Nafas olish va yurak - qon tomir tizimlarining kasalliklari - Tibbiyot - Referatlar

Nafas olish va yurak - qon tomir tizimlarining kasalliklari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

70 KB

Ko'chirib olish

Nafas olish va yurak - qon tomir tizimlarining kasalliklari Reja: 1. Nafas olish organlari kasalliklari haqida umumiy ma'lumot. 2 Bronxial astma. Etiologiyasi, klinik belgilari. astma xurujida birinchi yordam ko'rsalish. 3. Yurak- qon tomir kasalliklari haqida qisqacha ma'lumot. 4. Stenokardiya, miokard infarkti kelib chiqish sabablari, klinik belgilari, stenokardiya va miokard infarkti xurujida 1-chi tibbiy yordam ko'rsatish. 5. 0'tkir tomirlar yetishmovchiligi: hushdan ketish, kollaps. shok. Kelib chiqish sabablari, klinik belgilari, I - chi tibbiy yordam ko’rsatish. 6. Gipertoniya kasalligi, etiologiyasi , klinik manzarasi. Gipertonik kriz, sabablari, klinik belgilari, I -chi tibbiy yordam ko’rsatish.

Nafas olish organlari kasalliklariga o'tkir rinit, faringit, laringit, bronxit, pnevmoniya (zotiljam), bronxial astma kabi kasalliklar kiradi . O'tkir rinit - burun shilliq pardasining yalliglanishi bo'lib. ba'zan prosess burun-xalqumga, hiqildoq xalqumlarga ham tarqalgan bo'ladi. Kasallik kayfiyatning biroz buzilishi, et uvishishi, darmonsizlik, haroratning subfebril bo'lishidan, aksirish, burun-yutqunda quruqlik sezishdan boshlanadi. 1-3 kundan keyin burun bo'shlig ining shilliq pardasi nam tortib ko'p miqdorda seroz-suyuqlik sekret ajraladi Burundan nafas olish birdaniga og'irlashadi. Odam darmonsizlanib, butun a'zoi - badani qaqshab og’ riydi.Bemorni o'ringa yotqizib oyoqlariga issiq vannalar qilish zarur. Tomirlarni toraytiruvchi vositalar bo’lgan tomchilar naftizin, galazolin, yosh bolalarga protorgol va surtma dorilar tayinlanadi. O'tkir faringit - yutqin shilliq pardasining o'tkir yallig’lanishi. Ko'p hollarda o'tkir burun kasalliklari bilan davom etadi. Faringitning paydo bo'lishida burun va burun oldi bo’shliqlarining kasalliklari, kasb-korga oid zararlar, ichkilik ichish, tamaki chekish, juda issiq va achchiq ovqat yeyish sabab bo'ladi. Bunda holsizlanish, tomoqqa, quloqqa beriladigan sanchiqsimon og'riq turishi kuzatiladi.O'tkir faringit odatda mahalliy davolanadi. Iliq ishqorli ingalyatsiyalar, burunga moy tomchilari tayinlanadi. O'tkir laringit - hiqildoq s hilliq pardasining eng ko'p tarqalgan kasalliklaridan biri hisoblanadi. Alohida kasallik sifatida o'tkir laringit tovushning o’ta taranglashuvi oqibatida yuzaga kelishi mumkin. Ko'pchilik hollarda u o'tkir respirator xastaliklar, gripp bilan kechadi. Bemorning tovushi o'zgarib dag'allashadi, tomoq achishadi, odam yo’taladi. Tovush bo'g'ilib chiqmay qoladi. Ehtiyot c horalarini ko’rish ya'ni qattiq gaplashmaslik zarur. Bordiyu, kasalning kasb-kori ko'p gapirish bilan bog’liq bo’lsa, tovush funksiyasi tamomila tiklanmagunga qadar, bemor ishdan ozod qilinadi. Davolashda ovqatlanish rejimi muhim o'rin tutadi. Bunda sovuq, juda ham issiq, achchiq ovqat yeyish man qilinadi. Hiqildoqning shilliq pardasi iliq suv, ilitilgan mineral suv , bo'yinga

isituvchi kompress qo'yish yo'li bilan isitiladi. Oyoqlarga issiq vannalar qilish, bug’li ingalyatsiya bemorning ahvolini yengillashtiradi. Bronxitlar - bronxlarning yallig'lanishi bo'lib, nafas a'zolari kasalliklari ichida eng ko'p uchraydi. Birlamchi va ikkilamchi bronxitlar farqlanadi. Birlamchi bronxitlarda yallig’lanish jarayoni bronxlarda rivojlanadi. Ikkilamchi bronxitlar yuqumli kasalliklar natijasida rivojlanadi. (gripp, qizamiq, ko’kyo’tal, sil, qorin tifi). Bronxitlar kechishiga qarab o'tkir va surunkali bo'ladi. O'tkir bronxit - ko'pincha bahor va kuzda paydo bo'ladi. Strepto- stafilo- pnevmokokklar kasallik qo'zg’atuvchilari bo'lib hisoblanadi. Fizikaviy va kimyoviy moddalar chang, gaz dorilardan ta'sirlanish natijasida kasallik rivojlanadi.Klinik manzarasi. Bemor boshdagi qattiq og’riqdan, dag'al quruq yo’taldan shikoyat qiladi. 2-3 kundan so’ng oz miqdorda yopishqoq bo’lgan qonli balg'am ajratadi. Keyinroq balg'am miqdori ko'payadi. U shilliq – yiringli, sarg’imtir bo’lib, yengil ko'chadi va yo’tal yumshayadi.Birinchi kunlari tana harorati 38 C gacha ko'tarilishi mumkin. Et uvishishi, umumiy holsizlik , yelka, qo'l-oyoq muskullarining og’rishi, ko'p terlash, to’sh suyagi orqasida og'riq va achishish, ovoz bo’g'ilishi, hansirash, yurakning tez urishi kuzatilishi mumkin.O'tkir bronxitda tana harorati ko'tarilishi bilan bemorni o'rnidan turg'izmay, yotqizib qo'yilgani ma'qul, issiq ovqatlar s hilliq pardalarni ta'sirlantiradigan mahsulotlar, ratsiondan istesno qilinadi. Spirtli ichimliklar man etiladi. Ilitilgan sutga borjom yoki ichimlik soda (natriy gidrokarbonat) sini qo'shib ichish buyuriladi. Ko'krak qafasiga gorchichniklar, bankalar qo'yiladi. Antibiotiklar. sulfanilamid preparatlari, simptomatik dori - moddalar bemorning yoshiga qarab ta vsiya etiladi. Pnevmoniya ya'ni zotiljam - o'pka to'qimasidagi yallig’lanish prosessi bo'lib, mustaqil kasallik tariqasida boshlanadi yoki qanday bo'lmasin boshqa biror kasallikning bir ko'rinishi, yo bo'lmasa asorati bo'ladi. Yallig lanish o'pkaning bir bo’lagini zararlagan bo'lsa, buni krupoz pnevmoniya deyiladi. Yallig'lanish prosessi butun o'pkani egallab olishi mumkin. Bu total pnevmoniyadir. O’choqli pnevmoniyada o'pkadagi yallig'lanish prosessi cheklangan joyni zararlaydi.Bronxopnevmoniya uncha katta bo'lmagan o'choqlarning qo'shilishidan

hosil bo'ladi. Ko'pincha kasallik boshlanganini aniq bilib bo'lmaydi chunki u bronxit yoki yuqori nafas yo'llarining o'tkir yallig’lanishi jarayonida rivojlanadi. Umumiy behollik, bosh og'rig'I, ko'krakda, kurak ostida og'riq, hansirash belgilari kuzatiladi. Quruq yo'tal у oki yiringli, shilliq - yiringli va qon aralash balg’am ajraladi. Harorat 38 C gacha ko'tariladi. Yuz va lab terisining biroz qizarishi yoki ko'karishi, nafas olishning tezlashishi (daqiqasiga 25-30 marta) kuzatiladi. Davosi. Bemor kasalxonaga yotqiziladi, agar uyda davolanadigan bo'lsa, unga o'rinda yotish rejimi buyuriladi. Bemor yotgan xona yaxshi shamollatib turiladigan va yetarlicha issiq bo’lishi kerak. Ovqat yarim suyuq, to'yimli bo'lishi kerak. Ko'proq suyuqlik: meva suvlari, mineral suvlar berib turish foydali.Kasallikning dastlabki soatlaridan boshlab yurak tomirlar faoliyatini quvvatlaydigan dorilar, antibiotik va SAP buyuriladi. Og'iz bo'shlig'i kasalliklarining oldini olish uchun milklar, tanglay, lunj shilliq pardalarini 2 % li gidrokarbonat eritmasi yoki kuchsiz kaliy permanganat eritmasi bilan artib turish kerak. Ko'krak qafasiga banka va xantalmalar qo'yiladi Profilaklikasi. Bronxit, gripp kasalliklarini o'z vaqtida davolash zarur. Fizkultura sport mashg’ulotlari bilan shug’ullanish mumkin. Chekish, spirtli ichimliklar ichishga qarshi kurash choralari ko'riladi. Bronxial astma - infeksion - allergik kasallik bo'lib, bronxlar muskulaturasi tortishib, qisqarishi natijasida, odamning birdan nafasi qisib, bo’g’ilib qolishi keyin yo’talib yopishqoq balg’am tashlashi bilan xarakterlanadi. Kasallikning paydo bo'lishiga va uning rivojlanishiga ba'zi kasblarda, masalan, teri oshlash korxonalarida, to'quv f'abrikalarida, kimyo zavodlarida, laboratoriyalarda, dorixonalarda, sartaroshxonalarda ishlash sabab bo'ladi. Qushlarning pati, hayvonlar juni, uy, kutubxona changi, mog'or, dorilar, kimyoviy yuvish v ositalari hamda qator oziq-ovqat modddalari allergenlar hisoblanib, kasallikning kelib chiqishida muhim rol o’ynaydi.Bundan tashqari, mikroorganizmlar va ularning toksinlari ham bronxial astmaning kelib chiqishida muhim omillardan biri hisoblanadi.

Klinik manzarasi. Kasallik turli vaqtda asosan kechasi xuruj qiladi. Bemor bunda ko'krak qafasida bosilgandek sezgi sezadi. Bemor yotganda bo’g'ilish kuchayadi. Shu sababli u o’tirib oladi. Bemorni ko’rganda, majburiy vaziyatdan tashqari, hamma yordamchi nafas muskullarining nafas olishda qatnashishi kuzatiladi, bo'yin tomirlari bo’rtib chiqqan o’mrov usti chuqurchasi silliqlashgan, yuzi bo’zarib, ter bosadi. Og'zi ochiq, burun yonoqlari kengaygan. Nafas olish qisqa, nafas chiqarish qiyinlashgan, davomli, shovqinli, xirillashlar bilan kechadi, u uzoqdan eshitilib turadi. Xuruj boshlanihida yo’tal kamroq, xuruj kuchayganda ko’payadi. Xuruj oxirida yo’tal yengillashib yopishqoq tiniq balg'am ajraladi, bemorning ahvoli biroz yaxshilanadi va bemor uyquga ketadi. Davosi. Xuruj tutib qolgan paytda karovat yoki divanda kasalga eng qulay vaziyatni egallash uchun yordam berish, yangi havo kelib turishini ta'minlash, ko’krak qafasining yon yuzalari va oyoqlariga gorchichniklar qo’yib qo’yish kerak. Bemorning terisi ostiga 0.1 % li- 1.0 ml atropin, 10 ml 2,4 % li eufillin eritmasi 10,0-40 % li glyukoza yoki 0.9 foizli natriy xlorid eritmasi bilan qo’shib yuboriladi. Bemorni tinchlantirish uchun valeriana, brom preparatlari buyuriladi. Yurak- qon tomirlari tizimi kasalliklariga yurak poroklari (nuqsonlari). endokardit, miokardit, perikardit, yura kning ishemik kasalliklari (stenokardiya. miokard infarkti, ateroskleroz), gipertoniya kabilar kiradi.Yurak poroklari (nuqsonlari). Bunda yurakning tuzilihida anatomik o'zgarishlar bo'lib , uning ishi buziladi. Yurak nuqsoni tug'ma yoki orttirilgan bo'lishi nuimkin. Yurak tug’ma nuqsonlarining kelib chiqishi xilma-xil va murakkabdir. Ularning kelib chiqishida irsiy omillar ham sabab bo'ladi. U nuqsonlar homilador ayol ko'pincha kamqonlik va boshqa kislorod yetishmovchiligi bilan k echuvchi kasallikka chalinganda. qizilcha, gripp kabi yuqumli xastaliklar bilan og’riganda (homiladorlikning dastlabki 3 oyida), shuningdek nurlar (rentgen va boshqalar), kimyoviy moddalar (benzol, benzin. alkogollar ta'siridan ham paydo bo'ladi.O’pka arteriyasining torligi, yurak bo’ lmachalari orasidagi tuxumsimon (oval) teshikchaning ochiqligi, o’ng qorincha

devorlarining kengayishi (gipertrofiyasi) - Fallo uchligi, aortaning odatdagidan o’ngroqda boshlanishi. Fallo to’rtligi (tctrada) yurakning tug'ma nuqsonlariga kiradi.Yurakning orttirilgan poroklariga ikki tabaqali (mitral) qopqoq yetishmovchiligi, chap bo’lmacha va qorincha oralig'idagi teshikchaning torayishi, aorta qopqog'i yetishmovchiligi, aorta teshigining torayishi, uch tabaqali qopqoq yetishmovchiligi kiradi.O'tkir septik endokardit juda ham og'ir kasallikdir: unga asosan birdan avj olib boradigan sepsis-yallig'lanish o’chog'idan qonga to’xtovsiz yoki dam- badam mikroorganizmlar tiushib turishiga bog’liq patologik prosess sabab bo'ladi (masalan. suyak to'qimasining yiringli yallig'lanishi-osteomielitda. Shuningdek boshqa organ va to'qimalardagi surunkali yiringli prosesslar vaqtida).O'tkir septik endokardit simptomatikasi avvalo butun organizmning og'ir kasalligi - sepsis borlig'iga bog'liq bo'ladi. Odam umuman juda bo’shashib a'zoi - badani "suvga tushib" terlaydi, qaltiraydi, tana harorati gektik tipda ko’tarilib ketadi: kunduzgi, ertalabki, kechqurungi harorat o'rtasida katta farq bo'ladi.Aksari o'tkir nefrit paydo bo'ladi, taloq kattalashib ketadi. O'tkir septik endokardit juda shiddat bilan o'tadi. O’z vaqtida davo qilinmaydigan bo’lsa 2-3 haftadan keyin ahvol og'irlashib qoladi va bemor o’lib qolishi mumkin.Miokardit deb, miokardning yallig'lanishiga aytiladi. Miokardit o'tkir va surunkali bo'ladi. Har qanday o'tkir yuqumli kasallik u yoki bu darajada miokardga ta'sir qiladi. Miokarditda bemorning asosiy shikoyati yurak soxasidagi yoqimsiz sezgilar, ba'zan sanchiqli, bir muncha doimiy og’riq, yurak urushining tezlashuvi, jismoniy harakat qilganda nafas qisishi hisoblanadi. O'tkir miokarditda bu shikoyatlar kuchliroq yuzaga chiqadi va biror inf'eksiyadan keyin tez orada paydo bo'ladi.O'tkir miokarditda ham surunkali miokarditda ham yurak chegaralari chaproq chap tomonga birmuncha kengaygan bo'lishi mumkin. Yurak tonlari bo’g'iqlashgan, ba'zan oz-moz sistolik shovqin kuzatiladi. O'tkir miokarditda tana harorati ko’tariladi, qoni tekshirilganda EChT, (eritrositlarning cho’kish tezligi) oshganligi, leykositoz qayd qilinadi. Surunkali miokarditda bunday o'zgarishlar bo’lmasligi mumkin. Bemor kasalxonada yotqizib davolanadi. Kasallikning dastlabki kunlarida o'rinda yotish rejimiga qattiq rioya qilishi shart.

Infeksiyalarning oldini olish, organizmni chiniqtirish. jismoniy tarbiya mashqlarini bajarishi, mehnat va turmushning to’gri rejimiga rioya qilish, shuningdek bemorni o’z vaqtida kasalxonaga joylashtirish va yuqumli kasalliklarga aktiv davo qilishdan iborat. St e n о к a r d i ya Stenokardiya (yunoncha - stenos - tor qisqa va kardia- yurak), yurak qisishi - yurak ishemik kasalligining bu formasi bir necha sekunddan 20 minutgacha va ko'proqqa cho’ziladigan anginoz og'riq xurujlari bilan xarakterlanadi. Stenokardiya xurujiga aterosklerozdagi yurak- qon tomirlarining torayishi va qisilishi oqibatida yurak muskullarining qon bilan ta'minlanmasligi sabab bo'ladi. Stenokardiya toj tomirlar, ya'ni miokardni qon bilan ta'minlaydigan tomirlar bo'ylab qon oqishi buziladi, bu yurak sohasida yoki to’sh orqasida og’riq paydo bo'lishiga olib keladi. Og'riq xuruji odatda, jismoniy yoki ruhiy zo’riqish, haddan tashqari ko'p chekish, sovqotish sababli paydo bo'ladi. Yurakda og'riq harakat qilganda, jismoniy zo’riqqanda paydo bo'ladigan harakat stenokardiyasi va og’riq tinch turganda ayniqsa uyqu vaqtida paydo bo'ladigan tinchlik stenokardiyasi farq qilinadi. Stenokardiyada og'riqning davomliligi har xil, bir necha sekunddan bir necha soatgacha va bundan uzoqroq. Davosi. Stenokardiya xurujlarida tomirlarni kengaytiradigan vositalar (validol, nitrogliserin) qabul qilish og'riqni to’xtatadi. M i о к а r d i n f a r к t i Miokard infarkti-bu m iokard nekrozi (jonsizlanishi)dir. U yurak toj arteriyalarining tromb bilan to’satdan bekilib qolishi yoki ularning o'tkir spazmga uchrashi oqibatida paydo bo’ladi. Miokard infarkti ko'pincha ateroskleroz, gipertoniya kasalligi bilan kasallangan shaxslarda sodir bo'ladi. Stenokardiyani bu asallikning darakchisi deb hisoblaydilar, biroq ba'zan miokard infarkti to’satdan yuz beradi. Yurak sohasida yoki to’sh sohasida to’satdan paydo bo'lib, chap yelkaga, chap kurakka, pastga jaqqa va tananing boshqa qismlariga o'tadigan og’riq infarkt

miokardining asosiy simptomi hisoblanadi. Stenokardiyadagi og'riqdan farqli ravishda, miokard infarktida og'riq uzoqroq (bir n echa soatgacha) bo'ladi, toj arteriyalarini kengaytiradigan vositalar (validol, nilrogliserin) qabul qilingandan keyin bosilmaydi. Miokard infarktining yetakchi simptomi kuchli og'riqda bemor o’lim vahimasiga tushadi, rangi oqarib ketadi, peshonasini sovuq ter bosadi. Miokard infarktining belgilaridan biri tana haroratining ko’tarilishi hisoblanadi. Harorat qonga nekroz o’ chog'i (infarkt)dan parchalanish mahsulotlari tushishi sababli ko’tariladi. Harorat katta raqamlargacha chiqishi mumkin, lekin ko'pincha subfebril bo'ladi. Davosi. Agar miokard infarkti ko’chada, jamoat joyda yuz bersa, zudlik bilan tez va shoshilinch tibbiy yordam mashinasi chaqiriladi va bemorni yaqindagi stasionarga (kasalxonaga, klinikaga) joylashtiriladi. Miokard infarkti uyda sodir bo’lganda ham bemor kasalxonaga yotqiziladi. Hamma hollarda miokard infarktida birinchi navbatda og'riq xurujini to’xtatish ta'minlanadi, o'tkir yurak yetishmovchiligi bilan kurash olib boriladi. Bunda teri ostiga 1,0-2,0 ml morfin yuboriladi. Arterial bosimni ko’tarish maqsadida mezaton, kofein, kamfora, qordiamin yuboriladi. O'tkir tomirlar yetishmovchiligi O'tkir tomirlar yetishmovchiligiga ko'p qon va suyuqlik (ich ketish, tinmay qusish), og'ir shikastlanish, zaharlanish, asab va ruxiy zo’riqishlar sababchi bo'ladi.O'tkir tomirlar yetishmovchiligiga hushdan etish, kollaps, shok holatlari bilan yuzaga chiqadi.Hushdan ketish miya to’qimalarining o'tkir qonsizlanishi (ishemiyasi), natijasida qisqa vaqt hushni yo’qotishdir. Ruxiy ko’chinmalar, ko'p qon yo’qotish, og'riq, charchash, jazirama issiqda uzoq vaqt bo’lish hushdan ketishga sababchi bo'ladi.Bemor huhidan ketadi, teri va shilliq pardalari oqaradi, sovuq ter bosadi, ko'z qorachiqlari torayadi. Tomir urushi (puls) to'liqligi kuchsiz, nafas olishning yuza bo'lishi kuzatiladi. Davosi. hushdan ketishga sabachi bo’lgan omillar tezda bartaraf qilinadi. Bemorni boshi past, oyoqlari esa balandroq qilib yotqiziladi. Bunday vaziyatda miyaning qon bilan ta'minlanishi yaxshilanadi. Bemor yotgan xonaga sof havo kirib turishini

ta'minlash lozim. Nashatir spirti bug'lari hidlatiladi. Og'ir hollarda sun'iy nafas oldiriladi. KOLLAPS Kollaps deb arterial va venoz bosimning keskin pasayishi va tomirlarda aylanadigan qon miqdorining kamayishi bilan xarakterlanadigan o’tkir yurak tomirlar yetishmovchiligiga aytiladi.Kollaps og’ir yuqumli kasalliklarda (holera, salmonellez, dizenteriya). Ko'p qon ketganda, shikastlanganda, gavda vaziyatining gorizontal holatdan vertikal holatga tez burish (ortostatik kollaps) natijasida, ovqatdan zaharlanishda yuzaga keladi. Klinikasi. Bemor hushini yo’qotmagan holda qattiq tashnalikdan shikoyat qiladi. Teri qoplamlari keskin oqarib. sovuq ter bosadi, tez-tez yuzaki nafas oladi. Tana harorati, qon bosimi pasayib, og’zi quriydi. Puls tezlashgan, ipsimon bo'ladi. Birinchi tibbiy yordam va davosi. Kollapsni keltirib chiqargan sabablarni bartaraf qilish (qon oqishini to’xtatish, intoksikasiyaga qarshi kurash) bemorga ruxiy va jismoniy jihatdan to’la orom berish, isitish zarur. Teri ostiga 0.5 ml 0.1% li adrenalin. 1,0 25 % li kofein eritmasi teri ostiga 1,0-2,0 ml 0,2 % li noradrenalin, 1,0 ml 1,5% li mezaton eritmasi vena ichiga in'eksiya qilinadi. SHOK Shok (fransuzcha-zarba) haddan tashqari kuchli taassurotlar natijasida nerv, endokrin, nafas va qon aylanish tizimlarining faoliyati hamda moddalar almashinuvining buzilishi bilan xarakterlanadi. O'tkir tomirlar etishmovchiligining eng og'ir formasidir.Shok shikastlanishda, tananing ko'p qismi kuyganda jarohat shoki), allergik reaksiyalarda (anafilaktik shok), o'tkir miokard infarktida (kardiogen shok), kuchli hayajonlanish, asab va ruxiy buzilishlarda (emosional shok), qon gruppasi to'g ri kelmagan qon quyilganda (gemotrnsfuzion shok) yuz beradi. Jarohat shoki ko'pincha bosh ko'krak, qorin, chanoq va oyoq qo'llarning shikastlanishda, tanuning ko'p qismi kuyganda sodir bo'ladi. Jarohat shokining 2 ta fazasi farq qilinadi:

Erektil faza - qiska muddatli qo'zg’alish, so’ngra torpid - pasayish fazasi. Shokning boshlang’ ich fazasida bemor bezovtalanadi, qarashlari bejoli, havo yetishmayotganidan noliydi, teri va shilliq pardalari oqarib, sovuq ter bosadi. Keyingi f azasida bemorning ahvoli og’irlashib, atrof muhit va kishilarga befarq bo'lib qoladi. Og'riqni ezish kamayadi, ba'zan umuman sezmaydi. Rangi oqarib, tana harorati pasayadi. Nafasi va pulsi ezlashadi. Qon bosimi pasayadi. Birinchi tibbiy yordam ko’rsatish. Q о n oqishini to’xtatish, oyoq, qo'l o rganlari shikastlangan bo’lsa, ularni vaqtincha taxtakachlab qimirlatmay qo’yish, yonayotgan kiyim boshlarni o’chirish zarur. Bemorga tinch sharoit yaratib, uni isitish, shirin choy va issiq ichimliklar b erish kerak. So’ngra shikastlangan kishini zudlik va ehtiyotkorlik bilan kasalxonaga olib borish arur. GIPERTONIYA KASALLIGl Gipertoniya kasalligi (yunoncha – ortiqcha, taranglik, bosim). Gi pertoniya kasalligi yurak va tomirlar, endokrin tizim, buyrak va siydik chiqaruv yo'lidagi organik o'zgarishlarga bog’liq bo’lmagan holda, arterial qon bosimining uzoq vaqt birlamchi ko’tarilib turishidir. Arterial bosimning 140-90 mm simob ustuni norma, 140-95 mm simob ustunining 160-5 mm dan yuqorisi gipertenziya deb hisoblanadi. Markaziy nerv tizimining ruxiy zarbaga uchrashi, o’ta zo’riqishi, moddalar almashinuvining buzilishi, zararli odatlar (spirtli ichimliklar, chekish). irsiyat muhim rol o'ynaydi. Bu omillar ta'sirida mayda arteriyalar bo'shlig’ining vaqtincha keyinchalik doimiy torayishi (spazmi) natijasida sistolik va diastolik arterial qon bosimi к o’tarilib k etadi. Gipertoniya kasalligining kechishida uchta bosqich farq qilinadi (A.L.Myasnikov). l-bosqich kasallikning boshlang'ich davri bo'lib, yuqorida qayd etilgan sabablar ta'sirida arterial qon bosimi qisqa vaqt ko’tariladi. Sabablarini bartaraf qilingandan so’ng bemorning ahvoli yaxshilanib, bosim o’z holiga tushadi. II-bosqichda qon bosimining ko’tarilishi doimiy (turg'un) bo’lib bemor maxsus davolanmasa, arterial bosim normaga tushmaydi III-bosqichda qon bosimi davo tadbirlari qo'llanganda ham normallashmaydi. Bunda buyrak, aorta, yurak, miya va boshqa organlar tomirlarida qaytmas o'zgarishlar yuzaga keladi.Kasallikning ilk davrida

asabiy zo’riqishlardan so’ng bosh og'rig'i vaqti-vaqtida bosh aylanishi, quloq shang'illashi, darmonsizlik, yaxshi uxlay olmaslik, belgilari seziladi. Gipertoniyaning keyingi bosqichlarida puls (tomir urushi) tezlashadi, taranglashadi.Yurak chegaralarning chapga kengayganligi qayd etiladi. Davosi. Bemorlar dam olish va uxlash rejimiga qat'iy rioya qilishi zarur. Ularning asab tizimiga ta'sir qiluvchi omillar(ni) bartaraf qilinadi. Parhez rejimiga rioya qilish, holesteringa boy mahsulotlar (yog’li, go’sht, yog’), chegaralanadi, sho’r taomlar man etiladi. Dori moddalaridan dibazol. papaverin. platifillin qo'llaniladi. Profilaktika. Dam olish, uxlash rejimini yaxshi tashkil etish, korxonalarda, oilada yaxshi munosabatlar o’rnatish. Gipertoniya kasalligining formalarini o’z vaqtida aniqlash va davolash zarur. Gipertonik kriz-gipertoniya kasalligining keskin kuchayishi bo'lib arterial bosimning birdaniga o'tkir ko’tarilib ketishi bilan xarakterlanadi.Bemorning boshi aylanadi, bosh og'rig’-kuchayadi, arterial bosim to’satdan ko’tarilib ketadi. Ba'zan bemorning ko’ngli ayniydi, qayd qiladi, birdaniga holsizlanib hushidan ketadi.Miyada qon aylanishi buzilishi natijasida harakatlar, nutq buzilishi yuz berishi mumkin. Og’ir hollarda shoshilinch davo choralari ko’rilmaganda miyaga qon quyiladi (insult). Birinchi tibbiy yordam. Gipertonik kriz yuz berganda darhol xakim chaqirish, xakim kelguncha bemorni o'ringa yotqizib, oyoqlariga grelka qo’yish yoki issiq vannalar qilish lozim. K orvalol, valokardin dori moddalaridan 30-35 tomchi ichirish, shuningdek muntazam ishlatib yurgan dorisidan navbatdan tashqari bir doza qabul qilish zarur. To’sh osti, yurak sohasida og'riq bo’lsa, darhol nitrogliserin tabletkasi til tagiga tashlanadi. Dori moddalardan dibazol, magneziy sulfat, papaverin, gipotiazid qo'llaniladi. Gipertonik krizda kompleks davo choralari arterial qon bosimining bemorga monand tutib turish, uning ko’tarilib ketishiga ham, juda pasayib ketishiga ham yo’l qo’ymaslikdan iborat bo'lishi zarur. Qon bosimining birdan pasayib ketishi bosh miya, yurak va buyraklarning qon bilan yaxshi ta'minlanmay, bemorni ahvoli og'irlashishi mumkin.

O'xshashlar

QON. YURAK-TOMIR VA NAFAS OLISH TIZIMI

Yurak va qon tomir kasalliklari

Bolaldaar yurak qon tomir va nafas olish organlarining yosh xusuisyatlari

Yurak qon-tomir tizimi kasalliklari. Yurak poroglari. Gipertoniya kasalliklari, gipertoniya krizi

Nafas olish a’zolari kasalliklari