Bugungi kundagi o’zbek tarixshunosligida miliy davlatchilik tarixi masalasi - Tarix - Referatlar

Bugungi kundagi o’zbek tarixshunosligida miliy davlatchilik tarixi masalasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

30 KB

Ko'chirib olish

Bugungi kundagi o’zbek tarixshunosligida miliy davlatchilik tarixi masalasi R e j a: 1. Mustaqillikdan keyingi daastlabki yillarda o’zbek milliy davlatchiligini o’rganish muammolari. 2. Prezident I.A.Karimov asarlarida o’zbek milliy davlatchiligi masalasi. 3. O’zbek davlatchiligi tarixini o’rganish, uning metodologik kontseptsiyasini yaratish borasidagi dastlabki qadamlar.

O’zbekiston Respublikasi mustaqilligidan keyingi dastlabki yillarda Vatan tarixini o’rganish, ukitish borasida katta muammo paydo buldi. Bu muammoning uzagini o’zbek davlatchiligi tarixi masalasi tashqil qilar edi. CHunki 130 yilga yakin davom etgan chor mustamlakachiligi va SHurolar xukmronligi yillarida xalkimiz kuplab kadriyatlar bilan bir katorda tarixidan xam maxrum qilingan edi. Bu yillarda yaratilgan tarix kitoblarida Vatanimiz tarixi, ayniksa davlatchiligi tarixi tamoman soxtalashtirilib talqin qilindi. Vatanimiz davlatchiligi kup ming yillik tarixga ega ekani, juda qadim zamonlardan boshlab Markaziy Osiyoda davlatchilik an`analari shakllanganligi buyuk davlatchilik shovinizm va kommunistik mafkura ta`kibi bois etarlicha o’rganilmadi. Bu masalaga doir ma`lumotlar xam xalkdan yashirib kelindi. CHunki o’zbek xalki davlatchiligining kup ming yilliklarga borib etishi kizil sal’anat yulboshchilari bulmish rus shovinizmi manfaatlariga to’g’ri kelmas edi. CHunki slavyanlar davlatchiligi XI asrdan boshlansa-yu, ular mustamlakasi bulmish o’zbeklarning davlatchilik an`anasi eramizdan avvalgi ming yilliklar bilan belgilanishi albatta sharmandalik edi. SHu bois xam xalkimiz uzining xakkoniy tarixini o’rganishdan maxrum qilingan. SHu bilan birga Vatanimiz tarixini o’rganish uchun muxum bulgan goyat qimmatli kulyozma asarlar, modldiy ashyolar Moskva, Leningrad kabi shaxarlarga olib ketilgan edi. Mustaqillikdan keyingi yillardaVatanimiz tarixini ukitish va o’rganishda etarlicha darsliklar, manbalar yukligi bois katta muammo paydo buldi. Xalkimiz tarixi xakida anik tasavvurga ega bulishi uchun xakkoniy tariximizni yaratish lozim edi. SHurolar davrida maktab programmasida O’zbekiston tarixini o’rganish uchun 3-4 soat ajratilgan bulib, biz asosan SSSR tarixi deb atalgan slavyan tarixini o’rganar edik. Oliy ukuv yurtlarida esa O’zbekiston tarixi deyarli ukitilmagan. Bu davrda nashr qilingan mavjud O’zbekiston SSR tarixi deb atalgan kitoblarda esa tariximiz kommunistik mafkura an`analari asosida yoritilgan, ya`ni tariximiz ayovsiz koralangan. Qadim ajdodlarimizning davlatchilik an`analari umuman tadqiq qilinmagan, o’rganilmagan.

Mustaqillikdan keyingi yillarda bu masala prezidentimiz I.A.Karimovning asarldarida ma`ruza va nutklarida eneg dolzarb masala sifatida kun tartibiga kuyildi. Utgan davr mobaynida tarixiy an`analarimizni, kadriyatlarimizni tiklash borasida kuplab xayrli ishlar qilindi. Xozirda bizning vatanimiz nafakat shark balki umujaxon tsilivizatsiyasi beshiklaridan biri bulganini butun jaxon tan olmokda.Olimlarimiz tariximizning turli davrlariga doir risolalar yozishmokda. Birok xaligacha bizda chukur ilmiy asosga tayangan taxlil, muayyan masalalarda ilmiy yondashuv etishmayapti. Ilmiy tipda aytganda tariximizni o’rganishda anik, yaxlit kontseptsiya yuk. Xolbuki milliy uzlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi. Ushbu xakikat davlat siyosati darajasiga kutarilishi zarur. SHu xolatdan kelib chikkan xolda prezidentimizning xar bir asarida milliy tariximiz xakida albatta yangicha fikr va goyalar ilgari surilmokda. Bu masala yuzasidan farmon va karorlar kabul qilinmokda. Jumladan 1996 yil 16 dekabrda «O’zbekiston yangi tarixini yaratish to’g’risida» gi Vazirlar Maxkamasining karori e`lon qilindi. Bu karorga binoan O’zbekiston yangi, xakkoniy tarixini yaratish borasida izlanishlar boshlab yuborildi. Birok middiy davlatchilik tarixi masalasi xanuz echilmagan muammo bulib kolmokda edi. 1998 yilning iyul’ oyida prezident I.A.Karimov bir gurux tarixchi – olimlar bilan uchrashib, Vatanimiz tarixining eng dolzarb 2 ta masalasi davlatchilik masalasi va o’zbek xalkining etnik shakllanishi masalasini muxokama qildi. Bu uchrashuvda prezidentimiz «Tarixiy xotirasiz kelajak yuk» deb nomlangan ma`ruzasida juda ajoyib kontseptual ilmiy- nazariy goyalarni ilgari surdi.Bu uchrashuvdan keyin Vatanimiz tarixini o’rganish, xakkoniy tariximizni yaratish borasida bir kancha chora-tadbirlar belgilab olindi. 1998 yil 24 iyulda Vazirlar Maxkamasining «O’zbekiston Respublikasida Fanlar Akademiyasi tarix instituti faoliyatini takomillashtirish to’g’risida»gi karori chikdi. Karorda tarix institutining faoliyati buyicha bir kancha kursatmalar va vazifalar belgilandi. «O’zbekiston tarixi» deb nomlanganilmiy jurnal ta`sis etildi. Bu karor e`lon qilingandan keyin tariximizni ayniksa milliy davlatchilik tarixini o’rganish yuorasida xam amaliy ishlar boshlab yuborildi. Tarix instituti olimlari etakchiligida o’zbek davlatchiligi tarixi kontseptsiyasi ishlab chiqildi. Bu

kontseptsiya «O’zbekiston tarixi» jurnalining 1999 yil 1-sonida e`lon qilindi. Vatanimiz davlatchiligi tarixi masalalariga doir ilmiy makolalar nashr qilina boshlandi. Oliy ukuv yurtlarida Milliy davlatchilik tarixi sifatida ukitila boshlandi. Vatanimiz tarixi xakkoniy tarzda bayon qilingan yangi maktab darsliklari vujudga keldi. Umuman aytganda milliy davlatchilik kontseptsiyasining yaralishi ilgarigi davlatchilik tariximizni o’rganish yulida katta axamiyatga ega buldi. U bir dastur sifatida goyat katta qimmatga ega.

A D A B I YO T L A R 1. I.A.Karimov «Tarixiy xotirasiz kelajak yuk» T. «SHark» 1998yil. 2. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 1996 yil 16 dekabrdagi «O’zbekiston yangi tarixini yaratish to’g’risida»gi karori. «Xalk suzi», 17 dekabr’, 1996 yil. 3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 1998 yil 24 iyuldagi «O’zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi tarix instituti faoliyati takomillashtirish to’g’risida» gi karori. «Xalk suzi» 25 il’. 1998 yil. 4. O’zbek xalki davlatchiligi tarixi kontseptsiyasi. «O’zbekiston tarixi» 1999 yil.

O'xshashlar

O’zbek xalqining shakllanish tarixi

Davlatchilik tushunchasi

Mustaqil milliy davlatchiligimizning tiklanishi (1991-2007 yillar)

O’rta Osiyo va O’zbekistonda davlat muassasalari tarixi fanining predmeti, obe’kti, maqsadi va vazifalari

“Avesto” davlatchilik tarixini o‘rganishdagi muhim manba