Телевидениенинг пайдо бўлиши ва ривожланиши - Tilshunoslik - Referatlar

Телевидениенинг пайдо бўлиши ва ривожланиши

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

91 KB

Ko'chirib olish

Т е левидениенинг пайдо бўлиши ва ривожланиши Режа: 1. Телевидениенинг пайдо б ў лиши, шарт-шароитлари. 2. Б.Грабовский ва И.Белянскийларнинг жа ҳ онда биринчи бор телек ў рсатувни тажриба синовидан ў тказиши. 3. Жа ҳ онда ва Ў збекистонда телевидениенинг ривожланиши.

Инсоният тарихида не-не буюк ихтиролар, тараққиётнинг янги поғонасига олиб чиқувчи ажойиб кашфиётлар қилинган. Катта масофаларни бир зумда босиб ўтиш имкониятидан ма ҳ рум б ў лган инсон қадим-қадимлардан узоқ-узоқларга саёҳат қилишни, дунёда қандай воқеалар содир бўлаётганлигидан воқиф бўлишни, бошқа сайёраларда ҳаёт борми, йўқми билишни, узоқ-яқинларини нима билан машғул бўлаётганлигини кўриб туришини орзу қилган. Қарийб барча халқлар оғзаки ижодиётида замонавий телевидениенинг рамзий тимсоллари - «Тошойна», «Жоми-Жамшид», «Ойнаи Искандарий», «Сеҳрли кўзгу»лар учраб туради. Алишер Навоийнинг «Фарход ва Ширин» достонида бундай кўзгу «Ойнаи Жаҳон» деб аталади. Тасвирни бир манзилдан, бошқа манзилга узатишга уриниш ишлари XIX аср ўрталарида олиб борилган. Инглиз механиги А.Бенуа суръат ҳолидаги тасвирни узатиш аппаратини 1843 йили ихтиро қилган. А.Бенуа қоғоздай ингичка қалай парчасига тасвир тушириб, махсус сиёҳ ёрдамида ёзувлар битиб, қалай тахтачани тасвир тарқатувчи аппаратга ўрнатган. Тасвирни қабул қиладиган аппаратга эса электр токи таъсирида хиралашадиган махсус қо ғ оз ўрнатган. Тасвирни электр қ уввати ёрдамида масофага узатадиган яна бир техник ускуна лойиҳаси 1858 йилда Россия расмий доираларида муҳокама қилганлиги ҳақида ҳ ам маълумотлар бор. Италиялик аббат Жавании Козелли томонидан таклиф қилинган бу аппарат «Пантограф телеграфи» деб аталган. 1862 йил мазкур ускунага муаллифлик ёрлиғи берилади. Ж.Козеллининг бу ускунаси 1866-1868 йилларда Петербург билан Москва орали ғи да тортилган сим орқали узатиб, синаб кўрилгаи. Ҳ ужжатларда қайд қилинган икки йирик шаҳар оралиғига узатилган тасвирлар умуман ёмон бўлмаган. Тажриба ускуналари ўлчамининг катталиги, иш принципининг мураккаблиги тасвирни қ абул қилиш ҳ аражатлари кўплиги сабабли бу усул тараққий қилмаган.

Тасвирни масофага узатиш лойи ҳ алари шунингдек, 1878 йили португалиялик А. Де Пайва, 1880 йили рус олими ва ихтирочиси П.И.Бахметев, 1884 йили немис муҳандиси Паул Нипков ва бошқа ихтирочилар томонидан таклиф этилган. Аммо юқорида қайд қилинган барча ихтироларда тасвир узатиш механик усулда амалга оширилган. Бу ихтирочиларнинг биронтаси ҳам кашфиётларини амалда исботлаб бера олмаганлар. 1897 йили бир муҳим ихтиро қилинади, немис физик олими К.Ф.Браун осцелограф учун нур тарқатувчи электрон трубка яратади. Ана шундан сўнгина Петербург Технология институти профессори Борис Львович Розинг телевизион тасвирни қабул қилиш, уни бир манзилдан бошқа бир манзилга узатишга муваффақ бўлади. 1907 йили Б.Розинг тасвирни масофага узатишда нур тарқатувчи электрон трубкани қўллашни таклиф этади. 1911 йили 22 (9) майда Розинг ёруғ фонда бир- бирига параллель иккита қора чизиқни нур тарқатувчи электрон трубкада қ абул қ илишни тажрибада синаб кўрди. Б.Л.Розинг таклиф этган ускунанинг тасвир қабул қилиш томони электрон усулга асосланган бўлса, тасвир тарқатувчи томони эса ҳамон механик усулда ишлар эди. Мутахассисларнинг хулосаларига кўра, радиоэлектроника ва электровакум техникасининг ривожланмаган и электрон телевидение тараққиёти йўлида катта тўсиқ бўлган. Қаранг-ки, бутун жаҳон олимлари бош қ отираётган бу мураккаб илмий- техник муаммони ҳал қилиш я ъ ни эл е ктрон телевидениенинг тўла мажм уини ярат и ш тошкентл и к и хт и роч и , Ўрта Ос и ё Давлат Университети физика лабараториясининг ходим и Борис Павлови ч Грабовскийга насиб этди. Тошкентнинг Шайҳонтоҳур мавзесидаги Бола масжид кўчаси 74 уйда, (Хозирги Навоий кўчасидаги 199 уй, Хозирги Тошкент телевидениеси маркази ёнида) Юсуфхон ака ва Ҳамза опа Мирзамуҳамедовлар уйида, 1925-1928 йилларда тасвирни ҳам узатувчи, ҳам қабул қилувчи томонлари тўла электрон тизимга асосланган Хозирги замон

телевидениеси яратилиб, жаҳонда бириичи бўлиб ҳаракатдаги ҳақиқий телевизион тасвир қабул қилинди. Эски шаҳарнинг сўлим ҳовлисидаги болахонали уйнинг бир хонасида икки ихтирочи Борис Грибовский билан Иван Белянскийлар истиқомат қилишарди. Борис Грабовский ёш ташаббускор олим, истеъдодли муҳандис бўлса, Иван Белянский одамлар билан тез тил топиша оладиган, моҳир ташвиқотчи ва зўр ташкилотчи эди. Тошкентнинг ана шундай минглаб уйларига ўхшаган бир хонадонида XX асрнинг ҳақиқий мўъжизаси – телевидение ихтиро қилинаётган эди. Шу уйда Грабовский ҳали ҳеч кимга маълум бўлмаган, ҳатто бирон бир натижа бўлиши ёки бўлмаслигига ҳ ам кафолат бера олмайдиган мўъжиза устида тажрибалар олиб бормоқда эди. Жаҳон олимлари бош қотираётган бу сирни кимга очилиши ҳам номаълум эди. Борис Грабовск и йнинг орз у лари катта эд и . У ҳаётни унинг барча шакл- шамойилларида, сиймоларда, кейинроқ эса рангли ва хатто ҳажмдаги- стереоскопик тасвирда кўрсатишни ўзига мақсад қилиб қўяди. Б.Грабовский Ўрта Осиё Давлат Умиверситетининг физика лабораториясидаги чизмаларни, Бола масжид кўчасидаги устахона асбоб анжомларини ҳам худди ана шу мақсадга йўналтирган эди. Бу дунёда ҳал и бирон бир ол и м эриша олмаган мақсад ва режалар эди. Янги таниши, университет профессори Гавриил Поповнинг турли хил китобларга бой шахсий кутубхонасидаги илмий-техник асарлар телевидение сирларини очишда ёш ихтирочига жуда қўл келди. Шу ерда у Петербург технология институти профе с сори Б.Л.Розингнинг бу со ҳ адаг и илмий ишлари билан танишади. Б . Л.Розинг ўзи яратган аппаратларда тасвирни масофага узатиш ва бошқа нуқтада уни қабул қилишга эришган эди. Бу соҳани назарий қисмини чуқур ўрганиб чиққан Б.П.Грабовский тасвир фақат электрон оқими ёрдамида узатилиб, электрон оқими ёрдамида қабул қилиниши керак, деган қатъий хулосага келади. У тасвирни узатишда ўша пайтда кўпчилик диққат эътиборида турган механик йўналишининг истиқболи

йў қ лигига тўла ишонч ҳосил қи лади. Грабовскийнинг тўғри ёндошуви унга қимматга тушди. Сабаби, жаҳонда ТВ тасвирини узатишни механик усулида ишлаётган доиралар кўп эди. 1925-26 йиллар Б.Грабовский тасвирни масофага узатиш бўйича бир қатор электрон асбоб-ускуналар яратади. Бу ускуналарни Тошкентдаги электр қ уввати ишлаб чиқарадиган ҳамда ундан фойдаланадиган шу пайтдаги ягона ташкилот-«Тошгэстрам»да, шунингдек Тошкентдаги Ильич номли ремонт-механика заводида, Ўрта Осиё Давлат Университетининг (Хозирги Ўзбекистон Миллий Университети) физика лабораториясида яратади. Лекин ёш ихтирочиларда ҳали илм ва тажриба етишмас эди. Жаҳонда биринчи бор қилинаётган ишда яна қандай билим ва тажриба тўғрисида гап бўлиши мумкин!? Б.Грабовский бу борада Петербургда қилинаётган ишлар ҳ ақида адабиётлардан хабар топади. 1925 йил ноябрь ойи, Борис Грабовский Петербург Те х нология и нститут и га, Борис Львович Розинг ҳузурига боради. Тош к ентлик ихт и рочи олиб келган чизмалар, схемалар, уларга битилган, изоҳларни д и ққат билан танишиб чиққач Б.Розинг ўзбекистонли к меҳмонларга қараб: – Азизларим, қандай мураккаб ишни уд д асидан чиққанингларни, ахир ўзи н глар биласизларми, - дея ўрнидан туриб уларга илтифот кўрсата бошлайди. Борис Грабовский ва унинг ҳамроҳини кетма-кет қучо қ л аб бағрига босади. – Эртагаёқ патент олиш учун буюртма бериш керак, - дейди у. Эртасига 1925 йил 9 ноябрь куни ихтирочилар В. И .Попов, Б.П.Грабовский, Н.Г.Пискуновлар номига ихтиро ва кашфиётлар ишлари бўйича Давлат Қўмитасининг 4899-рақамли гувоҳномаси берилади. Патент беришдан аввал эса бу со ҳ ада жаҳонда қилинган қарийб барча ишлар синчковлик билан ўрганиб чи қил ди. Ниҳоят 1928 йил Б.Грабовский, Н.Пискунов, В.Поповлар н инг к атодли « Телефот » ига

патент берилади. Бу Тошкент « Телефот » ининг халқаро миқёсда дастлабка тан олиниши эди. Экспертлар хулосасига кўр а 1925 йил 14 ноябрь куни Петербургдаги «Светлана» заводи тошкентл и к ихтирочилар буюртмаси бўйича « Телефот » электрон трубкасини тайёрлашга к иришади. 1925 йилнинг ўзида ўзбекистонлик ихтирочиларнинг электрон трубкаси Петербургдаги «Связьэлектро» заводлар трестининг экспертлари : Д.А.Рожанский, Л.И.Мандельштамп, П.И.Лукирский, М.А.Шаелен, А.А.Чернышев, Н.Д.Папалекси ва БЛ.Розинг каби йирик олим ва мутахассислар томонидан муҳокама қилинади. Бундай мураккаб ишни давом эттириш учун катта маблағ ва давлат раҳнамолиги керак эди. Шунинг учун 1927 йил Иван Белянский Ўзбекистон пойтахти Самарқандга Республика ҳукумати ҳ узурига йўл олади. Марказий Ижроия Қўмита Раиси Йўлдош Охунбобоев ҳузурига киришга муваффақ бўлади. Б.Грабовский телевидениенинг асосий қ исми бўлган электрон трубка яратиш устида иш бошлади. Трубканинг нур тарқатувчи қисмини яратиб, уни шиша трубканинг ичига жойлаштирди. Шиша тайёрловчи уста эса махсус насос ёрдамида трубка ичидаги ҳавони чиқариб вакуум яратди. Шундай қилиб, телевидениенинг юраги – нур тарқатувчи электрон трубка пайдо бўлди. Аммо бу ҳам кутилгандек, яхши натижа бермади. Ишларидан кўнгли т ўлмаган ихтирочилар яна Ленинграддаги «Светлана» заводига йўл оладилар. Аммо завод тошкентлик ихтирочилар буюртмасини қабул қилмади. Б.Л.Розингнинг аралашуви ҳам натижа бермади. Шундан сўнг, ихтирочилар 1928 йили Тошкентда яратилган тажриба ускуналарини расмий синовлар учун Москвага жўнатадилар. Қутиларга, «эҳтиёт бўлинг, шиша!», «ноёб физика ускуналари», «ташлаш мумкин эмас!» деган ёзувлар битиб қўйилади. Москвага ниҳоятда эҳтиёткорлик

билан махсус қутиларга жойлаштирилган электрон трубкаларнинг фақат синиқ парчаларигина етиб боради. Содир бўлган бу жиноятда ҳеч ким айбдор деб топилмайди. Бир неча бор арз қилганларидан сўнг, Тошкент телефотига тааллуқли ихтирочилар қўлидаги 6 папкадан иборат чизмалар, жадваллар, иш принциплари битилган ҳ ужжатлар ҳам олиб қўйилади. Юсуфхон ака Мусамухаммедов хонадони Тошкентда электр с и ми тортилган камдан-кам уйлардан бири эди. Шу сабабли ҳам Грабовский бу хонадонни танлайди. Бу ҳовлида устахона очиб тажрибалар ўтказиш имконияти бор эди. Юсуф хон ака отхонасининг бир чеккаси лаборат о рияга ажратилади. Шу е рда 1928 йили бир хонадан бошқа хонага телевидение тасвири узатилади. Дастлабки телевизор экранининг ҳажми гугурт қутисидан салгина каттароқ эди. Биринчи бўлиб экранда ҳамма нарсага қизиқувчан, керак бўлганда устахона полларини ҳам ювиб берадиган, ҳар бир ишга Хозиру-нозир уй бекаси Ҳамзахоннинг қимирлаётган бармоқлари кўринади. Шундан сўнг қўл ҳ аракати шамолидан липиллаётган шамчироқ кўзга ташланди. 1 1928 йил 26 июль Тошкент вақти билан соат 12.00... Ўрта Осиё округ а ло қа станциясида Тошкент Телефотининг расмий синов тажрибалари бўлиб ўтди. Аппаратнинг телетасвир тарқатувчи қ исми қўшни уйнинг балконига ўрнатилади. Тасвир бу гал эфир орқали йўналтирилади. Му ҳ андис Григорьев 18 метр, баландликдаги устунга антена ўрнатади. Нур тарқатувчи электрон трубка ёрдамида телетасвир узатилиб қабул қилинади. Шундай қилиб, экранда Белянский қиёфаси кўринди. У фуражкасини бошидан олиб, қайта кияр эди. Фуражка тасвирда тим қора рангда к ўринади. 1 О.Копытовская. Асл нучза Б.П.Грабовский номидаги электрон телевидение музейи. Тошкент. Сергели. Ў зССР МДА, Ф.Р – 25-62, 3, Д.80, 85-87 бетлар, асл нусха, қў лёзма, дастхат. Ў зССР ало қ а вазирлиги там ғ аси. Девонхона.

Сўнгра, коммисиянинг кўпчилик аъзолари тасвир узатувчи (телекамера) олдига кетма-кет келиб, ўзларини кўз-кўз қилиб тура бошлайдилар. Тасвир муҳим бўлса ҳам унчалик тиниқ эмас эди. Одамларнинг юзларидан кимлигини аниқ таниш қ ийин эди. Жа ҳ онда биринчи тўла электрон тасвир узатилишида иштирок этаётганларнинг барчаси бу тарихий воқеадан ҳайратда эдилар. Кўтаринки руҳ ҳукм сурарди. 4 август куни телетасвирни узатувчи аппарат кўчага ўрнатилади. «Хива» кинотеатри олдига ўрнатилган телемажмуанинг тасвирни қабул қилувчи қисмида ўтиб кетаётган трамвай кўринади. Бу дунёда биринчи бор кўчада тўғридан-тўғри олиб кўрсатилаётган телерепортаж – тошкентлик ихтирочиларнинг катта ғалабаси эди. Жаҳондаги биринчи бу телерепортаж кино ҳ ужжатчилар томонидан кинолента тасмасига туширилади ва 20-30 йилларда Тошкентнинг барча кинотеатрларида фильм намойиш қилишдан аввал қўйилар эди. Айрим тадқиқочилар Тошкент электрон телевидениенинг ватани сифатида тилга олишади, лекин бу ҳамма тадқиқотчилар орасида тан олинган ягона фикр эмас. Масалан, арман олимлари «оқ қора ва рангли телевиден и енинг асосчиси О.А.Адамяндир», дега н фикрни олға сурад и лар. Бунга ўхшаш бошқа нуқтаи назарлар ҳам бор (ривожланган мамлакатларда). Шу билан бир қаторда, нуфузли мутахасислар ишлари, шулар қаторида телевизион журналистика соҳасидаги етакчи олим А.Я.Юровский ишида тошкентлик ихтирочилар телевидение асосчилари деб тан олишган. Иш ҳар ҳолда профессионал асосда йўлга қўйилган эди. 1930 йилда Бутуниттифоқ электротехника институти тизимида янги лаборатория телевидение лабораторияси очилиб, Б.Л.Розингнинг шогирди профессор П.В.Шмаков раҳбарлиги остида иш бошлади. Конструкторлар олдига Нипков айланаси билан узатувчи ва қабул қилувчи мослама яратиш масаласи қўйилди ва шу тарзда механик телевидениенинг тажрибавий намуналари дунёга келди. Уларда бир кадр 30 қаторга бўлинган ҳолда тасвир ва овоз

эса алоҳида – алоҳида узатиларди. Шу боис, ҳар бир телевизор иккита – бири радио учун, иккинчиси қўшимча телевизион мослама учун мўлжалланган қабул қилувчиларга эга эди. 1931 йил 1 октябрда Москвада мунтазам таж рибавий телекўрсатувлар бошланди, уларни Смоленск, Ленинград (Санк- Петербург), Киев, Одесса, Харков, Нижний Новгород, Томск радиоконструкторлари қабул қилишлари мумкин эди. Бир вақтнинг ўз и да бошқа мамлакатларда ҳам телевид е н и е ривожланиб борди. Розинг ишини давом эттираётган шогирдларидан бири С.И.Китаев 1931 йил янги, кучлироқ узатувчи трубка яратди. «Иконоскоп» номини олган бу мосламанинг янгилиги телевизор экранининг катталаштирилганидир. 1931 йилнинг ўзида Б.Л.Розингнинг бошқа шогирди, АҚШда яшовчи В.К.Зворикин худди шундай аппаратни яратиб, уни патентлаштирди. 1931 йили Пар иж да биринчи марта тасвирни масофага узатиш амалга ошир и лди. Бу миллий консерватория ва олий эле ктро т е хника ўқув юртида бўлиб ўтди. 1932 йили Францияда тажрибавий телестуд и я оч и лди. 1935 йили эса Эйфел минорасидан мунтазам кўрсатув л ар узатила бошлади . 1933 йили П.В.Шмаков ва П.В.Тимофеев янги узатувчи трубка яратдилар. Ўзининг сезувчанлиги бўйича иконоско пдан устун турганлиги боис, у « супериконоскоп» номини олди. 1934 йил 15 ноябрда механик телевидениенинг мунтазам кўрсатувлари бошланди. Улар эфирга ярим кечадан кейин, халақит берувчи шовқинлар кам бўлган пайтда намойиш этилган. Бу давр телевизорлари 6x9 см.ли экранга эга бўлиб, уларнинг барча деталлари ва телевизор яратиш ускуналари Совет Иттифоқида ишлаб чиқарилган. 1935 йили собиқ Совет Иттифоқи телевидениеси тарихида янги босқич бошланди. Ленинграддаги Бутуниттифоқ телевидение илмий-тадқиқот институти ташкил қилинди. Узатувчи – қабул қилувчи аппаратлари

техникасининг ривожланиши механик телевидениени электрон телевидениега алмаштиришга олиб келди. Иккинчи жаҳон уруши даврида телевидение ривожланиши д еярли барча давлатларда тўхтаб қолди. 1946 йили АҚШда 6 телестанция иш олиб борди. Шу йили июнь ойида Англиядаги БИ-БИ-СИ яна ўз фаолиятини бошлади. 1948 йилгача тўрт давлат – Совет Иттифоқи, А ҚШ, Англия ва Францияда телевидение мавжуд эди. 1949 йили собиқ иттифо қ да биринчи кўчма телевизион станциянииг ташкил қилиниши тел е виде н иен и нг техник тарихида катта қадам бўлди. Шу йилнинг ўзида кўрсатувлар 625 сатрда олиб борила бошланди, бу жиддий ютуқ бўлиб, тасвир сифатини оширишга имкон берди. Шу йили яна соби қ иттифо қ да арзон КВН – 49 (номи аппарат ихтирочиларининг бош ҳарфларидан олинган: Кеигсон, Варшавский, Николаевский) русумли тслевизорнинг оммавий ишлаб чиқарилиши йўлга қўйилди. Рангли телевидениега биринчи бўлиб А.М.Полумордвинов 1899 йилда асос солганлиги ҳақида маьлумотлар бор. Шу билан бир қаторда турли даврларда арман О.А.Адамян, америкалик Ф.Фарисуор, инглиз К.Свинтон ва Л.Берд, рус олими Ю.С.Волковларни рангли телевидение ихтирочилари деб атаймиз. Собиқ иттифоқда рангли телевидениенинг мунтазам кўрсатувлари 1967 йилдан бошланди. Сунъий йўлдош орқали биринчи – кўрсатув эса 1965 йилда амалга оширилди. Телевидениедан фарқ ли ў ларо қ , радио оммавий ахборот воситаси сифатида анча олдин, 20-30 йилларда шаклланди. 1954 йил Тошкентда телемарказ қ урилиши бошланди. 1956 йил 5 ноябрдан Тошкентда мунтазам к ў рсатувлар й ў лга қў йилди. Шу куни 2 соатлик телек ў рсатувлар б ў либ ў тди. Студия дастлабки йиллар 4 (ижтимоий – сиёсий, муси қ ий, адабий – драматик ва болалар учун м ў лжалланган) та ҳ ририятга эга эди. 1958 йил Тошкентдаги биринчи – к ў чма телевизион станция ў з ишини бошлади. 1963 йил Тошкент, Олма-Ота ва Бишкек студиялари иштирокида биринчи – ў заро телеало қ а б ў либ ў тди. 1965 йил

Ў збекистонга Москвадан Бутуниттифо қ телевидение к ў рсатувлари узатила бошланди. 1967 йил март ойида Ў збекистон ў з телевидениеси к ў рсатувларини ало ҳ ида-ало ҳ ида дастурда к ў рсата бошлади. Ў збекистон телевидениесининг оммавий ало қ а канали ва жамиятнинг ижтимоий институтига айланган ва қ ти – 1960 йилдир. Телевизорлар билан таъминлаш ва телетармо қ нинг ривожланиш даражаси б ў йича Ў збекистон Соби қ Совет Иттифо қ и республикалари орасида етакчи ў ринларда турар эди. 1980 йил Тошкентда янги телемарказ ишга туширилди. Телевизион к ў рсатувларни узатиш сифати яхшиланди. 1991 йил Ў збекистон хал қ и муста қ илликка эришгандан с ў нг « Ў збекистон», «Ёшлар» канали ва Хал қ аро канал ор қ али телевизион к ў рсатувлар эфирга узатила бошланди. Хал қ аро канал ор қ али Россиянинг РЖТ, РТР ва Туркиянинг Овраосиё телеканалларининг маълум бир к ў рсатувлари берилиб борилмо қ да. Шунингдек, ТТВ ва вилоятлардаги ма ҳ аллий телевидениелари мунтазам фаолият олиб борилмо қ да.

Адабиётлар рўйхати: 1. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов « Оммавий ахборот воситалари ҳақида » т ўплам – Тошкент . 1997. 2. Бакулев Г.П. « Телевидение без границ » – М., 1994. 3. Борецкий Р. , Кузнецов Г. « Журналист ТВ: за кадром и в кадре » – М., 1990. 4. Вачнадзе Г. « Всемирное телевидение » – Тбилиси, 1989. 5. Вильчек В. « Под знаком ТВ » – М . , 1987. 6. Голушко Р.И. «Телевидение капиталических стран» – М., 1980. 7. Голядкин Н.А. « ТВ информация в США » – М., 1996. 8. Голядкин Н.А. « Телепрограммировани е в США специфика и приём ы» – М., 1997.

O'xshashlar

Антик даврда публицистиканинг пайдо бўлиши

Антик даврда публицистиканинг пайдо бўлиши

Оврўпода ( Европада ) кундалик нашрларнинг пайдо бўлиши

Тилнинг пайдо булиши ва ривожланиши муаммоси ( проблемаси )

Телевидениенинг жамиятдаги вазифалари