Teri xom ashyosiga dastlabki ishlov berish texnologiyasi - To'qimachilik - Referatlar

Teri xom ashyosiga dastlabki ishlov berish texnologiyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

33 KB

Ko'chirib olish

Teri xom ashyosiga dastlabki ishlov berish texnologiyasi REJA: 1. Teri xom ashyosiga dastlabki ishlov berish 2. Teridagi og’irlantiruvchi moddalarni olib tashlash usullari. 3. Terini et qoplamni toroshlash tug’risida tushuncha.

Charmbop, muynabop va pustinbop xom ashyolarining tabiiy yoki uni o’z tuzilishini saqlab qolishi uchun teriga ishlatishdan oldin birlamchi ishlov beriladi. Terilarga dastlabki ishlov berishdan oldin xalakit beradigan ortiqcha moddalardan tozalanadi, undan keyin terilar yuviladi. Mana shu (ivitish) jarayonlardan keyin terilar konservalanadi. Shuk prosesslar xam xom ashyoni birlamchi ishlov berish jarayoni xisoblanadi. Terilarni birlamchi ishlov berganda albatta xalakit beruvchi barcha ogirlashtiruvchilardan teri sathidan sidirib tashlash lozim. Ogirlantiruvchi qismlarga qo’yidagilar kiradi: shox, tuyoq, go’sht va yog’ qoldiklari, terida qotib qolgan qon, tuz, navoz va tuz qoldiqlari kiradi. Bundan tashqari bu ogrlashtiruvchilarning barchasi terini sof vaznini bilishda xalakit beradi. Shuning uchun xam terilarni konservalashda bunga albatta e’tibor qilish kerak buladi. Xamda og’irlashtiruvchilar chirituvchi mikroblarni (kichik tamg’achalarini) rivojlanish uchun qulay sharoit yaratib beruvchi xam xisoblanadi. Terini tuzlashdan chiqarganizmizdan keyin yog’ koldiqlari xam katta noqulayliklar tug’diradi. Terini yog’ qoldiqlari bir tekis kurishga yo’l qo’ymaydi, qayerda yog’ qoldiqlari qolgan bo’lsa usha joyda yaxshi kurilmaydi, sekinlashadi. Terining mag’z qavatiga yog’ning erigan nozik tomchilari singib va tolalarni urab oldai xamda yog’ kislotasi xosil bo’ladi. Shundan keyin teri qisman yog’ bilan oshlanadi bu esa terini navini pasayishiga olib keladi. Bunday terilar suvda yaxshi yuvilmaydi va yog’ koldiqlari kup bulgan pustin terilarida jun tukilish xolatlari sodir bo’ladi. Boshqa ogirlashtiruvchilar (quloq, lab va x.) buladigan bulsa terini uzoq muddat saqlaganda terini chirishini tezlashtiradi. Qoramol terisining chet qismlarida qolgan yupqa qoldiqlari, chuchqalarda buladigan tog’ay usimtalari ogirlashtiruvchi deb inobatga olinmaydi va ularni teri vaznidan tashlab qabul qilinmaydi. Terilarni tuzsiz yoki tuzlik bilan birlamchi ishlov berganda tula tukim ogirlashtiruvchilardan tozalanmagan xam bulishi mumkin, shoxni olib tashlagandakalla qismdagi terisi albatta saqlab kolishi kerak. shoxini, tomirini atrofidan ajratib olinadi. Dumg’azani teridan ajratib olishda ichkari tomonidan, dumining asosida uchiga qarab taxminan 10 sm gacha uzunlikda tilim utkaziladi.

Dumgaza shundan keyin kul bilan tortiladi, undan keyin dumg’azaning uchi (guzasi) kesib tashlanadi. Terilarga dastlabki ishlov berishdan oldin albatta gusht va yog’ qoldiqlaridan tozalash kerak. Buning uchun terining tuqimasini yuqoriga qilib surini ustiga ochib tashalanadi. Shundan keyin gusht va yog’ koldiqlarini yopishib turganini joy larini pichok yordamida keyin kul yordamida olib tashlanadi. Quy va echki terilarini gusht va yog’ qoldiqlarini suraga yoki ilgaklariga osib quyib tozalanadi. Go’sht va yog’ qoldiqlarini tozalaganda juda ehtiyotkorlik bilan pichok yurgiziladi, chunki terilar juda nozik buladi, pichokni ozgina notugri tortishlik tuqimani shikastlanishiga olib keladi. Teridan bundan tashqari junidagi novoz qoldiqlaridan tozalash kerak, ular kurib qotib qolgan bo’lsa yuviladi, keyin yuvib tashlanadi. Teridagi navoz, qon koldiqlari juda qotib ketgan bo’lsa yosh tuzni tuyintirilgan suyuqlik orqali xullanadi va undan keyin ular ikki buklanib surilarga to’qima tarafini tashqariga qilib, bel qismini qarama-qarshi tomonga qarab kilib taxlanadi. Taxlangan terilarni balandligi 0,5 m oshmasligi kerak. Yangi shilib olinganlari esa oldin 45 daqiqaga ushlab turiladi va shundan keyin ular xam suraga taxlanadi. Navozni kul yordamida utmas pichoq bilan surani (stol) ustida tozalanadi (stol maxsus moslama 1,5 m uzunlikga ega bulgan stolni mustaxakam qattik yog’ochdan kilinadi, tashqi tomoni esa tekis taroshlanib ustini yupqa tunika bilan qoplanadi xamda stolga taxta ustiga urnatiladi sidirilib tushayotgan navoz, shu chuqur ichiga tushib tuplanadi. Terini jun qoplamini tozalaganda boshini yuqoriga qilib, dumi pastga qaratilib utmas pichoq bilan junning yunalishiga qarab bosib tortiladi. Bu maxsus pichoq yarim oy shaklida egilgan bo’lib uchida ushlab dastlabki yumaloq qilib yog’ochdan yasalgan bulib uning uzunligi 40-50 sm buladi. Pichoq pulatdan yasalgan bulib dami utmaslangan buladi. Ivilmagan parchani navozini uroq yordamida juni bilan birga kesib tashlanadi. Ifloslanish darajasi yuqori bo’lsa ularni qayta ishlov berilib qaytadan tozalanadi. Bitta qo’y terisiga 5 daqiqa vaqt sarflanadi. Yuqoridagi navolz taranagichlardan topiladi ya’ni go’sht kombinatlarida MM-4, MM-3, MM-A bu

mashinalar katta k/x xayvonlari uchundir. Qo’y, terilarini esa MM-2247 mashinasi kullaniladi. Terini yaxshilab tekislab bosh tarafini yuqoriga dum tarafini mashina tarafiga qilib kuyiladi va shu usul bilan tozalanadi. Terini toradanayotgan vaqtida rezinka shlangidan uzuluksiz 15-16 xarorat, suv pichoq uqlari ustiga okizib turish kerak. Terini et qollamini toralash (mezdreniye ). Terini shilinib olingandan keyin terida kupincha go’sht va yog’ qoldiqlari bo’ladi. Natijada tuzlash vaqtida terining tarkibiga tuz yaxshi sig’maydi, ya’ni yaxshi konservalamaydi. Bundan tashqari bu qoldiqlar ozuqa yoki texnik mahsulot sifatida juda qimmat baho xisoblanadi. Mayda terilarni maxsus taxtachalarda yoki asbob qo’yib, qul bilan tazalangani, bunda pichoklar faqat qoldiqlarini chetlarini ajratish uchun kullaniladi, gusht kutarilgandan keyin kul bilan tortib shilib olinadi. Chuchqa terilarni qul yordamida tozalab bulmaydi sababi shundaki terini yog’ qoplami qatlam-qatlam joylashgan bulib teri mag’g qavati va yon qatlami urtasida aniq chegarani bulmaganligini uchun xam tajribaga ega bulmagan shaxslar tomonidan terini yog’dan tozalashga yo’l qo’ymaslik kerak buladi, boisi xolda terida ko’plab teshik va yirtiq joylar paydo bo’ladi. Terini chetlardagi qoldiq go’sht va yog’ni qul yordamida olib tashlanadi. Chekir tilanga juda kup bo’lgan qo’y terilarni xam kul yordamida tozalanadi. Chuchka terilarining tuqima osti yog’larini randalash mashinalarida taranglanadi. Shundan keyin terini yuvish prosessi boshlanadi. Teri konservalashdan oldin yuqiladi. Qoramol, ot teritlarini katta boshiga ega bo’lgan jumrakni purkagich ostida 250 x 200 sm maydonchaga ega bulgan qiyalashtirilgan sura ustida yoki maxsus barkaslarda oqar suv yordamida yuviladi. Qo’y terilari faqat oqar suv yordamida barkaslarda yuqiladi. Oxirgi vaktlarda yirik guo’t ishlab chiqarish korxonalarida teriga bog’lamchi ishlov berish tuliq bushligi uchun mexanizasiyalashtirilgan oqim kullanilmoqda. Bunday korxonalarda yuvish gusht va yog’ qoldiklarining tozalashni, junlarga yopishgan navozni sidirishni, terini namlikni siqish mashinalarini terini

tuzli suvga tuyintirishni, teri vazni ulchash uchun tarozilarga undan keyin terilarni navlash, tamg’alash va urab tashlashni ketma-ket olib borishlik yo’lga qo’yilgan. Terini yuvib bulgandan keyin suvini sirkib tushishligi muddati 1 soatdan ko’p vaqt terini sirkishiga qoldiriladi. Bunda bakterilarni inchil tanachalarni kupayishiga sharoit yaratib bergan bulish mumkin. Mana shu prosesslar butunlay tuganadan keyin terilar konservirovka qilinadi. Konservirovka uch xil usuli buladi: makrosol ya’ni teri tuzlanadi, teri vazniga nisbat 30-50% tuz sepiladi, lekin teri kuritilmaydi bunda terini namligi 45-48% ni tashkil qiladi. Ikkinchi usuli bu suxoslenqy, teri tuzlagandan keyin kuritiladi, bunda terini namligi 15% ni tashkil qiladi. Uchinchi usuli esa bu presno-suxoy, bu usul tuzsiz kuritiladi.

Adabiyotlar: 1. Зокиров М.Д.Атамуродов К.А.Хайдаров К.Х. Хайвонлар хом ашёси товаршуносли. Тошкент, 1999 й 2. Каспарьянц С.А. Кошилёв А.Ф. шкутов Ю.Г Товароведение и технология первичной обработки кожевенного с ы рья. Москва Легкая индустрия, 1977 й. 3. Muynabop,po’stinbop va charmbop terilarni ishlab chiqarishni uslubiy qullanmalari. Toshkent, 2008 y. 4. O’zinform agroprom targ’ibot va ilmiy- texnikaviy axborotlar Respublika markaziy «Bildirish»lari. 5. Muynabop, po’stinbop va char mbop terilari Davlat standartlari. 2000 y.

O'xshashlar

Erkaklar shimining yuqori qirqimiga ishlov berish

Milliy lozimni yig’ish va oxirgi ishlov berish

Paxtani dastlabki ishlash va yigirishning texnika texnologiyasi

Yubka belbog’ qismini ishlash va oxirgi ishlov berish

Erkaklar shimining old bo’lagidagi qiya cho’ntakka ishlov berish