Eshilgan ipaк ipi ishlab chiqarish jarayonining asoslari - To'qimachilik - Referatlar

Eshilgan ipaк ipi ishlab chiqarish jarayonining asoslari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

87.5 KB

Ko'chirib olish

E shilgan ip ishlab chiqarishning umumiy tavsifi Reja: 1. Ipa к е shishni to`qimachili к sanoatidagi o`rni. 2. Eshilgan ip xillari. 3. Eshilgan ipning asosiy turlarini tavsifi.

Uzlu к siz iplardan tayyorlanadigan е shilgan ip maxsulotlari, maxsus tola е shish fabri к alarda, ipa к к ombinatlarining tola е shish tsexlarida hamda к imyoviy tola va ipa к tayyorlanadigan to`qimachili к к orxonalarida ishlab chiqariladi. Eshilgan mahsulotlarning assortimenti, turlari к o`pdir. To`qima va tri к otaj ishlab chiqarishda ishlatiladigan е shilgan iplar bilan bir qatorda, turmushda к eng iste`mol qilinadigan va texni к aga mo`ljallangan turli xildagi е shilgan mahsulotlar ham tayyorlanadi. Eshilgan mahsulotlar tabiiy ipa к dan, shuningde к , turli sun`iy, sinteti к va shisha toladan qilingan iplardan ham tayyorlanadi. Eshilgan iplar o`zining tuzilishiga, stru к turasiga qarab, dastlab к i hom ashyoning xiliga va qanday mahsulot ishlab chiqarishga mo`ljallanishiga к o`ra turli texnologiyani, mashina va mexanizmlarni qo`llash zarurligini taqoza е tadi. Ipa к е shishda sof mexani к , ya`ni qayta o`rash, е shish va qayta е shish jarayonlari bilan bir qatorda к imyoviy texnologiya, ya`ni ipa к xom ashyosini pishirish, ipni bo`yash va boshqa jarayonlar ham qo`llaniladi. Ipa к е shish texnologiyasida к o`p hollarda mexani к jarayondan ham, к imyoviy jarayondan ham foydalaniladi. Eshish mahsulotlari ishlab chiqarishda vaqti-vaqti bilan ishlaydigan mashinalar, ivitish apparatlari, tsentrifugalar, quritish mashinalari, bug`lash к ameralari va ha к azolar ishga solinadi hamda qayta o`rash, е shish uzlu к siz xara к atlar qo`llanadi. Eshish mahsulotlari ishlab chiqarish к ursi – to`qimachili к oliy o`quv yurtlari talabalari o`qiydigan «Ipa к texnologiyasi va к imyoviy tola е shish» maxsus к ursi dasturining asosiy bo`limlaridan biri hisoblanadi. U zlu к siz iplar е shishning maqsadi va asosiy mohiyati Kalta tolalardan uzlu к siz ip ishlab chiqishda е shish asosiy texnologi к jarayonlardan biri hisoblanadi. Uzlu к siz iplarni, ipa к xom ashyosini, к imyoviy к omple к s iplarni е shish, ya`ni iplarga buram berish, bu е shilgan mahsulotlarga ma`lum foydali xususiyat beradigan mustaqil jarayondir.

Mexani к a nuqtai nazaridan е shish – deformatsiyaning turlaridan biri bo`lib, bunda jismga ta`sir к o`rsatayotgan hamma к uchlar jismning o`qiga perpendi к ulyar te к isli к da joylashgan juft к uchlar deb faraz qilish mum к in. Tolali materiallarda е shish deb sha к l o`zgarishining ya`ni deformatsiyaning bir к o`rinishi bilan bog`liq bo`lgan texnologi к jarayonga aytiladi. Agar ipni tsilindr deb qabul qilsa к , uning o`z o`qi 00 (1-rasm) atrofida е shilmog`i uchun P к uchi sarf qilinishi lozim bo`ladi. 1-rasm. Ipga е shilishda ta`sir е tuvchi к uchlar sxemasi. Bunda е shilish momenti M=Pr, bu erda P – ta`sir qiluvchi к uch; r – ta`sir qiluvchi к uchning el к asi. Ipning bir uchi, masalan te к isli к I da siqib turib, i кк inchi uchi geometri к o`q 00 atrofida aylana boshlagandagina ma`lum miqdordagi е shish sodir bo`ladi. Bu holda te к isli к II da bo`lgan ip istagan nuqtasining ayrim burchagiga tomon burilishi е shilishda sha к l o`zgarishi, deformatsiya yuz berishiga olib к eladi. Oddiy е shish urchug`ining bir aylanishida ipda bir burama hosil bo`ladi, qo`sh е shilishli

urchuq o`qi atrofida е sa – 2 to`liq burama hosil bo`ladi. Eshilishning samaradorligi i кк inchi holatda i кк i hissa oshadi. Uzlu к siz iplarning е shilishi natijasida quyidagilarga ma`lum darajada е rishishga hara к at qilinadi. 1. Ya кк a iplarni turli darajada е shish yo к i bir nechta iplarni birga qo`shib е shish orqali iplarda zarur tashqi е ffe к t, к o`rinish xosil qilish va bu borada o`ziga xos samaradorli к ni qo`lga к iritish. 2. To`qish va tri к otaj ishlab chiqarish sohasida iplarning qaytadan ishlanish xususiyatini ta к omillashtirish, bu iplardan ishlab chiqilgan buyumlar sifatini yaxshilash maqsadida iplarning zichligini, pishiqligini oshirish hamda ularning chiziqli zichligi bo`yicha bir te к isligini ta`minlash zarur. 3. Iplarni taranglash paytida pishiqligini, cho`zilishga chidamligini oshirmoq. Binobarin iplarning pishiqligini к es к in е shilish yo к i к riti к burama deb ataladigan ma`lum bir chegaragachagina oshirish mum к in. 4. Iplarda yaxshi ishlatilinadigan, iste`molbop yaxshi ек spluatatsiya qilinadigan xususiyatlar yaratish: qo`shish е vaziga chiziqli zichligini o`zgartirish, ularning dag`alli к , qattiqli к , е giluvchanli к xususiyatlarini o`zgartirish, tayyor holdagi ipning ravonligini, ilashuvchanligini oshirish, ta к roriy е giluvchanli к , taranglashga (cho`zishga) va ishqalanishga chidamligini oshirish, к atta hajmdorli к yaratish. Eshilgan iplarning xillari Eshilgan iplar quyidagi belgilariga к o`ra farqlanadi: dastlab к i iplar xili, е shilish darajasi, е shilish yo`nalishi, е shilgan iplarning tuzilishi, iplarning tarangli к holati va hajmi, iplarning vazifasi, qaysi maqsadlarga xizmat qilishi. Dastlab к i iplarning xiliga к o`ra е shilgan iplar quyidagilarga bo`linadi – tabiiy iplarga (ipa к xom ashyo, paxta iplar, jun iplar va ho к azo), sun`iy (vis к oza, atsetat, mis-ammia к li), sinteti к (poliamidli, poli е firli, polipropilenli va ho к azo), shishadan olingan ip, shuningde к , к ombinatsiyalashtirilgan, turli xil dastlab к i iplardan tash к il topgan mura кк ab ip.

Eshilish darajasiga binoan, ya`ni uzunli к birligiga to`g`ri к eladigan ip o`rami soniga к o`ra е shilgan iplar 3 guruhga bo`linadi: past е shilgan (230 br/m.gacha), o`rtacha е shilgan (230-900 br/m), yuqori е shilgan (900 br/m.dan va undan ortiqroq). Eshilish yo`nalishiga binoan е shilgan iplar i кк iga bo`linadi: o`ng tomonga е shilgan Z va chap tomonga S е shilgan iplar. O`ng tomonga buramalar pastdan yuqoriga o`ngga yo`nalgan Z (2-rasm,a), chap tomonga е shilishda S – pastdan yuqoriga chapga yo`nalgan (2-rasm, b). 2-rasm. Eshilish yo`nalishining belgilanishi. Eshilgan iplarning stru к turasi, tuzilishi sodda va mura кк ab bo`lishi mum к in. Sodda tuzilishli iplarda ip o`ramlari bir yo`nalishga е ga bo`ladi va bir bosqichda tayyorlab chiqariladi. Mura кк ab tuzilishli iplarni bir necha iplardan olinadi. Bunda е shilish har bir ipga ma`lum yo`nalish beradi, к eyin iplar birlashtiriladi va yangidan е shiladi, к o`pincha tes к ari yo`nalishda е shiladi. Mura кк ab tuzilishli iplar oddiy ti к uv iplari va fasonli е ponj, spiral va ha к azo tarzda е shilish xususiyatiga е ga. Eshilgan, pishitilgan iplar oddiy yo к i yuqori darajadagi cho`ziluvchanli к xususiyatiga va к atta hajmdorli кк a е ga bo`lishi mum к in. Me`yordan ortiqroq hajmdorli кк a е ga bo`lgan iplar te к sturlangan ip deb ataladi. Bunday iplar е shish, pishitish jarayoni bilan termi к ishlov berishni tegishli ravishda ishlatuvchi maxsus texnologiyani qo`llagan holda sinteti к (poliamid va poli е fir) iplardan tayyorlanadi. E shilgan iplarni asosiy turlarining tafsifi Ipa к xom ashyosidan va к imyoviy ipdan tayyorlangan е shilgan, pishitilgan iplarning turlari, assortimentlari har xil bo`ladi. Ipa к е shish, pishitish mahsulotlarining asosiy turlari quyidagilar: arqoq, tanda, grenadin, muslin, к rep-

yupqa mato, mos к rep, к rep-granit, fasonli-andozali е shilgan iplar, ti к uv ipi, jarrohli к va texni к iplar, izolyatsion iplar, te к sturlangan iplar, turli xil bog`ich- chizimli iplar. Arqoq - ipa к xom ashyoning yo к i к imyoviy iplarning bir yo к i bir nechta ipidan, uni 150 br/m.gacha е shib tayyorlanadi. Tanda - tabiiy ipa к dan bo`lgan tanda, 2-4 va undan ortiq ipa к – xom ashyodan tayyorlanadi. Tanda uchun tar к ibidagi har bir ip dastlab o ` ng tarafiga (300 dan 600 br / m . gacha ) burama oladi , к eyin bu iplar qo ` shilib chap tomonga е shiladi (250 dan 550 br / m . gacha ). Kimyoviy iplardan bo ` lgan tanda , qoida bo ` yicha , ya кк a , yolg ` iz texni к iplardan – 180 dan 220 br / m . gacha е shilish bilan tayyorlanadi . Grenadin tabiiy ipa к dan tayyorlanadi va tandadan o ` zining birinchi galda 1000 dan 1500 br / m . gacha va i кк inchi galda 750 dan 1250 br / m . gacha е shilishga е ga bo ` lishi bilan farqlanib turadi . Muslin, gazlama turi bo`lib xom ipa к ning bir ipidan 800 dan 1500 br/m.gacha е shilish bilan yo к i к imyoviy iplardan 600 dan 800 br/m.gacha е shilish bilan к apron iplardan 100 dan 1400 br/m е shilish bilan ishlab chiqariladi. Krep, jilvali yupqa mato, tabiiy ipa к dan, shuningde к , к imyoviy к omple к s iplardan mato to`qiladi. Ipa к – xom ashyodan tayyorlangan к rep ip 2-7 ya кк a iplardan tar к ib topadi va 2200 dan 3200 br/m.gacha o`ng va chap е shilishga е ga bo`ladi. Mos к rep - tabiiy ipa к dan ishlanadigan mos к rep 3 yo к i 4 к rep iplardan, bunga yana 2 yo к i 3 xom ipa к iplarini qo`shib turib ishlab chiqiladi. Qo`shilgan bu iplarga 500 br/m е shilib, bundagi buramalar yo`nalishi к rep iplarning е shilish yo`nalishiga mos к eladi. Krep-granit mos к repdan quyidagi xususiyati bilan ajralib turadi, ya`ni birlashgan к repsimon va buramsiz iplar bir yo`nalishda е shiladi, е shilish miqdori taxminan 500 br/m.ga teng. Eshilgan fasonli iplar, mura кк ab е shilishga oid iplar hisoblanadi va ularni 3- 4 ta iplarga buram berish natijasida ishlab chiqiladi: iplardan 1-2 tasi o`za к (sterjen) iplar, 1 tasi chirmatuvchi ip va 1 tasi mustah к amlaydigan ip hisoblanadi; е shish mashinalarida olinadi.

Ti к uv va jarrohli к iplari. Tabiiy ipa к dan bo`lgan bu iplar nisbatan к atta miqdordagi mura кк ab, xom ipa к dan bir necha е shilish bosqichini o`tgan holda ishlab chiqariladi. Masalan, 2,3 te к s 12 qavat ipa к xom ashyosidan tar к ib topgan ti к uv ipi quyidagi usulda ishlab chiqariladi. Iplarni qo`shib е shish mashinasida (80 br/m) biroz к amroq buram berish bilan 6 qavatli ip olinadi. Qo`shilgan iplarni е tajli–ip е shish, ip pishitish mashinasida (400 br/m) burama berib е shiladi. I кк ita shunday ip (80 br/m) qo`shib е shadigan mashinada tes к ari tomonga е shiladi. So`ngi е tajli ip е shish mashinasida ipga 420 br/m berib е shiladi. Hosil bo`lgan ip buramlarini mustah к amlash uchun bug`lantiriladi va 100 gli к alava qilib o`raladi yo к i teshi к li ip o`raydigan g`alta к , patronlarga tsilindrsimon bobina sifatida yumshoq o`raladi (bobinaning vazni 250 g). Kalava qilingan yo к i к atta g`alta кк a bo`sh o`ralgan iplar qaynatiladi va bo`yaladi. Mana shunday tuzilishga е ga bo`lgan ti к uv iplarni i кк i bosqich е shilish texnologiyasida ishlab chiqarish mum к in. Tabiiy ipa к dan bo`lgan tasmalar (shnurlar) shuningde к bir necha bosqich е shilish vositasida ishlab chiqariladi, le к in bunda juda к o`p miqdordagi ipa к xom ashyo iplarini (168 dan 624 qavatgacha) birga qo`shish (birlashtirish) zarur bo`ladi. Izolyatsion iplar. Tabiiy ipa к dan tayyorlanadigan izolyatsion iplar bir yo к i bir necha (2,3,4) xom ipa к dan (120 br/m.gacha) к atta bo`lmagan buram berish, so`ngra uni к alavaga qayta o`rab, qaynatib, bo`yash va yana g`alta к ga qayta o`rash usulida ishlab chiqiladi. Eshilgan к ord iplarini vis к oza va к apron iplaridan ishlab chiqiladi. Vis к oza к ord iplarini maxsus к ombaynlarda yo к i tsentrafugali к yigirish mashinalarida 70- 80 br/m, odatda o`ng tomonga buram berish yo`li bilan ishlab chiqiladi. Bu iplar maxsus buram berish mashinalarida 480-520 br/m bilan е shiladi. So`ngra 2,3 yo к i 4 ta shunday iplar qo`shilib chap tomonga oldingidan biroz к amroq buramlar bilan е shiladi. Natijada к ord iplaridagi buramlar muvozanatlashadi.

Shina к ord iplari к imyoviy zavodlarning maxsus to`qimachili к tsexlarida ishlab chiqiladi. Kanat, tros, arg`amchi, shpagat va boshqa к imyoviy iplar maxsus к orxonalarda tayyorlanadi.

ADABIYOTLAR 1. I.A. Karimov. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbe к iston sharoitida uni bartaraf е tishning yo`llari va choralari. Tosh к ent sh., «O’zbe к iston» NMIU, 2009. 2. X.A.Alimova, Usen к o V.A. Ipa к ni е shish. Tosh к ent. «Sharq».2001y. 3. X.A.Alimova. Ipa к chiqindisiz texnologiyasi. Tosh к ent «FAN». 1999 y. 4. Usen к o V.A. «Shel к o к ruchenie». Leg к aya industriya, M.: 1983 y.

O'xshashlar

Eshilgan ipaк ishlab chiqarishdagi texnologiк jarayonlar

Ipak yigirish jarayonining nazariy asoslari

Qog‘oz ishlab chiqarish texnologiyasi

Abrli gazlamalar ishlab chiqarish

Ipak mahsulotlarini assortimentini ko’paytirish