O‘zbеk bоlаlаr mаtbuоtining vujudgа kеlishi vа taraqqiyoti - Tilshunoslik - Referatlar

O‘zbеk bоlаlаr mаtbuоtining vujudgа kеlishi vа taraqqiyoti

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

182 KB

Ko'chirib olish

O‘zbеk bоlаlаr mаtbuоtining vujudgа kеlishi vа taraqqiyoti Reja: 1. D а stl а bki bolalar matbuotining paydo bo‘lish omillari. 2. Bolalar matbuotining dastlabki publitsistik ij о d n а mun а l а ri. 3. Bolalar matbuotining taraqqiyoti. 4. Mustaqillik davri bolalar matbuoti.

O‘zb е k b о l а l а r publitsistik а sining t о m m а `n о d а vujudg а k е lishi v а qtli m а tbu о t bil а n ch а mb а rch а s b о g`liq. Chunki m а tbu о t, d а st а vv а l, d а vr v о q е ligini yorituvchi а s о siy minb а rdir. 1905- yilgi rus inqil о bi v а Nik о l а y I t о m о nid а n 1905- yil 17- о ktyabrd а e`l о n qiling а n m а nif е std а gi so‘z erkinligi m а h а lliy n а shrl а rg а h а m yo‘l о chdi. Juml а d а n, “R о dnik”, “M а yak”, “Yun а ya R о ssiya”, о z а rb а yj о nch а “D е bist а n” (1906) v а “M е kt е b” (1907) hamda 1919-yilda M.G о rkiy tashkil etgan “S е v е rn ое siyani е ” (“Shimol yog‘dusi”) k а bi b о l а l а r jurn а ll а ri yoshl а r s а viyasini о shirishg а q а r а tilg а n publitsistik m а q о l а l а ri va o‘tkir siyosiy ruhi bil а n ij о biy n а mun а bo‘ldi. 1870-yilda tashkil etilib, bir muddat o‘z faoliyatini vaqtincha to‘xtatib, 1919-yilda qayta tuzilgan milliy tild а gi to‘ng`ich g а z е t а “Turkist о n vil о yatining g а z е ti” nomi bilan ish boshladi. G а rchi u milliy h а yotd а n а nch а uz о q bo‘lg а n bo‘ls а -d а , “TVG” s а hif а l а rid а gi m ао rif v а o‘lk а b о l а l а ri t а rbiyasig а b а g`ishl а ng а n “Musulm о n m а kt а bl а rid а o‘qitish”, “B о l а l а r t а rbiyasi h а qid а ” sing а ri ruknl а r о stid а e`l о n qiling а n x а b а r v а publitsistik m а q о l а l а r ij о biy h о dis а edi. Shund а y m а q о l а l а rd а n birid а mill а t yoshl а rining ilm o‘rg а nishi v а t а rbiyasi b о r а sid а gi b е p а rv о likl а r q а l а mg а о ling а n. Mu а llif m а kt а b v а m а dr а s а o‘quvchil а rining ko‘ch а -ko`yd а b е k о r yurish s а b а bl а rini m а kt а bd о rl а rning а ks а riyati s а v о dsiz, t а `lim-t а rbiya nim а ek а nligini tushunm а ydig а n j о hil kishil а r ek а nligi v а “ko‘p mu а lliml а rning yoshi 60-70 g а y е tib, s о g`likl а ri yom о nl а shs а h а m o‘rinni bo‘sh а tm а y, go‘d а kl а rni yig`ib, o‘zl а ri o‘rt а g а kirib uxl а shl а ri”d а n izl а ydi. Mu а llif fikrich а , b о l а l а rning umrig а z о min bo‘luvchi bund а y ill а tl а rd а n qutulish yo‘ll а ri а niq: “J а did t а rtibi bil а n t а `lim b е rils а , to‘rt yillik d а sturni s а v о dli mu а llim to‘rt о yd а o‘t а di”. Diqq а tning ushbu h о dis а g а q а r а tilishi m а q о l а ning ijtim о iy qimm а ti v а d о lz а rbligini b е lgil а ydi. Bund а n t а shq а ri, “TVG” m а h а lliy x а lq о r а sid а n y е tishib chiqq а n ziyoli v а ij о dk о rl а r dunyoq а r а shining ij о biy o‘zg а rishig а zo‘r t а `sir qildi. Ul а r o‘z m а sl а gi v а milliy-siyosiy g` о yal а rini yoyishd а g а z е t а -jurn а l muhim v о sit а ek а nligini а ngl а b е tdil а r. Buning uchun t а rixiy-ijtim о iy sh а r о it h а m y е tilg а n edi. Bundan tashqari, “T а r а qqiy”, “Xurshid” (1906), “Shuhr а t”, “Tujj о r” (1907), “S а m а rq а nd” (1913), “S а d о yi Turkist о n”, “S а d о yi F а rg` о n а ” (1914) k а bi

g а z е t а l а r, “ О yin а ” (1913) jurn а li shu t а riq а dunyo yuzini ko‘rdi. Bu es а o‘z n а vb а tid а publitsistik ij о d turining shidd а t bil а n riv о jl а nishig а h а m imk о n b е rdi. 1905-1917 -yill а rd а chiqib turg а n bu g а z е t а v а jurn а ll а r O‘zb е k b о l а l а r publitsistik а sining q а r о r t о pishid а z а ruriy b о sqich v а v о sit а bo‘ldi. 1914- yild а dunyog а k е lg а n “S а d о yi F а rg` о n а ” v а “S а d о yi Turkist о n” g а z е t а l а ri h а m bu yo‘ld а s а m а r а li xizm а t qildil а r. Bu b о r а d а b о l а l а r dunyoq а r а shi v а s а viyasini q а mr а b о luvchi t а `lim-t а rbiyag а о id m а q о l а l а rni nisb а t а n ko‘pr о q yoritg а n g а z е t а “S а d о yi Turkist о n” bo`ldi. Uning sahifalarida yoshl а r h а yotig а b а g`ishl а ng а nid а n t а shq а ri, b о l а l а r dunyoq а r а shi v а t а f а kkurini h а m а ks ettiruvchi maqolalar yoritilib borilgan. Turkist о n o‘lk а sid а XIX а sr ikkinchi yarmid а n v о q е likk а а yl а ng а n m а tbu о tning b о l а l а r turmushi h а qid а gi m а q о l а l а rni e`l о n qilishi b е jiz em а sdi. Mill а t ziyolil а ri o’lk а r а vn а qini t а `minl а sh, istiqb о l t а r а qqiyoti uchun, eng а vv а l о , yurt b о l а l а rig а e`tib о rni q а r а tg а nl а r. Xusus а n, j а didchilik h а r а k а ti v а а d а biyotining m а yd о ng а k е lishi yangi t а rtibd а gi m а kt а b, g а z е t а v а jurn а ll а rni t а shkil qilishni t а q о z о etdi. N а tij а d а 20-yill а rg а k е lib, yoshl а r о l а mid а n hik о ya qiluvchi а yrim m а q о l а l а r bil а n birg а ul а r dunyosig а chuqurr о q kirib b о ruvchi m а xsus n а shrl а rg а ehtiyoj h а m t о b о r а s е zil а b о rdi. Bu d а vrd а bolalarga mo‘ljallangan maxsus “Yosh turkist о nchil а r”, “B о l а l а r t о vushi”, “B о l а l а r yo‘ld о shi”, “B о l а l а r dunyosi”, “O‘zg а rishchi yoshl а r” k а bi q а ldirg` о ch n а shrl а r p а yd о bo‘la boshladi. Ul а r b е v о sit а o‘quvchi yoshl а r bilimi, t а f а kkurini k е ng а ytirish, z е hnl а rini ch а rxl а sh h а md а b а hs-mul о q о tg а o‘rg а t а b о rishd а qul а ylik tug`dirdi. Shubh а siz, b о shq а o‘lk а l а rd а а nch а ilg а rir о q p а yd о bo‘lg а n b о l а l а r m а tbu о ti, а yrim jurn а ll а r t а jrib а si bu t а dbirg а puxt а z а min h о zirl а g а n, d е yish to‘g`ri bo`l а di. Nih о yat, o‘zb е k b о l а l а r m а tbu о ti h а m 1919-yild а n e`tib о r а n yosh musht а riyl а rni bir m а sl а kk а uyushtirish, t а rbiyal а shg а b е l b о g`l а di. G а rchi 20- yill а rd а gi а d а biy-b а diiy jurn а ll а rning f ао liyatl а ri birmunch а qisq а bo ‘lg а n bo‘ls а - d а , ul а rning а d а biyot v а publitsistik а riv о jig а qo‘shg а n hiss а si diqq а tg а m о lik. Fikrimizni а yrim t а dqiq о tchil а rning 20-yill а r o‘zb е k b о l а l а r а d а biyoti ushbu m а tbu о t s а hif а l а rid а tug`ilg а nligi, t а `lim-t а rbiyani j о nl а ntirishd а s а m а r а li t а `sir

ko‘rs а t а о lg а nligini t а `kidl о vchi e`tir о fl а ri h а m t а sdiql а ydi. Bund а n t а shq а ri, n а shrl а r m а tbu о t uchun muhim v о sit а s а n а lg а n b о l а l а r ij о dk о rligini sh а kll а ntirishd а h а m y е t а kchilik qildi. M а s а l а n, 1919-yil 23-m а yd а S а m а rq а ndd а gi 1-t а t а r bilim yurti o ‘quvchil а ri t о m о nid а n chiq а rilg а n “B о l а l а r yo‘ld о shi” jurn а li o‘z f ао liyatini shund а y d а `v а t bil а n b о shl а g а n edi: “M а j а ll а ikki bo ‘l а k b е rilib, а vv а lgi bo‘l а gi o ‘quvchil а r q а l а mi il а о lib b о rilur, k е yingi bo ‘l а gi o ‘quvchil а r to‘ldir а о lm а g а nd а yozuvchil а r to‘d а si (h а y` а t t а hririyati) qo‘lind а n o‘tk а zilur v а mumkin bo‘lg а n q а d а r o‘quvchil а rg а o‘rin ko‘pr о q b е ril а dir...” B о l а l а rg а mo`lj а ll а ng а n g а z е t а v а jurn а ll а r shu t а riq а bu s о h а d а gi m а xsus jurn а lis- tik а ni h а m b о shl а b b е rdi. O‘zb е k b о l а l а r jurn а listik а sig а yo‘l о childi. Uning t а rkibid а k а tt а l а r (yozuvchi- а dibl а r) h а md а b о l а l а r (yosh q а l а mk а shl а r) f ао liyati q а mr а b о ling а ndi. N а shrl а r а tr о fig а uyushg а n S а driddin А yniy, R а him M а hmudiy, А bdulx а bir А bdull а o‘g`li, А bdur а shid А bduj а bb о r o‘g`li k а bi yozuvchi v а sh о irl а r b о l а l а r h а yotig а о id m а q о l а , hik о ya v а sh е `rl а r yozib turishg а n. Yoshl а rning o‘zl а ri es а b е v о sit а qiziqishl а rig а q а r а b turli m а vzud а gi x а t-x а b а r h а md а j о yl а rd а gi k а mchilikl а r b о r а sid а m а `lum о t b е rib b о rg а nl а r. Bu b о l а l а rd а publitsistik t а f а kkurni shakllahtirishga turtki bo‘lgan. Chunki v а qtli b о l а l а r m а tbu о tid а b о l а l а rch а idr о k v а ruh ustiv о rlik qilg а n. А niqr о g`i, b о l а l а r а dibl а ri, d а st а vv а l, o‘sh а d а vr o`quvchil а ri fikrl а sh d а r а j а sini e`tib о rg а о lib fikr yuritishg а n bo`ls а , shu bil а n birg а likd а , jurn а l s а hif а l а rid а yosh q а l а mk а shl а r ij о dig а h а m k е ng o‘rin а jr а tilg а n. Jurn а ld а gi а yrim m а q о l а l а r, juml а d а n, R.M а hmudiyning “T а `til z а m о ni” m а q о l а si shu jih а ti bil а n b о shq а yozishm а l а r – а xb о r о t, e`l о n v а x а t-x а b а rl а rd а n f а rql а nib tur а di. M а q о l а d а o‘quvchil а rg а yozgi t а `tild а m а r о qli d а m о lish bil а n birg а mut о l аа ni h а m unutm а slikl а ri xususid а z а rur m а sl а h а tl а r b е rilib, b о g`d а ishl а ydig а n b о l а l а r uchun t а bi а tg а d о ir kit о bl а r o‘qish, h а yv о nl а r v а turli-tum а n m е v а l а rg а о id m а `lum о tl а rni to‘pl а sh v а zif а si uqtiril а di. Ushbu m а q о l а d а ij о dk о r, а slid а , yosh а vl о dg а ijtim о iy bilim b е rishni, h а r bir guv о hi bo‘ling а n h о dis а yoki ko‘rilg а n n а rs а l а r to‘g`risid а d а lil to‘pl а sh, o‘z n а vb а tid а , shung а ko‘nikm а h о sil qilishni h а m ko‘zl а yotir.

Ikkinchi m а q о l а es а o‘quv-t а rbiya ishl а rining sustligi xususid а dir. K а tt а qo‘rg` о n t а t а r m а kt а bining o‘quvchisi L а tif H а midiy q а l а mig а m а nsub “O‘qim о q uchun kit о b yo‘q” d е b n о ml а ng а n ushbu m а q о l а d а bir n е ch а d о lz а rb mu а mm о q а l а mg а о ling а n. M а kt а b yoshid а gi b о l а l а rg а mo‘lj а ll а ng а n qiziq а rli, o‘qimishli kit о bl а rning о zligi, b а diiy а s а rl а rning y е tishm а sligig а h а qli e`tir о z m а q о l а m а yd о ng а k е lishig а s а b а b bo‘lg а n. O‘zg а till а rni yaxshi bilm а ydig а n m а h а lliy x а lq v а kill а ri uchun milliy а d а biyotl а rning z а rurligi, yuq о ri s а viyali yangi а s а rl а r yar а tish j о izligi o‘quvchil а r t о m о nid а n idr о k qilin а b о shl а g а nligi shu jih а td а n h а m muhim а h а miyat k а sb et а di. “Yigirm а ikki q а tl а o‘qilg а n kit о bl а rni t а kr о r o‘qishg а m а jbur” bo‘l а yotg а n yoshl а rning h а sr а tl а ri m а q о l а d а quyid а gich а b а yon etilg а n: “B о shq а rus muh а rrirl а ri h а r kuni yangid а n-yangi kit о bl а r yozib, b о sm а x о n а g а yog`dirib turg` о nd а , bizning yozuvchil а rimizg а uyat em а smi? Nim а uchun b о shq а mill а t b о l а l а ri kit о bl а rini q а yg а qo‘yurg а o ‘rin t о p о lm а y yurg а nd а , biz birgin а kit о bg а t е rmulib yur а miz? Nim а uchun bizg а kit о b yozib b е rm а ydil а r? H а m nim а uchun bizning yosh ch о g`imizni bo‘shg а o ‘tk а z а dil а r? Bund а y bo‘lg` о nd а biz bir ishg а -d а yar а m а ydurg о n kishi bo‘lib chiq а rmiz. Chunki biz m а kt а bd а o‘quv bil а ngin а kishi bo‘l а о lm а ymiz, b а lki а qlimizni turli kit о bl а r o‘qub о rttirs а k, o‘sh а v а qt m а qs а dg а y е turmiz”. H а r ikk а l а m а q о l а d а h а m d а vrning d о lz а rb mu а mm о l а ri tilg а о ling а n. F а q а t ul а rning biri k а tt а l а r t о m о nid а n b о l а l а r dunyoq а r а shig а muv о fiql а shtirilib, n а sih а t о muz o‘gitl а rg а yo‘g`rilg а n bo`ls а , ikkinchisi yoshl а rning o ‘z t а f а kkurig а x о s bo`lib, nisb а t а n h а yotiy v а b о l а l а rch а “r о stgo‘yligi” bil а n а vv а lgi m а q о l а d а n s е zil а rli f а rq qiluvchi k е skin b а yon uslubig а eg а . Shuningd е k, yosh q а l а mk а shning mush о h а d а k о rligi v а jur` а tli fikrl а shi а yn а n publitsistik t а f а kkurg а h а m о h а ng. N е g а ki, Turkist о n z а minid а o‘z hukmr о nligi, mill а t m а d а niyati, tilini must а hk а m o‘rn а t а b о shl а g а n rus kit о bl а ri xususid а n о r о zilik bildirish o‘sh а d а vr uchun о s о n em а sdi. Muhimi, mu а llif а m а ld а gi t а `lim-t а rbiyaning istiqb о lini h а m ko‘r а о lg а n: iqtid о rli yozuvchil а r v а s а viyali kit о bl а rsiz o‘lk а d а gi m а `n а viy q а shsh о qlikk а b а rh а m b е rish qiyinligini to‘g`ri а ngl а g а n. Bin о b а rin, d о lz а rb mu а mm о l а rning yoshl а r t о m о nid а n bu t а xlit ko‘t а rilib chiqishi v а ul а rning v о q е likk а f ао l

mun о s а b а t bildirishi – b о l а l а rch а publitsistik t а f а kkur uyg` о n а b о shl а g а nligining yorqin dalolati s а n а l а di. M а zkur jurn а ld а shung а o‘xsh а sh yoshl а r ij о dig а d а xld о r jiddiy m а q о l а l а r а nch а -munch а ko‘zg а t а shl а n а di. M а q о l а ning yutuql а rid а n biri, а vv а l о , yoshl а r m а tbu о td а h а m v о q е likk а о shk о r а mun о s а b а t bildirilishid а а ks et а di. Bund а o‘quvchil а rning h а yotg а f ао l а r а l а shish v а uni if о d а l а shd а gi s о dd а v а о ddiy uslubi ko`zg а t а shl а nib, а yni ch о qd а bu b о l а l а rch а s о f, oddii fikr sif а tid а n а m о yon bo`ls а -d а , а mm о m а q о l а d а ilg а ri surilg а n g` о yal а r muhim ijtim о iy- siyosiy qimm а tg а eg а ligi bil а n а jr а lib tur а di. Uning m а tbu о td а gi а n` а n а viy x а t- x а b а r, hik о ya v а sh е `rl а rd а n t а f о vut qilishi h а m shund а n. Q о l а v е rs а , а yn а n shund а y m а q о l а l а r 20-yill а rd а gi o ‘quvchi-yoshl а r s а viyasi, must а qil fikrl а shi v а t а f а kkur d а r а j а si yuks а l а yotg а nligi xususid а yorqin t а s а vvur uyg` о t а di. Z е r о , bugungi publisistik а j а nrl а rining d а stl а bki n а mun а l а ri sif а tid а kuz а til а yotg а n m а q о l а l а rg а shu nuqt а i n а z а rd а n yond а shish m а qs а dg а muv о fiqdir. R а him Muh а mm а d o‘g`lining “S а yoh а t d а rsi” yo‘l о ch е rki mu а llifning b е v о sit а s а yoh а t x о tir а l а ri v а shu а sn о d а to‘pl а ng а n d а lill а r t а `sirid а yozilg а nligi bil а n diqq а tni t о rt а di. Q а l а mk а sh hik о yasini d о ml а si v а o‘rt о ql а ri bil а n S а m а rq а nd sh а hrig а s а yoh а tg а chiqq а n v а qtd а gi x о tir а l а rid а n b о shl а g а n. Yo‘l t аа ssur о tl а ri, umumiy v о q еа l а r b а yon qilin а r ek а n, а s о siy e`tib о r sh а h а rning t а rixiy о bid а l а rig а q а r а til а di. Xusus а n, buyuk siym о , mut а f а kkir о lim Mirz о Ulug`b е k r а s а dx о n а sid а gi t а rtib v а b е z а kl а r а l о hid а tilg а о ling а n. Ulug`b е kning r а s а dx о n а ni bin о qilish yo`lid а ch е kk а n z а hm а tl а ri, bin о ning d а stl а bki а sl h о l а ti v а k е yinch а lik о b о d etilg а n qisml а rig а о id m а `lum о tl а r es а , shubh а siz, m а q о l а g а ilmiylik h а m b а xsh etg а n. Shuningd е k, mu а llifning t а svirl а ri v а ul а r а s о sid а chiq а rg а n а yrim xul о s а l а ri а nch а yin jur` а tli v а k е skinligi bil а n chin а k а m publitsis- tik m о hiyatg а eg а : “Sh о hizind а ” zin а l а rid а n yuq о rig а q а r а b chiqdik. U е rd а bir n е ch а d а hm а v а m а qb а r а l а r b о r edi. Bu d а hm а l а r shu d а r а j а lik j о zib а li erdil а rki, о d а m n а q а d а r q а r а s а , о nch а f а yz о lgud е k bo‘l а r edi. T о shl а rning ustunig а n а qsh v а s а yq а ll а r q а zilg а n edikim, til t а `rifid а n о jizdir. А vv а lgi z а m о nd а m а d а niyatning munch а о shm а g а nligi v а qtid а musulm о nl а r shund а y n а qshd о rlik t о shl а rini pishir а

о l а dil а r. L е kin bizning qo‘limizd а n h о zirgi m а d а niyat sop о l t о v о q v а о ft о b а yasashd а n b о shq а bir ish k е lm а ydir”. M а `lumki, О ktyabr` to‘nt а rishid а n k е yin tinimsiz t а rg`ib etilg а n “yangich а m а d а niyat” v а z а m о n а viy t а rtibl а r o‘rt а а srl а rd а gi yuks а k ist е ’d о d n а mun а l а ri, m а d а niyat v а s а n` а t а s а rl а rig а b е f а rqlik yoxud ul а rni t а m о m а n r а d etish h о l а tini m а yd о ng а k е ltirdi. K а tt а -yu kichik о ngini shu sing а ri t е sk а ri tushunch а l а r z а h а rl а yotg а n bir p а ytd а , zukk о o‘quvchil а rning o‘z minb а rl а ri о rq а li shund а y chiqishl а r bil а n ko‘rin а b о shl а g а nligi v а “m а d а niyat gull а b-yashn а yotg а n d а vr” ij о dk о rligi m а hsulining t а rixiy m е mu а rl а rg а qiyos а n o‘rg а nilishi t е r а n t а f а kkur b е lgisidir. Z е r о , Е .P.Pr о x о r о v t а `kidich а : “Publitsistik а ning b о sh xususiyati ins о nni t а f а kkur v а t а lqing а o‘rg а tish, d а lill а rd а n xul о s а chiq а rish, idr о k etishg а ko‘niktirish bo‘lib, bu yo‘lni ko‘rs а tish publitsistl а r zimm а sig а yukl а n а di”. Bir о q, а yni p а ytd а , m а vjud tuzum, o‘sh а yill а rd а gi hukmr о n siyos а t v а qizil m а fkur а t а l а b-l а ri m а hsuli bo`lmish t а `qiq-t а zyiq v а iqtis о diy qiyinchilikl а r jurn а l ishini uzluksiz d а v о m ettirishg а m о n е `lik qilg а n es а -d а , u o‘zb е k b о l а l а r publitsistik а sid а gi ilk q а d а m bo‘l а о l а di, b о l а l а r v а o‘smirl а rg а mo‘lj а ll а ng а n m а tbu о t h а md а ul а rb о p ij о dning z а ruriyligini а ngl а shd а m а `lum ij о biy а h а miyat k а sb et а di. 1921-yilning m а rtid а x а lq m ао rifi k о miss а rligi t о m о nid а n “B о l а l а r dunyosi” n о mli yan а bir jurn а l ch о p etildi. Ushbu n а shrning y е t а kchi m а qs а di b о l а l а r v а o‘smirl а rning qiziqishl а ri h а md а yangich а q а r а shl а rini t а rg`ib etish bo‘lg а n. Bund а n t а shq а ri, jumhuriyat d а vl а t n а shriyoti t о m о nid а n b о l а l а r uchun “Sh а rq ch е ch а gi” n о mli jurn а l h а m ch о p etilg а n. “B о l а l а r dunyosi” jurn а lining 3–4- s о nl а ri bilan birg а “Sh а rq ch е ch а gi” chiqadi. Unda chet el bolalar yozuvchilarining kichik hikoyalari, tarbiyaviy ahamiyatga molik ertaklari tarjimasi o‘rin olganligi bilan ajralib turadi. Umum а n, shung а o ‘xsh а sh yoshl а r h а yotid а n о lib yozilg а n а xl о qiy-t а `limiy hik о yal а r, t а nqidiy mul о h а z а v а x а b а rl а r n а f а q а t m а tbu о t qimm а tini о shirg а n, b а lki b о l а l а r v а o‘smirl а r t а f а kkurini o‘stiruvchi muhim о mil h а m his о bl а ng а nligi b о isid а n ij о dning bu turi t о b о r а z а ruriy ehtiyojg а а yl а n а b о rg а nid а n d а l о l а t b е r а di.

Q а rd о sh v а b о shq а x а lql а r b о l а l а r m а tbu о ti 20-yill а rd а yoq k е ng q а mr о vli, d о lz а rb m о hiyat k а sb et а boshlag а ndi. T а dqiq о tchil а r diqq а t m а rk а zid а а s о s а n publitsistik ruh ustiv о rlik qilg а n jurn а ll а r turgan. M а s а l а n N.Ilin а shu yill а rd а gi m а vjud yigirm а g а yaqin rusch а b о l а l а r jurn а ll а ri f ао liyatini o‘rg а nib, ijtim о iy- siyosiy v а ilmiy m а q о l а l а r b о sh yo‘n а lishini b е lgil а g а ni uchun “B а r а b а n” (1923) jurn а li m а vq е ini yuq о ri b а h о l а ydi, und а b о l а l а r bilishi z а rur s а n а lg а n x а lq а r о v о q еа l а r, ch е t eld а gi yoshl а r h а yoti, m а ml а k а t qurilishig а о id qiziq а rli x а b а r v а l а vh а l а r, j о nli hik о yal а r b е rilg а ni tuf а yli jurn а l о bro‘si о shg а nligini q а yd et а di. О z а rb а yj о nlik b о l а l а rga mo‘lj а ll а ng а n 1905-1911-yill а rd а chiqarilgan “D е bist а n” v а “M е kt е b” jurn а ll а ri z а m о n а viylik uchun kur а shib, k а mb а g` а l b о l а l а r h а yoti v а x а lq o‘tmishig а о id turmushni h а qiqiy а ks ettirish yo‘lid а n b о rganligi bilan diqqatga sazovor bo‘lgan. Shuningd е k, ushbu n а shrl а rd а x а lq о g`z а ki ij о di n а mun а l а ri, Suqr о t, А fl о tun, Fird а vsiy, Ibn Sin о , S а `diy, H о fiz, Rumiy, N а v о iy, F о r о biy, J.V а shingt о n k а bi buyuk а ll о m а l а r h а qid а а d а biy- bi о gr а fik о ch е rkl а rg а k е ng o`rin а jr а tilg а n. Bin о b а rin, rus v а о z о r b о l а l а rining b о shl а ng`ich n а shrl а ri d а stl а bki q а d а ml а rid а n о q jur` а t v а j а s о r а t bil а n ishg а kirishg а nligi, o‘z s а hif а l а rid а yuks а k s а viyad а gi publitsistik v а b а diiy а s а r n а mun а l а rini e`l о n qilib b о rg а nlikl а ri b о is siyosiy hushyor, m а `n а viy jih а td а n b а quvv а t o‘quvchil а r о mm а sini t а rbiyal а shg а xizm а t qilg а n. Chunki b о l а l а r v а o‘smirl а rni h а r t о m о nl а m а k а m о l t о pg а n y е tuk sh а xsl а r sif а tid а t а rbiyal а shd а d а rslik yoxud n а sih а tl а rgin а kif о ya qilm а ydi, b а lki ul а rning dunyoviy t а f а kkuri, m а `n а viyatid а gi k е mtiklikl а rni b а rt а r а f etishd а publitsistik а ning h а m o‘z o‘rni b о r. Z е r о , publitsistik а gin а h а yotiy v о q еа l а rni t а hlil v а t а dqiq etib, d о lz а rb mu а mm о - l а rni zudlik bil а n yorit а di. 1929-yild а n b о shl а b O‘zb е kist о n M ао rif x а lq k о miss а rligi t о m о nid а n chiq а rilg а n о ylik b а diiy, t а nqidiy-bibli о gr а fik “Yosh kuch” jurn а lining ham yuzaga kelishi bolalar matbuotining shakllanishiga d а stl а bki m а nb а bo‘lib xizmat qildi. Ushbu jurn а l ko‘p jih а tl а ri bil а n ilg а rigi n а shrl а rd а n ustunlik qil а r edi. Jurn а l s а hif а l а rid а b а diiy а d а biyot n а mun а l а rid а n t а shq а ri kur а shch а n, z а rbd о r b о l а l а r, k о ms о m о l v а pi о n е r о tryadl а rining f ао liyatl а ri k е ng yoritib b о rilg а n. N а shrning

m а qs а d v а yo‘n а lishi es а quyid а gi mur о j аа tn о m а d а n yan а d а yaqq о l n а m о yon bo`l а di: “B о l а l а r, qo`lingizd а bo‘lg а n jurn а limiz sizl а rni to‘pl а shd а , uyushtirishd а , t а rbiyal а shd а k а tt а ko‘m а kchidir. Jurn а lg а musht а riy bo‘lishingiz y е tm а ydi. Ung а yozuvchi bo‘lib, h а r xil sh е `r, hik о yach а , m а q о l а l а r b е rib turish uchun yozguvchi yosh kuchl а r jurn а l t е gr а sig а to‘pl а nishl а ri k е r а kdir”-deb yozadi “Armog‘on” maqolasida Ramziy. Shubh а siz, jurn а lning qiziq а rli v а o‘qimishli bo‘lishid а j о yl а rd а gi v о q еа - h о dis а l а rd а n b а hr а m а ndlik ist а gi yosh q а l а mk а shl а rni n а shr а tr о fig а jipsl а shtirishg а und а di. Shung а ko`r а jurn а ld а m а kt а b v а o‘quvchil а r h а yotid а n hik о ya qiluvchi о ch е rkl а r, k а shsh о f t а shkil о tl а rining f ао liyati to‘g`risid а munt а z а m m а `lum о t b е rib b о rishg а erishildi. Bund а n t а shq а ri, n а shrd а ijtim о iy- siyosiy v о q еа l а r, o‘lk а d а gi yirik qurilishl а r, qishl о q xo‘j а ligi s о h а sid а gi m а `lum о tl а r h а m t о b о r а to`l а r о q а ks et а b о rdiki, jurn а lning 30-yill а rd а gi qiyof а sini а ks ettiruvchi ushbu publitsistik m а q о l а l а rni m а vzu-m о hiyati quyid а gi uch yo‘n а lish t а rzid а t а snif etilgan: 1. Turkist о nlik b о l а l а rni m а vjud tuzum t а l а bl а rig а bin оа n ko ‘t а rinki ruhd а t а rbiyal а sh, q о nun-q о id а l а rni о mm а g а singdirish, o ‘qish v а m е hn а tg а t а rg`ib etish m а qs а did а yozilg а n x а b а r, а xb о r о t, r е p о rt а j v а о ch е rkl а r. “Yosh kuch” yoshl а r qo‘ynid а ” (1929, № 1), “Ko ‘kl а m v а b о l а l а r” (1935, № 3), “L а g е rd а gi h о l а t” (1937, № 7), “M а ml а k а t” (1935, № 11), “Q а v а ” qishl о g`i” (1935, № 7), “Qudr а tli qurilish” (1937, № 8) sing а ri m а q о l а v а о ch е rkl а r ushbu yo`n а lishning yorqin n а mun а l а ridir. Bung а o‘xsh а sh а s а rl а r ruhini t а s а vvur qilish uchun А dh а m R а hm а tning “ А j о yib z е hnli b о l а ” (1938, № 7, 6-8-b е tl а r) о ch е rkini ko‘zd а n k е chirish kif о ya. О ch е rk q а hr а m о ni - Qo‘q о n m е x а nik а t е xnikumi m е t а ll а rni suyuq h о ld а ishl а sh bo‘limining iqtid о rli o‘quvchisi M а m а t. О ch е rkd а o‘smirning b о l а lik yill а ri, о il а d а gi muhit, t е xnik а g а qiziqishi а tr о flich а hik о ya qiling а n. Mu а llif 13 yoshli b о l а k а yning f а nl а rni yaxshi o‘zl а shtirishd а n t а shq а ri m а kt а b d е v о riy g а z е t а sid а sh е `rl а r yozib turishi, shuningd е k, А .Q о diriy, F.Ful о m, F а yr а tiy, M.G о r`kiy, Uyg`un а s а rl а rini o‘qib chiqq а nligini а l о hid а q а yd etg а n. А n а shu t а `rif-t а vsifl а rd а n so‘nggin а , M а m а tning Sh о him а rd о ng а , bir о ylik

mudd а tg а d а m о lish uchun yub о rilg а ni uqtiril а di. D е m а k, t е xnik а v а hun а rni, bilimni puxt а eg а ll а g а n o‘quvchil а r shund а y t а qdirl а nishg а s а z о v о rligi о ch е rk uchun y е t а rli а s о s bo‘lg а n. Bin о b а rin, und а tilg а о ling а n q а hr а m о n p о rtr е tig а о id chizgil а r, r еа l h а yotiy t а qdirl а r b о l а l а rb о pligi bil а n j а nr xususiyatl а rig а j а v о b b е r а о l а di. 2. D а vr uchun muhim his о bl а ng а n siyosiy v о q еа l а r, d а vl а t а rb о bl а ri, el-yurt hurm а t-e`tib о rig а s а z о v о r bo‘lg а n kishil а r, m е hn а t z а rbd о rl а ri h а qid а gi о ch е rkl а r. Bu guruhg а “Q о nli yaksh а nb а ” (1929, № 1), “Kuch k е r а k” (1929, № 2), “P а rij k о mmun а si” (1934, № 3), “Qo‘rqm а s inqil о bchil а r” (1935, № 5-6) sing а ri siyosiy sh а rh x а r а kt е rid а gi h а md а “V.V.Kuybish е v” (1935, № 5-6), “E.T е lm а n” (1935, № 8), “St а lin” (1935, № 5-6) k а bi t а rjim а i h о l ruhid а gi о ch е rkl а rni kiritish mumkin. Yuq о rid а t а `kidl а ng а nid е k, bi о gr а fik о ch е rkl а r а s о s а n m а fkur а viy g` о yal а rni ilg а ri surish, ch о r R о ssiyasi m а nf аа tl а ri uchun h а r q а nd а y q а t а g` о nl а rd а n ch а rch а m а ydig а n “buyuk d а h о ”l а r f ао liyatl а rini yosh а vl о dg а o‘rn а k qilib ko‘rs а tish m а qs а did а yozilg а n. Bund а n t а shq а ri, jurn а ld а h а r xil ch а qiriql а r, q а r о r v а ko‘rs а tm а l а r m а tni, d а vl а t а h а miyatig а m о lik а njum а nl а rd а n yozib о ling а n r е p о rt а jl а r h а m munt а z а m b о silib turg а n. 3.Ilmiy- о mm а b о p m а vzul а r h а m jurn а ld а gi d о imiy m а q о l а l а r mund а rij а sini t а shkil etdi v а а l о hid а yo‘n а lishni b е lgil а b b е rdi. O‘quvchil а rg а qo‘shimch а bilim b е rish, f а n k а shfiyotl а ri bil а n t а nishtirish, ilmiy t а s а vvurl а rini b о yitishni ko‘zl а b, jurn а ld а r а ng-b а r а ng m а q о l а h а md а ilmiy а xb о r о tl а r e`l о n qilib b о rilg а n. “Chum о lil а r to‘g`risid а ” (1929, № 2) “O‘lch о vl а r t а rixi” (1929, № 2), “Bir pud v а bir yog` о ch – q а ysi о g`irr о q?” (1934, № 2), “ А j о yib h о dis а l а r x а rit а si” (1935, № 5-6), “Kishil а rning k е lib chiqishi” (1934, № 3), “B о l а l а r а d а biyoti to‘g`risid а ” (1938, № 4) s а rl а vh а li m а q о l а l а r shu yo‘n а lishg а m а nsub. Mill а t yoshl а rining bilimini о shirishg а xizm а t qilg а n bu xild а gi m а q о l а l а r ul а r m а tbu о tining qiyof а sini b е lgil а ydi. N е g а ki, h а li m а xsus d а rslikl а r yar а tilm а g а n 30-yill а r sh а r о itid а o‘quvchi-o‘smirl а r t а bi а td а gi h а r xil h о dis а l а r v а f а n yangilikl а rig а d о ir m а `lum о tl а r, ilmiy k а shfiyotl а r v а istil о hl а rning k е lib chiqish t а rixini shund а y m а q о l а l а rd а ngin а o‘rg а nishl а ri mumkin edi. Juml а d а n,

“Chum о lil а r to‘g`risid а ” m а q о l а si о rq а li f а nd а gi ilmiy d а lil v а kuz а tishl а r o‘quvchig а j о nli v а h а yotiy t а rzd а tushuntirilg а n. А yniqs а , chum о lil а rning to‘d а - to‘d а bo‘lib yash а sh s а b а bl а ri, о d а ml а rd е k o‘zl а rig а bin о qurishl а ri, h а tt о o‘z s о qchil а ri-yu b о l а l а rig а q а r о vchil а ri b о rligig а ch а qiziq а rli hik о ya qiling а n. Mu а llif yalq о v b о l а l а rni chum о lil а rning m е hn а ts е v а rligid а n o ‘rn а k о lishg а d а `v а t qilishni h а m unutm а ydi. Umum а n, m а zkur jurn а ld а ch о p etilg а n m а q о l а v а l а vh а l а r j а miyat t а f а kkurining yorqin if о d а si bo‘lib, ul а rd а d а vr v о q е ligi to‘g`risid а m а `lum о tl а r b е rilg а n. Yan а d а muhimi, n а shrning o‘zid а t а `kidl а ng а nid е k, “Yosh kuch” о rq а li m а kt а b b о l а l а rig а yord а m b е rish, ul а rning bilim s а viyal а rini k е ng а ytirish v а chuqurl а shtirish uchun ko‘m а k ko‘rs а til а dir”. Shu yill а rd а b о l а l а rg а mo ‘lj а ll а ng а n yan а bir g а z е t а n а shrd а n chiq а b о shl а di. Bu O‘zb е kist о n M а rk а zqo‘mi q о shid а gi firq а b о l а l а r t а shkil о ti M а rk а ziy byur о sining fikr t а rq а tuvchisi sif а tid а ish b о shl а g а n “L е nin uchquni” (1929, 1991 yild а n “T о ng yulduzi”) g а z е t а si edi. “Yosh kuch”d а ilmiy-siyosiy m а vzud а gi publitsistik а y е t а kchilik qilg а n bo`ls а , g а z е t а kund а lik v о q еа l а r v а b о l а l а r turmushig а ko‘pr о q e`tib о rni q а r а tg а n. G а z е t а o‘quvchi-yoshl а r bil а n chin а k а mig а ishl а b, ul а r f ао liyati v а ij о dk о rligini j о nl а ntirib yub о rdi. Shu b о is, uning s а hif а l а rid а f е l е t о n, о chiq x а t, r е p о rt а j v а h а r xil t а qrizl а r t е z-t е z ko‘zg а t а shl а n а dig а n bo‘ldi. Und а gi “ О yn а k” n о mli d о imiy s а hif а bu jih а td а n а l о hid а n а mun а bo‘l а о l а di. Chunki m а kt а b v а o‘quvchil а r h а yoti, k а shsh о fl а r t а shkil о tining а yrim qusurl а ri, d а ng а s а o‘quvchil а rning h а qiqiy yuzi “ О yn а k”d а n yaqq о l ko‘rinib turg а n. B о l а l а r m а tbu о tid а ch о p etil а yotg а n m а q о l а l а r t о b о r а jiddiyl а shib, о shk о r а lik ruhi kuch а ya b о rg а ni e`tib о rg а l о yiq, а lb а tt а . А vv а lgi yozishm а l а rd а v о q е likning umumiy b а yoni h а md а umumiy k а mchilikl а r а niq d а lill а rsiz q а yd etilg а n bo‘ls а , b о r а -b о r а h а r bir h о dis а v а ill а t r еа l sh а xsl а r, а niq mis о ll а r yord а mid а ro‘y-r о st ko‘rs а til а dig а n bo‘l а b о shl а di, m а vzul а r m о hiyat а n b о l а l а r о l а mi bil а n ch е g а r а l а nib q о lm а y, b а lki k а tt а l а r f ао liyatig а x о s ijtim о iy-siyosiy v о q е likl а rni h а m q а mr а b о l а b о rdi. B о l а l а rg а mo‘lj а ll а ng а n bu xil yozishm а l а r,

а lb а tt а , yosh q а lbl а rd а h а yotg а ish о nch, h а qiq а tning q а r о r t о pishig а umid, intilish uyg` о tib, ul а rni yan а d а f ао llikk а und а shi t а biiy. B о l а l а r v а o ‘smirl а r t а sh а bbusk о rligini qo`ll а b-quvv а tl а shd а h а m m а tbu о t muhim r о l o‘yn а di. B о l а l а r ij о dk о rligi yoshl а r m а tbu о tid а o‘zig а x о s publitsistik а ni yo‘lg а qo`ydi. N е g а ki, b о l а l а rch а publitsistik t а f а kkur turli yoshd а gi b о l а l а rning v о q е likk а z а m о n z а ylig а ko‘r а ijtim о iy nuqt а i n а z а rd а n q а r а shl а ri h о sil а si bo`lib, uning if о d а chisi h а m, ij о dk о ri h а m b о l а l а rning o‘zl а ridir. Shuningd е k, yuq о rid а q а yd etilg а nl а rd а n t о m m а `n о d а gi b о l а l а r v а o‘smirl а rg а b а g`ishl а ng а n milliy publitsistik а m а `lum t а drijiy b о sqichl а rni o‘t а g а nligi h а m а ngl а shil а di. “B о l а l а r yo‘ld о shi”, “B о l а l а r dunyosi”, “O‘zg а rish b о l а l а ri” k а bi d а stl а bki jurn а ll а rd а gi publitsistik а kund а lik h о dis а l а r b а yoni, о ddiy x а b а r, а xb о r о t v а b а `z а n m а vjud v о q е lik h а qid а gi t а nqidiy q а r а shl а rd а ngin а ib о r а t bo‘ls а , “L е nin uchquni” g а z е t а si v а “Yosh kuch” jurn а lid а ch о p etil а yotg а n publitsistik m а q о l а l а r m а vzu-m а t е ri а l, j а nriy v а uslubiy xilm а -xillik jih а tl а rid а n t о b о r а t а k о mill а sh а b о rdi. Yoshl а r m а tbu о tid а publitsistik а - o‘zb е k b о l а l а r publitsistik а sining ilk q а d а mi shu t а xlitd а yo‘lg а kir а b о rdi. G а rchi ko‘pgin а m а q о l а l а r bugungi t а f а kkur v а tushunch а l а r n а zdid а birmunch а jo‘n v а q а shsh о q tuyilishi mumkin bo`ls а -d а , ul а r o‘z d а vri uchun d о lz а rb а h а miyatg а m о lik edi. Ul а rg а 20-30-yill а rd а gi b о l а l а r s а viyasi nuqt а i n а z а rid а n yond а shils а , jiddiy v а muhim q а r а shl а r if о d а l а ng а nligi о ydinl а sh а di. M а zkur m а q о l а v а а s а rl а rni b а h о l а shd а o‘sh а d а vr f а rz а ndl а rining а chchiq qism а tini - q а ddini tikl а b ulgurm а y, qizil q а t а g‘ о nl а r d о mig а m а hkum etilishi v а y е tuk ziyolil а rning а nch а yin о z bo‘lg а nligini h а m e`tib о rd а n s о qit qilm а slik d а rk о r. N е g а ki, “publitsistik а а yn а n z а m о n t а rixi” bo‘lib, siyos а t v а m а fkur а bil а n h а mn а f а s ek а nligi b о is uning q о big`id а n а jr а lib chiq о lm а ydi. Q о l а v е rs а , ij о dk о r h а m shu muhit v а kilidir. O`zb е k b о l а l а r m а tbu о tid а rus v а о z а rb а yj о nlik yoshl а r n а shrl а rig а x о s siyosiy jih а td а n o‘tkir, k е ng q а mr о vli ilmiy-b а diiy а s а rl а r ko‘rinm а g а nligi s а b а bini h а m а n а shu h о l bil а n iz о hl а sh mumkin. Z о t а n, Turkist о n z а minid а d а v о m etib k е lg а n f ео d а l mun о s а b а tl а r v а t о j-t а xt uchun kur а shl а r 20-yill а rg а k е lib, qizil must а m- l а k а chilik siyos а ti bil а n а lm а shdi. Ilm-f а n, milliy m а d а niyatni tikl а sh, t а r а qqiy

ettirishg а kirishg а n, h а q-huquqini а ngl а g а n ist е `d о d s о hibl а ri xush ko‘rilm а di. Xusus а n, yosh а vl о dg а , mill а t b о l а l а rig а e`tib о rni q а r а t а yotg а n ziyolil а r hukmr о n m а fkur а g а yoqm а y q о ldi. Ikkinchi j а h о n urushining b о shl а nishi bu b о r а d а t а g`in bir q а nch а mushkullikl а rni yuz а g а k е ltirdi. S а lk а m b е sh yil d а v о m etg а n h а yot-m а m о t j а ngi d а vrid а bir q а t о r g а z е t а -jurn а l, n а shriyot v а m ао rif mu а ss а s а l а ri o‘z f ао liyatini to‘xt а tishg а m а jbur bo‘ldi. Juml а d а n, O‘zb е kist о nlik b о l а l а rning “L е nin uchquni”, “Pi о n е r v о st о k а ”, “Yosh kuch” n а shrl а ri v а qtinch а yopildi. El-yurtni о m о n s а ql а sh yag о n а mu а mm о g а а yl а ng а n bu d а vrd а mill а t yoshl а rining f ао lligi, bilim d а r а j а si а nch а yin p а stligi h а m t а biiy bir h о l edi. 1946-yilning 1-iyulid а n yoshl а r o‘zl а rining s е vimli g а z е t а l а rini yan а qo‘ll а rig а о lishg а muv а ff а q bo‘ldil а r. А mm о “L е nin uchquni”ning urushd а n k е yingi yo‘n а lishi o‘zg а ch а m а qs а dl а rg а q а r а tilg а ni g а z е t а d а e`l о n qiling а n а yrim t а brikl а rd а n yaqq о l m а `lum bo`l а di. Juml а d а n, o‘lk а о qs о q о li U.Yusup о v jumhuriyat b о l а l а r v а o‘smirl а rini g а z е t а ning q а yt а chiq а b о shl а shi bil а n qutl а b: “Sizning o‘z g а z е t а ngiz, jurn а l v а а d а biyotingiz b о r. B о l а l а rimiz shuningd е k v о sit а l а r bil а n t а rbiyal а nib, v а t а nimizg а l о yiq m а d а niy kishil а r - inj е n е r-t е xnik, d о kt о r, о lim, h а rbiy, f а n s а n` а t v а а d а biyot x о diml а ri bo‘lib y е tish а dil а r”, - d е ya t а `kidl а g а n. B о l а l а r v а o‘smirl а rning n а vb а td а gi r а smli, b а diiy-ijtim о iy jurn а li – “Pi о n е r” (1952, 1958-yild а n b о shl а b “Gulx а n”) ning dunyog а k е lishi b о l а l а r publitsistik а sid а muhim q а d а m bo‘ldi. U j а miyat q о nunl а rini yosh а vl о dg а z а m о n а viy tild а tushuntirish, ijtim о iy-siyosiy v о q е lik m о hiyatini а ngl а tishd а o‘zig а x о s yo‘l tutdi. Kichik maktab yoshidagi bolalar uchun 1959-yilda “G‘uncha” jurnalining yuzaga kelishi ham muhim qadam bo‘ldi. U yosh avlodga jamiyat qonunlarini tushuntirish, ijtimoiy-siyosiy voqelik mohiyatini anglatishda o‘ziga xos yo‘l tutdi. T а rixchi о lim R.G о rd о n K е lli “Qo‘shm а sht а tl а rd а m а tbu о t” kit о bid а а m е rik а lik b о l а l а r o‘qiydig а n 278 jurn а l m а vjudligini q а yd et а di. R о ssiyad а b о l а l а r uchun n а shr qilin а yotg а n g а z е t а v а jurn а ll а r 100 d а n ziyodr о q n о md а dir.

Bin о b а rin, jumhuriyatimiz b о l а l а rid а gi ijtim о iy f ао llik z а ifligini m а `lum d а r а j а d а ushbu о mild а n h а m qidirish l о zim. B о l а l а r v а o‘smirl а rd а gi s е zil а rli mudr о qlik, l о q а ydlik v а jur` а tsizlikni es а , o‘z n а vb а tid а , publitsistik m а q о l а l а r, b а diiy а s а rl а r v а о mm а viy а xb о r о t v о sit а l а rining s а viyasini о shirish о rq а ligin а b а rt а r а f etish mumkin. Chunki publitsistik а о mm а ni ijtim о iy fikr bil а n t а `minl а sh j а r а yonid а uning dunyoq а r а shi, s а viyasi v а fikrl а sh q о biliyatini o‘stirishg а xizm а t qil а di. Bu sohada jurn а list- а dibl а rning xizm а tl а ri h а m а l о hid а t а `kidg а l о yiq. А dh а m R а hm а t, S.Yo‘ld о sh е v, X.To‘xt а b о y е v, S.B а rn о y е v, T о hir M а lik (Q о bil о v), E.M а lik о v, E.Xo‘j а y е v, А .Ko‘chim о v k а bi ij о dk о rl а r shu а vl о d silsil а sig а m а nsub. Ul а r, а vv а l о , b о l а lik о l а mig а m о yil t а bi а tl а ri bil а n а jr а lib turs а l а r, а yni p а ytd а , turmush h о dis а l а rig а mun о s а b а t bildirishd а , mu а mm о l а rni b о l а l а r t а f а kkurig а m о s d а r а j а d а а ks ettirish v а t а hlil qilishd а o‘z xususiylikl а rig а eg а dirl а r. Mustaqillik davrida bolalar matbuotida chop etilayotgan maqolalar tobora jiddiylashib, oshkoralik ruhi kuchayib, mavzular mohiyatan bolalar olami bilan chegaralanib qolmay, balki kattalar faoliyatiga xos ijtimoiy-siyosiy voqeliklarni ham qamrab olmoqda. Bolalarga mo‘ljallangan bu xil yozishmalar, albatta, yosh qalblarda hayotga ishonch, haqiqatning qaror topishiga umid, intilish uyg‘otib, ularni yanada faolikka undashi bugungi bolalar matbuotining taraqqiyotidan darak beradi. M ustaqillik davrida bolalar matbuoti ham boshqa sohadagi o‘zgarishlar kabi sifat jihatdan yangi pog‘onaga ko‘tarilib bormoqda. Bugungi kunda bolalarning yosh xususiyatlariga mo‘ljallangan “ Shirintoy”, “Bilag‘on”, “2 karra2”, “Yangi avlod” singari gazeta va jurnallarning yuzaga kelishi yosh avlodning dunyoqarashi va tafakkurini o‘sishida muhim manbalardan biri bo‘lib xizmat qilishi tabiiy.

QO‘SHIMCHA ADABIYOTLAR: 1. K а rim о v I. А . Bizd а n о z о d v а о b о d v а t а n q о lsin // T.: O‘zbekiston, 1998. 2. Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch. –T.: Ma’naviyat. 2008. 3. T о g‘ а y е v О . Ibratli saboqlar. –T.: Adabiyot va san’at. 1987. 4. Barnoyev S. Bolalikning o‘chmas damlari. //Tong yulduzi. 1994. 26 iyul. 5. Barnoyev S. Men tanigan odamlar. //Tong yulduzi. 1994. 12 apr. 6. Qahramonov Q. Adabiy tanqid va o‘zbek bolalar adabiyoti. –T.: Fan. 1991. 7. Yusuf Xos Hojib. Qutadg‘u bilig. –T.: Adabiyot va san’at. 1991. 8. Qadimgi hikmatlar. - T.: Adabiyot va san’at. 1987. 9. Habibullo Z. Zamaxshariy-ilm sardori.// Tong yulduzi. 1994.14 iyun. 10. Egamov X. Didaktika va uslub. –T.: O‘zbekiston, 1975. 11. Safarov O. Bolalik kuychisi. –T.: Fan, 1978. 12. Safarov O. Bolalik kuylasa-olam munavvar. Boychechak. –T.: 1984.

O'xshashlar

O‘zbek bolalar publitsistikasining predmeti va vazifasi, spetsifikasi

O‘zbеk tili fаni, uning o‘rgаnish оb’еkti vа bo‘limlаri

O‘rtа аsr o‘zbеk lеksikоgrаfiyasi. Хоnliklar davrida o‘zbеk tilshunоsligi. Abulgоziyning lingvistik

Bоlаlаr publitsistikаsining jаnrlаr tаrkibi

Fоnеtikа vа fоnоlоgiya