Shikastlanish (Jarohatlanish) Antiseptika. Aseptika. Shikastlanish, jarohatlanish. - Valeologiya - Referatlar

Shikastlanish (Jarohatlanish) Antiseptika. Aseptika. Shikastlanish, jarohatlanish.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

50.5 KB

Ko'chirib olish

Shikastlanish (Jarohatlanish) A ntiseptika . A septika . S hikastlanish, jarohatlanish. Reja: 1.Antiseptika. 2.Aseptika. 3.Shikastlanish, jarohatlanish haqida tushuncha. 4.Shikastlanish (jarohatlanish) turlar: a) Yopiq shikastlanish. b) Ochiq shikastlanish.

Antiseptika - jarohatga tushgan mikroblarga qarshi kurashishdir. Antiseptikaning mexanik, fizik, kimyoviy va biologik usullari bo`ladi: 1. Mexanik usul - jarohatning atrofi toza suv bilan yuviladi, uning nobud bo`lgan to‘qimalari kesib olib tashlanadi; 2. Kimyoviy usul - jarohat yod, spirt, lyugol, vodorod peroksidi, margansovka, furatsilin, rivanol kabi dezinfeksiyalovchi kimyoviy moddalar bilan yuviladi, ular jarohat atrofiga surtiladi; 3. Fizik usul - ultrabinafsha, kvarts va boshqa nurlar bilan jarohat maydoniga ta’sir qilinadi; 4. Biologik usul - antibiotiklar, antitelasi bor zardoblar jarohatga sepiladi. Aseptika – barcha tibbiy muolajalarda qo‘llaniladigan tibbiy asboblar va buyumlar, ya`ni skalpel, qaychi, shprits, igna, xalat, maska, qo‘lqop, choyshab, bint va boshqa asbob, buyum hamda jihozlarni mikroorganizmlardan zararsizlantirshdir. Aseptika uch usulda amalga oshiriladi: 1. Mexanik usul - qoqish, changini artish, yuvish yordamida zararsizlantirsh; 2. Fizik usul - qaynatish, bug‘lash, ultrabinafsha, kvarts nurlari ta`sirida zararsizlantirsh; 3. Kimyoviy usul – 70-90є lik etil spirti, sulema, lizol va boshqa dezinfeksiyalovchi kimyoviy moddalar bilan yuvish, ular ichiga ma`lum vaqtga botirib qo`yish yordamida zararsizlantirsh. Shikastlanish (jarohatlanish). Tashqi zarba ta’sirida odam tanasi to‘qimalarining butunligi va ish faoliyati buzilishidir. Sabablari. 1. Mexanik sabablar : avtotransport hodisalari, yiqilish, urilish, chopilish, tirnalish, o`q tegish, sanchilish, kesilish. 2. Fizik sabablar : kuyish, sovuq urish, elektr tokidan shikastlanish, nurlar ta`siri. 3. Kimyoviy sabablar : kislota, ishqorlar ta`siri. Shikastlanish turlari. Shikastlanish 2 turda bo`ladi:

a) Yopiq shikastlanish. b) Ochiq shikastlanish. Yopiq shikastlanishlar – teri butunligi buzilmagan holda, uning ostidagi to`qima va a`zolarning zararlanishi tushuniladi. Yopiq shikastlanishlarni quyidagi turlari farqlanadi: 1.Lat yeyish. 2.Pay va muskullarning cho‘zilishi. 3.Uzoq vaqt bosilish sindromi. 4.Bosh miya chayqalishi. Lat yeyishda teri butunligi buzilmagan holda to‘qima va a’zolar shikastlanadi. Urilganda, yiqilganda qon va limfa tomirlari yoriladi, to‘qimalarga qon quyilib, gemotoma (shish) hosil bo‘ladi. Belgilari. Lat yegan joy shishadi, og‘riydi, faoliyati buziladi, ko‘k rangli qontalash dog‘ hosil bo‘ladi. Pay va muskullarning cho‘zilishi. Sport mashg‘ulotlari, transport hodisalari, to‘satdan yiqilganda, og‘ir yuk ko‘targanda pay va muskullar cho‘zilishi mumkin. Belgilari. Shikastlangan sohada kuchli og‘riq, shish, harakatning susayishi, bo‘g‘im sohasiga qon quyilishi (gemartroz), shu soha shaklining o‘zgarishi (deformatsiya) kuzatiladi. Lat yeyish, pay va muskullarni cho‘zilishida tibbiy yordam. 1.Shikastlangan joyga sovuq suvda namlangan sochiq, yoki ro‘mol, muzli xaltacha qo‘yiladi. 2.10-20 minutdan so‘ng, ularni olib, qisuvchi bog‘lam qo‘yiladi. 3.Og‘riq qoldiruvchi dorilar: analgin, baralgin, demidrol ichiriladi, yoki muskul orasiga in`yeksiya qilinadi. 4.Travmatologiya yoki jarrohlik bo‘limiga yuboriladi. Uzoq vaqt bosilish sindromi. Ayrim tana qismlarining uzoq vaqt davomida og`ir yuk ostida bosilib turishi, siqilishi natijasida, yumshoq to`qimalarning yopiq shikastlanishiga xos belgilar paydo bo`ladi. Bu bosilish yoki ezilish sindromi , deb ataladi. Bunda teri osti yog` to`qimasi, muskullar, tomirlar, nerv tolalari

zararlanadi. Uzoq vaqt bosilish natijasida muskullar, yumshoq to`qimalarning qon bilan ta`minlanishi buziladi. Natijada bu to`qimalar nekrozga uchraydi. Nekrozga uchragan, ya`ni chirigan to`qimalar o`zidan zaharli modda (toksin) ajratadi va toksin qonga so`rilib organizmni zaharlaydi. Bunga travmatik toksikoz deyiladi. Belgilari. Bosgan jismning og‘irligiga, bosilgan joyining hayotiy muhimligiga ko‘ra bemorning ahvoli yengil, o‘rtacha yoki og`ir bo‘lishi mumkin. Shu soha terisi avval oqaradi, so‘ngra qizg‘ish-ko‘kimtir rangga kiradi. Bir necha soatdan keyin bu joyning terisida ichi suyuqlikka to`lgan pufakchalar hosil bo`ladi. Shikastlangan qo`l-oyoqda shish paydo bo`ladi, harakat buziladi. Bosilishning og`ir turida bemorning umumiy ahvoli og`ir bo`ladi, ya`ni tana harorati 39-40є gacha ko‘tariladi, nafas olish, yurak-tomir, buyrak faoliyati buziladi. Ko`krak qafasi og`ir yuk ostida qolib ezilishi natijasida travmatik asfiksiya (bo`g`ilish) sodir bo`ladi. Bunda nafas olish og`irlashadi, yuz, bo`yin, ko`krak qafasi sohasidagi teri to`q ko`kish rangga kiradi. Ko`z sohasiga qon quyiladi, yuz sohasida shish paydo bo`ladi, yurak yetishmovchiligi paydo bo`ladi, bemor hushini yo`qotishi mumkin. Tibbiy yordam. - bemorning oyog`i yoki qo`li og`ir yuk tagida qolgan bo`lsa, yukdan halos qilishdan oldin, shu joydayoq bosilgan oyoq yoki qo`lga rezina jgut qo`yiladi; - so`ngra, bosilib turgan qo`l yoki oyoqni yukdan halos qilinadi; - qisib turgan kiyimlar, belbog`, ro`mol, tugma bo`shatiladi; - bosilgan soha elastik bint bilan bog`lanadi; - iloji bo`lsa, bemorga kislorod hidlatiladi; - suyak singan bo`lsa, qo`l-oyoqning shu sohasiga shina qo`yiladi; - og`riq qoldiruvchi dorilar: analgin (baralgin)-1-2 ml, demidrol -1 ml, novokain -3 ml muskul orasiga yuboriladi; - kofein, kordiamin, kamfora (bittasini) 1-2 ml teri ostiga; - shokka qarshi choralar ko`riladi (shok mavzusiga qaralsin); - bemorga ko`p suyuqlik ichiriladi;

- suyak singan bo`lsa, sekinlik bilan singan suyakning ikki tomoniga shina (taxta, kardon) qo`yib bog`lanadi; - birinchi tibbiy yordam ko`rsatish jarayonida tez yordam chaqirilib travmatologiya shifoxonasiga yuboriladi. Bosh miya chayqalishi. Sabablari. Yiqilish, urilish, transport hodisasi natijasida bosh miya chayqalishi mumkin. Belgilari. Miya chayqalishining yengil, o`rtacha va og`ir darajalari bo`ladi. Yengil darajasida odam bir necha minut davomida hushini yo`qotadi. Hushiga kelgach boshi og‘riydi, boshi aylanadi, darmonsizlanadi, ko`ngli ayniydi. O`rtacha darajada hushini yo`qotishi bir necha soatgacha bo`lishi mumkin. Hushiga kelgach xotirasining yo`qolishi (amneziya) kuzatiladi. U bo`lgan hodisani eslamaydi.Qayt qiladi, boshi og‘riydi, boshi aylanadi, yurak va tomir urishi sekinlashgan bo`ladi. Nafas olishi sekin, yuzaki, lablari ko`kargan, ranggi oqargan bo`ladi. Og`ir darajada bemor komatoz holatga tushadi.Ahvoli og`ir bo`ladi, hushini yo`qotishi bir necha soatdan, bir necha kungacha davom etishi mumkin. Ko`z qorachig`i kengaygan bo`lib, u yorug`da torayish, qorong`ida kengayish xususiyatini yo`qotadi . Yurak va t omir urishi kuchsiz, sekinlashgan, nafas yuzaki bo`ladi, reflekslar yo`qoladi, siydigi ni va axlatini tuta olmaydi. Miya chayqalishidan keyin ancha vaqtgacha bemorning boshi og`riydi, boshi aylanadi, u tik turganida muvozanatini yaxshi saqlay olmaydi, jahldor bo`lib qoladi. Bemor xotirasini uzoq vaqt (oy, yil) yo`qotishi mumkin. Tibbiy yordam. 1 . Bemorning boshini balandroq qilib yotqiziladi. 2.Yurak-tomir faoliyatini yaxshilovchi dorilar:kofein, kordiamin, kamfora (bittasi) 1-2 ml teri ostiga. 3.Hushiga kelishi uchu n ozroq nashatir spirtini paxta (bint) ga tomizib hidlatiladi. 4.Og‘riq qoldiruvchi dorilar: analgin (baralgin)-1-2 ml, demidrol-1 ml, novokain-3 ml muskul orasiga yuboriladi.

5.Birinchi yordam ko`rsatish jarayonida tez yordam chaqiriladi; 6.Miya chayqalishining har qanday darajasida ham bemor shifoxonaning reanimatsiya yoki neyroxirurgiya bo`limiga yotqiziladi. Yengil darajasida 10 kun, o`rta og`ir darajasida 20 kun, og`ir darajasida esa 30 kungacha o`rnidan turmay yotishi kerak. Ochiq shikastlanish yoki jarohatlanish. Teri yoki shilliq pardalar butunligi buzilib, tashqariga qon ketishiga jarohatlanish deyiladi. Sababi. Kesilish, shilinish, qirilish, sanchilish, chopilish, kuyish, tishlanish, o‘q tegish kabilar. Jarohat- aseptik (infeksiya tushmagan) va septik (infeksiya tushgan) bo`lishi mumkin. Belgilari.Jarohatdan qon oqishi, shu sohada og‘riq va shish paydo bo‘lishi, harakat faoliyatining buzilishi kuzatiladi. Tibbiy yordam. 1 . Qon ketishini to‘xtatish. Buning uchun: a) agar jarohat bosh, yuz, tana, sohalarida bo‘lsa, qon oqayotgan tomir barmoq bilan bosib turiladi (bosishdan oldin barmoqqa sport surtiladi); b) barmoq ustidan shu joyga sovuq suvda namlangan sochiq yoki muzli xaltacha qo‘yiladi; c) agar qon qo‘l-oyoqdan oqayotgan bo‘lsa, tirsak, tizza bo‘g‘imlarini bukish, barmoq bilan qon tomirini bosish, jgut bog‘lash yo‘llari bilan qon oqishini to‘xtatiladi. 2.Qon oqishi to‘xtagach jarohat qo‘l tekkizilmasdan,l toza sovuq suv bilan, so‘ngra margansovka, rivanol, furatsilin eritmalarining birontasi bilan yuviladi. 3.Jarohat atrofiga yod surtiladi. 4.Toza (steril) bog‘lam qo‘yiladi. 5.Suyak singan yoki chiqqan bo‘lsa, immobilizatsiya qilinadi (taxtakach qo‘yib bog‘lanadi). 6.Birinchi tibbiy yordam ko`rsatish jarayonida tez yordam chaqirilib, bemor travmatologiya shifo х onasiga yuboriladi. Shifoxonada bemorga mutaxassis

shifokor ko‘rsatmasiga asosan qoqsholga qarshi zardob yuboriladi. Qoida asosida davolash tadbirlari o‘tkaziladi. Asosiy adabiyotlar: 1. Bemorlarni uyda va shifoxonada parvarish qilish. F.G`. Nazirov. Toshkent- 2003. 2. Odam anatomiyasi. E.Qodirov. Toshkent-2003. 3. Anatomiya. A.S.Gusev. Moskva-1970. 4. Hamshiralik ishi asoslari. Q.Inomov. Toshkent-2007. 5. Xirurgiya. A.J.Hamrayev. Toshkent-2002. 6. Xirurgiya va reanimatsiya asoslari. A.J. Hamrayev. Toshkent-2002. 7. Bolalar kasalliklari. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 8. Sog`lom va kasal bola parvarishi. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 9. Klinikagacha bo`lgan xirurgiya. R.M.Axmedov. Toshkent-2001. 10. Инфекционные болезни. К.В. Бунин. Москва-1980. 11. Первая медицинская помощь в чрезвычайных ситуациях. Э.Икрамов 44 Тошкент – 2003. 12. Курс гражданской защиты. В.Ф.Зубков Тошкент-2004

O'xshashlar

Aseptika va antiseptika qon oqishi va qon yo‘qotish

KUYISH, SOVUQ URISHI, ELEKTR TOKIDAN SHIKASTLANISH, SUVGA CHO`KISH.

KAMQONLIK. GEMORRAGIK DIATEZLAR.

Bolalar salomatligi xolati va uni himoyalash

Shikastlanishlar yumshoq to‘qima shikastlanishi va BTYO bosh miya shikastlanishi va unda BTYO