Квартираларнинг интерьери ва жиҳозлари - To'qimachilik - Referatlar

Квартираларнинг интерьери ва жиҳозлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

161.5 KB

Ko'chirib olish

Квартираларнинг интерьери ва жиҳозлари Режа: 1. Квартираларнинг интерьери ва жиҳозлари 2. Интерьерни ташкил этишнинг функциональ-фазовий асослари 3. Квартира хоналарининг интерьерларини шакллантириш.

Интерьерни ташкил этишнинг функциональ фазовий асослари Яшаш ячейкаси (квартира) кучни тиклаш функциясини сақлаган ҳолда шундай жойки, унда қандайдир меҳнат билан шуғулланиши, бутун оила ва оилага яқин инсонлар, дўстлар йиғиладиган (тўпланадиган) қисқа қилиб айтганда истиқомат қиладиган, шахсий гигиенани тартибга соладиган яъни инсоннинг жисмоний ва руҳий кучини ривожлантириш учун зарур бўлган шароитларга эга бўлган маскандир. Бундан ташқари квартирада биноларни тарбиялаш, таомлар тайѐрлаш, хоналарнинг ораста қимлиниши билан боғлиқ бўлган кундалик турмуш жараѐнлари бажарилади. Яшаш ячейкасида рўй берадиган фаолиятларнинг ҳеч бирига боғлиқ бўлмаган ҳолда, квартиранинг қилади: яшаш ячейкаси шахснинг индивидуаль ҳаѐт кечириш ва умум оилавий муносабатлар жойидир. Агар квартира ушбу асосий талабларга мувофиқ келмаса, (жавоб бермаса) у тўла қонли яшаш жойи деб ҳисобланмайди. Тумушдаги (рўзғордаги) жараѐнлар ўзининг характерига кўра жуда кўп сонли ва турли-тумандир, уларнинг қанчалик кўп ва турлитуман бўлади. Ҳар хил жараѐнлар ва талаблар яхшироқ ҳисобга олинади ва юзага чиқарилади, яшаш жойи янада шинамроқ (комфортабилли) бўлади. Ҳар бир кишининг ва бутун оила манфаатларининг гармоник бирлигига эришиш учун индивидуаль ҳамда умум оилавий эҳтиѐжларга мос келадиган фазовий кенгликнинг кўзда тутилиши тақоза этилади. Индивидуаль ва умум иолавий фазовий кенгликлар бир-биридаги изоляцияланган бўлиши зарур. Ҳар бир функциональ жараѐнига ўзининг мустақил фазовий кенгликнинг берилиши анча рационаликка эришишга олиб келади. Яшаш жойининг ҳамма кўпобразлилигини барча ҳар хил таркибли оилалар учун уларнинг умумий белгилари бўйича қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин: - Соф биологик эҳтиѐжлар бирлиги билан боғлиқ бўлган функциялар; - Бир киши бўлгани каби оиланинг бир-неча аъзолари учун ҳам маъқул бўладиган (қовуштирилган) жараѐнларни ташкил этувчи функциялар; - Тўлиқ қовуштириб бўлмайдиган жараѐнларнинг функцияси.

Функцияларнинг бундай ажратилиши ҳам квартира фазовий кенглигини қисмларга ажратиш, унинг алоҳида хоналарини ташкил этиш асосида ѐтади. Ҳар бир хона бунда юқорида кўрсатилган функциялар гуруҳининг битта қаторига мувофиқ келади. Квартиранинг структураси оила таркибидаги кишилар сонига қараб ҳам аниқланади. Квартирадаги функциональ боғланишлар системаси ва унинг фазовий ташкил этилиши унда истиқомат қилувчиларнинг сонига бевосита (тўғридантўғри) боғлиқ бўлади. Ҳар бир кишига унинг эҳтиѐжларини қониқтириш учун мўлжалланган фазовий кенгликнинг таъминланиши талаб этилади. Умумий хонанинг дифференцация қилинишининг зарурлиги айниқса катта оилалар учун мўлжалланган квартиралар учун асосий функцияларга қаторига киради. Таомлар (овқат) тайѐрлаш, озиқ-овқат маҳсулотларини ва турли нарса-буюмларни сақлаш билан боғлиқ функцияларни бажариш ошхона зиммасига тушади. Лозим бўлган ўлчамлари ва рациональ режаланиши хизмат қилади. Шахсий гигиеналар билан боғлиқ бўлган процедуралар (функциялар) санитар тугунидан хоналарда жамланади. Ҳар бир квартиранинг даҳлизига эга бўлиши тақоза этилади. Даҳлиз алоҳида жойлашган хоналарни бир-бирлари боғлаш вазифасини бажаради, у квартира ичидаги коммуникацион зона ҳамда квартирани кўча билан боғлайдиган зона деб ҳам бўлмайди. Шундай қилиб, квартирадаги энг устувор албатта бўлиши шарт бўлган хоналар: Яшаш хоналари - ухлаш хоналари, умумий хона; Ёрдамчи хоналар – ишхона, чўмилиш-ювиниш хонаси, хожатхона ва даҳлиз. Яхши ташкил этилган яшаш (турар-жой) кенглиги, демак, квартира интерьерининг ҳам яхши ташктл этилганлиги, унинг функциональ талабларга тўлиқ мувофиқ келиши (жавоб бериши) билан аниқланади. Турмушдаги ҳамма жараѐнларнинг меъѐрий ўтказилишини таъминлайдиган кенглик,

хусусан яшаш (турар) жойни лойиҳалашнинг мақсадини ташкил этади. Инсоннинг турар-жойга бўлган ҳаѐтий эҳтиѐжи иккита йўналишда намоѐн бўлади. Бир томондан, турар-жойда физиологик эҳтиѐжлар мажмуасига (комплексига) руҳий (психологик) ва эстетик характердаги элементлар киради. Инсон ҳаѐтий фаолиятининг бу икки томони бир вақтнинг ўзида намоѐн бўлади. Функциянинг яхши ечилганлиги, қониқиш ҳосил билан белгиланади (баҳоланади) яъни агар қачонки функия яхши ечилган бўса, шундагина яшаш жойи инсонда қониқиш ҳиссини уйғотади, агар яшаш жойидан фойдаланиш жараѐнида ноқулайликлар юзага келса, у ҳолда бундай вазият инсон ҳолатига салбий ва фазовий кенгликларнинг ҳосил қилинишига фаол таъсир кўрсатади. Айнан шу ердан улар турар-жойга мансуб бўлган (тегишли бўлган) ифодани топади. Яшаш ячейкасининг энг оддий структурали бирлиги бу хонадир. Хонанинг эни ва бўйининг ўлчамлари бўйича габарити умуман олганда инсон томонидан бажарадиган функциональоперациялар ва ҳеч қаршиликсиз ҳаракатлана олиши, хоналардан жиҳозларнинг эркин кўчирилиши ва оилавий (гуруҳли) мулоқот учун етарли бўладиган фазовий кенглик эҳтиѐжларидан келиб чиққан ҳолда аниқланади. Турмушдаги жараѐнларнинг кўп сонлилиги ва турли-туманлиги ва уларнинг янада ортиб бориши турли талаб ва эҳтиѐжларнинг юзага чиқишини ва уларнинг янада яхшироқ ҳисобга олинишига замин яратади, бу эса яшаш жойининг шинам бўлишига олиб келади. Бўлиши албатта лозим бўлган хоналардан ташқари квартирада очиқ кенгликлар-лоджил, балкон, тераскаларнинг бўлиши ҳам мақсадга мувофиқ келади. Квартиранинг ҳар бир хонасида бир-нечта функциональ жараѐнлар амалга оширилади, шу сабабли улардан ҳар бири учун маълум фазовий шароитлар яратилган бўлиши лозим, бу шароитлар биринчидан зарур бўлган жиҳозлар тўпламини жойлаштириш имконини беради, иккинчидан бу жиҳозлардан фойдаланишда инсон қулай ҳаракатланиши таъминламоғи зарур, учунчидан жиҳозларнинг ҳамма предметларига инсоннинг эркин

тарзда етиб борилишини таъминлаш учун хизмат қилмоғи керак. Бундай фазовий кенгликлар функциональ зоналар деб аталади. Шунингдек, квартиранинг ҳар бир хонаси ўзининг ҳажмида тегишли функциональ зоналарни жамлайди. Квартиранинг жиҳозлари Хоналарнинг режаланишида зоналарни бевосита эгаллаган юзаларда (майдонларда) хона бўйича ҳаракатланиш ва бошқа хоналарга ўтиш учун зарурбўлган юзалар (майдон) нинг ҳам кўзда тутилиши тақоза этилди. Бу яшаш жойи (хоналари) учун жуда муҳимдир, чунки функциональ жараѐнларнинг мураккаблиги ва турли-туманлиги предметларнинг кўп сонлилиги билан боғлангандир, улар фазовий кенгликни “ютиб” юбориши (банд қилиб) қўйиши мумкин, бунинг оқибатида ички муҳитнинг торлиги ҳис қилинади. Шунинг учун жиҳозларни шундай жойлаштириш тақоза этиладики, бундай жойлаштириш функциональ жиҳатдан мақсадга мувофиқ бўлишга жавоб берсин ва кўриш орқали яхши қабул қилинсин. Жиҳозларни жойлаштиришнинг ҳар бир варианти фазовий эркинлиги нуқтаи-назаридан баҳоланилади. Ҳозирги вақтда квартира жиҳозларининг иккита турли мавжуд – кўчириладиган мебеллар ва қўшма тарзда қуриладиган мебеллар. Кўчириладиган мебеллар ичида юқори таъкидланганидек, турли системаларга ва конструкцияларга эга бўлган секцияли мебель кенг тарқалган. Қўшма тарзда қуриладиган мебель тахмон (ниш)нинг ичига қурилиши (ўрнатилиши) ѐки шкаф перегородки кўринишида ўрнатилиши мумкин. Яшаш хоналари юзасининг 30 ÷ 40 % қисмини мебеллар банд қилади. Ишчи жойлар бир-нечта гуруҳларга ажратилади: ухлаш, дам олиш, индивидуаль иш жойлари, маданий-маиший ишлар жойи, овқатланиш жойи, овқат тайѐрлаш, шахсий гигиена жойи. Ишчи жойлар бир ѐки бир-нечта кишиларнинг улар харакатланишининг характерини ҳисобга олган ҳолда қулай ҳаракат қилишларига мўлжалланади ва мослаштирилади ҳамда мебелларнинг позицияси ва жойлашиш ўрни (қандай ҳолатда жойлаштирилиши) ҳисобга олинади. Вертикаль

қисмлаштириш алоҳида ҳажмли предметлардан фойдаланишни ҳисобга олган ҳолда одамнинг физик ўлчамларига бўйсунади. Бунда жиҳозларга етиб бориш имконияти ҳам ҳисобга олинади Шакл, ўлчамлар ва ўзаро жойлаштиришга бериладиган меъѐрий тавсиялар (меърлар)дан фойдаланиш лойиҳавийчига жиҳозларни гуруҳлаш вариантларини таҳлил қилишда ѐрдам беради ва хоналардан рациональ фойдаланишни кафолатлайди (хоналарнинг рациональ эксплуатация қилинишга кафқолат берилади). Секцияли мебель тайѐр секцияли ҳолатда ѐки кейинчалик йиғиладиган алоҳида деталлардан иборат бўлиши мумкин. Секцияли мебель яшаш хоналари замонавий интерьерини ташкил этишнинг талабларига тўлиқ жавоб беради; енгил гуруҳлантирилади ва оиланинг сонли таркибига мувофиқ келувчи исталган мебеллар тўплами (набори)ни бериш мумкин. Интерьердаги турли зоналарни жиҳозлашда айнан бир хилдаги секциялардан фойдаланиш анча яхшироқ ва қулайроқдир. Секцияли мебельнинг бундай хусусиятга эга бўлиши алоҳида предметларнинг универсаллиги билан таъминланади. Оддий қурилмали элементлар билан бир қаторда иккита вазифага эга бўлган трансформали секциялар ҳам кенг қўлланилади. Ажратиш қурилмаси (мосламаси)га эга бўлган мебеллар столлар ва секретериялар, ажратиладиган ва суриб очиладиган кроватлар, ичкарига йиғиладиган чизиш тахталари (доскаларига0 га эга бўлиш имконини беради. Шкафли перегородкалар (оралиқ тўсувчи деворлар) жиҳозларининг энг замонавий тури ҳисобланади. Улар одатий тушунчада хизмат қилиши ва шу булан бир қаторда квартирадаги мебелларининг катта қисмини алмаштириши (ўрнини босиши) мумкин. Қўшиб қурилган жиҳозлар квартираларнинг шинамлигини (комфортабеллигини) оширади, юза ва ҳажмлардан анча мақсадга мувофиқ фойдаланишга имконият яратади. Шкафли перегородка зонасидаги полдан потолокгача бўлган фазовий кенглик фойдали сиғим деб ҳисобланади, айнан унинг эвазига хоналар кўчириладиган мебеллардан озод этилади. Агар яшаш хоналарида пол

юзасининг 40 фоизини тиғис жойлашган мебеллар эгалласа, шкафли перегородкалардан фойдаланилганда бу кўрсаткич тахминан 30фоизини ташкил қилади (перегородкалар билан биргаликда), фойдали сиғими ҳажми битта одам учун 2 м 2 ни ташкил этса, одатдаги мебеллардан фойдаланилганда эса бу кўрсаткич битта одам учун 1,1 м 2 ни ташкил этади (3-4 кишилик ўртача оилалар). Шкафли перегороткаларнинг секциялари ва бўлимларининг барадиган вазифалари жуда хилма-хил бўлиши мумкин ва улар шкафли перегородка қаратилган хонанинг нимага мўлжалланганлигига боғлиқ бўлади. Бу идиштовоқлар, чойшаблар бўлиши мумкин. Бундан ташқари шкафли перегородкага ажратувчи столлар краватларни ва хўжалик ишларига мўлжалланган шкафли перегородкага йиғиладиган дазмоллаш тахталари тикув машиналари ва шунга ўхшашларни киритиш мумкин. Қушиб киритилган мебеллардан фойдаланиш хоналарни ораста қилиш соатларидагина “қўл” келади ва квартирадаги бўш фазовий кенгликни кенгайтиришга шарт-шароит яратади. Шкафли перегородкаларининг қўлланилиши интерьер архитектурасига сезиларли таъсир кўрсатади-квартиранинг фазовий кенглигидан яхшироқ (унумли) фойдаланиш имконини яратади, уларнинг қўлланилиши туфайли квартирада зарур бўлган қулайликлар ва шинамликни яратиш (ҳосил қилиш) енгил кечади. Шкафли перегородкалар алоҳида секциялар занжири кўринишида бир қаторли, ҳамда икки қаторли қилиниши мумкин, хизмат кўрсатиш характери бўйича эса битта хонага қаратилган ҳолда бир томонли ва икки хонага хизмат кўрсатиш мақсадида икки томонли бўлади. Хоналар гуруҳларига хизмат кўрсатиш учун уч ва турт томонли шкафли перегородеалар қўлланилиши ҳам мумкин. Битта шкафли перегородка таркибида бир томонли ва икки томонли хизмат кўрсатувчи элементлар қўшма тарзда бўлиши ҳам мумкин. Бундай аралаш системалар жуда кўп ва тез-тез учрайди (76а-расм).

Лойиҳалашнинг амалдаги меъѐрларига мувофиқ қўшма тарзда қурилган жиҳозлар элементларидаги бўлимлар энининг қуйидаги ўлчамлари қабул қилинган: китоблар ва идиш-товоқларни сақлаш бўлимининг эни 30 см, хўжалик предметларини сақлаш учун-45 см, устки кийимлар ва чойшаблар учун-60 см. Фронталь йўналиш бўйича қисмларга ажратиш қабул қилинган модульга мувофиқ тарзда бажарилади. Шкафли перегородка сурулувчи ѐки осма яхлит табақалардан, ички ҳажмни максималь очадиган ойнали бўлиши мумкин. Қўшма тарзда қуриладиган шкафли-перегородкалар нафақат хоналарнинг функциональ вазифаларга, балки бинонинг конструктив схемасига ҳам боҳлиқдир. Катта бўлмаган қадимга эга бўлган кўгдаланг деворларда шкафли перегородкалар деворлар орасидаги бўшлиққа жойлаштирилади ва квартиранинг марказий қисмидан ўрин эгаллайди. Бўйлама юк кўтарувчи деворлар конструктив схемасида шкафли перегородкалар юк кўтарувчи деворларда перпендикуляр ҳолатда жойлаштирилади. Каркасли системада калонналар квартира интерьерида жойлашган бўлса, у ҳолда улар камарнинг жойлашиши ҳолати (қандай ҳолатда жойлашиши) аниқлаб (76 а - расм). Шкафли перегородкаларнинг иккита қўшилган (қўшимча) ухлаш хоналарининг (ѐтоқ хоналарнинг) орасига жойлаштирилиши жудаям мақсадга мувофиқдир, чунки сақланиши лозим бўлган предметларнинг катта қисми айнан ухлаш хоналарига тўғри келади. Бундан ташқари шкафли перегородкаларнинг умумий хона ва ошхона орасига жойлаштириш ҳам кенг тарқалган. Бу ерда перегородка элементлари таркибига хоналар ўртасидаги алоқани таъминлайдиган эшикларнинг проѐмлари ҳам киради. Замонавий квартира жиҳозланишида ҳаракатланувчан перегородкалардан кенг фойдаланилмоқда, улар ѐрдамида хоналарни қайта режалаш мумкин. Исталган пайтда перегородкаларнинг ўлчамларини ўзгартириш ѐки уларни тўлиқ олиб ташлаш ҳам мумкин ва шу тариқа интерьернинг фазовий композициясига таъсир кўрсатиш мумкин.

Кўчирилувчи (ҳаракатланувчан) барча қурилмаларнинг асоси бу йўналтирувчи “юклар” дир, улар потолокка маҳкамланади. Уларга махсус ғилдираклар ѐрдамида пардеворларнинг табақалари осилади. Бу табақалар энсиз бикр элементлардан тайѐрланиши мумкин ѐки пластикдан тайѐрланган юмшоқ қопламаларга ва мухсус матоларга эга бўлади. Бундай пардеворларни нафақат тўғри чизиқ бўйича, балки эгри чизиқли йўналиш бўйича ҳам ҳаракатланиш мумкин; бунинг учун “йўналишлар” нинг тегишли йўналиши кўзда тутилади (77-расм). Ўрама ҳаракатланувчи пардеворлар майда ѐғоч тахтачалардан ѐки полимер материаллардан тайѐрланади; улар ҳам горизонталь ҳам вертикаль ҳаракатланиш йўналишига эга бўлади. Квартирадаги фазовий кенгликни қисмларга ажратиш воситаси сифатида ва тўсувчи қурилмаларнинг бошқа турлари билан уйғунликда ҳаракатлунувчи пардеворлардан хоналарни бутун бўйи ва эни бўйича тўсишда фойдаланиш мумкин. Масалан, бир вақтнинг ўзида қисмлаштириладиган умумий текисликни ташкил этган ҳолда одатдаги ҳаракатланувчи пардеворлар биргаликда қўлланилиши мумкин. Баландлик бўйича ҳам ҳаракатланувчи пардеворлар хонанинг бутун баландлигини ѐки маълум бир қисмини эгаллаши мумкин. У ѐки бу усулни танлаш интерьернинг умумий архитектуравий ечимга боғлиқ бўлади. Конструкцияси бўйича енгил ва оддий бўлган замонавий мебель ҳаракатланувчи пардеворлар билан уйғунликда яшаш жойининг етук функциональ-режавий ва анча юқори бидиий сифатли интерьерларни ташкил этиш имконини беради. Квартира хоналарининг интерьерларини шакллантириш. Квартира юқорида таъкидланганидек, табиий-иқлим шароитлари, аҳолининг маданий-маиший жиҳатлари, оила аъзоларининг касбий фаолиятларининг тури, иқтисодий шароитлар таъсири остида шаклланадиган элементлар яшаш ячейкасини ўзида намоѐн этади (20-расм). Квартираларнинг ўлчамлари ва унинг хоналарининг таркиби кенг чегарада тебранади. Одатда бу бир-, икки-, уч- ва кўп хонали квартиралар бўлиб, улар

оддий ва мураккаб режавий ечимларга эга бўлади. ҳозирги вақтда қурилиш меъѐрлари орқали бир кишига 12 м 2 майдон ва яшаш хоналари сони 1 дан 5 тагача бўлган квартираларнинг 10 та типи ўрнатилган. Ўзбекистонда кўп болали (серфарзандли) оилаларнинг кўплиги билан характерланадиган кўп хонали квартиралар қурилишда кенг тарқалгандир. Кўп хонали квартираларга эга бўлган яшаш уйларининг турларилойиҳалаш қурилиш амалиѐтида энг муаммоли деб ҳисобланади: бу бу квартираларнинг қўлланилиши кенгайтирилишини ѐки яшаш уйлари корпусларининг узайтирилишини талаб қилади. Лойиҳаловчиларнинг бу борадаги изланишлар хоналарнинг икки сатҳда жойлашишини кўзда тутадиган, етук оригиналь режавий ечимларни берди Кўп хонали квартираларда ҳамма хоналар бешта асосий функциональ зоналарга ажратилади: тантановор, хўжалик-коммуникацион, ирсий, рекреацион ва санитар-гигиеник зоналар. Тантановор зона умумий хона (овқатланиш хонаси) ва кабинетни ўз ичига олади. Умумий хона (овқатланиш хонаси) ўзида кўп функционалли хоналарни намоѐн этади (...-расм). Унда овқатланиш, оилавий тантаналар ўтказилади, меҳмонларни қабул қилинади. Шу сабабли квартиранинг режавий структурасида унга марказий жой ажратилади, оила аъзоларининг сонига боғлиқ равишда унинг майдони 20 м 2 ва ундан ортиқ бўлиши мумкин. Лойиҳавий ечимларида уни бевосита овқат тайѐрлаш хонаси ва даҳлиз яқинига жойлаштирилади (21-расм). Алоҳида вазиятларда майдонни кенгайтириш ва умумий хона (овқатланиш хонаси) ва овқат тайѐрлаш хонаси орасида ягона кенгликни яратиш мақсадида ҳаракатланадиган пардеворлардан фойдаланилади (22расм). Бунда овқат тайѐрлаш хонасидан умумий хонага ҳидларнинг утишини бартараф этиш бўйича тегишли чора-тадбирлар олдиндан белгиланади. Умумий хона (овқатланиш хонаси) ўтиш жойи ҳам бўлиши ҳам мумкин ва кабинет ҳамда ухлаш хонаси билан боғланган бўлади. Бундай ҳолда шинамликни

(комфортликни) пасайтирадиган эксплуатацион сифатлардан ҳоли бўлишда лойиҳалаш меъѐрлари бўйича унга фақат битта хонадан киритишни ташкил этишга йўл қўйилади (23-расм). Иссиқ иқлимли районларда, хусусан Ўзбекистонда йилнинг катта қисми мобайнида (давомида) маданий-маиший жараѐнлар очиқ ҳавода ўтказиладиган ҳудудларда овқат тайѐрлаш хонаси ва умумий хона қўшилган тарзда жойлаштирилади ва бир-бири билан лоджия ва балкон воситасида бирлаштирилади (24-расм). Умумий хонанинг габаритлари (хона бўйининг унинг энига нисбати) кўпинча ѐритиш системасига (ѐн томонли ѐки икки томонлама) боғлиқ бўлади ва 1:1, 1:2, 2:3 гача бўлган нисбатларни ташкил этиши мумкин. Бундай габаритларда мебелар ва жиҳозларни рациональ жойлаштириш имкониятлари намоѐн этилади: овқатланиш учун (тушлик, нонушта) столи ва стуллари, китоблар учун шкаф, журналлар столчаси, телевизор ва радио қабул қилгич столи, юмшоқ курсилар (кресло) ва диван, сервант ва ҳ.к. (25расм). Бироқ шуни айтиш жоизки, хоналарнинг мебеллар билан тиғис тўлдирилиши қулайлик ва шинамликни таъминламайди. Мебеллар таркиби функциональ вазифаларга ва хонада ўтказиладиган маданий-маиший жараѐнларга жавоб бермоғи лозим. Бу борада қўшиб қурилган мебель каби эластик жиҳозлардан фойдаланиш (одатда бу бир-икки хонали краватларда бўлади) энг рациональ ѐндашув деб ҳисобланади. Бу жиҳознинг устунлик томони шундаки, биринчидан ундан қўшилган хоналарнинг орасида пардеворлар сифатида фойдаланиш мумкин (26-расм), иккинчидан эса унинг конструкциясини хоналарнинг ҳар қандай конфигурациясига эластик мослаштириш мумкин. Умумий хонага оила аъзолари тўпланиш одамлар ва ҳамжиҳатликда ўзаро муносабатда бўлишадилар: - ѐқтирган юмиш (иш) машғул бўлишлари, тинч- осида дам олишлари ва телевизон кўрсатувларни кўришлари, рақсга тушишлари, нонушта қилишлари ва оиланинг индивидуаль мойиллигига боғлиқ ҳолда кўплаб машғулотларни утказишлари мумкин. Шу сабабли,

бошқа хоналарникидан фарқли улароқ, умумий хонанинг бажарадиган функциялари турли-тумандир. Умумий хонанинг функциялари гуруҳларга бўлинади ва ҳар бир гуруҳ ўзига бўлган фазовий зонага эга бўлади-дам олиш зонаси, овқатланиш зонаси, ишчи зона, ухлаш зонаси, болалар зонаси. Бу ҳамма зоналар биргаликда умумий хонани ташкил этишнинг асосини яратади. Умумий хонанинг ҳар бир зонаси ўзига тегишли бўлган юзани (майдонни) ва функциональ вазифаларни бемалол бажарилиши учун зарур бўлган маълум шароитларни талаб этади. Зоналарнинг юзаси ва фазовий мақбуллиги умумий хонанинг ўлчамларига ва эшик оралиқларининг жойлашиши ўрнига боғлиқ бўлади. Хоналарнинг пропорцияси катта аҳамиятга эга бўлади. Дам олиш зонаси иш вақтидан кейин дам олишга шароитлар яратиш учун мулжалланади., бу зонадан асосан кечки (оқшомги) соатларда фойдаланилади, шунинг учун бу хона кундузги ѐруғлик манбаига нисбатан ихтиѐрий равишда жойлаштирилиши мумкин. Агар бу зона дераза атрофида жойлаштирилса, у ҳолда айниқса ѐз фаслида дам олиш учун яхши шароит яратилган бўлади. Дам олиш зонасининг асосий жиҳозлари: диванлар, курсилар (креслолар), журналлар учун паст столчалар, китоблар ва турли предметларни тахлаш учун тахталар, қимматбаҳо идишлар учун ва ичимликлар учун сервантлар, мусиқа асбоблари (фортепиано), радиотелевизон аппаратлар. Бу зонани турлича ташкил этиш мумкин, лекин ҳар доим курсилар, диван ва столлар унинг марказий звеноси бўлиб қолаверади (...-расм). Зонанинг ўлчамлари мебеллар ва махсус жиҳозни жойлаштиришнинг турли комбинацияларидан келиб чиққан ҳолда аниқланади. Умумий хонада дам олишнинг энг кенг тарқалган тури бу оилавий ҳамжиҳатликда телекўрсатувларни кўриш ѐки мусиқа тинглашдир. Шунинг учун курсилар, диван ва столлар телевизор ѐки радионинг эгалланган жойига (ўрнига) боғлиқ ҳолда гуруҳлаштирилади яъни телевизор кўриш ва радио эшитишга қулай ҳолатда гуруҳлаб жойлаштирилади.

Дам олиш зонасини ташкил этишда эркин фазовий кенгликнинг ҳосил қилиниши жуда муҳимдир, чунки унинг мавжудлиги тоза технологик эҳтиѐжлар билан белгиланади. Дам олиш зонасидан ухлаш жойи сифатида фойдаланилганда диван ѐнига чойшаблар учун мўлжалланган махсус тушманинг қўйилишини кўзда тутиш тақоза этилади, бу тумба бир вақтнинг ўзида кечаси фойдаланиладиган стол вазифасини ҳам бажаради. Овқатланиш зонаси. Умумий хонада бу зонанинг жойлаштирилиши овқат тайѐрлаш хонаси (кухня) нинг жойлашиш ўрни билан шартшароитланади. Овқатланиш столининг бевосита кухня яқинига жойлаштирилиши маъқулроқ бўлади, бунда стол атрофида бемалол ҳаракатланишни ҳисобга олиш талаб этилади (...-расм). Столнинг хона ўртасида анъанавий жойлаштирилиши овқатланиш учун махсус хона ажратилган ҳолдагина ўзини оқлаши мумкин, чунки бу ерда зона фақат овқатланиш учунгина мўлжалланган бўлади. Умумий хонада нонушта қилиш зонасининг ташкил этиш қулайлик, юзадан ютиш нуқтаи-назаридан ва эстетик талқин этишдан келиб чиқилади. Бир нечта функциональ зоналарга эга бўлган умумий хонанинг замонавий ечимларида овқатланиш зонаси композицияда етакчи бўлсада, хонанинг марказий қисмини кам ҳоллардагина эгаллайди, асосан у деворга яқинига жойлаштирилади. Овқатланиш зонасида овқат қабул қилишга мўлжалланган стол ва стуллардан ташқари идиш-товоқлар учун шкаф ѐки тахмон сервантни стол ҳам ўз ўрнини топмоғи лозим. Яхши жиҳозланган кухняга эга бўлинган ҳолларда идиш-товоқлар ва бошқа шунга ўхшаш анжомлар (буюмлар) кухняда сақланилади. Умумий хонада фақат декоратив кўринишга эга бўлган идишлар сақланади. Умумий хонанинг пропорцияси жуда хилма-хил бўлиши мумкин: - энсиз томонига дераза жойлашган узун хона, квадрат ва квадратга яқин бўлган хоналар, узун томонига деразалар жойлаштирилган ва бўйи энига нисбатан узун бўлган хоналар.

Турли пропорция ва эшиклар оралиқларнинг жойлашиш ҳолатига боғлиқ равишда умумий хонани режалашнинг мумкин бўлган вариантлари, унинг фазовий кенглигини функциональ зоналарга ажратиш (83-расм, 170 б.). Узун хоналар кўриш билан белгиланадиган (баҳоланадиган) фазовий кенгликларга бўлиниши мумкин. Хонанинг деразалардан узоқда жойлашган қуюқ сояли (қоронғироқ) қисмини ѐруғроқ қилиш мақсадида қисмларга ажратиш элементлари панжаралар кўринишида ялтироқ бўлиши керак. Хонани зоналарга ажратишда мебеллар паст предметлари (диванлар, комондалар, тубакларга ўтқазилган гуллар ва ҳ.к). Бўйи бўйича чўзилган хоналарни зоналарга ажратишда ажратувчи элементлар сифатида тўлиқ ясси тўсиқлардан ҳам фойдаланиш мумкин. Потолокгача ѐтиб бормайдиган ҳаракатланувчи (сурилувчан) пардеворлар, бунда ҳар бир зона яхши изоляцияга ва табиий ѐруғликка эга бўлади. Хоналарнинг функциональ зоналарга паст баландликка эга бўлган мебеллар предметлар ѐрдамида зоналарга ажратилиши узун хоналарга нисбатан анча қулай бўлган картинани намоѐн этади. Табиий ѐруғлик билан бир текис ѐритиладиган хоналар анча тўлиқроқ қабул қилинади. Яшайдиган сонига ва майдонига (юзасига) боғлиқ бўлмаган ҳолда умумий хоналарнинг эни 3 метрдан кам бўлмаслиги зарур бўлган жиҳозларни жойлаштириш (ўрнатиш) нинг қоидаси билан аниқланади. Квадрат шаклидаги хоналар ва унга яқин бўлган хоналар мебелларни гуруҳлаш орқали уларда асосланган хоналарни ажратиш ва ташкил этиш учун бир хил қулайликларга эга ѐки қисмларга ажратишнинг қўшимча элементларидан фойдаланиб, уларга қандайдир изоляцияни бериш мумкин. Бунда ҳар бир зона яхши табиий ѐритилишга эга бўлади. Шу сабабли квадрат шаклидаги хоналар ва улчамларининг нисбати 1:1,5 бўлган хоналар анча маъқулроқ бўлади. Жойлашиши иккита сатҳда ечилган квартираларда хоналарни боғловчи ички зинапоялар умумий хонада жойлашади. Зинапояларнинг мавжудлиги умумий хона интерьерини бойитади. Унга қўшимча сифатлар боўлайди (86расм, 175 б). Зинапояларга эга бўлган хона бошқа хоналардан кўркамлиги

билан ажралиб туради. Зинапоялар ѐпиқ ва унга бошқа хонадан кириладиган ҳолларда уни умумий хонага чиқариш мумкин ва бу ерда қулай тахмон (ниш)ни юзага келтириб, зоналардан бирини ташкил этиш мумкин. Умумий хона интерьерида сунъий ѐруғлик ташкил этиш катта аҳамиятга эга. Бир томондан функциональ заруриятдан келиб чиққан ҳолда ѐруғлик манбаларининг ўрни ва сонини аниқлаш муҳимдир, иккинчидан чироқларнинг декоратив хоссалари ва уларнинг умумий хонадаги жойлашиш ҳолати интерьер композициясида катта роль ўйнайди. Бутун хонанинг яхши ва бир текисда ѐритилиши хонанинг янада кенгроқ ҳис қилинишига таъминлайди, аксинча хонанинг контрастли ѐритилиши туфайли унинг бир қисми ѐрқин ѐритилса, бошқа қисми сояда қолади, бу эса хонанинг тор ҳис қилиниб, қабул қилинига сабабчи бўлади. Шу сабабли ҳар доим умумий ѐритилиш талаб этилади. У ҳар хил ечилиши мумкин. Бу умумий хонанинг бутун фазовий кенглигини нейтраль ифодаланган ѐруғлик манбаси билан бирлаштирадиган, майин (енгил) тарқоқ ҳолда тарқаладиганѐруғлик бўлиши мумкин. Бундай ҳолларда плафон кўринишидаги потолок марказига ўрнатиладиган чироқлар потолок периметри функционалли потенциал – кўп аҳамиятли тушунчаларнинг тармоқланган иерархиясини ўзида мужассам этган умумлаштирувчи термин [20]. Унинг асосий ташкил этувчилари орасидан “долзарб функциялар” гуруҳини, яъни истеъмолчи тушунчасида объект шаклининг қимматли (энг муҳим) характеристкалари билан боғланган (алоқадор) функцияларни ажиратиб олиш мумкин. Долзарб функциялар ўзига “ҳосил қилувчи функцилар” гуруҳини киритади, улар объектнинг бирламчи вазифасини аниқлаб беради. “Ҳосил қилувчи функциялар” “туғиладиган” ѐки “ишчи функциялар”нинг вужудга келишига шарт-шароит ҳозирлайди, яъни бу шундай функцияларки, уларда архитектуравий объект қурилгандан кейин унда олдиндан кўзда тутилган (концентрациялар) хоссаларининг маълум бир қисми реаллашади. Ишчи функциялар етакчи ва йўлдош функцияларга бўлинади (улар объектнинг бутун экспуатацион даврининг ҳар бир моментида юзага келиши мумкин).

Архитектуравий объектларнинг функциональ жиҳатларини кўриб чиқишда қуйдагиларни ҳисобга (инобатга) олиш тақазо этилади-туғиладиган функциялардан келиб чиққан ҳолда яратиладиган иншоотдаги жараѐн ѐки ишчи функциялардан келиб чиққан ҳолда қайта мослаштирилган иншоотда жараѐн ҳар доим ҳам қабул қилинган гипотезяга мувофиқ ўтказилавермайди. Иккита; идеаль ва реал функцияларни фарқлаш тақазо этилади. Идеаль функцияларнинг талаблари бўйича объект шакиллантирилади, иккинчи яъни реал функциялар бўйича эса, объект реал равишда вазифасини бажаради. Ҳар бир лойиҳаловчи бу фарқни минимумга олиб келишга интилади, лекин реал ҳолатни олдиндан башорат қилиш (реал фойдалунувчининг қандай ўзини тутишини олдиндан башорат қилиш) жуда мураккаб, ҳаттоки идеаль функция ҳам ўртача-статик истеъмолчиларга танланди. Архитектуравий интериретация асосида шакл ва функциянинг ўзаро таъсирлашуви билан боғлиқ бўлган нюанслар (тушунмовчиликлар)нинг юзага келишининг кенг спектори ѐтади. Н.А.Ладовский 1919-1921 йилларда ўзининг ижодий кредосини шундай ифодалаган эди: “Конструкция архитектурага шунча кирадики, у кенглик тушунчасини ўшанча аниқлаб беради” [21], “ техник конструкция-безатилган моддий элементларнинг маълум режа-схема бўйича куч эффектини эгаллаш учун бирикишидир”. М.Л.Гинзбург конструкция ҳақида “эстетик система” сифатида шундай деб ѐзган эди: “ Конструцион система бизнинг қабул қилиш тажрибамиз ва инсоннинг психофизиологик жиҳатлари эвазига бошқа бир ўзини “кийинтирадиган” ва бир вақтнинг ўзида юзага келувчи ҳамда шакилнинг тинч ҳолатдаги конструкцияга боғлиқ бўлган бошқа бир системани ѐки, тўғри қилиб айтганда, эстетик системани вжудга келтиради” [21. Т .2. 289, 290 б.] Юқорида баѐн этилганлар асосланиб хулоса қилиш мумкинки, бино бутун бир ҳолатда турли доминантлар билан турли сифатли системалардан ташкил топмоғи лозим. Бу турли сифатли доминантлар деганда биз функция, конструкция ва шаклни тушунамиз.Бўйича тўшлиқ ѐки қисман бир чизиқ

йўналишида ўрнатиладиган люминеццентли қурувчи шаклдаги чироқлардан фойдаланилади. Чироқларнинг бундай ўрнатилиши натижасида паток бир текис тарқаладиган ѐруғлик ѐриталиди. Хона патологининг марказига осилган чиройли қандил интерьер композициясининг муҳим бир элементига айланади. Алоҳида зоналарни янада интенсив ѐритиш учун зарур ѐруғликнинг маълум жойга ўрнатилган манбалари кўзда тутилади. Дам олиш зонасига торшер кўринишидан чироқлар ѐки жуналлар столчаси устига паст қилиб туширилган чироқлар (фонариклар) шинамлик бағишлайди (беради). Овқатланиш зонасидаги нонушта столининг яхши ѐритиши учун унинг устидаги плтолокка осма чироқ ўрнатилади. Чироқлар системаси умумий хона интерьери композициясида фаол роль ўйнаши мумкин, айниқса хоналарнинг катта юзага бўлган потолокда чироқлар қаторининг ташкил этилиши интерьер композициясида муҳим рольни бажаради. Умумий хонада битта марказий қандилни ўрнатиш билан масала тўлиқ ўз ечимини топмайди. Умумий хона бошқа хоналар учун ҳам кўзни қамаштирмайдиган эффектлар бош (умумий) ѐритиш деб ҳисобланади. Бош ѐритиш осма ѐки қўшиб қуриладиган чироқлардан ѐки ѐруғликни қайтарадиган ѐруғлик карнизлардан ташкил топиши мумкин. Фойдаланилѐтган ѐруғлик манбаларининг турига боғлиқ равишда ѐруғлик ѐруғликни ростлаш мосламаси ѐрдамида тартиблантирилади (регулировка қилинади). Ёрдамчи ѐруғлик (ѐритишни) деворга ўрнатилган чироқлар ѐки торшерларни таъминлаб беради, улар тинч (осойишта) атмосферани таъминлаб беради, масалан, телевизор орқали кўрсатувлар томаша қилинаѐтган пайтда улардан фойдаланиш мумкин. Курси (кресло)да китоб ўқиш учун, ишчи бурчакни ѐруғликнинг локалли манбадан фойдаланиб, ѐритиш зарур бўлади. Бу мақсадга эришиш учун тўлдирилган ѐки деворий чироқлар асқотади. Ирсий зона. Бу зонага ухлаш хоналари ва болалар учун мўлжалланган хоналар киради. Қоидага кўра, бу хоналар бир ѐки икки киши учун мўлжалланади.

Ухлаш хонаси тинч ва осайишталикни талаб этадиган хонани намоѐн этади, бу ерда инсон тўлақонли дам олиш имкониятига эга бўлади. Бу хонада инсон ўзини атрофдаги шовқиндан изоляция қила олиши мумкин ва фақат шундай шароитлардагина дам олиш, уйқу ва иш бир маромда (хотиржам) ўтказилиши мумкин. Шу сабабли ухлаш хонасини шовқин зонадан (умумий хона, кухня ва зинапоя ячейкаси) узоқроқда жойлаштириш маъқулроқ бўлади, бунда албатта санитар тугуни билан қулай боғланиш таъминламоғи ѐки сақланмоғи зарур бўлади (35-расм). Меъѐрий талаблар ухлаш хонасида ўтиш жойларининг бўлишга й ўл қўймайди. Ухлаш хоналарига қўйиладиган асосий талаблар уларда комфортли шароитларнинг, айниқса биринчи навбатда меъѐрий ҳарорат-намлик режими (ҳолати), ташқи шовқиндан ҳимоя қилиш, табиий ѐруғлик билан ѐритилишнинг ва шу кабиларнинг таъминланмоғи талаб этилади. Бундай шароитлар кўпинча деразаларнингѐруғлик тушадиган тамонга орентация қилиниши (қаратилиши) ва ушбу хоналардаги ҳавонингинтенсив циркуляция қилиниши (алмаштирилиши) билан аниқланади. Юқорида санаб ўтилган шароитлардан охиргиси айниқса Ўзбекистон учун хос бўлган қуруқ ва иссиқ иқлим шароитларида жуда муҳим аҳамиятга эгадир. Амалиѐтдабундайшароитларшамоллатишнингтегишлисистемасинингқўллани шибилантаъминланади: тўғрийўналишдавабурчаклишамоллатиш (36-расм). Тўғрийўналишли (сквозной) шамоллатишасосанхоналарнингқаторлижойлаштирилишидаяъниухлашхонас иўзинингбиртомонибиланташқидеворгатуташганҳолларда. Бундайхолдабухонабевоситабиттадеразаоралиғибилантабиийѐритилади, яъниѐнтомнданѐритилади, унингшамоллатилишиқўнилганхоналарнингқарама- қаршитомонгақаратилгандеразалариорқалиамалгаоширилади. Бурчаклишамоллатишбинонингчеткитомонидажойлашганухлашхоналаридақ ўлланилади.

Шамоллатишнингбундайсистемасишамоллатишнингбиринчисистемасиганис батанкамэффектлидир (камсамараберади), лекиниккитадеразаоралиқларинингмавжудбўлгандаулардатабиийѐруғликбил анѐритилишдаражасиниоширишгашарт-шароитяратади. Айниқсаухлашхоналаринилойиҳавийечишдауларнинг бактерицидли (бактериягақаршиликкўрсатиш) хоссалариниоширишучунзарурбўлганшароитларнияратишҳаммуҳимаҳамиятг аэга. Шу мақсадда санитар-гигиеник меъѐрларда уларнинг деразаларини жануб ва жанубий шарққа қаратиш тавсия этилади. Ухлаш хоналарининг бундай ориентацияланишида уларга кундузи уч соат давомида қуѐш нурлари тушади, бу эса хавони касаллик тарқатувчи бактериялардан тозалаш учун етарлидир. Ухлаш хоналарининг сони ва юзаси (майдони) оила аъзоларининг сонидан келиб чиққан ҳолда ўрнатилади ва қабул қилинади: бир киши учун 8 м 2 дан кам бўлмаган, икки киши учун эса 12-14 м 2 дан кам бўлмаган юза (майдон) қабул қилинади. Бундай юза (майдон) катта ѐшдаги оила аъзоси учун ҳам, кичик ѐшли болалар учун ҳам зарур бўлган қулайликни ҳосил қилади. Жихознинг жойлашиш ўрнини ўзгартириш имкониятига эга бўлишлик ҳар қандай хонанинг режаланишини асосий сифатларидан бири ҳисобланади. Бундай талқин этишдан келиб чиқадики, бир киши учун мўлжалланган ухлаш хонасининг эни 2,2 метрдан кам бўлмаслиги тақозо этилади. Эркак ва аѐл (эрхотин) жуфтлиги учун мўлжалланган ухлаш хоналарига икки кишилик кроват жойлаштирилиши кўзлда тутилади, бу кроватнинг эни (икки кишилик кроватнинг эни 110 см дан 130 см гача бўлади) алоҳида турувчи иккита бир кишилик кроватнинг энидан кичик бўлади. Бунинг натижасида ухлаш хонасида мавжуд бўлган эркин фазовий кенглик тўғрисида “ѐлғон” тасаввур юзага келади. Эр-хотин жуфтлиги учун мўлжалланган ухлаш хонасининг мақбул (оптималь) эни 3 метрни ташкил этади, бундай ўлчаш жиҳознинг ҳамма элементларини қулай жойлаштириш ва кроватларнинг жойлашиш ўрнини

ўзгартириш имконини беради. Бу меъѐрларда ота-она учун мўлжалланган ухлаш хоналарида эмизикли бола учун кроватчанинг жойлаштирилиши ҳам инобатга олинади. Кишиларнинг сонини ҳисобга олган ҳолда ухлаш хоналарининг параметрлари қабул қилинади (37-расм). Шундай қилиб икки киши учун ухлаш хонасининг эни 2,4 м дан бўйи эса 5 м дан кам бўлмаслиги лозим. Ухлаш хоналари уларда бажариладиган функцияларга жавоб берадиган мебеллар билан жиҳозланади. Қоидага кўра ухлаш хоналари кроватлардан ташқари кроватлар олдида турадиган тумбочкалар, шифоньер, трюмо ва пуфик ҳамда стулчалар билан ҳам жиҳозланади. Зарур бўлган ҳолларда бу ерда катта бўлмаган ѐзув столини ҳам жойлаштириш мумкин. Ухлаш хоналарида кроватлар ўрнида диван ѐки диван-кроватлар ҳам ўрнатилиши мумкин, у ҳолда хонани жиҳозлашда кўрпатўшак ўрнида ишлатиладиган буюмларни сақлаш учун тумбочкалар ѐки мебель системасида улар учун махсус бўлимнинг ажратилиши кўзда тутилиши талаб этилади. Ухлаш хоналарида диванлар ва кушайкалар билан жиҳозлаш ѐшлар учун характерлидир. Бунда диван утириш учун хизмат қилади ва ухлаш хонасидан эса меҳмонларни кутиш учун фойдаланиш мумкин. Ухлаш хонасига иккита кроват жойлаштирилганда, ҳар бир яшовчи учун тенг кучли шариот яратилиши зарур. Ҳар бир кроватга эркин ҳолда етиб бориш таъминланган бўлиши лозим. Ухлаш хонаси кроватлардан ташқари санитария столи (туалетный), чойшаблар, кийимлар ва пойафзаллар учун шкаф, иккита стули билан иш столига эга бўлади. Минималь жиҳозга китоблар шкафи қўшилиши мумкин. Ухлаш хонасининг функция бажариши, интерьернинг ташкил этилиши хонанинг пропорцияси ва жиҳознинг характерига кўп жихатдан боғлиқдир. Мебелларни қулай жойлаштириш ва интерьерни ташкил этиш учун ухлаш хонаси томонларининг нисбати (пропорцияси) 1:1 ѐки 2:3 қилиб қабул қилинади. Ухлаш хонаси одатда гарнитурли мебель билан жиҳозланади. Бундай мебель бтлан кўпроқ жуфтлик ухлаш хоналари жиҳозланади. Ухлаш хоналарининг бошқа турлари учун гарнитурлар кам аҳамият касб этади.

Гарнитурга кирувчи планотли шкафлар, одатда оила эҳтиѐжларини тўлиқ таъминламайди, унинг устига (бундан ташқари) анча катта бўлади ва фойдаланиш учун ноқулайдир. Ухлаш хонасининг жиҳозининг энг яхши тури бу қўшиб қурилган шкафлардир. Уларнинг системасида иш столининг ўрнини босувчи секретерлар, китоблар учун тахталар ва турли қутиларнинг бўлиши ҳисобга олинган бўлади. Икки киши учун мўлжалланган ухлаш хонасининг интерьерини ташкил этиш учун ҳар бир кишига ухлаш ва ишлаш жойи, шахсий буюмлар, кўйлак, чойшабларни сақлаш шкафи учун жой. Ота- оналар учун ухлаш хонасини лойиҳалашда унда болалар кроватини жойлаштиришни ҳам назарда тутиш талаб этилади, бунда бу жой яхши ѐритилган ва етиб боришга қулай бўлмоғи тақозо этилади (91-расм, 182 б.). Ташқаридан ухлаш хонасига тушадиган табиий ѐриғликдан ташқари, соф функциональ аҳамиятга эга бўлган суъий ѐруғлик (ѐритиш) кўзда тутилади. Сунъий ѐритиш икки типдан ташкил топади: умумий ва локалли. Умумий ѐритиш ѐруғлик манбаининг ухлаш хонасининг ўртасига ўрнатилиши билан таъминланади (одатда бу қандил бўлади) ва бунда бутун хонага енгил бир текис ѐруғлик берилади. Ёритишнинг локалли типи иш столи атрофи, санитария столи яқини ва торшер типидаги қўшимча чироқлардан тарқаладиган ѐруғликни намоѐн этади. Болалар хоналари. Кўп болали оилалар яшайдиган квартираларда имкон қадар болалар учун махсус алоҳида болалар хоналари кўзда тутилади. Бу хоналарни лойиҳалаш маълум даражада мураккаб масала сифатида намоѐн бўлади., чунки бу хоналар эгаларининг боғча, мактаб ѐшидан то каттаргунга қадар жисмоний (физик) ривожланиш динамикасини ҳисобга (инобатга) олишга тўғри келади, бу эса ушбу хоналар интерьер муҳитини тез-тез алмаштириш муаммосини юзага келтиради. Уларнинг юзаси худди бошқа ухлаш хоналари юзаси каби аниқланади. Болалар хоналари енгил ва қувонч бағишловчи мазмунда безатилиши (пардозланиш) ва мебеллар билан жиҳозланиши лозим.

Уни мебель ва бошқа буюмлар билан тўлдирилиши мақсадга мувофиқ эмас. Мебелларни танлашда нафақат уларнинг кўринишига, балки сифатига ҳам эътибор билан ѐндашмоқ керак ва бунда рангли, мустаҳкам ва оддий конструкцияли мебелларни танлаш мақсадга мувофиқ бўлади. Болалар хонасининг жиҳозларини (комплектлаштиришда) жамлаштиришда, бу жиҳозлар боғчаси ѐшдаги болалар учун мўлжалланган бўлса, у ҳолда уларнинг уйинлари ва югуришлари учун кенгроқ юза ҳосил қилинишини ҳисобга олиш тақоза этилади. Шу сабабли бу хоналар йиғиладиган ва трансформалашадиган мебеллар икки ярусни конструкциясига эга бўлган кравотлар билан жиҳозланиши мақсадга мувофиқ деб топилади (-расм). Бундай кроватларнинг габаритлари уларни хонанинг исталган жойига ўрнатиш имконини беради. Баъзида юқори кроват пастки кроват ярмисининг устига жойлаштирилади ва бунда битта кроватга нисбатан бир ярим баробар кўпроқ жой эгалланади. Юқорида жойлашган кроват тагидаги бўш жойга шкафчалар ўрнатилиши мумкин. Бундай ечимни анча тежамкор деб ҳисоблаш мумкин. Учта кроватдан комбинация ҳам мавжуд. Икки ярусли кроватлар системаси болалар ѐтоқхонасида уч ва турт бола учун нисбатан чегараланган юзани жойлаштириш имконини беради. Болалар ѐтоқ хоналарини мебелга қўшиб қурилган буралиб ажратиладиган кроватлар, деворларига киритиладиган махсус тахмон кўринишидаги суриладиган кроватлар ѐки шкафли пардеворларга сурилиб киритиладиган ва улардан чиқариладиган кроватлар билан жиҳозлаш ҳам мумкин. Бундан ташқари анча тежамкор вариантлар – учта кровтдан ташкил топган комбинация, бу комбинацияда ғилдиракли пастки кроват (учинчи) юқоридаги биринчи кроват тагига сурилиб киритиладиган ва зарур пайтларда тортиб чиқарилади (ухлаш пайтида). Болалар кўзида одатдаги стул парвоз ва самолѐт, автомобил ва пороход ҳам бўлиш мумкин, стол эса эртакдаги каби уй, оддий чўп – севимли тойчоқ ҳам бўлиши мумкин.

Шунинг учун болаларнинг хоналарида кўп ҳолларда оддий шаклдаги мебеллар кўпроқ қўлланилади, улардан болалар таъсуротидаги бой фантазия асосида ҳар хил комбинациялар тузиш мумкин. Мебелдан жароҳат олмасликнинг олдини олиш учун уларда ўткир бурчаклар ва чиқиб турган қисмлар бўлмаслиги керак. Мактаб ѐшига етгач болалар хонасининг қайта жиҳозлаш ва мебеллаш боғлиқ бўлган ташвишлар юзага келади. Уларни дераза яқинига жойлашган, кундузи яхши ѐритиладиган ва кечқурун ишлаш учун мос келадиган чироқ билан таъминланиши зарур. Бу бурчак эни етарли катталикда бўлган тахтани иккита тумбочка устига қуйиш билан қуриш мумкин, тумбочкалар ичига эса дарсликлар ва дафтарларни тахлаш мумкин. Атрофдаги ташқи оламнингболалар томонидан қабул қилинишида ранг алоҳида муҳим роль ўйнайди. Олиб борилган қатор психологик изланишлар шундан гувоҳлик берадики, айниқса кичик ѐшдаги болаларда ѐруғлик спектрининг энг илиқ томонларига масалан, қизил, сариқ, олов рангларга мойиллик бўлади. Кейинчалик эса яшил ва кўк рангларга ва улардан ҳосил қилинадиган ҳосилавий рангларга мойиллик сезилади. Рангли тасвирларни ҳаддан ташқари тўқ рангларда бажармаслик керак, аск ҳолда салбий эффект юзага келиши мумкин. Болалар ѐтоқхоналарини табиий ѐритиш учун таршер ва деворга ўрнатиладиган чироқларнинг ўрнатилиши жудаям мақсадга мувофиқ келмайди, одатда чироқлар потолокка осма равишда ўрнатилади, чунки бунда болалар қўлларини чироққа узата олишмайди. Агар бу чироқни хона ўртасидан хонанинг исталган жойига масалан, стол устига, дераза ѐнига ѐки кроват устига силжитиш мумкин бўса, у ҳолда янада яхштроқ қулайлик яратилади. Болалар хонасининг полини тушакчилар билан қоплашга алоҳида эътибор ажратиш тақоза ьэтади. Пол тўшалмаси гигиеник талабларга қатъий жавоб бермоғи лозим, тўшалма юқори сифатга ва иссиқ сақловчанликка (иссиқбардошликка) эга бўлиши керак. Ковролакларнинг ҳар бир турларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир, чунки улар маҳкам (пишиқ ишлашган бўлади), унда чиқиб турган ўсимталар бўлмайди, у чангни ўзига ютмайди,

букилганда унда тириш жойлар (синиқ жойлар) ҳосил бўлмайди. Бинолар хонаси учун линолеумдан фойдаланиш ҳам мақсадга мувофиқдир, чунки у жуда гигиеникдир ва енгил тозаланади. Фақат кроват ѐнига (олдига) ѐрқин токдаги кичик гилам тушашса янада яхшироқ бўлади. Линолеумни кўрпа- тушакнинг жони билан контрастлаштириб (уйғунлаштириб), хонанинг маълум ҳаѐтийлигига эришиши мумкин. Кичик ѐшдаги уғил бола ва қиз болалар вақт ўтиши билан улғаядилар ва уларнинг ўспиринлик даврида мустақил ҳис қилиши ва дид шакллана бошлайди ҳамда улар шахсий ҳаѐтга қадам ташлайдилар. Улар ривожланишининг бундай даврида ўзининг хусусий “бошпанага” эга бўлиши ҳақиқий реалликка айланади. Натижада квартирани қайтадан мослаштириш, мебелларни алмаштириш, қайта ўрнатиш, янгисини харид қилиш ва оилада содир бўлаѐтган ўзгаришларини қониқтирадиган ечишларини излаб топиш зарурияти юзага келади. Бу зарурият оилада бир қатор муаммоларни олдинга суради, бу муаммолар ҳақида албатта олдиндан уйлаш керак бўлади. Агар болалар хонасини келажакни ҳисобга олган ҳолда жиҳозлаб борилса, у ҳолда бундай ҳолат кўп жиҳатдан ўсмирлар ва ѐшларнинг эҳтиѐжларига мос келиши мумкин (қониқтириш мумкин). Агар оилада ўғил ва қиз ўлғаѐтган бўса муаммо янада мураккаброқ тус олади. Бундай вазиятларда агар хона етарли даражада катта бўлса ва қарама-қарши жойлашган иккита деразага эга бўлса, у ҳолда бу хонани пардевор билан иккига бўлиш мумкин. Бундай пардевор сифатида енгил шкаф-девордан фойдаланиш кўп қулайликларга эга бўлган муҳитни ҳосил қилади, шкафга вертикаль ва горизонталь йўналишда иккита кроватни ўрнатиш мумкин, унинг ҳар иккала томонидаги қолган қисмидан жовонлар ва кутубхона сифатида фойдаланиш мумкин. Ўсмир ва ѐшлар хонасини мебеллаштириш одатда қуйидагилардан: кроват ѐки дивон, катта бўмаган шкаф, иш столи (дарс тайѐрлаш учун), китоблар учун бир нечта жавонли мосламадан ташкил топади. Мебелларни ўспирин ѐшлар ўзларининг дидидан келиб чиққан ҳолда танлайдилар.

Агар хонада бўш жой бўлса, у ҳолда у жойга енгил конструкцияга эга бўлган креслони қўйиш, хонани ѐритишда торшер ѐки осма чироқлардан фойдаланиш мумкин, полга катта бўмаган оддий нақшли гилам ва оригиналь циновка тўшалади. Хўжалик-коммуникация зонаси кухня, даҳлиз, квартира ичи коридорлари, шюз ва кладовкадан ташкил топади. Одатда унинг хизмат кўрсатиш учун қулай бўлиши учун тантановар зона яқинига жойлаштириш қабул қилинган. Бу зонани тантановар ва ирсий зона орасига жойлаштириш классик схема дейилади. Интерьерни ташкил этишда улардан кухня ва даҳлиз муҳим роль ўйнайди. Кухня. Замонавий квартираларда кухня унинг лойиҳаланишида муҳим элемент ҳисобланади. Квартира режасида кухнянинг эгаллаган ўрни (ҳолати) квартира интерьерининг бутун фазовий боғланиш системасига таъсир кўрсатади. Яқингача одатдаги кухнянинг фазовий кенглигининг юзаси 8-11 м 2 ташкил этади. Бундпй фазовий кенгликка кухня жиҳозининг одатий тўпламини, телевизорни ҳам, гуллар, китобларни ҳам сиғдиришга тўғри келган. Техник таъминланган, шинам кухня нафақат унинг эгаси уй бекасига, балки бошқа оила аъзоларига ҳам хушкайфият бағишлайди, уй бекаси эса ўз оиласи билан доимий мулоқотда бўлиш имкониятига эга бўлади. шундай қилиб, кухнянинг аҳамияти яшаш хонаси (умумий хона)нинг мавқейигача кўтариляпти, унинг аҳамияти бутун квартира интерьери учун ҳам эстетик жиҳатдан ўсиб бормоқда.статистик маълумотларга кўра ишлайдиган аѐл ўз вақтини бир кунда 2 соатдан 4 соатгача кухняда ўтказар экан, уйдаги хўжалик ишларини олиб боришга сарфланадиган вақтни иқтисод қилиш (тежаш) га ва кухнядаги ишларни енгиллаштиришга қаратилган турли тадбирлар жуда юқори баҳоланади, яъни катта аҳамият касб этади. Шу сабабли кухняларни лойиҳалашда асосий мақсад унинг фазовий кенглиги ва жиҳозланиши меҳнатни енгиллатишга ва вақт сарфини қисқартиришга хизмат қила олишини таъминлашга қаратилади.

Бу мақсадга эришиш учун кухняни оқилона режалаш, унинг типини квартирага мос тарзда рациональ танлаш асос бўлиб хизмат қилади. Бундай ҳолатда келиб чиққан ҳолда кухняда рўй берадиган ҳамма функциональ жараѐнларни бириктирадиган ягона система ўрнатилади, бу система асосида жиҳозларнинг ҳамма элементлари ўрнатилади ва кухня иккита зона-овқат тайѐрлаш зонаси ва овқатланиш (овқат қабул қилиш) зонасига бўлинади. Овқатланиш зонасидан кухняда ўтказиладиган бошқа жараѐнлар учун ҳам фойдаланиш мумкин. Кухня жиҳозлари ишчи юзасининг баландлиги 85 см (аѐлларнинг ўртача бўйига ва тик туриб ишлаш шароитларига мос келади) қилиб қабул қилинади, уларнинг максималь эни 60 см ни минималь эни эса 30 см ни ташкил этади. Турар-жойларни лойиҳалаштиришда кухняларни жиҳозлашнинг учта асосий усули (приѐми) қўлланилади: -жиҳозларнинг алоҳида предметлари (плита, ювиш идиши, совутгич, иш столи, осма шкафлар) тўплами билан билан жиҳозлар; -пастги ва юқори қатор элементларига эга бўлган баланд шкафли намоѐн этувчи секцияли (бўлимли) жиҳозлар билан жиҳозлаш; -уйни қуриш жараѐнида монтаж қилиб ўрнатиладиган жиҳозлар билан жиҳозлаш. Кухня мебелларини бир қатор (бир чизиқ бўйича) қилиб жойлаштириш технологик талаблар натижаси ҳисобланади ва эстетик талабларга жавоб беради. Алоҳида элементларнинг композицион бирлаштирилиши билан интерьерда яхлитлик ва кўркамликка эришилади, кухнядаги фазовий кенглик жиҳозларнинг алоҳида ҳажмда ўрнатиладиган кухнядагига қараганда анча кенг ҳис қилинади. Жиҳозлар бир қатор қилиб, деворга тақаб жойлаштирилиши сунъий ѐритишнинг янги ечимини талаб этади. Кухняни сунъий равишда марказий чироқлар ѐрдамида ѐритишда иш столининг юзасига ишлаѐтган одамнинг сояси тушиши овқат тайѐрлаш жараѐнига ўз таъсирини кўрсатади, буни бартараф этиш мақсадида иш столи юзасини ѐритиш кузда тутилмоғи лозим. Иш столини юзасини ѐритиш паст

текисликларда осма элементларни ташкил этиш ва деворга люминесцентли трубкалар (чироқлар)ни монтаж қилиш орқали амалга оширилади. Кухня ўлчамларининг нисбати, хона конфигурацияси, дераза ва эшик оралиқларининг жойлаш ўрнига боғлиқ равишда жиҳозларни жойлаштиришнинг 4 та схемасидан бири қўлланиши мумкин. Энсиз томонида битта деразага эга бўлган чузинчоқ шаклдаги кухняларда жиҳозларни деворнинг узун томонларидан бири бўйлаб жойлаштириш кенг тарқалган (97, 1-расм, 190 б.). Бу системанинг устун томонлари ишчи операцияларнинг функциональ кетма-кетликда енгил бажарилишига эриш, инженерлик узаймаларнинг иқтисод қилиниши (тежалиши) ва жиғозларнинг оддий тайѐрланиш (бурчакли элементларнинг бўлмаслиги) билан изоҳланади. Системанинг камчиликларига иш фронтининг узунлиги ва хонанинг энсизлиги туфайли нонушта столини жойлаштиришда қийинчиликнинг юзага келиши. Катта бўлмаган квартираларнинг кухняларида анча мақсадга мувофиқ бўлади, бунда жиҳозлар қисқартирилган таркибда қўлланиши мумкин. Дераза оралиғи полдан 85 см баландликда жойлашган мумкин (97 – расм, II, 191 б.). Бундай система фойдаланиш учун жуда қулай. Бу система ҳам бир қатор чизиқли системадаги каби қатор устунликларга эга. Унда ҳам жиҳозларнинг узлуксизлиги кетма-кетлиги таъминланади. Агар бир қатор чизиқли системада иш фронтининг узунлиги камчилиги бўлса, “Г” симон система бундай камчиликдан ҳоли бўлиб, унда хизмат қилиш йўли (масофаси) қисқаради, уй бекаси жиҳозларнинг ҳамма тугунларини (узелларини) кўрган ҳолда ўтириб ишлаши мумкин. Дераза орқали тушаѐтган ѐруғлик ишчи юзани яхши ѐритади. Ҳамма системанинг компактлиги барча ҳолларда нонушта столини қулай жойлаштириш имконини беради. Бунда кухнянинг фазовий кенглиги ишчи зонаси ва овқатланиш зонасига пухта қилиб бўлинади. Жиҳозларнинг бурчакли жойлаштирилиши дераза орқалари бўлмаган девор ѐнига ҳам ўрнатилиши мумкин.

Бундай жиҳознинг бир томони табиий ѐритилишга нисбатан ноқулай ҳолатда жойлашади. Жиҳозларнинг бучакли жойлаштирилиши катта ва кичик юзага эга бўлган кухняларнинг шакли квадрат ѐки буйи узунроқ туртбурчак, жиҳозлар таркибининг тўлиқ ѐки қисқартирилишдан қатъий назар ҳар қайсиси учун ҳам қулайдир. Кухнларни лойиҳалашда иш жойларини табиий ѐруғлик билан ѐритишга катта эътибор қаратилади. Тўғри ва ѐн томонлардан ѐритилганда кухняда ишлаш учун яхши шароит яратилади. Яъни жиҳозларнинг иш текислиги дераза ѐнига ѐки деразага туташиб кетган девор олдига жойлаштирилганда иш юзаси табиий ѐруғлик ѐрдамида яхши ѐритилади. Кухняларни лойиҳалашнинг ѐмон варианти бу жиҳозларнинг дераза оралиғига қарама-қарши турган девор ѐнига жойлаштирилишидир.. бундай ечим фақат кухнянинг ўлчамларидан бири анча узун бўлган ҳолда ва табиий ѐритиш ушбу кухня учун асосий деб ҳисобланмаган ҳолларда ўзини оқлаши мумкин. Жиҳозларни дераза атрофига жойлаштириш, шубҳасиз, яхши усул ҳисобланади, лекин бунда осма шкафларни ўрнатишда қийинчиликлар юзага келади. Дераза ойналарининг ишчи текислик баландлигида жойлашиши кухняни яхши ѐритади ва осма шкафлар устидаги лентасимон ойнали деразалар кухнянинг бир текис ѐритилишини таъминлайди. Интерьер ҳамда уйнинг фасадининг кўриниши нуқтаи-назаридан бундай усул (приѐм) анча қизиқарлидир. Замонавий лойиҳалаш-қурилиш амалиѐтида кухняларнинг учта асосий типи қабул қилинган: кухня-тахмон (ниш); кухня-ошхона, ишчи кухня квартирани лойиҳалашда кухняларнинг у ѐки бу типининг танланиши оила таркиби, уйдан хўжалик юритиш характери, турар-жойнинг шинамлик даражаси ижтимоий хизмат кўрсатишининг мавқие (даражаси) билан аниқланади. Кухня-тахмон (тапчан-ниша) катта бўмаган квартираларда ҳамда меҳмонхона типидан уйларда қўлланади. Ўзининг кичик габаритлари туфайли у одатда яшаш хонасининг тахмони (нишаси) га жойлаштирилади ва

идишларни ювиш учун ракавина, катта бўлмаган иш столи ва электр ѐки газ плитаси билан жиҳозланади (28-расм). Кухня-тахмон , одатда, умумий хонага ѐки даҳлизга жойлаштирилаид ва табиий ѐритилишга эга бўмайди. Кухня тахмоннинг умумий хонага жойлаштирилишида албатта электр плита қўлланиши тақоза этилади. Бундай кухнянинг майдони жиҳозларни фақат ишчи зонага жойлаштириш имконини беради. Нишнинг эни 70 см дан кам бўлмаслиги, узунлиги эса элементлар тўпламига боғлиқ бўлиб, 1,4 м ва ундан катта бўлиши мумкин. Тахмон сурилувчан (кўчириладиган) пардевор ѐки створкалар билан тўсилиши мумкин, бундай ҳолда кухня жиҳозларига эга бўлган шкаф ҳосил қилинади (96-расм, 189 б.). Айниқса бундай ҳолат қишлоқ жойларида ўзининг яққол характерини намоѐн этади. Кухняларнинг бундай қўшимча функциональ жуда қулай бўлиб, бу ерда ҳамма нарса “қўл остида” бўлади идиш-товоқ ҳам, плита ҳам, стол ҳам, сув ҳам, ва ҳ.к. Буларнинг ҳаммаси фақат уй бекаси учун қулайдир, чунки кун давомида кўп ҳаракатланишининг олди олинади, кухнядан ошхонага ва аксинча бўлган ҳаракатлар анча қисқаради. Лойиҳавий нуқтаи- назардан кухня ошхона билан қўшма тарзда жойлаштирилади ва улар очиқ фазовий кенглик орқали ўзаро бирикади ѐки трансфорланадиган пардеворлар (суриладиган пардеворлар) билан ажратилади (21-расм). Бундай кухня одатда иш столи, раковина,ва газ плитаси (ѐки электр плита) билан стационар (қўчмас) ҳолатда жиҳозланади.Кухня-ошхонанинг минималь юзаси (энг кам майдони) – 8 м 2 ни ташкил этади. Квартирада хоналарнинг кўпайишига боғлиқ равишда унинг майдони 10 м 2 гача кенгайиши мумкин (ўсиши мумкин). Ундай кухнянинг эни жиҳозларнинг жойлашишига боғлиқ бўлади: жиҳозларнинг бир қатор жойлашишида кухнянинг эни 2,4 мдан кам бўлмаслиги, бурчакли ѐки икки томонлама жойлашишида эса унинг эни 2,5 м дан кам бўлмаслиги лозим.

Майдони 6 м 2 дан юқори бўлган кухняда овқатланиш учун доимий зонани ташкил этиш мумкин, одатда бу зонадан бошқа оила аъзолари ҳам турли юмишларни бажаришда ҳам фойдаланишади. Кухня-ошхона унинг функциональ юкланганлигига мувофиқ равишда кенг таркибдаги жиҳозларга эга бўлади. Эни каттароқ (2,1 м дан кам бўлмаган) бўлган кухнялар ва шакли квадратга яқин бўлган кухняларнинг иккита қарама-қарши томонлари бўйича ҳар бир томонга бир қатордан жиҳозларни жойлаштириш анча қулайдир (98- расм 192 б.). бундай жиҳозлар шундай тақсимланадики унда бир девордан қарамақарши томонга иш жараѐнида ортиқча юришнинг олди олинган бўлиши керак. Кухняларда меҳнатни ташкил этишнинг умумий схемасидан келиб чиққан ҳолда жиҳозларни икки қаторли система асосида жойлаштиришда улар қуйидагича тақсимланади: биринчи қаторда - иш столи, ювиш мосламаси (мойка) плита; иккинчи қаторда – маҳсулотлар ва идиш-товоқларни сақлаш учун шкаф, совуткич, иккинчи ювиш мосламаси (мойка)ни жойлаштириш мумкин. Бу икки қаторли система ажабланарли даражада устунликларга эга. Бу ерда ишлаш зонаси қисқа бўлгани туфайли бир вақтнинг ўзида жиҳозларнинг иккала паласасидан ҳам фойдаланиш мумкин. Бундай кухняни иш зонаси ва ошхона зонасига енгил бўлиш мумкин. Деразага бемалол (эркин тарзда) етиб бориш имконияти мавжуд. Лекин нонушта столининг дераза ѐнига жойлаштирилиши ошхона зонасига ишчи зона орқали ўтишга халақт қилади. Жиҳозлар жойлаштирилишининг икки қаторли системаси қўлланилган ҳолларда элементларни П ҳарфи шаклида жойлаштириш орқали бир-бирига туташтириш мумкин (99-расм, 193 б.). бу системалардан ҳар бири ижобий ва салбий сифатларга эга. Бу усул иш жойининг компактлигини камайтиради, кухня-ошхонадаги фазовий кенгликни иш зонаси ва овқатланиш зонаси каби функциональ зоналарга пухта қилиб ажратиб беради. Шароитдан келиб чиққан ҳолда жиҳозларнинг уч қаторли системаси ҳар хил ҳолатларни эгаллаши мумкин: учала қатор ҳам деворга П шаклида тақалиши мумкин ѐки бир қатор алоҳида Г шаклида

бўлиши мумкин. Бундай ярим алоҳидалик бўлиб гонушта столи, шкафли секциялар ѐки униси ҳам буниси ҳам бир вақтнинг ўзида қўлланилиши мумкин. Баъзида жиҳозларнинг элементлари потолоккача етиб бормайдигган шкафли пардеворларнинг ўрнатилиши уларнинг икки томонидан ҳам фойдаланиш имконини беради. Бундай пардеворга нонушта столини ҳам ўрнатиш мумкин (…расм). Ишчи кухня – бу жой фақат овқат тайѐрлаш учун мўлжалланади, шунинг учун и бошқа хоналардан изоляция қилинган ҳолда жойлаштирилади (30расм). Кухня билан бевосита ягона алоқада бўладиган жой бу ошхонадир. Ошхонанинг юзаси 7 м 2 дан кам бўлмаслиги тақоза этилади ва унингўлчамларининг нисбати 2,0 х 2,2 м нисбат бўлиши мумкин. Ўзбекистон шароитларида кухня универсаль типдаги ѐзги жой (айвон) билан бевосита боғланишга (алоқага) эга бўлиши лозим ѐки миллий таомларни тайѐрлашга мўлжалланган махсус очиқ жой билан узвий боғланган бўлиши тақоза этилади. Шу сабабли кухня яшаш хоналари орқали шамоллантирилишга эга бўмаслиги керак, чунки кухня билан боғланиш лодисия ѐки балкрнлар орқали амалга оширилиши мумкин. Ишчи кухня квартиралардаги табиий ѐруғлик билан таъминланган мустақил изоляцияланган хоналарга жойлашрилилади. Бундай кухня асосан овқат тайѐрлаш билан боғлиқ бўлган вазифалар ва овқат қабул қилингандан кейин йиғиштириш-тозалаш ишларининг бажарилишига мўлжалланади. Унда турли буюм ва нарсалар сақланадиган хўжалик шкафи, дазмоллаш учун мослама, йиғиладиган ѐки стационар (кўчмас) стол учун ҳам жой топилади. Бундай кухня 4,5 дан 6 м 2 гача бўлган майдонга эга бўлади, унинг минималь эни 1,8 м ни ташкил этади

O'xshashlar

Жамоат бинолари асосий хоналарнинг интерьери ва жиҳозлари

Вискоза олиш жиҳозлари

Вискоза олиш жиҳозлари 1

Полимер эритмасини тола шакллантиришга тайёрлаш жиҳозлари

Титиш тозалаш агрегатлари жиҳозлари. Толали маҳсулотларни аралаштириш ускуналари