Доривор моддаларни таъсири узайтирилган дори турлари - Tibbiyot - Referatlar

Доривор моддаларни таъсири узайтирилган дори турлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64 KB

Ko'chirib olish

Доривор моддаларни таъсири узайтирилган дори турлари Режа: 1.Таъсири узатирилган дори турларини таърифи,яратиш асослари 2.Спансулалар таърифи таъсир этиш механизми. 3.Структурали таблеткалар таърифи, турлари. 4.Доривор полимер пардалар таърифи,таснифи,тайерлаш асослари.

1.Таъсири узайтирилган дориларни таърифи, яратиш асослари. Дори турларидаги доривор моддаларнинг таъсир этиш ва қ тини узайтириш масаласи катта амалий а ҳ амиятга эга, айни қ са химиотерапия со ҳ асида. Чунки химиотерапияни самарадорлиги доривор модданинг қ онда доимо терапевтик концентрацияси таъминланишига бо ғ ли қ бўлади. Демак терапевтик концентрацияни таъминлаш учун маълум ва қ тдан кейин (суткада давомида бир неча марта) доривор модда қ айта қ айта истеъмол қ илиниш лозим. Бу эса хар ҳ ил но қ улайчиликлар ту ғ диради: хар хил ёрдамчи моддаларни танада киритилиши, кўп ми қ дорда препаратларни сарфланиши,касалга ҳ ам орти қ ча ва қ ондаги таъсир этувчи моддани концентрацияси бир меъ ё рда бўлмаслиги (график жадвал). Ҳ озир ишлатиладиган кўп дорилар камчилиги шундан иборатки,таъсир қ илувчи модданинг ми қ дори танада узо қ ва қ т са қ ланмай, тезда таш қ арига чи қ иб кетади. Қ уйидаги расмдан кўриниб турибдики, касал дорини қ айта қ айта қ абул қ илганида ҳ ам у организмда бир хил мъерда даволовчи концентрация таъминланмайди. Яъни энг ю қ ори даволовчи концентрация пастга тушиб, кейинги дорини ичганда яна ю қ орига чи қ иб туради. ( Расм ) Мана худди шу ходиса дорини даволовчи таъсирига салбий таъсир курсатади. Сил, лепра ва кўп бактериал ва вирус касалликларни даволашни фа қ ат, қ онда таъсир узо қ ва қ т са қ ланиб тургандагина амалга ошириш мумкин. Шунинг учун таъсир муддати узайтирилган дори турлари ишлаб чиқариш ҳам назарий, ҳам амалий аҳамиятга эгадир. Фармакокинетик таъсири олдиндан белгиланган дориларни яратишда, айниқса таъсири узайтирилган дориларни, микрокапсулалаш усулларни қўллаш мақсадга мувофиқ деб топилди. Танага берилган дориларни таъсирини узайтириш максадида микрокапсулалар тадби қ этилди. 2.Таъсири узайтирилган давомли перорал дори турлари.

Таъсири узайтирилган перорал дорилар давомли дориларнинг асосий кисмини ташкил этади. Спансула дори тури. Спансула деб қ оп қ о қ ли қ атти қ желатинли капсулани ичини майда микрокапсула ёки микродраже билан тўл ғ азилган дори турига айтилади. Спансуланинг таъсир муддатини узайтириш мақсадида қ уйидагича йуналишда иш қ илинади: қ атти қ желатин капсулани ичига маълум бир қ исм микрокапсулаларни қ оби қ сиз солинади. Бу микрокапсулалар дори бошлан ғ ич таъсирини беради, яъни ичилгандан сунг таъсир қ илувчи модда ош қ озонда ажралиб чи қ а бошлайди. µолган иккичи қ исми микрокапсулаларни хар хил қ алинликда, турли таркибли қ оби қ билан қ опланади. Бу билан эса хар хил ва қ т мобайнида таъсир этувчи доривор модда ажралиб чи қ иш тезлигини таъминлаш мумкин. Қ оби ғ нинг қ алин юп қ алигига қ араб микрокапсула турли ранга бўялади. Сунгра қ оби ғ ли ва қ оби ғ сиз микрокапсулаларни маълум бир нисбатда аралаштирилиб қ атти қ желатинли капсулага солинади. Спансулалар. Булар желатин капсулаларга жойлаштирилган микрокапсула ёки микродражелардан ташкил топган. Микрокапсулалар хар хил қа линликда эга бўлган қ оби ғ дан ташкил топган капсулалар йи ғ индиси бўлганлигидан бир ва қ тда эримасдан узлуксиз равишда кетма кет эриши билан сўрилиб дори моддданинг қ ондаги концентрацияси бир хилда ишлаб туради. Кўпинча 3-4 турли микрокапсулалар бирлаштирилади ва бир желатин капсуланинг ичига солинади. Микрокапсулаларнинг 30-50 мкм атрофида бўлади. Кўпинча микрокасулаларни қ оплаш учун мумли моддалар ишлатилади. Миколит-СНГ-карбонат литий микрокапсулаларни са қ лайди. Спансулаларнинг ичига фа қ ат микрокапсула эмас микродражелар жойлашган б ў лиши мумкин. Микрокапсулаларни ҳ осил қ илиш учун дражеловчи қ озонга шакар кристалларини солиб, қ анд шарбати билан

намлаб доривор модда ердамида қ оби қҳ осил қ илинади. Тайерланган микродражеларнинг бир қ исми бирламчи доза сифатида ишлатиш учун олиб қ уйилади. Икукинчи қ исми қ опловчи моддалар ёрдамида (глицерилмоностеарат билан асалари муми аралашмаси) хар бир микродражеларни бир биридан ажратиш осон бўлиш учун бир хил қ алинликда бир хил бўё қ билан бўялади. Структурали таблеткалар. Ретард туридаги таблеткалар. Бу хилдаги таблеткалар ўз таркибилаги таъсир этувчи моддани бир суткали миқдорни са қ лайди ва уни аста секинлик билан ажратиб чи қ ара бошлайди. Бу таблеткалардаги таъсир этувчи моддаларда микрокапсула ҳ олда бўлиб, яни хар бир модда даражаси юп қ а полимер қ оби ғ ига ўралган бўлади. Қ андай полимер қ оби ғ ига ўралганига қ араб бундай таблеткалар маълум рН шароитида эрийди. Ёки бўлмаса диффузия, ион алмашув, қ оби ғ ни ёрилиш хусусиятига қ араб маълум ва қ тда эрийди. Бу микрокапсулаларни қ атти қ ёғ асоси билан пресслаб таблетка олинади. Бундай таблеткалар ош қ озон ичак йўлидан ўтиб 16-18 соат мобайнида тўли қ эриб кетади. Лекин у таъсир кучи билан 1 суткага етади. Масалан : нитронг-нитроглицерин микрокапсулаларидан тайерланган таблетка. Гемитон-ретард, миренил-ретард, сонопак-ретард, квилинорм- ретард. "Дурула" туридаги таблеткалар Ёки бўлмаса каркасли таблеткалар. Бу таблеткалар қ атти қ эримайдиган скелет асосида олинади-скелетли таблеткалар.Таъсир этувчи қ атти қ эримайдиган склет асосида пресланиб олинади.Склет материали сифатида ноорганик бирикмалар гипс,Са 3 ( РО 4 ) 2, Са 2 НРО 4 , титан оксиди ва органик брикмалар ПЭ , ПВХ ишлатилади. Бу бирикмалар таблеткада ғ овак ҳ осил қ илади. Таъсир этувчи модда эса шу ғовак орасидан диффузия қонунига биноан меъда ичак ширалари ёрдамида ювилиб чиқа бошлайди. Бундай

таблеткаларни шартли равишда губкага ўхшатиш мумкин. Худди губкани ғовакларига таъсир этувчи модда жойлаштирилгандек. Бу таблеткалар ошқозон ичак йўлидан майдаланмай, яъни эримай бут бутунлигича ўтиб ўзининг дастлабки геометрик формасига ташқарига чиқади. Кўп қаватли таблеткалар ёки драже дори турлари. Бундай таблеткалар бир нечта қ аватдан иборат. Масалан: Мексаза таблеткаси. Биринчи қ авати ўз таркибида бромелин доривор моддасини са қ лаб ош қ озонда эрийди ва о қ силларни парчаланишида иштирок этади. Иккинчи қ аватдаги панкреатин ичакнинг ю қ ори қ исмида эриб углевод, ёғ ва о қ силларни ҳ азм бўлишида ёрдам беради. Учинчи қабатидаги таъсир этувчи модда мексаформ бўлиб, ичакнинг пастки қисмида эрийди ва антибактериал хусусиятига эгадир. Лонтаб туридаги таблеткалар. Бу комплекс таблеткалар бўлиб, қобиғ ва ядродан ташкил топади. Ташқи қобиғда таъсир этувчи модданинг бирламчи миқдори сақланиб, таблеткани ичгандан сўнг бир неча минут ичида ошқозонда эрийди ва танада дори модданинг даволовчи концентрациясини ҳосил қилади. Ядроси эса дурула турида, яъни каркаслидир ва дори модданинг кейинги 2- нчи ва 3-нчи миқдорини сақлайди. - ташқи қобиғ, бирламчи миқдорни сақлайди; - 2 ядро, дори модданини доимий таъсир. Дуплекс туридаги таблеткалар. Бу таблеткаларни такрорий еки кетма-кетлик билан таъсир қ иладиган дори турлари гурухига киритиш мумкин. Бундай таблеткалар доривор модданинг иккита ми қ дорини ўзида са қ лайди. Бу икки ми қ дор ў заро ҳ имоя қ оби ғ и билан бўлинган бўлади. Бир хил даво берувчи қ оби ғ и билан бўлиб мана шундай таблеткалар олиш мумкин.

Бундай таблеткалар қ оби қ ва ядродан иборат бўлиб қ оби ғ и шакар биилан қ опланади. Қ оби ғ ида таъсир этувчи модда дастлабки ми қ дори бўлиб, у ошқозонда эрийди. Кейинги қ авати ҳ имоя қ илувчи ҳ исобланиб, ядрони ош қ озонда эриб кетишидан са қ лайди. Ядро эса таъсир этувчи модданинг иккинчи ми қ дорини са қ лайди ва ичак йўлида эрийди. Шундай қ илиб бундай таблеткалар ўз таъсири кетма-кетлик билан хар хил ва қ т орали ғ ида олиб боради. Худди шу принципда узоқ вақт мобайнида таъсирини кўрсатадиган кўп қаватли таблеткалар олина бошланди. Мисол: Гастрипон дуплекс . Полимер дори пардалари (пленкалари). Сўнгги ва қ тда янги дори турларидан полимер дори пардалари ишлатишга таклиф қ илинмо қ да. Бу дори тури пайдо бўлишига сабаб фармация со ҳ асида янги бир гурух доривор полимерларни таклиф қ илиниб ва уларни хар хил дори турларини тайерлашда кенг ишлатилиши бўлди. Полимерлардан энг кенг ишлатиладиганлари бу синтетик ва табиий ПВП, ПВС, МЦ, ОПМЦ, ПАА. Полимер дори пардаларни афзаллик томонлари: - биринчидан дориларнинг дозаси ани қ бўлиши; - иккинчидан дорининг бар қ арорлиги ҳ амда таъсир муддати чўзилиши таъминланади; - йўналтирилган узоқ вақт давомида ва бир хил тезликда таъсир этувчи моддани ажралиши таъминланади; - кўз дори пардаларини стериллиги. ПДП ишлатилиши бўйича умумий таъсир кўрсатиш ва махаллий таъсир кўрсатиш мўлжалланган бўлиш мумкин. Улар тери устига епиштирилиши учун ёки ҳ ар хил шилли қ пардаларни мўлжалланган бўлади. Ҳозирги вақтда фармацияда ишлатилаетган ПДП қўлланилиши қуйидаги турларга бўлиш мумкин: 1. офтальмологик ПП

2. оғиз бўлшлиғига ўрнатиладиган ПП 3. ринологик ПП 4. дерматологик (тери устига) Дориларни пардани ҳ осил қ илувчи полимер сифатида ПВС, ПВП, МЦ, ОКМЦ, ПАА ва шу кабилар қў лланилади. Папирос чекишни ташлаш ма қ садида ҳ озирги ва қ тда анабизин гидрохлорид ва цитизинли ПДПлар ишлаб чи қ арилмо қ да. Булар шакли бўйича тухумсимон, катта-кичиклиги 9х4, 5х0, 5 мм ли тахтакач бўлиб , лунж шилли ққ аватига ёпиштириб қў йилади. Шунингдек ўзида чакканда мой (облепиха) са қ ловчи коллаген асосида тайерланган парда "облекол"- яраларни даволашда ишлатилади. Бу 5х5 см еки 10х10 см ли бўлиб , ўзида 1г чаканда мойи са қ лайди. Облекол яра устига қў йилганда у ўзидан яра сатхига секин-аста бир хил ми қ дорда таъсир этувчи моддани ажратиб туради. Шуларнинг каторида куз полимер пардалари хам кенг қў лланилади: пилокарпин, атропин, флореналь ва х.к.

Адабиётлар 1. Иванова А.А. Технология лекарственньх форм, М.- 1991.т.2,с.12-14. 2. Назарова З.А., Назиров З.Н., Туреева Г.М., Назирова Д.Н. Провизор технологлар учун дори турлари технологиясидан қў лланма, Тошкент, 1991, бет 217-219. 3.Кобринский Г.Д.Липосомы-транспортеры лекарств. М Знание 1989,вып 2 с "Медицина" 4. Антонов В.Ф. Липосомы. Применение в биологии и медицине. М71985. 5. Эргашева М.Ж., Темиров Б.С., Аминов С.Н. Изучение трансдермального переноса в составе липосом-Киме ва фармация, 1993,N6, 22-25 бет. 6. Акрамова Г.С. и др. Вопросы стабилизации липосомальных препаратов с антидиабетическим действием.-киме ва фармация,1993,N6 45-47 бет. 7.Кивман Г.Я., Гуляев А.Е."Преимущество липосомальных форм химиотерапевтических препаратов, перед обычными в действий на бактерии локализованные внутриклеточно"-Киме ва фарм журн. 1992 N6, с.4-8. 8. Чуешов В.И., Чернов М.Ю. и др. Получение липосом с различным лекарственными веществами и изучение их стабильности //Фармацевтический журнал, 1991, N3, с.68-71.

O'xshashlar

Таъсири узайтирилган дори турлари

Одам организмига доривор моддаларнинг таъсири

Липосомал дори турлари

Магнит орқали бошқариладиган системалар. Антителалар, гликопротеидлар

Иммобилланган препаратлар. Љаттиљ дисперс системалар