Учқундан ўт олдириш свечалари ўт олдириш тизими

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

186.5 KB

Ko'chirib olish

Учқундан ўт олдириш свечалари ўт олдириш тизими Режа: 1. Учқундан ўт олдириш свечалари 2. Юқори кучланишли магнетонинг ишлаш принципи 3. Бир учкунли магнето 4. Ўт олдиришни илгарилатиш муфтаси бор икки учқунли магнето 5. Магнетони ишга тушириш двигателига ўрнатиш

1. Учқундан ўт олдириш свечалари Учқундан ўт олдириш свечалари юқори кучланиш токини учқун чиқарадиган разряд токига айлантириб беради. Учқундан ўт олдириш свечасига қуйидаги талаблар қўйилади. Двигатель цилиндридан газ чиқиб кетмаслиги учун свеча жуда герметик бўлиши лозим, акс ҳолда бу қувватнинг исроф бўлиши ва изоляторнинг қизиб кетишига олиб келади. У юқори электрик ва механикавий мустаҳкам бўлиши (газ босими цилиндрда 4- кгк  см га чиқиши мумкин), шунингдек двигател ишлаётганда муқаррар кескин ва қисман бўладиган температуравий тебранишга бардош бера оладиган бўлиши лозим. Бу талаблар қуйидаги шароитларда синаш жараёнида текширилади: свеча электродлар атрофида ҳаво босими 8-9 кгк  см.кв бўлганда узлуксиз учқунланиши, ҳаво босимининг фарқи 10 кгк  см.кв бўлганда герметик бўлиши, свеча изолятори эса 20-22 кв электрик мустаҳкамликка эга бўлиши лозим. Қисмларга ажратилмайдиган электр свеча (27-расм, а) учлик 9, стержен 10, бош электрод 12, сопол изолятор 7, корпус 4, ён электрод 1, иссиқлик узатувчи ҳалка 3, зичлаш ҳалқаси 5 ва корпус қистирмаси 2 дан тузилган. Стержен легирланган пўлатдан ясалган бош электродга пайвандланган. Бош электродлар анча пишиқ (пўлат Х25Т ёки Х18М9Т). Изолятор оқ глазур билан қопланган бўлиб, унинг пастки қисми иссиқлик конуси деб аталади. Корпусда свеча тушадиган олти ёқлик ва свечани двигател блокига бураб киргизиш учун резьба бор. Ён электрод ясси бўлиб, унинг юзасидаги куюнди йўқ бўлиб кетади. Герметикликни таъминлаш учун свечанинг юқорисига талькдан ясалган зичлама 6 қўйилган. Корпус ва изолятор орасига зичлаш ҳалқаси 5 ва иссиқлик узатувчи ҳалқа 3 қўйилади. Свеча нормал ишлаши учун иссиқлик конусининг температураси 400- 700  С бўлиши лозим. Бу свечанинг ўз-ўзидан тозаланиш температураси деб

аталади. 400  С дан паст температурада свеча электродлари двигателнинг поршенли механизмини мойлаганда тушиб, чала ёнган куюнди билан қопланади. Температура 700  С дан юқори бўлса, иш аралашмаси қаттиқ қизиган изоляторга тегиши натижасида олдиндан ўз-ўзидан алангаланиши мумкин (“қиздириб” ўт олдириш). Иссиқлик конусининг температураси олиб келувчи иссиқлик миқдори келтирувчи иссиқлик миқдорига тенг бўлган ҳолларда нормал ҳисобланади. Калта иссиқлик конусига эга бўлган свечалар иссиқликни тезроқ олиб кетади ва улар совуқ свечалар деб аталади (31-расм, в). Узун иссиқлик конусига эга бўлган свечалар иссиқликни секин олиб кетади, булар иссиқлик свечалар деб аталади (27-расм, г). Агар совуқ свечани тирсакли валнинг айланиши секин бўлган кам қувватли двигателга ўрнатилса, унда унинг электродлари куюнди билан тез қопланади, иссиқ свечани катта қувватли двигателга ўрнатиш аралашмасининг ўз-ўзидан алангаланишига ва тескари зарбга олиб келади. Шунинг учун ҳар бир типдаги двигателда унинг иссиқлик режимига тўғри келадиган учқундан ўт олдириш свечасидан фойдаланилади. Трактор ва қишлоқ хўжалик машиналарининг ишга тушириш двигателларида совуқ свечалар ишлатилади. Учқундан ўт олдириш свечаларининг иссиқлик характеристикаси қизиш сони билан ифодаланади. Бу сон синалувчи свечада қиздириб ўт олдириш ҳосил бўлгандан кейинги вақтда (секунда) мос келиши керак. Синаш махсус двигателда ва муайян режимда ўтказилади. Иссиқ свечалар учун қизиш сони 100-260 бирликка, совуқ свечалар учун 280-500 бирликка тенг. Қизиш сонлари орасидаги чегара 20 бирликка тенг. Шундай қилиб, қизиш сони иссиқликни ўт олдириш свечасининг иссиқлик конусидан қанчалик тез олиб кетилишини кўрсатади. Свеча корпусининг цилиндр қисмига маркаси қўйи-ладиган. Масалан, А11У марка (ПД-10 М ишга тушириш двигателининг свечаси) қуйидагиларни билдиради: А-резьбасининг қадами 1,25 мм бўлганда корпус резьбали қисмининг диаметри 14 мм; 11-иссиқлик конусининг миллиметрда

жисмларга ажралмайдиган герметик СН307 экранлаш тирилган свечаси: 1-ён электрод; 2-зич лаш =истирмаси; 3-ка лит тушадиган олти ё=лик; 4-экран; 5-бо сиб турувчи резистор; ,8-сопол втулкалар; 7-ытказгич; 9-резина втулка; 10-гайка; 11-ифодаланган узунлиги (совуқ свеча); У-уралит, сопол қотишма, бундан изолятортайёрланади (75% алюминий оксиди). А15БС марка (ЗИЛ-130 автомобили двигателининг свечаси) қуйидагича таъбирланади; 15-иссиқлик конусининг узунлиги (иссиқ свеча); Б-боркорунд (барий оксиди қўшилган 95% гача алюминий оксиди); С-герметик шиша материал. Бундай свечада бош электрод шиша масса (герметик ток ўтказувчи) қатлами билан бириккан икки қисмдан иборат. Б ҳарфи ўрнига К ҳарфи бўлиши мумкин. Бу изолятор кристалл корунддан (98% гача алюминий оксиди) тайёрланганини билдиради. Ўт олдириш экранлаштирилган автомобилларда қисмларга ажратилмайдиган герметик экранлаштирилган ўт олдириш свечаси ишлатилади. 32-расмда СН307 свечаси кўрсатилган. Санаб ўтилган қисмлардан ташқари, у втулка 12 ва гайка 10 ёрдамида экранлаштирувчи тўқима 11 билан бириккан экран 4 га эга. Экран ичига жойлашган ўтказгич 7 пружина ва босиб турувчи резистор орқали марказий электрод билан бириккан. Сопол втулкалар 6 ва 8 экранни ўтказгичдан изоляциялайди. Ҳар сменада свечанинг маҳкамлан ганлиги ва уларга уланган симлар текши рилади, свеча кир ва намдан тозалана ди. Нам ёки кирнинг изоляторга йиғилиб қолиши токнинг массага сизишига сабаб бўлиши мумкин. 2-техникавий хизмат кўрсатишда свечани бураб олиб ундаги куюнди тозаланади ва электродлар орасидаги тирқиш

текширилади. Куюнди яхши кетиши учун свечани пастки кисмини керосин билан хўллаш, электродларни эса металл қиргичлар билан тозалаш керак. Электродлар орасидаги тирқишни зарур бўлса, ён электродни букиб ўзгартириш мумкин. Свечани фақат шу ишга мўлжалланган торецли калит билан бураб киргизиш ва бураб чиқариш лозим. Свеча бураб киргизилаётанда унинг корпуси остига қистирма қўйиш керак, акс ҳолда свеча куйиши мумкин. Қўл билан етиш қийин бўлган уяга (автомобил двигателларида) свечани бураб киритишда калит тешигига қўйилган свечани хеч бўлмаганда гугурт чўпи билан маҳкамлаб қўйиш керак. Сўнгра уни тушиб кетишидан чўчимай қўйиш мумкин. Свечани 3,2-3,8 кгк билан бураб маҳкамлаш керак. Учқундан ўт олдириш свечаларининг характерли нуқсонлари: изоляторнинг ёрилиши, куюнди ҳосил бўлиши, электродлар сиртининг куйиши. Бу нуқсонлар двигателнинг тўхтаб-тўхтаб ишлаши ёки бутунлай тўхтаб қолишига сабаб бўлиши мумкин. Свечаларнинг яроқлилиги учқун ҳосил бўлиш-бўлмаслигига қараб текширилади, бунинг учун свеча ишлаб магнето симига уланади. 27-расмда кўп цилиндрли двигателлардаги свечанинг яроқлилигини кучланиш индикаторли (а) ва отвёртка (б) ёрдамида текшириш кўрсатилган. Индикатор учи свеча учлигига тегизилади. Асбоб кўзчасидаги неоннинг хира шуълаланиши электродда кучланиш камайганини билдиради. Свеча учлиги отвёрка ёрдамида массага улаб теккизилади. Агар свеча яроқли бўлса, унда туташув вақтида двигателнинг тўхтаб-тўхтаб ишлаши кўпаяди. Шунингдек, изоляторга кўп теккизиб текшириш мумкин: ишламаётган свечанинг изолятори яроқли свечаникига нисбатан совуқроқ бўлади. 2. Юқори кучланишли магнетонинг ишлаш принципи

. Ишламаётган уч=ундан ыт олдириш свечасини кучланиш индикаторни (а) ва отвёрт ка (б) ёрдамида Юқори кучланишли магнето ички ёнув двигателлари цилиндрларида иш аралашмасини алангала оладиган электр разряд ҳосил қилишга хизмат қилади. Двигател цилиндрнинг резьбали тешигига бураб киргизилган учқундан ўт олдириш свечаси бевосита разряд ҳосил қилади. Свечага ўтказгич орқали юқори кучланиш (камида 12 минг В бўлган) ўтказилади. Бу кучланиш тешиб ўтувчи кучланиш деб аталади. Двигател цилиндрларидаги газ одатдаги шароитларда электр токи ўтказгичи бўла олмайди, бироқ катта э.ю.к. таъсирида зарбий ионланиш содир бўлади ва улар ўтказгич бўлиб қолади. Юқори кучланишни ток ўтаётганда ҳосил бўладиган ўт олдириш свечаси электродлари орасидаги учқун разряд иш аралашмасини алангалатувчи (10 минг  С гача) температура ҳосил қилади. Температура свечанинг учқун орасидаги катта қаршилик ҳисобига ҳосил бўлади (120-150 минг Ом). Замонавий ички ёнув двигателларида 16-24 минг В нормал тешиб ўтувчи кучланиш ҳисобланади. Бу кучланиш двигател цилиндрларидаги босим ошганда ёки ўт олдириш свечаларида учқун тирқиш катталашганда ошиши мумкин. Юқори кучланишни магнетога қуйидаги талаблар қўйилади: тўхтамай ишлаш, яъни двигателнинг барча ишлаш режимида (айниқса ишга туширишда) юқори кучланишли ток билан таъминланиши; тузилишининг оддийлиги, бу техникавий хизмат кўрсатиш ва ростлашни осонлаштирилади; габарит ўлчами ва массасининг кичиклиги, двигателга тез ўрнатиш мумкинлиги. Юқори кучланишли магнето иккита асбобни ўз ичига олади: паст кучланишли ўзгарувчан ток генератори ва паст кучланишли токни юқори кучланишли токка айлантириб берувчи кучайтирувчи автотрансформатор. Магнит (ротор)нинг айланиш йўналишига қараб ўнгга айланувчи магнето ёки

чапга айланувчи магнетога ажралади. Роторнинг бир марта айланиб чиқишида чиқадиган учқун сонига қараб бир учқунли, икки учқунли ва ҳоказо магнетолар бўлади. Магнит ўтказгичлар магнитни шундай қамраб оладики, улар орасидаги ҳаво оралиғи энг кичик бўлсин. Магнит ўтказгичларга бирламчи ва иккиламчи чулғамли автотрансформатор ўрнатилган. Бирламчи чулғам 6 да 155-230 та ўрам, иккиламчида 7-11-13 минг ўрам бўлади. Бирламчи чулғам учларидан бири автотрансформаторга уланган, иккинчиси узгич қисмасига чиқарилган. Узгич контактларига конденсатор параллел уланган. Иккиламчи чулғам учларидан бири бирламчи чулғам унга, иккинчиси учқундан ўт олдириш свечаси 10 нинг марказий электродига уланган. Айланувчи магнит ва бирламчи чулғам паст кучланишли генератор токини ҳосил қилади. Автотрансформатор ўзагидаги магнит айланганда миқ-дори ва йўналиши ўзгарадиган магнит оқими ҳосил бўлади. Магнит оқимининг занжири: шимолий қутб-ҳаво-тирқиши магнит ўтказгич трансформатор ўзаги иккинчи магнит ўтказгич-ҳаво-тирқиши-жанубий қутб. Магнит оқими автотрансформатор чулғамини кесиб ўтиши натижасида индукцияланган э.ю.к. ҳосил бўлади. Бирламчи чулғамда ток максимал даражага чиққанда (тахминан 2-3 А), узгич контактлари муштча воситасида узилади. Бирламчи чулғам атрофида ҳосил бўлган йўқолувчи магнит оқими иккиламчи чулғам ўрамини кесиб ўтади. Бу ҳол учқундан ўт олдириш свечасига узатиладиган юқори кучланишли ток ҳосил бўлишига сабаб бўлади. Иккиламчи чулғамда кучланишнинг ошиши ва контактлар орасида учқун чиқишининг камайиши конденсаторнинг ишлашига ёрдам беради. Паст кучланишли ток занжири; бирламчи чулғам охири-узгичнинг берк контактлари-корпус (масса)-бирламчи чулғам боши. Юқори кучланишли ток занжири: иккиламчи чулғам охири-учқундан ўт олдириш свечасининг учқун оралиғи-корпус (масса)-бирламчи чулғам-иккиламчи чулғамининг боши.

Магнетони ўчиргич 8 ёрдамида узиш мумкин. ўчиргични босганда паст кучланишли ток контактдан ўтмай массага “кетади” ва катталиги ўзгарадиган магнит оқими ҳосил қилмайди. Юқорида айтиб ўтилганидек, узгич контактларини бир-ламчи чулғамдаги ток энг юқори катталикка эришганда узиш керак. Контактлар ажралган вақтда магнето ҳолатини аниқловчи бурчак абрис деб аталади. 34- расм б, да магнитавий абрис кўрсатилган бўлиб, у кўпгина магнетоларда 8- 10  га тенг. 3. Бир учқунли магнето Бикр бириктириш муфтаси бор бир учқунли магнето М24-А1, М130, М124-А ва М124-Б киради. Улардан кўпгина тракторларнинг ишга тушириш двигателларига ўрнатиладиган кичик габаритли магнето М24-А1 магнетоси (30-расм) қуйидаги асосий қисмлардан тузилган: корпус 1, магнит ўтказгич 2, юритма муфтасининг ротори, автотрансформатор 3, қопқоқ 4, юқори кучланишли ток чиқиши 5, конденсатор 9, ўчиргич ва узгич. Юритма томонидан корпусда магнето двигателга маҳкамлаш учун винт 7 ўтадиган учта узунроқ тешикли фланец бўлиб, унинг ичига зичлама 15 ўрнатилган. Пастроққа ажралувчи шарикли подшипникнинг ташқи обоймаси прессланган. Бундан ташқари, конденсатор 9 учун уя бор. Магнит ўтказгичлар трансформатор пўлатидан иборат алоҳида листлардан йиғилган. Корпус 12, магнит 11, валик 10 ва узгич муштча 6 магнето роторининг асосий қисмлари ҳисобланади. Корпус рух қотишмасидан тайёрланган бўлиб, ундаги икки томон очиқ тешикка эса магнит қўйилган. Ротор вали икки: олд ва кетинги қисмлардан иборат. Олд қисмига узгич муштча винт 7 ёрдамида, кетинги қисмига эса юритма муфтаси шпонка 16 ва гайка 18 воситасида маҳкамланади. Шарикли подшипниклар валикнинг иккала қисмига ички обоймалар воситасида прессланган. Юритма муфтаси бир муфта группасига тааллуқли бўлиб, у втулка 17, поводок 20, гайка 18 ва беркитиш ҳалқаси 19 дан тузилган. Поводокда

$М24-А1 магнетосининг узгичи: 1-изоляцион втулка; 2-=алпо=си мон гайка; 3- резина шайба; 4-=ыз\алмас контактли ростлаш пластинаси; 5-ясси пружина; 6-=ыз\алувчан контактли ричаги; 7-текстолит колодка; 8- шаклдор шайба; 9-ричагча ы=и;10-ростлаш винти; 11-конденсатор; 12-конденсаторга ытувчи сим; 13-плита; 14-муштча; 15-=исма; 16-ычиргич; 17-трансформаторнинг бирламчи чул\амидан ытувчи сим; 18-си=иш винти; 19- =оп=о= лыкидони.магнето шестерняси учун иккита чиқиқ бор. Гайка беркитиш ҳалқаси билан ўз-ўзидан буралиб чиқишдан сақланади. Ўзак 1, биламчи чулғам 4, иккиламчи чулғам 3 ва ёндор 1 автотрансформаторнинг асосий деталлари ҳисобланади (31-расм, а). Ўзак трансформатор пўлатидан иборат алоҳида (бир биридан изоляцияланган) пластиналардан ясалган. Чулғам қатламлари конденсатор қоғози билан бўлинган. Бирламчи чулғам учларидан бири ўзакка кавшарланган, иккинчиси эса ёндор 6 контактига чиқарилган. Шунингдек, бу контактга симнинг бир учи кавшарланган, иккинчи учи эса узгич 15 қисмасига уланган. Иккиламчи чулғам учларидан бири бирламчи чулғамга, иккинчи учи эса латунь лента 8 га уланган (31- расмга қаранг). Шунингдек, лентага юқори кучланишли ток чиқишига уланган Г-симон пластина 7 кавшарланган. Чулғами қамровчи лентаизоляцион лок билан қопланган. Изоляцияни яхшилаш учун чулғамларга трансформатор мойи шимдирилган. Магнето қопқоғига юқори кучланишли токнинг чиқиши, учқундан сақлагич, узгич ва ўчиргич ўрнатилган. Юқори кучланишли ток чиқиши сирпанувчи контакт 13, электрод 14 ва юқори кучланиш симидан тузилган. Сирпанувчи контакт стержени автотарнсформаторнинг Г-симон плстинасига, яъни иккиламчи чулғам чиқишига пружина 17 билан доимий сиқиб қўйилган. Электрод учлари ўткирланган. Улардан бирига резьба ўйилган бўлиб, унга юқори кучланиш сими уланган. Симни мустаҳкам бириктириш учун қопқоқ фланецига бураладиган қалпоқсимон гайка 2 дан фойдаланилади. Гайка билан фланец орасига резина шайба 3 қўйилган.Учқундан сақлагич магнето$

қопқоғининг чиқиғи 9, сопол трубача 10 ва электрод учи 14 дан ташкил топган. Сақлагич автотрансформаторнинг икки ламчи чулғамининг юқори кучланишли ток (агар у белгиланган миқдордан ошиб кетса) тешиб ўтишдан сақлайди. Бундай ток юқори кучланиш симини электроддан ёки магнето ишлаётганда ўт олдириш қисмасидан узганда ҳосил бўлади. Чунки қопқоқ чиқиғи билан электроднинг ўткир учи орасидаги учқун чиқиш масофаси ҳаммаси бўлиб 15 мм га тенг бўлиб, юқори кучланишли ток уни осон тешиб ўтади. Ўрнатилган кучланишда ток (30000 В дан кўп бўлмаган) бу масофани енга олмайди ва юқори кучланиш сими орқали учқундан ўт олдириш свечасига ўтади. Магнето узгичи таркибига қўзғалмас контактли ростлаш пластинаси 4, сиқиш винти 18, ростлаш винти 10, текстолит колодка 7, шаклдор шайба 8, ясси пружина 5, қисма 15, плита 13 ва кулачок 14 киради. Барча деталлар лўкидон 19 ушлаб турадиган қопқоқ билан беркитилган. Контактлар вольфрамдан ясалган бўлиб, бутунлай узилган вақтда улар орасидаги зазор 0,25-0,35 мм бўлиши керак. Массадан изоляцияланган қисма 15 га трансформатор бирламчи чулғами ва конденсатордан чиққан симлар уланган. Учиргич 16 магнетони узишга хизмат қилади. Учиргичи кнопкасига босилганда бирламчи чулғам массага уланади, контактлар эса занжирдан узилади. Конденсаторда унинг корпуси билан магнето корпуси орасидаги контактни таъминловчи пружина бор. Магнето ишлаганда паст ва юқори кучланишли ток занжирлари ҳосил бўлади. Паст кучланишли ток занжири: бирламчи чулғам боши-сим-қисма 15-винт 18-пружина 5-ричагча 6-контактлар-масса-бирламчи чулғам охири. Учиргич кнопкаси босилганда бу занжир узгич контактлари орқали ўтмайди. Юқори кучланишли ток занжири: иккиламчи чулғам боши-сирпанувчи контакт-юқори кучланиш сими-учқундан ўт олдириш свечаси-масса – трансформатор ўзаги –бирламчи чулғам-иккиламчи чулғам охири.

5. Магнетога техникавий хизмат кўрсатиш ва унинг нуқсонлари. Сим ва магнетоларнинг маҳкамланган жойларини ҳар ойда текшириш, шунингдек магнетони чанг ва кирдан тозалаб туриш лозим. Юқори кучланиш симларини алмаштиришда янги сим бўлагининг ўртасини бигиз билан тешиб, чиқиш электроди учига кийгизилади. Сўнгра сим бўлаги электрод резьбасига бир неча бор ўралади ва қалпоқли гайка билан маҳкамлаб қўйилади. Маҳкамлашнинг бундай усули анча ишончли бўлиб, магнетонинг тўхтамай ишлашини таъминлайди. 1-техникавий хизмат кўрсатишда узгич контактлари кирдан бензинга хўлланган чўтка ҳамда надфиль билан тозаланади, ва зарур бўлса, улар орасидаги нормал тирқиш ростлаш винтини отвёрка билан бураб ўрнатилади. 0,35 мм йўғонликдаги шчуп контактлар тўла ажралган вақтда улар орасидан ўтмаслиги, 0,25 мм йўғонликдаги шчуп эса эркин ўтиши лозим. Узгичнинг қуруқ плитасига икки-уч томчи, ўққа эса бир томчи суюқ мой томизилади. 3-техникавий хизмат кўрсатишда магнето қисмларга ажратилади, унинг деталлари ифлосдан тозаланади. Подшипникларни ювиб, мойи алмаштирилади. Бунда ЦИАТИМ-221 мойи ишлатилади ва у подшипниклар ҳажмининг 2  3 қисмигача қуйилади. Роторнинг магнитланганлиги текширилади. Магнетонинг характерли нуқсонлари қуйидагилардан иборат: узгич контактларининг ифлосланиши ёки куйиши, улар орасидаги нормал тирқишнинг ўзгариши, узгич пружинасининг бўшашиши, чиқишларнинг узилиши ёки трансформатор чулғамининг шикастланиши, магнетонинг ичига сув йиғилиши. Агар магнетода юқори кучланишли ток бўлмаса, унда дастлаб паст кучланишли ток занжири текширилади. Ротор айланаётган узгич контактлари орасидан учқун чиқиши унинг тузуклигини билдиради. Агар учқун чиқмаса, паст кучланишли ток занжиридаги нуқсонни аккумулятор батареяси ёки лампа ёрдамида қидириб топиш керак. Трансформатор чулғамининг яроқлилиги чулғамлардаги маълум қаршиликни кўрсатадиган

омметр билан текширилади. Бирламчи чулғамни текшириш учун лампа ва аккумулятордан фойдаланиш мумкин. Магнето қисмларга ажратилгандан сўнг ҳўл деталлар хона температурасида қуритилади. 6. Конденсаторлар Конденсатор узгич контактларининг куйишини камайтириш, трансформаторнинг иккиламчи чулғамидаги кучланишни ошириш, шунингдек учқундан ўт олдириш электродлари орасидаги разрядни яхшилашга хизмат қилади. Конденсатор қуйидагича ишлайди. Трансформатор бирламчи чулғамининг занжири туташган вақтда паст кучланишли ток магнетога конденсатордан ўтмай узгич контактлари орқали ўтади. (Маълумки, конденсатор ўзгармас электр токини ўтказмайди). Контактлар ажралган вақтда токнинг оз қисми узгичнинг ажралувчи контактлари орасида кам учқун чиқариб, ҳаво оралиғини тешиб ўтади, бироқ контактлар орасидаги тирқиш катталашганда токнинг кўп қисми фақат конденсаторга келади. Конденсатор токни ютиб зарядланади, натижада контактлар орасидаги учқун камаяди. бунда конденсатор қопламларидаги кучланиш кўпаяди. Бу кучланиш маълум миқдорга етганда конденсатор зарядсизлана бошлайди, бунда унинг разряд токининг йўналиши трансформатор бирламчи чулғамида ҳосил бўладиган ток йўналишига қарама-қарши бўлади. Шунингдек, бу ток ҳосил қилган магнит оқимининг йўналиши ҳам қарама-қарши бўлади, бу трансформатор ўзагининг тез магнитсизланишига сабаб бўлади. Ўзакнинг тез магнитланиши ва магнитсизланиши иккиламчи чулғамда э.ю.к. нинг жуда ҳам ошиб кетишига сабаб бўлади. Конденсатор ишлаши натижасида свеча электродларида камаювчи ток импульси ҳосил бўлади, яъни электродда асосий учқундан ташқари маълум вақт электр ёйи намоён бўлиб туради. Бундай жараён конденсатор буткул зарядсизлангунга қадар содир бўлади, фақат бу иш аралашмасининг ишончли

алангаланишинигина эмас, балки унинг тўла ёнишини ҳам таъминлайди. Конденсаторнинг тузилиши билан танишиб чиқамиз. Катта ўлчамли конденсатор (34-расм, а) корпус 1, иккита қоплама 4 ва иккита диэлектрик 5 дан тузилган. Қопламалар алюминий фольгадан, диэлектриклар эса трансформатор мойи шимдирилган конденсатор қоғозидан тайёрланади. Қопламалар ва диэлектрик бир-бирининг устига қўйилади, сўнг рулон қили б ўралиб, корпусга қўйилади. Қопламалардан бири корпусга, яъни массага уланган, иккинчисига эса сим 3 кавшарланган. Кейинги вақтда конденсатор қоғози иккита полосасидан рулон қилиб ўралган ихчам конденсаторлардан фойдаланилмоқда. Хар бир полоса юзасига юпқа қилиб қалайи ,унинг устидан эса юпқа рух қатлами юргизилган. Рулон торецига юпқа қилиб қалай пуркалган. Шу жойга ўтказгтчлар 9 ва 11 кавшарланган. Яхши изоляциялаш учун рулон 10 кабель 8 билан ўралган. Бу типдаги конденсатор юқори кучланишли ток билан тешилганда ҳам ўз-ўзидан тикланади. Бу тикланиш тешилган жой атрофида температура таьсирида буғлана бошлаган металл қоплама натижасида содир бўлади. Бундан ташқари, тешгандан сўнг ҳосил бўлган тешик изолятор хизматини бажарувчи трансформатор мойига тўлдирилади. Шу туфайли қопламининг диэлектрик орқали туташиш эхтимоли бартараф этилади ва конденсатор ишга яроқлилигича қолади. Магнетога ўрнатиладиган конденсаторнинг сиғими 0,17-0,23 мкф, автомобилларнинг батареядан ўт олдиришида 0,17-0,35мкф. Конденсаторнинг яроқлилигини узгич контактлари орасидаги учкун ёки назорат лампа орқали аниқлаш мумкин. Агар симни узгич қисмасига улаган ёки уни узган вақтда контактлар орасида бир хил учқун чиқса, демак конденсатор яроқли экан. Яроқли конденсатор ток ўтказмайди. Уни аккумлятор батареясидан келаётган лампали занжирга улаб текшириш мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар. Тошкент. “Ўзбекистон“, 2000. 2. Махмудов Автомобилларнинг электр ва электрон жихозлари Тошкент Истиқбол 2003 йил 3. Маматов Х. Автомобиллар (Автомобиллар конструкцияси асослари). 1-қисм, Тошкент “Ўзбекистон“, 1995й. 4. С.Қодиров Тико автомобилининг тузилиши ва носозликларини аниқлаш Тошкент. Истиқбол 2003 йил 5. Чижков В. Электрооборудование автомобилей. Москва. “Транспорт“ 1993г. 6. Ютт В. Е. Электрооборудование автомобилей. Москва. “Транспорт“ 1989г. 7. Гуревич.А.М. “Тракторў и автомобили“ Москва. Колос. 1993г.

O'xshashlar

Батареядан ўт олдириш тизими

Электр жиҳозлар схемалари

Учқун орқали ўт олдириладиган двигателларда гомоген аралашма ҳосил қилиш

Моторни техник диагностикалаш