Fe‘l so‘z turkumini o‘rganish darslari - Tilshunoslik - Referatlar

Fe‘l so‘z turkumini o‘rganish darslari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

48 KB

Ko'chirib olish

Fe‘l so‘z turkumini o‘rganish darslari Reja: 1. Harakat bildirgan so‘zlar. I-sinf. 2. Narsa va harakatni bildirgan so‘zlar. II-sinf. 3. Fe‘l so‘z turkumi.Bo‘lishli va bo‘lishsiz fe‘llar. III-sinf. 4. Fe‘l. Fe‘l zamonlari. IV-sinf.

ADABIYOTLAR RO ‘YXATI. 1.Ta’lim taraqqiyoti.Umumiy o‘rta ta’lim.Davlat ta’lim standarti.Boshlang‘ich ta’lim ona tili dasturi.Sharq.1999 yil. 2. Boshlang‘ich ta’lim bo ‘yicha yangi tahrirdagi Davlat ta’lim standarti. Toshkent.2005 yil. 3.G‘afforova va boshqalar. Ona tili I-sinf. Sharq. 2005 yil. 4.Qosimova K. va boshqalar. Ona tili. “O‘qituvchi”.2003 yil. 75-86 bet 5.Ikromova va boshqalar. Ona tili IV-sinf. Toshkent. “O‘qituvchi”.2003 yil. 131-153 bet. 6.G‘ulomova X. va boshqalar.I-sinfda ona tili darslari. Toshkent. Sharq 2003 yil. 89-96 bet. 7.Qosimova K.Neymatova A. II-sinfda ona tili darslari. “O‘qituvchi kitobi”. Toshkent.Cho‘lpon 2004 yil. 89-98. betlar. 8.Xudoyberganov M. va boshqalar.III-sinfda ona tili darslari. Toshkent. “O‘qituvchi”.2004 yil. 108-114 betlar. 9.G‘ulomova X. va boshqalar.IV-sinfda ona tili darslari. Toshkent.“O‘qituvchi”2003 yil. 10.Qosimova K. va boshqalar. Ona tili o‘qitish metodikasi. Toshkent. “Nashr” 2009 yil. 129-149 betlar

Dastlab o‘qituvchi talabalarga boshlang‘ich sinflarda fe‘l ustida ishlashdagi izchillik, bo‘limlar orasidagi bog‘lanish dastur materialining hajmi uning har bir sinfda o‘ganish usullari va vastrollar hamda shu so‘z turkumini o‘rganish vazifasi uning lingvistik xususiyatlari kichik yoshdagi o‘quvchilarning bilish imkoniyatlariga qarab belgilanishi haqida tushuncha beradi. 1-sinfda fe’l ustida ishlashlashga tayyorgarlik savod o‘rgatish davrida boshlanadi. Bu davrda o‘quvchilarning diqqati e’tibori fe’lning leksik ma’nosiga qaratiladi. 2-sinfda shaxs va narsalarning harakatini belgilangan so‘zlar bilan tanishtiriladi. Dars ishlanmasi (2-sinf) Mavzu: Shaxs va narsalarning harakatini bildirgan so‘zlar. Maqsad: Shaxs va narsalarning harakatini bildirib nima qildi? Nima qilyapti? so‘roqlariga javob bo‘lgan so‘zlar bilan tanishtirish; shaxs va narsalar harakatini bildirgan so‘zlar beriladigan so‘roq bilan shu so‘zning ma’nosini taqqoslash ko‘nikmasini o‘stirish. Darsning borishi. 1.Kim?, nima? So‘roqlariga javob bo‘lgan so‘zlar yuzasidan takrorlash. Biz so‘z bilan ayting va kim? So‘rog‘iga javob bo‘lgan so‘zlarni chap tomonga, nima? So‘rog‘iga javob bo‘lgan soz‘larni o‘ng tomonga ustun shaklida yozing. 1.Bolalar ta’lim – tarbiya oladigan o‘quv yurti (Maktab) 2. Maktabda o‘qiydigan bola (o‘quvchi) 3. Go‘za ekilgan dala (Paxtazor) 4. Paxta yetishtiruvchi dehqon (Paxtakor) 5. Mevali daraxtlar ekilgan joy (Bog‘) 6. Bog‘ni parvarish qiladigan odam (Bog‘bon). Namuna: Kim? O‘quvchi. Nima? Maktab. O‘quvchilar bajargan ish tekshiriladi. Kim? Nima? So‘rog‘ga javob bo‘lgan nimalarni bildiradi. O‘qituvchi mavzuni xulosalaydi. Demak kim? so‘rog‘iga javob bo‘gan so‘zlarni shaxsni nima? so‘rog‘iga javob bo‘lgan narsalarning nimani bildiradi.

1.Yangi mavzuni tushuntirish uchun o‘qituvchi o‘quvchilarga 211-mashqni topshiriqlar tartibida bajarishni aytadi. Rasm asosida gaplar tuziladi. Narsa va shaxs harakatini bildirgan so‘zlar xattaxtaga yozib boriladi. O‘quvchilar mashqni bajarish orqali shaxs va narsalarning harakatini bildirgan so‘zlar nima qildi? Nima qilyapti? Nima qiladi? So‘roqlarga javob bo‘lishini bilib oladilar. 2. 212-213mashqlarni bajarish. 212-mashqni bajarishda “Qishda” sarlavhali matn o‘qiladi va nima qildi?, nima qildilar? nima qilyapti? so‘roqlariga javob bo‘lgan so‘zlar aniqlanadi. 213-mashqni bajarish orqali o‘quvchilarga topishmoqni javobini topadilar. Topishmoqning javobini topishda qaysi so‘zlar yordam berdi. Ular qanday so‘roqqa javob bo‘ladi? Bu so‘zlar nimani bildiradi? Savollariga o‘quvchilar javob beradilar va daftarga yozadilar. Nima qiladi? suyiladi, quyiladi, pishadi, tushadi, ketadi. 4. Darsni yakunlash. Darsda nimalarni bilib oldingiz? Nimalarni o‘rgandingiz? 1. Uyga vazifa. 214-mashq. Harakatni bildirgan so‘zlarni qo‘yib gaplarni ko‘chiring. Qishda kunlar (nima qiladi?) isiydi. Qor ko‘p (nima qiladi?) yog‘adi. Suvlar (nimaqiladi?) muzlaydi. Dars ishlanmasi Fe’l mavzusini o‘tish. Darsning maqsadi: Narsalarning harakatini bildirgan so‘zlar haqidagi bilimlarini boyitish, fe’l haqidagi tushunchalarini kengaytirish, so‘roqlar yordamida gap va matndan fe’lni topishga ulardan nutqda to‘g‘ri foydalanishga o‘rgatish, kasbga yunaltirish, tabiatga muhabbat uyg‘otish, uni asrashga rag‘batni paydo qilish; fe’llarning ko‘chma ma’nolarini anglash va ulardan nutqda foydalanishlariga erishish. Darsning turi: Yahgi bilim berish.

Dars metodi: Aqliy hujum muommoli, tizimli o‘qitish. 1. Darsni tashkil etish: O‘quvchilarning darsga qiziqishini uyg‘otish uchun mavzuga doir topishmoq she’rdan o‘qib berildi. O‘quvchilar topishmoqning nima haqda ekanini topib bugungi o‘rganiladigan mavzuni aniqlaydilar. Ma’nosidan anglashilar harakat Harakatdan kelar sog‘liq barakat. “Sening”, “noaniq”, “quvoning”. Uch so‘zdan harakatni toping. Turadi, yuradi, kuladi, aytadi, qaytadi. Bu so‘zlarning ma’nosini kim aytadi? Topishmoq – she’rlar o‘quvchilarning tilga sezgirligini ham oshiradi. Dars jarayonida zarur bo‘lgan bilimlarni o‘zlashtirishni ta’minlaydigan motivni yuzaga keltiradi. O‘quvchilarning she’r yuzasidan quyidagicha javob beriladilar. Bugun harakat bildirgan so‘zlarni o ‘rganamiz. “Quvoning” harakat bildirgan so‘z. Turadi, yuradi, kuladi, aytadi so‘zlari harakatning ma’nosini bildiradi. O‘qituvchi: O‘ylang, harakatni kimlar yoki nimalar bajaradi. O‘quvchilar: -Bolalar -Odamlar. Musobaqa. 1-guruhga topshiriq: Odamlarga xos harakatni bildirgan so‘zlarni ayting. 2-guruhga topshiriq: Jonivorlarga xos harakatni bildirgan so‘zlarni ayting. Har bir guruh o‘quvchilari doskaga yozib beradi. Bu so‘zlarning imlosini qay darajada bilishlarini va husnixat bilan yozishlarini ham aniqlash imkonini beradi. 2. Darslik bilan ishlash: Doskaga darslikdagi 273-mashq matni yozib qo‘yiladi: Shifokor bemorni (nima qildi?) davoladi. Qor tinmay (nima qilyapti?) yog‘yapti. Matn ustida ishlash

1-topshiriq: Gaplarni o‘qing. Nechta gap o‘qidingiz? Gaplar qanday harf bilan boshlangan? Ularning oxirida qaysi tinish belgisi qo‘yilgan? Nima uchun? 2-topshiriq: Gapdan qavs ichidagi so‘roqlarga javob bo‘ladigan so‘zlarni topining. Ularning qanday ma’no bildiryapti? Bu so‘zlarning tagiga nechta chiziq chizasiz? Nima uchun? 3-topshiriq: Yog‘yapti so‘ziga qaysi so‘ziga qarama – qarshi ma’no bildiradi (yog‘yapti – tinyapti) 4-topshiriq: Da’vo, davoladi so‘zlarning ma’nosida farq bormi? Davo-bemorning shifo topishi uchun qo‘llaniladigan dori-darmon. Davoladi – dori – darmonlar bilan kasalini bartaraf etish. Bu muommoli savolga o‘quvchilar shu sinfda “So‘z turkumlari” tushunchasini hosil qilgan darsida eshitgan fe’l atamasini aytib javob beradilar. O‘q2itu9vchi topshiriqlarni oldindan tuzib olib, so‘ng dars o‘tish kerak. O‘qituvchi: Men fe’l o‘yladim. U nimani bildiradi? Men shaxsni o‘yladim . U qaysi so‘z turkumiga kiradi? 2. 174-mashq. Mustaqil ish vazifa qilib beriladi. 1-topshiriq. Matnni o‘qing. Fe’llarning nimani harakatini bildirayotganini aniqlang. O‘quvchilar 1-gapda yaratadi 2-gapda ko‘tardi 3-gapda tushdi Narsaning harakatini bildiryapti deb aytadilar. 2-topshiriq: Matnni kuzating. Oylang. Matndagi qaysi so‘zlarning yozilishga xato qilishingiz mumkun? Ajoyib- oxirgi b undoshini deb, I unlini tushrib qoldirib yozishim mumkun .Sababi b p tarzida talaffuz qiliyapti , qisqa aytilyapti. Koinotda-o va I orasida y yozib qo‘yish mumkin. Chunki aytilishda y tovushi ishlatilyapti. “Uchun” so‘zi ham shunday 2-bo‘g‘indagi u tovushi I tarzida talaffuz qilinayapti, uni I qilib hato yozib qo‘yish mumkin.

O‘qituvchi keyingi darsda shu so‘zlardan lug‘at, diktant olishini e’lon qiladi. Saylanma diktant. I-topshiriq.Men matnni o‘qiyman.Siz undagi fe’l so‘z turkumiga doir so‘zlarnigina tanlab ajratib olib yozasiz. Uning uy ishlarida kampirga ko‘maklashadi.Bolalarni yuvintiradi. Eski-tuski keyimlarni yamaydi.Kechqurun sho‘rva, atala-umoch, moshxo‘rda kabi ovqatlarni pishiradi. II-topshiriq. Ko‘maklashadi so‘zida ma’nodosh fe’llarni topib yozing. (Qarashadi, yordamlashadi) III-topshiriq.Topgan ma’nodosh so‘zlaringizning har biri ishtirokida bittadan gap tuzib yozing. 4.Uyga vazifa. 275-mashqni shartiga ko‘ra bajaring. 2.Darsda o‘tilganlarni umumlashtirib yakunlash. Bugungi dars savollari sizga ma’qulmi? Nima uchun? Bugun darsda nimalarni bilib oldingiz? 6.O‘quvchilar bilimini baxolash. Topshiriqlar: 1.Boshlang‘ich sinflarda fe‘l so‘z turkumi yuzasidan o‘quvchilarga qanday bilimlar beriladi va ular qanday izchillikka shakllantiriladi? 2.IV sinfda fe‘l mavzusini o‘tishga oid dars ishlanmasi tuzing.

O'xshashlar

Son so‘z turkumini o‘rganish darslari

Ot so‘z turkumini o‘rganish darslari

Sifat so‘z turkimini o‘rganish darslari

Ot so‘z turkumini o‘rgansh metodikasi

Fonetika, grammatika, so‘z yasalishi va orfografiyani o‘rganish metodikasi