logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Tibbiyot
  4. Вестибуляр анализатор

Вестибуляр анализатор

Yuklangan vaqt:

17.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

41.5 KB
Ko'chirib olish
Вестибуляр анализатор Вестибуляр анализаторнинг адекват қўзғатувчиси - бу бош ва тананинг бўшлиқдаги ҳаракати. Тананинг бўшлиқдаги барча ҳаракатлари йўналиши ва тезлиги билан фарқланади. Тана ҳаракатлари айланма (бурчак остида) ёки тўғри чизиқли бўлиши мумкин. Шунга мувофиқ, вестибуляр аппаратда рецепторларнинг икки тури мавжуд. Айланма ҳаракатлар ярим доира каналларнинг ампулаларида жойлашган нейросенсор ҳужайралар - ампуляр рецепторларни қўзғалишига олиб келади. Тўғри чизиқли ҳаракатлар эса даҳлиз халтачаларида жойлашган сенсор ҳужайраларни (отолит рецепторлар) қўзғалишига олиб келади. Қўзғалишнинг пайдо бўлиш механизми. Вестибуляр анализатор ҳар бир ҳаракатга жавоб бермайди, аксинча тезланиш ёки секинлашув (ижобий ёки салбий тезланиш) билан содир бўлаётган ҳолатларга жавоб беради. Вестибуляр аппарат бир маромдаги ҳаракатга таъсирланмайди. Реакция ҳар қандай айланиш бошланишида, ярим доира каналининг суяк деворлари (айни пайтда айланиш сатҳида жойлашган) ҳаракатланганда юз беради, эндолимфа эса биринчи лаҳзада ортда қолади ва ампулада жойлашган купула (гумбазни) буради. Агар кейинги ҳаракат бир маромда содир бўлса, эндолимфа инерция бўйича ҳаракатланишда давом этади ва гумбаз рецептор ҳужайраларини таъсирлайди. Таъсирланиш даҳлизда ҳам худди шундай механизмга эга бўлади, фақат ҳаракат йўналишида фарқланади. Тўғри чизиқли ҳаракатлар бошланишида отолит кристаллари эндолимфада сузиб юрган рецептор ҳужайралар ўзаро бир-бирига тортилади. Бу нейросенсор эпителийни қўзғалишига олиб келади. Вестибуляр анализаторнинг асосий иши барча ҳаракатларни мувофиқлаштириш, шунингдек статик мувозанатни таъминлашдир. Вестибуляр анализатор кўплаб тизимлар билан функционал равишда боғланган, бунинг натижасида инсон бўшлиқдаги ўз ҳолатини сезмайди, ваҳоланки унинг ҳолати доимо бошқарилиб турилади. Вестибуляр аппаратнинг вазифаси рефлектор равишда миянинг пўстлоқ ости фаолияти, кўриш анализатори ва мушак аппарати ҳамда симпатик ва парасимпатик асаб тизими билан боғлиқ ҳолатда танани бошқаришда қатнашишдир. Вестибуляр анализаторнинг таъсирланиш симптомлари . Вестибуляр аппаратнинг адекват қўзғатувчилар (масалан космосда ишлаш пайтида) ёки касалликлар (мисол учун, лабиринтит) сабабли таъсирланишида вестибуляр анализаторнинг турли хил боғлиқликлар билан шартланган симптомлари пайдо бўлади: бош айланиши, нистагм, юришнинг бузилиши, тана ҳолатининг ўзгариши, қўл-оёқлар ҳаракатларининг бузилиши, кўнгил айниши, қусиш ва бошқалар. Тахминан худди шундай аломатлар беморда нафақат вестибуляр анализаторнинг (лабиринт) периферик қисми таъсирланишида, балки унинг йўллари ва катта ярим шарлар пўстлоғидаги марказий қисмида ҳам пайдо бўлади. Шунга ўхшаш симптомлар мияча зарарланишида ҳам кузатилади. Шу сабабли вестибуляр анализаторда патологик жараённинг локализациясини аниқлаш муҳим аҳамият касб этади. Кўпинча, масалан, лабиринтитни мияча ҳўппози, мия ёки мияча ўсмалари билан дифференциациялаш зарур бўлади. Болаларда қулоқ касаликларини ташхислашнинг умумий принциплари ва текшириш усуллари Болаларда қулоқ касаликларини ташхислашнинг текшириш усулларига беморни шикоятларини ўрганиш, касалликнинг ва бола ҳвётининг анамнезини йиғиш, қулоқни ташқи кўрикдан ўтказиш, уни ва атрофидаги тўқималарни пайпаслаб кўриш, эшитиш, вестибуляр аппарат ва эшитиш найчасини эндоскопик (отоскопия) ва функционал текширишлар киради. Қулоқ касалликларининг кечиши жараёнида бош мия, мия моддаси ва қон томирлари, калла нервлари ва энг аввало юз нерви иштирок этишида юзага келадиган эҳтимолий асоратлари билан боғлиқ симптомлар аниқланади ва баҳоланади. Қулоқнинг ҳолати одатда умумий (масалан, аввалги юқумли касалликлар) ва маҳаллий (ўткир ринит, фаринголарингит) касалликлар билан боғлиқ бўлади. Ушбу маълумотларнинг барчаси тўлиқ тўпланиши лозим. Фон ҳолатлари (аллергия, тез-тез нафас йўллари инфекциялари ва бошқалар) қулоқ касалликларининг пайдо бўлишида муҳим аҳамиятга эга. Адабиётлар: 1. Гултекин М, Зайифоглу Караcа М, Куcукйилдиз И, Дундар С, Бозтас Г, Семра Туран Ҳ, эт ал. Инитиал ресулц оф популатион басед cервиcал cанcер сcреенинг програм усинг ҲПВ тестинг ин оне миллион Туркиш wомен. Инт. Ж. Cанcер. 2018; 142:1952–1958. 2. Густафсон КС, Фуртҳ эЕ, Ҳеитжан ДФ, Фанслер ЗБ, Cларк ДП. ДНА метҳйлатион профилинг оф cервиcал сқуамоус интраепитҳелиал лесионс усинг лиқуид-басед cйтологй спеcименс: ан аппроач тҳат утилизес реcеивероператинг чараcтеристиc аналйсис. Cанcер. 2004;102(4):259–268. 3. Гуятт ГҲ, Охман АД, Вист ГЕ, Кунз Р, Фалcк-Йттер Й, Алонсо-Cоелло П, Счунеманн ҲЖ. ГРАДЕ: ан эмергинг cонсенсус он ратинг қуалитй оф эвиденcе анд стренгтҳ оф реcоммендатионс. Бмж. 2008;336(7650):924–926. 4.ҲеалтҳCоунcил. Сcреенинг фор cервиcал cанcер [Сcреенинг оп баармоедерҳалсканкер], Вол 2011/07 (Ҳеалтҳ Cоунcил, Ден Ҳааг, 2011). 5.Ҳесселинк АТ, Ҳеидеман ДА, Стеенберген РД, Cоупе ВМ, Овермеер РМ, Рижкаарт Д, Беркҳоф Ж, Меижер CЖ, Сниждерс ПЖ. Cомбинед промотер метҳйлатион аналйсис оф CАДМ1 анд МАЛ: ан обжеcтиве триаге тоол фор ҳигҳ-риск ҳуман папилломавирус ДНА-поситиве wомен. Cлин Cанcер Рес. 2011;17(8):2459–2465. 6.Ҳонг ЖҲ, Тсаи CС, Лаи Ч, Чанг ТC, Wанг CC, эт ал. Риск стратифиcатион оф патиенц wитҳ адванcед сқуамоус cелл cарcинома оф cервих треатед бй радиотҳерапй алоне. Инт Ж Радиат Онcол Биол Пҳйс. 2005; 63:492–499. дои: 10.1016/ж. ижробп.2005.02.012.

O'xshashlar

Сезги аъзолари ёки анализаторлар физиологияси ва гигиенаси
Сенсор анализаторлар тизими физиологияси
Анализаторлар физиологияси ва гигиенаси
Нерв системасининг касалликлари
Сезги аъзолари