yaxshilash, ta’lim tarbiya jarayoning giginik asoslari, maktablarni to’g’ri ko’rish va obodonlashtirish va shunday boshqa masalalar bilan shug’illanadi . Sanitariya- odam salomatligini taminlaydigan gigiyena talablarini xayotga tadbiq etadi. Sanitariya so’zi gigiyenik malumotlarini amaliyotda tadbiq qilish ma’nosini bildiradi. Giogiyena fanida tibbiy ekisperiment usuli asosiy usul bo’lib , u organizmga tashqi muhitning har tomonlama tasirini o’rganadi. Tabbiy gigiyenik eksperiment usullarida bola uchun tabbiy yashash sharoitda: (dars soatlari, jismoniy mashqlar va boshqalar ) organizmbilan tashqi muhit o’rtasidagi o’zaro bog’liq, tabbiy omillarning bola organizmiga tasirini kuzatib shu yoshdagi bolalarga, uning antomo- fiziologik imkoniyatlariga qarab tegishli normalar belgilanadi. Yosh fiziologiyasi va gigiesi bir qancha fanlar: tibiyot, pedagokika, asixologiya fanlari bilan chambar- chas bog’lik. Tibiyotning ko’p soxalari yosh fiziologiyasidan foydalanadi(pediatriya,o’smirlar gigienasi, yosh psihologiyasi).Yosh fiziologiyasi va gigienasi pedagogika va uning barcha soxalari uchun iilmi- tabiiy asosdir. Pedagok bilib olishi kerak bo’lgan birinchi narsa bu bola tanasining tuzilishi va xayoti, bola tanasining anatomiyasi va fiziologiyasi va uning rivojlanishidir. Bu siz yaxshi pedagok bo’lish bolani to’g’ri tarbiyalash mumkin emas. Bolaning jismoniy va aqliy qobiliyatlarini uning nimalarga qodir ekanligini bilmasdan turib yoshga aloqador xususiyatlarini nazarga olmasdan turib, ta’lim-tarbiya ishlarini to’g’ri yo’lga qo’yish mumkin emas. Bolalarni to’g’ri o’stirib tarbiyalash mamlakatni yuksaltirish va taraqqiy ettirish garovidir. O’zbekistonda yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanning qisqacha rivojlanish tarixi.

Yosh fiziologiyasini o’rganar ekanmiz tibbiyot faniga xissa qo’shgan vatandoshlarimizni esga olamiz . X asrning ikkinchi yarmida abu bakr ibn axovay buxoriy xidoyat (yani tibbiyot o’rganuvchilarga qo’llanma) kitobida odam va bolalarda uchraydigan ko’pgina kasalliklar va ularni davolashda qilinadigan dorilar haqida ma’lumot berilgan. O’sha davrda Abu Mansur Buxoriy “Oddiy dorilar haqida katta to’plam”, Abu Saxn Masix Jurjoniyning 100 bobli al-kimyo kitobida tibbiyotni o’rganmishda keng darslik sinflar qo’llanmasi chop etgan . Ensiklopedist olim Abu Rayxon Beruniyning “saydana” kitobida o’simlik va xayvon maxsulotlaridan va minerial moddalardan tayyorlanadigan 1000 dan ortiq dorilar haqida malumot berilgan. Abu Ali Ibn Sino - jaxon ilmiy taffakkuri rivojiga katta xissa qo’shgan , katta ilmiy meros qoldirgan. U sharq mutaffakkirining asarlarini chuqur o’rganish bilan birga qadimgi yunon- tibbiy, ilmiy va falsafiy merosini” Aristotel, Evklit Ptolomey Galen, Gipokrat, pifagor asarlarini qunt bilan o’rgandi. Ibn Sinoning “kitob al qonun- Fittibb”(tip qonunlari) kitobi 5 ta katta kitobdan iborat bo’lib, 1956-1962 yillarda rus va o’zbek tilida nashr etilgan. Bu kitoblarda odam anatomiyasi, fiziologiyasi, gigiyenasi, ichki kasalliklar, jaroxlikdorishunoslik, yuqumli kasalliklarga taaluqli bilimlar bayon etilgan. Bu kitob 600yil davomida butun jaxondagi shifokorlar uchun asosiy qo’llanma bo’lib keldi. U 36 marta qayta nashr etilgan. Ibn Sino turli yuqumli kasalliklarning kelib chiqishiga, ifloslangan suv va havoning roli katta ekanligini uqtirib, suvni qaynatib yoki filtirlab ichishni tavsiya etgan. U havo, suv orqali kasallik tarqatuvchi mayda mikroblar haqida Pasterdan 800 yil oldin o’z fikrini bildirgan. U kasalliklarni oldini olishda tashqi muhitni muxofaza

qilish shaxsiy va ijtimoiy gigiyena qoidalariga amal qilish haqidagi fikirni bundan 1000 yil oldin aytgan edi . XII asrdagi yashab ijod qilgan Ismoil Jurjoniy Najibbuddin Samarqandiy XVI- asirda”Sulton Ali tabib Xurosat tibbiyot fiziologiyasiga xissa qo’shgan. Hozirgi davrdagi tibbiyot fiziologiyasida taniqli olimlar. Misol: Akademik Yunusov A.Y- fiziologiya fanlari rivojlanishiga xissa qo’shgan, Akademik Yunusovning-yosh fiziologiyasi o’rganish soxasidagi ishlari katta. Nizomiy nomli Toshkent Davlat pedagokika universitetida va pedagokik ilmiy tekshirish instutida ishlab chiqmoqda. Professor: Sharipova, maxmudov, Tursunov, Axmerdov, Xojimatov , mirza karimova va ularning shogirdlari yosh fiziologiyasi fani rivojlanishi uchun o’z xissalarini qo’shib kelmoqdalar. O’zbekistonda mustaqillikga erishgandan so’ng, asosiy maqsad sog’lom avlodni tarbiyalashni belgilab oldi. 2000 yil “soglom avlod yili” deb elon qilinishi mamlakatimizda olib borilayotgan oliy janob ishlarning davomi deb xisoblanadi. Mustaqil O’zbekiston oldida turgan asosiy masalalardan biri bu ta’lim tarbiya tizmidan tubdan o’zgarib, hozirgi zamon talabi darajasiga ko’tarishdir. Mamlakatimizni birinchi ordeni “sog’lom avlod uchun” bo’lib. U 4-marta 1999 yilda qabul qilingan. 1993 yil 29-aprelda “ sog’lom avlod uchun” jamg’armasi tuzildi. 1993 yil 3-dekabrda VAZIRLAR MAXKAMASINING 589 QARORI BILAN O’SIB KELAYOTGAN AVLODNI SOG’LOMLASHTIRISH CHORA TADBIRLARINI haqida kompleks dastur qabul qilindi. Budasturning asosiy yo’nalishlari quyidagilardan iborat: 1. Har bir xalq ta’limi xodimi tibbiy va gigiyenik bilimlarga ega bo’lishi.

2. Har bir xalq maorifi xodimi ta’lim tarbiyaning gigiyenik normalarini bilishlari. 3. Sog’lom turmush tarzini shakllantirish. 4. Yosh avlodga gigiyenik tarbiya berish. 5. “Sog’lom avlod uchun” dasturini keng targ’ib qilish.

Adabiyotlar : 1. Sodiqov K.S. “O`quvchilar fiziologiyasi va gigiyenasi” T. O`qituvchi 1992 yil. 2. Galperin S.N. “Bolalarning fiziologik hususiyatlari” M. Prosveshenie. 3. Temkin B.N. “Maktab gigiyenasi” T. O`qituvchi 1972 yil. 4. Sharipova D.J., Vohidova R.G. “O`quvchular toliqishini oldini olish” T. Medisina 1986 yil. 5. Matyushonok I.T. “Boshlang`ich maktab o`quvchilarining anatomiya – fiziologiya va gigienasi” T.O`qituvchi 1972 yil. 6. Qodirov U.Z. “Odam fiziologiyasi” Abu Ali Ibn Sino nomidagi Tibbiyot nashriyoti T. 1996 yil. 7. Aminov B., Tilavov T. “Odam va uning salomatligi” T. O`qituvchi 1993 yil. 8. Turaqulov Yo. X. “Hozigi zamon biologiyasi va irsiyat masalalari” T. Fan 1969 yil. 9. Sharipova D.J., Semyonova L. “O`quvchilarga gigiyenik ta`lim va tarbiya berish” T. O`qituvchi 1983 yil. 10. Majidov V.M. “Yuqumli kasalliklar” T. Ibn Sino nashriyoti 1993 yil. 11. Mahmudov I., Alimov B., Qurbonov Sh. “O`smirlar fiziologiyasi va gigiyenasi” T. O`qituvchi 1984 yil. 12. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Yosh fizioligiyasi va gigiyenasi fanining maqsadi, vazifasi, ahamiyati va rivojlanish tarixi

Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining predmeti va vazifalari. O`sish va rivojlanishining umumiy qonuniyatlari. Irsiyat va muhit

Xujayra fiziologiyasi

Tayanch-harakat tizimining fiziologiyasi, yosh hususiyatlari va gigienasi

Gistologiya va embriologiyaning rivojlanish tarixi