Ekspozitsiyani loyihalashning ilmiy asoslari - Tarix - Referatlar

Ekspozitsiyani loyihalashning ilmiy asoslari

Yuklangan vaqt:

24.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

45.5 KB

Ko'chirib olish

Ekspozitsiyani loyihalashning ilmiy asoslari Reja: 1. Ekspozitsiya yaratish bosqichlari 2. Ekspozitsion yordamchi materiallar 3. Tematik reja

Muzey ekspozitsiyasini yaratish murakkab jarayon bo`lib, uning to`g`ri loyihalashish ishining yutug`ini oshiradi. Ekspozitsiyani ilmiy tayyorlash muzey jamoasi, ma`muriyati, jamoat tashkilotlari, Muzey Ilmiy Kengashi, turli soha olimlaridan katta bilim va tajriba talab etadi. Uning har bir bosqichi direksiya yonida muhokama etiladi. Chunki bu jarayonga ekspozitsiya mualliflaridan tashqari jamg`arma xodimlari, uslubiyatlari, tashviqot bo`limlari boshliqlari, mutaxassis olimlar taklif etiladi. Ekspozitsion ko`rgazmali ish muzey faoliyati planlashtirishining eng asosiy obyektlaridan hisoblanadi. Perspektiv va yillik rejalarda ekspozitsiya va ko`rgazmalarning mavzui, navbati, tashkil etilishi vaqti aniq ko`rsatiladi. Muzey ekspozitsiyasini yaratish ikki bosqichda amalga oshiriladi: Loyihalash. Amalga oshirish. Loyihalash uch o`zaro bog`langan elemntdan tashkil topadi: Ilmiy. Badiiy. Texnik ish. Davr talabi va ehtiyojidan kelib chiqib ekspozitsiyaning umumiy mavzusi tanlandi. Bunda muzey tarmog`i, ixtisoslashuvi, o`ziga xos jihatlari e`tiborga olinadi. Mavzu muzey rahbariyati tomonidan tasdiqlandi. Manbalar o`rganilib ekspozitsiya asoslari yaratildi. Natijada ekspozitsiyaning ilmiy konsepsiyasi ishlab chiqiladi, bu esa o`z navbatida ekspozitsiya fikrini tashkil etadi. Bu esa ekspozitsiya haqida eng umumiy tasavvurlarni beradi. Unda ekspozitsiyaning g`oyaviy - siyosiy holati, ilmiy mohiyati, hamda me`moriy badiiy yechimining umumiy g`oyalari ishlab chiqiladi. Ekspozitsiyani tashkil etish joyi aniqlanadi. Ekspozitsion zal ham hujjatda ko`rsatiladi.

Muzey ashyolari-tarixiy madaniy yodgorliklar, barcha turdagi tarixiy manbalar. Bunga fotohujjatlar ham kiradi. Muzey ashyolarini ishlab chiqarish - ekspozitsiyaga kiritlishi kerak bo`lgan ashyo, aniq tartibda ishlab chiqiladi. Ekspozitsion ilmiy - yordamchi materiallar tarixiylikning aks ettiruvchi muzey ashyolarni tushuntirib beradi. Tekstlar va fonosharhlar. Bular eksponatlar haqida tushunchalar beradi hamda ekspozitsiyaning g`oyasini tushunishga yordam beradi. Ekspozitsiyada ko`rsatkichlar ham joylashtiriladi. Mavzuning to`laqonli ochib berilishi uchun ba`zi muzey ashyolarini ishlab chiqish ham mumkin. Yoki uni asl nusxasini o`rnini bosuvchi ashyo ishlab chiqariladi. Muzey ashyosi asl nusxaga mos holda ishlab chiqariladi. O`lchami, rang, tayyorlash texnikasi va boshqalar aniq mos tushishi kerak, ekspozitsiya muzey yig`imi asosida tashkil qilinarkan, annotatsiyada asl nusxa muzey fondida saqlanayotgani aytiladi. Asl nusxalar vaqtinchalik zalda qo`yilib, ikkiligi bilan almashtirilib turilishi ham mumkin. Ekspozitsiya uchun maxsus muzeydan tashqari obyektlarining modeli yoki maketi tuzilishi mumkin. Bularga binolar va hajmi katta ashyolar kiradi. (Me`morchilik obidalari, shahar qurilishi, monumentlar, sanoat korxonalari, memorial uylar, interyerlar va boshqalar) Ekspozitsiyaga ashyoning ilmiy rekonstruksiyasi. Yozuvlar, rejalar tasvirlarning qayta ta`minlanganligi ham kiritiladi. Bunga hujjatlar va ularning ikkiliklari ham qo`shiladi. Ekspozitsiyada ashyoning ikkiligini qo`llash muzey spetsifikatsiyaga ta`sir qilmaydi. Muzeyda yo`q tasviriy ashyolarni ishlab chiqarish ham muhimdir. Ekspozitsiya ahamiyatini oshirishda ilmiy yordamchi materiallar muhim rol o`ynaydi. Ilmiy asosda ishlab chiqilgan yordamchi materiallar ekspozitsiyaning tarixiy mazmunini tushunishga yordam beradi. Kartalar, diagrammalar, sxemalar bunga misol bo`la oladi. Kartalar u yoki bu holatning geografik tarqalishini diagrammalar orqali tarqalgan tasvirni taqqoslashni, sxemalar alohida fakt va

voqealarni farqi va aloqasini tushuntiradi. Alohida muzey ashyolarining qurilishini tushuntirish uchun ba`zan reja va chizmalar ham qo`llaniladi. Tarixiy ekspozitsiyalarda ijtimoiy-iqtisodiy, etnogarfik, siyosiy, harbiy- tarixiy, biografik kartalar ham tuzilishi mumkin. Original kartalar ilmiy asoslangan holda tuziladi va maxsus uslubni talab etadi. Diagrammalar (tayoqsimon, lineykasimon, doirasimon, sektorli) rivojlanish dinamikasini tushuntiradi. Masalan iqtisodiy va madaniy rivojlanishda bu qo`l keladi. Davlat apparati, korxona strukturasi sxemalar asosida beriladi. Karta, diagramma yoki sxema bilan kombinatsiyalashgan holatda ham qo`llaniladi. Masalan, o`lkaning eksport mahsuloti karta-sxemada, kartadiagrammada esa o`lkaning ekin salmog`ini aniqlash mumkin. Ekspozitsiya uchun raqam tablitsalarini ham kiritish mumkin. Ular ashyo o`rnini bosmasligi lozim. Shuning uchun ham yordamchi materiallardan keng foydalanilmaydi. Ko`rgazma rejasi materiallarni o`rganish va tanlashga qarab bir necha usulda ishlab chiqiladi. 1) Tematik - qisqa va keng. 2) Ko`rgazma rejasi - chizmalar bilan eksponatlarning ro`yxati, materiallarning barchasining joylashganligini ko`rsatish, yangi eksponattlarni tushuntirish matni bilan ta`minlash. Tematik reja ko`rgazmaning vazifasi va uning maqsadini shakllantiradi. Har bir eksponat boshqalar bilan bog`liq suratda quriladi. O`zaro bog`liqlik maqsadga tobelik tematik rejaning zaruriy shartidir. Voqea va hodisani ifodalash uchun eksponatlar turini tanlash ham, asl nushalar va qo`shimcha eksponatlar yordamida ko`rgazma mazmunini ochib berish ham shu rejada o`z aksini topishi kerak. Rejada butun bo`lim va har bir majmuaning yetakchi muammolarini ajratib ko`rsatish lozim. Lekin rejani tuzayotganda uni haddan ziyod batafsil majmualarga bo`lib tashlash va o`ta mufassallashtirish fikrini asosiy g`oyadan chalg`itadi. Shuning uchun g`oyani mufassal bayon qiluvchi materiallarning bir qismini qo`shimcha materiallar, albomlar yordamida yopiq rejada berish mumkin. Vazifa belgilab olingandan so`ng kichik bo`limlar majmualarining ro`yxati tuziladi. Ular

tezislar shaklida bo`ladi.Ko`rgazma strukturalari grafik usulda ifodalanadi. Bosh tematik reja muzeydagi barcha bo`limlarning mazmunini hisobga olgan holda tuziladi. Rejada mahalliy va markaziy materiallar nisbatini va hajmini belgilash nihoyatda muhimdir. Rejada bo`limlar, majmualarning joylashishi, xonalarning uzunligi, kengligi, maydoni sxemali suratda ko`rsatiladi va har qanday ko`rgazma konkret xonaga mo`ljallab loyihalashtiriladi. Keng tematik reja bo`lajak ko`rgazma mazmunini batafsil bayon etadi va shu bilan birga materiallarni uzul-kesil to`plash uchun vazifa rolini o`taydi. Maxsus kartotekalar tuziladi. Unda anotatsiya qilingan bibliografiya nashr qilingan manbalar va qo`lyozma manbalarning ko`chirma hamda konspektlar, gazetalardan qirqib olingan materiallar, jurnal, kitob va fototekalardan olingan bezak materiallar o`rin oladi. Kartochkalar tematik rejaga muvofiq mavzular bo`yicha joylashtiriladi. Agar ko`rgazma uchun materiallarni bir necha tashkilotdan olish mo`ljallangan bo`lsa tashkilotlarda maslahatchilarning manzillari, telefonlari va ismi- shariflari yozilgan kartotekalar tuziladi. Eksponatlar kartotekasida ularning har birlari to`g`risida barcha ma`lumotlar to`planadi. Materiallarni o`rganish bilan bir vaqtda ilmiy-tadqiqot ishlari ham olib boriladi. Keng tematik rejada ko`rgazma mazmuni yangi ma`lumotlar bilan chuqurlashtiriladi. Ilmiy asoslangan ekspozitsiya loyihalaridan quyidagicha maqsad ko`zda tutiladi: - oz fursatda ommaga ma`lumotlarni keng va ishonarli, hamda jonli yetkaza olish; - ilmiylikka, xolislikka, tarixiylikka asoslanish; - ommaning talab va ehtiyojini to`g`ri qabul qilish, ommabop ekspozitsiyalar tayyorlash; - ekspozitsiyaning me`moriy-badiiy yechimini to`g`ri topish; - ommaga psixologik, pedagogik va falsafiy, hissiy ta`sir eta olish va boshqalar. Ekspozitsiyaning muvaffaqiyatli chiqishi avvaldan loyihalangan ilmiy uslubga bog`liqki, bu jihat muzeyshunoslikda katta ahamiyat kasb etadi.

Адабиётлар: 1. Вопросў совершаенствования музейнўх экспозиций М., 1981. 2. Вопросў экспозиционной работў краеведечесих музеев. М. 1979. 3. Клинкс. К. Р. Художественное проектирование экспозиций. М. 1979. 4. Михайловская. А. И. Музейное экспозиция. М., 1964. 5. Музееведение. Музей исторического профиля. М., 1988.

O'xshashlar

Muzey ko`rgazmasi. Loyixalashning ilmiy asoslari

Muzeyshunoslik - ilmiy fan

Muzey kurgazmasining me`moriy-badiiy yechimi

Muzeylarning ilmiy-tadkikotchilik faoliyati

Kartalarning ilmiy jihatdan bo‘linishi