Siyosiy psixologiya

Siyosiy psixologiya

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

67.5 KB

Ko'chirib olish

Siyosiy psixologiya Reja: 1. Siyosiy psixologiyaning tabiati 2. Siyosiy psixologiyaning tuzilishi va funktsiyalari

Siyosat olamini bilish, uni o'zlashtirish nafaqat siyosiy mafkurani, balki siyosiy psixologiyani o'rganishni ham taqazo etadi. Agar siyosiy psixologiya o'rganilmasdan, nazardan chetda qolar ekan siyosat olamini bilish, uni o'zlashtirish qiyin bo'ladi. Siyosiy psixologiyaning tabiati Siyosiy psixologiya — siyosiy ongning o'ziga xos shaklidir. U siyosiy voqelikni aks ettirish xususiyatlariga ko'ra siyosiy mafkuradan farq qiladi. Siyosiy psixologiya o'z tabiatiga ko'ra siyosiy voqelikni emotsional va xissiy tarzda idrok etadigan siyosiy ong shaklidir. Agar siyosiy mafkurada siyosiy ongning nazariy elementlari ustuvor bo'lsa, siyosiy psixologiyada siyosiy ongning emotsional, xissiy elementlari (sezgilar va tasavvurlar) ustuvor rol o'ynaydi. Siyosiy psixologiya siyosatni xissiy va emotsional tarzda aks ettirib siyosiy ongning o'ziga xos "amaliy" darajasi sifatida maydonga chiqadi. Siyosiy ob'ektlarni kishilarning bevosita manfaatlari va siyosiy tajribasi ko'zgusida aks ettirish - uning farq qiluvchi belgisidir. Siyosiy psixologiya o'z tabiatiga ko'ra sistemalashmagan va stixiyada tarzda shakllanadigan mantiqan noizchil cheklangan siyosiy tafakkur shaklidir. Agar siyosiy mafkura siyosiy voqelikni sistemali mantiqan izchil ifoda etib ob'ektiv bilimga da'volik qilsa, siyosiy psixologiya esa siyosiy veqelikning emotsional, xissiy tomonlarini, tashqi shakllari va ko'rinishlarinigina idrok etadi. U siyosiy xodisalarning bevosita kuzatish mumkin bo'lmagan belgilari hakida fikr yuritishga qodir emas. Shuning uchun ham siyosiy psixologiya o'z tabiatiga ko'ra cheklangan siyosiy tafakkur shakli xisoblanadi. Siyosiy psixologiya siyosiy borliqning hayolan tugal kiyofasini yaratishga, unda etishmayottan bo'g'inlarini to'qiishga, qo'shishga intiladi. Bu intilish aholi orasida turli mish — mishlar va afsonalar paydo bo'lishiga turtki beradi. Bu fanda "kauzal atributsiya" (F.Xayder) deb nom olgan. Siyosiy psixologiya o'z tabiatiga ko'ra ziddiyatli siyosiy ong shaklidir. U mafkuradan fark qilib, odamlarning siyosiy qarashlarini qandaydir umumiy ko'rsatkichga moslashtirishga intilmaydi va siyosiy borliqni qanday bo'lsa xuddi

shunday, uning butun xilma — xilligida aks ettirib, bir vaqtning o'zida turli — tuman va qarama - qarshi hissiyotlarning yonma — yon mavjud bo'lishini nazarda tutadi: bu burch va mas'uliyatdan ozod bo'lishga intilish, o'zini hurmat qilish ehtiyoji va kuchli insonga itoat etish hohish — istagi, yolg'izlik hissi, hokimiyatni qoralash va unga yaqinroq bo'lish istagi va hokazolar. Mutahassislar fikricha, faqat yuqori malakali siyosatchilar qatlami va oddiy fuqarolarning taxminan uchdan bir qismida bilimga va uning bosh g'oyasiga tobelik darajasi balanddir. Siyosiy psixologiyaning ziddiyatligiga ijtimoiy hayotdan ko'plab misollarni keltirish mumkin. Masalan sotsiologik tadqiqotlar natijasi shuni ko'rsatadiki, ko'pchilik kishilar o'z hayotini, u yoki bu sohadan olib borilayotgan ishlarni ijobiy baholaganligi holda, qolganlari esa o'z hayotidan, rahbarlar tomonidan qilinayotgan sa'yi-harakatdlardan qoniqmayotganliklarini bildiradilar. Siyosiy psixologiya tabiatining ziddiyatliligi inson va jamiyat tabiati ziddiyatliliginiing ifodasidir. Qandaydir axborot yoki ijtimoiy xodisa ta'sirida inson o'z xissiyotlarini yo'nalishini tez o'rganishi mumkin. Ammo, xissiy ziddiyatlik ko'pincha siyosiy hulq-atvor yo'nalishini ba'zan kuchaytiruvchi, ba'zan esa zayiflashtiruvchi doimiy omil vazifasini o'taydi. Siyosiy psixologiyaning ziddiyatli tabiatini belgilovchi sabablaridan biri – uning murakkab ichki tuzilishidir. Unda anglangan – oqilona va anglanilmagan – nooqilona ma'naviy elementlar mavjud bo'ladi. Inson siyosiy xodisalarning mohiyati va sabablarini qanchalik kam tushunsa, nooqilona mexanizmlarning roli shunchalik ortadi. Muayyan sharoitda fiziologik xissiyotlar xulq-atvorni baholovchi va tartibga soluvchi bosh8qa barcha shakllarni siqib chiqarishi mumkin. Masalan, ochlik yoki qo'rquv isyon, inqiloblarini keltirib chiqaruvchi omil bo'lishi mumkin. Ammo, ayrim xolatlarda ijtimoiy xissyotlar nooqilona intilishlarining ta'sirini bartaraf etishga qodir bo'ladi. Masalan, tartib, intizom, qattiqqo'llik bilan boshqariladigan jamoaga jipslashish ehtiyojning dolzarbligi kishilarga qo'rquv, ishonchsizlik, tushkunlikni engishga yordam beradi.

Tarixdan ma'lumki, ko'plab siyosiy tizimlar va hukmdorlar kishilarda nooqilona xissiyotlarni hokimiyat va mafkuraga e'tiqodni oshirish uchun atayin qo'zg'aganlar. Xususan, natsistlar, shu maqsada turli-tuman teatrlashgan tamoshalar, tungi mash'alali yurishlar, murakkab siyosiy ramzlarni qo'llaganlar. Bular o'zining sirliligi va mahorati bilan fuqarolarning fyurer va reyxga beixtiyor sajda qilishini shakllantirishga yordam berishni ko'zlagan edi. Botiniy xissiyotlar va emotsiyalarni faollashtirish maqsadlariga hokimiyatning jamiyatda haddan ziyod ko'p monumental xaykallarning barpo etilishi, davlat muassasalarining ulug'vor arxitekturasi, mo'l — ko'l siyosiy tantana va marosimlarning o'tkazilishi, hamda fuqarolarning betarafligini ta'minlash bo'yicha boshqa hatti — harakatlari ham xizmat qiladi. Siyosiy psixologiyaning ziddiyatli tabiati o'ziga xos siyosat sub'ekti olomon xodisasida ifodalandi. Bu xodisani qandaydir g'oyalar emas, balki chuqur xis qilinayotgan emotsional omil (masalan, g'azab) xarakatga keltiradi. U ma'nosizligi, ayovsizligi, mas'uliyatsizligi, qo'polligi, anarxizmi bilan ajralib turadi. Olomonlar vazmin xarakatlar uchun vujudga kelmaydi. Ular o'zining keskin ko'rinishlarida yoki jinoiy, yoki qahramonona bo'lib isyonlar va vayronagarchiliklarga olib kelishi, yoki zolimlardan xuquq va erkinliklarni talab qilishi mumkin. Olomon na fikrlashni, na e'tirozni qabul qiladi. Jamoaviy xislar va kayfiyatlar individlar uchun vaqtincha bo'lsa—da ustun bo'lishi ularning siyosiy qarashlarida tanqidiylikning barham topishiga, o'zlarining faoliyati ustidan nazoratning yo'qolishiga oli6 keladi. Ommaviy kayfiyatlarning yuqumliligi kishilarda bo'ysunishga qattiq ehtiyoj tug'diradi, shaxsiy manfaatlar va baholashlardan voz kechishga majbur qiladi. Olomon ichidagi odam faqat "jamoaviy irodaning irodaviy tili" ni tushunadi va "olomon irodasining azaliy qoidalariga ergashib" uning buyrug'iga itoat etadi.

Faqat olomondagina inson "o'zi yolg'iz bo'lganda hech kachon yuzaga chiqarmaydigan instinktlarga ergashishi" imkonini beruvchi engib bo'lmas kuch egasiga aylanadi. Olomon shaxssiz bo'lgani uchun u bu instinktlarni jilovlashga kamroq moyildir va shuning uchun o'ziga mas'uliyatni olmaydi. Shunday qilib, siyosiy psixologiya — individlar va ijtimoiy guruhlarning siyosiy ehtiyojlari va manfaatlari asosida vujudga keladigan izchil bo'lmagan va stixiyali shakllanadigan ziddiyatli siyosiy xissiyotlar, fikrlar, kayfiyatlar yig'indisidir. Siyosiy psixologiyaning tuzilishi va funktsiyalari Siyosiy psixologiya – xilma – xil va murakkab ichki tuzilishga ega bo'lgan siyosiy ong shaklidir. Uninng uchun siyosiy hissiyotlar va eemotsiyalar mazmuni belgilovchi ongning individual va guruhiy shakllari alohida ahamiyatga ega bo'ladi. Insonning boshqa sub'ektlar va hokimiyat institutlari bilan shaxsiy aloqalari natijasida paydo bo'lgan individual psixologik tuzilmalariga quyidagi elementlar: shaxsiy tajriba, individuallashgan hissiyotlarning xususiyatlari, muhitning tashqi chaqiriqlariga hissiy reaktsiyalarning o'ziga xosligi, o'z – o'zini taxlil qilish qobiliyati, shaxsiy iroda va xotira xususiyatlari kiradi. Bu elementlar individlar siyosiy xulq - atvorining har qanday shakliga takrorlanmas jilo beradi. Siyosiy psixolgiya uchun ongnig guruhiy shakllari, ya'ni u yoki bu sotsial va funktsional guruhlarning tasavvurlari bilan bevositalashgan emotsional – hissiy tuzilmalarining ahamiyati kattadir. Har bir shunday guruh siyosiy hodisalarga o'ziga xos hissiy reaktsiyasi, o'zining ruhiy temperamenti, xotirasi va an'analari bilan ajralib turadi. Siyosiy psixologiyaning guruhiy tavsiflarini bayon etish uchun guruhlarning ikki ko'rinishlari xususiyatlari hisobga olinadi. Odatda etakchi guruhiy tuzilmalar sifatida kata guruhlar ajratiladi. Ularga sinflar, qatlamlar hududiy tuzilmalar, millatlar va hokazolar kiradi. Kichik guruhlar ham alohida ajratilib, bulargakishilarning mikrosotsial birlashmalari, norasmiytuzilmalar, alohida siyosiy assotsiatsiyalar kiradi.

Ushbu guruhlar vaqtinchalik yoki doimiy xarakteri bilan, tashkiliy yoki stixiyali aloqalarning ustunligi bilan, maxsus yoki tor maqsadlarga egaligi bilan ajralib turadi. Siyosiy psixologiyaning tarkibiy qismlari o'zining barqarorligi, emotsional – xissiy reaktsiyalarning rasmiyligi bilan ajralib turadi. Uning eng barqaror elementlariga odatda sog'lom aql, mentalitet, u yoki bu guruhning psixologik uslubiy axloq va qokazolar kiritiladi. Harakatchan, beqaror, rivojlanuvchi, hissiy tuzilmalarning o'zgarishlariga eng sezgir elementlarga esa havotirlanish, kutish va kayfiyat kiritiladi. Psixologik turlar yoki guruhning ruhiy xususiyati siyosiy muhitning doimiy va tipik chaqiriqlarga mazkur sub'ektlarning standart reaktsiyasini uzoq vaqt davomida xulq - atvor va tafakkurning barqaror emotsional standartlari va stereotiplari ko'rinishidagi siyosiy qo'zg'atuvchilarga o'ziga xos ruhiy javoblar ishlab chiqadilar. Bu ruhiy elementlar milliy – madaniy taraqqiyotning u yoki bu xususiyatlarini aniqlashga, rollardan, alohida tarixiy davrlardan foydalanishga yordam beradi. Psixologik beliglar va mexanizmlar barqarorligi turli guruhlar mislolida yorqin namoyon bo'ladi. Masalan, ko'plab tadqiqotlarda isbotlanishicha, yoshlarga ijtimoiy gurh sifatida hissiy beqarorlik, maksimalizm, yuqori darajada qiziqqonlik, nazorat va o'zini baholash funktsiyalari tizimining tugal shakllanib bo'lmaganligi xosdir. Bunday ruhiy xususiyatlar ularni «qiyin» siyosat sub'ektiga aylantiradi. Yoshlar har xil tuzoqlarga oson ilinib siyosiy chayqovchilik va aldovlarning qurboni bo'ladilar. Ularning intellektual jihatdan rivojlangan qismi – talabalar – doimo erk va adolat idealari uchun siyosiy kurashda faol bo'lib kelganlar. Psixologik barqaror belgilar millatlarda ham mavjuddir. Bu hissiy mexanizmlar va belgilarning tabiati milliy o'zini – o'zi anglash insonning ijtimoiy namoyon bo'lishida qanday rol o'ynashiga bevosita bog'liq bo'ladi. Negaki, millat qiyofasi shakllanishining bosh psixologik mexanizmi – millatlararo qiyoslashdir. Shuning uchun ona tilini o'rganishda, e'tiqodda, madaniyatda jiddiy cheklanishlarni boshidan o'tkazmagan, shuningdek, millatlararo muloqotda ishtirok etib kelgan

kishilar milliy omilni kamdan – kam bo'rttiradilar va boshqa halqLarga nisbatan milliy hurofotlarga kamroq chalingan bo'ladilar. Va aksincha milliy o'zlikni anglashning u yoki bu sababga ko'ra bo'rttirilishi, milliy hissiyotlarini himoya qilish, bo'shliqni to'ldirish vazifalarini bajarish uchun jalb qilinishi turli millatlar o'rtasidagi farqlarning bo'rttirilshiga, keyinchalik esa o'z millatini haddan tashqarii bo'yab ko'rsatishga va boshqalarning qadr - qimmatini kamaytirishga olib keladi. Jiddiyroq qilib aytganda, bu asosda misli ko'rilmagan ruhiy ko'tarinlilik «o'z» millati obrazidan ilhomlanish hislari ham shakllanishi mumkin. Lekin, ko'pincha, bu barqaror hissiyotlar oqimida boshqa millatlarga nisbatan ochiqdan – ochiq nafrat shakllanadi. Siyosiy psixologiyadan barqaror elementlardan tashqari, boshqa harakatchan elementlar ham mavjuddir. Bu – siyosiy kayfiyatdir. Mohiyatiga ko'ra, aholining siyosatga jalb etilganligining hissiy – baholovchi ko'rsatkichi bo'lib uning mavjud siyosiy tartibga va hukmron qadriyatlarga moslashishi darajasini ko'rsatadi. Odamlarning muayyan hissiy – ruhiy holatini ifoda etib kayfiyatlar turlicha, shu jumladan, yo'nalishiga ko'ra - qarama - qarshi siyosiy xarakatlarini, sub'ektlar va faoliyatining impulsimligini kuchaytirishi, ijtimoiy guruh va umuman aholining ruhiy birdamligini keltirib chiqarishi mumkin. O'z vaqtida arastu ham muvaffaqiyatli boshqaruv shartlarini qayd etib, xukmdorlar «qo'zg'olon ko'tarayotgan shaxslarning kayfiyatlarini bilishlari kerak, aslida siyosiy beqarorlik va janjallar shular bilan boshlanadi», degan edi. Makiavelli ham «davlatda ro'y beradigan barchaishkalliklarning» sababi kayfiyatlarning har xilligi, deb xisoblaydi va ularning salbiy jihatiga diqqatini qaratadi. Kayfiyatlar mazmuniga ko'ra asabiy – ruhiy zo'riqishning muayyan holatini, habar raektsiyasini bildiradi. Bu holda u odamlar ehtiyojlari bilan talablarining, ularning imkoniyatlari hayot va faoliyat sharoitlari bilan mos kelmaganligining u yoki bu darajasini ko'rsatadi.

Qisqacha qilib aytganda, bu holat maqsadlarga erishishga imkon beruvchi yoki to'siq bo'luvchi ijtimoiy — siyosiy sharotlardan qoniqish va qoniqmaslikni anglatadi. O'z tabiatiga ko'ra kayfiyatlar tashqi sharoitlarga ham, sub'ektning ichki xolatiga ham bog'liqdir. Kayfiyatlar muayyan davriylikka ega bir necha bosqichlarni: shakllanish, burilish, ko'tarilish, orqaga qaytish kabilarni o'z ichiga oladi. Bu davriylik takrorlanishi davomida kayfiyatlar sinussoid ko'rinishini oladi: kutishlar ketidan umidsizlik, undan so'ng qulash yana ko'garilish bilan almashinadi va hokazolar. Siyosiy rejimlar kayfiyatlarning muhimligini tushunib nafaqat ularning rivojlanishini bashorat qilishga, balki ularni boshqarishga intiladilar. Hokimiyat o'ziga kerakli, kayfiyatlarni vujudga keltirishga harakat qiladi. U buni murakkab manipulyatsiyalarni qo'llash, aholiga axborotlarni o'z iga xos tarzda o'zatish va o'nga notug'riri axborotlar berish yordamida amalga oshiradi. Kayfiyatlardan o'zlarining siyosiy maqsadlarida foydalanishga intilish ayniqsa saylovlar vaqtida yaqqol namoyon bo'ladi. Partiyalar va etakchilarniyg va'dalari kupincha ularning real imkoniyatlari doirasidan chetga chikib ketadi. Utish davrida siyosiy kayfiyatlar yana ham hilma — hil va ziddiyatli tus oladi. Bu davrda kelajakka ishonch kayfiyati mavjud hodisalarga salbiy munosabatda bulish, utmishini kumsash kayfiyati bilan birlashib ketadi. Siyosiy psixologiyaning siyosatdagi roli avvalo uning amalga oshiriladigan funktsiyalarida kurinadi. Aynan ushbu funktsiyalar unyng siyosiy jarayonlarga, sub'ektlarning xolatiga, xokimiyat institutlarining amal qilish uslublariga ta'sir kilish va o'zgartirish qobiliyatini ifodalaydi. Siyosiy psixologiya bilish funktsiyasini bajaradi. U inson tomonidan odilona —mantiliy yul bilan olingan axborotni tuldiribgina qolmaydi, balki uni uzining siyosiy pozitsiyasini tanlashda yangi ma'lumotlar asosida almashtiradi. Bu rol ayniqsa jamiyatda ma'naviy bushliq paydo bulgan inkirozlar sharoitida yorkin kurinadi. Bunday har paytda insonning individual mavqei xissiy baholashlar bilakn tuldiriladi. Boshqa har oitlarda kishilar u yoki bu mavqeini baholashda kupincha xissiyotlarni xisobga olavermaydilar.

Shunga qaramay, bilish funktsiyasi amalga oshirilishining eng tarqalgan pakti oqilona— mantiiqiy uslub bilan shaklanadigan axborotni xissiy ma'lumotlar bilan tuldirishdir. Siyosiy psixologiya moslashish (adaptatsiya) funktsiyasini bajaradi. By funktsiya insonning atrof- muhitga, siyosiy voqelikning moslashishining ta'minlanishini kuzda tutadi. Siyosiy jarayonlar, xokimiyat institutlari faoliyatining o'zgarishi insondan o'zining siyosiy mavqeini «qayta kurib chiqishni va yangilashni talab qiladi. Bunda inson mazkur jarayonga pozitiv reaktsiya qilishi ham, betaraf—konformist munosabatda bulishi ham, negativ reaktsiya qilishi ham mumkin. Insonning atrof—muxitga, siyosiy voqelikka moslashuvi asosan uch turda amalga oshiriladi. 1. Konformizm. Bu moslashuvda inson siyosiy voqealarga tinch va bamaylixotir munosabatda buladi. U kupincha xukmron rejimning xato va kamchiliklarini kurmaydi yoki kursa ham ularga katta ahamiyat bermaydi. 2. Innovatsion. Bu moslashuvda inson siyosiy axvolga mustaqil, sergak va faol munosabatda buladi. U xokimiyatning xato va kamchiliklarni keskin tanqid qiladi. 3. Ritualizm. Bu moslashuvda inson siyosiy voqelikka ramziy va notanqidiy munosabatda bo'ladi. U siyosiy rejimni har tomonlama qulab— quvvatlaydi. Inson. siyosiy voqelikka qanday munosabatda bulmasin, ya'ni kon formistmi, innovatsionistmi, ritualistmi—baribir doimo muxit talablariga moslashadi. U mavjud siyosiy tizimda ham sub'ekt, ham ob'ekt sifatida qatnashadi. Siyosiy psixologiya motivatsiyalash (tushuntirish) funktsiyasini, ham bajaradi. Bu funktsiya individlar, guruxlar siyosiy xylq atvorning motivlarini, xususiyatlarini, usullarini tushuntiri6 berishni anglatadi. Siyosiy psixologiyada motivatsiya funktsiyasining zarurligi tarixiy sharoitining o'zgarishi, eski siyosiy xulk-atvor turi hisoblanadi. Bu turga mansub individ davlatta, huquq—tartibotta oqilona va hurmat munosabatida bo'ladi, uning talablarini suzsiz bajaradi.

Deviant xud—atvor—hukmron me'yorlar va tamoyillardan chekinuvchi xyquq—atvor turidir. Bu turga kiruvchi individ hukmron qonun—qoidalarni kupincha mensimaydi, hilma—hil huquqbuzarliklarga yul quyadi. Siyosiy hayotda ishtirok etish darajasiga qarab siyosiy xulq—atvor an'anaviy va innovatsnon xulk— atvorlarga bulinadi. An'anaviy xulq—atvor—siyosiy tizimga, xokimiyatga to'liq ishonadigan va unga sust munosabatda bo'ladigan, hukmron qonun—qoidalarni kur— kurona bajaradigan xylq— atvor turidir. Bu turga kiruvchi individning siyosat hakidagi bilimlari va tasavvurlari juda tor va cheklangan bo'ladi. U hokimiyatta, siyosiy tizimga o'z—o'zidan mavjud va unga bog'liq bulmagan hodisa sifatida qaraydi. Innovatsion xulq—atvor—siyosiy faollikning ijodiy shakllari ustunlik qiladigan xyquq—atvor turidir. Bu turga mansub individ xarakatchan, ijtimoiy— siyosiy vaziyatga mos uzgaruvchan xissiyotlar tizimiga egadir. U ijtimoiy burchini yaxshi tushunadi va hukuklarini ruyobga chiqarishga harakat qiladi, davlat institutlari qarorlarining mazmuni va xarakteriga ta'sir qilishga intiladi. Siyosiy xulq—atvorning turlarga ajralishi yuqoridagilar bilan cheklanmaydi. U yunalishiga kura konstruktiv va ekstrem istik xulq—atvorlarga ham ajraladi. Konstruktiv xyquq—atvor—umuminsoniy, demokratik qadriyatlar va me'yorlarga asoslanadigan, maqsad va vazifalarni tinch va samarali amalga oshirishga qodir bulgan xyquq—atvor turi hi soblanadi. Bu turga mansub individ, rypyh muammolarni tadbirkorlik, hushyorlik, muloxazak orlik, murosayu— madora va konsensus asosida hal etishga intiladi. Ekstremistik xulaq—atvor—totalitar qadriyatlar va me'yorlarga asoslanadigan, mavjud muammolarni tinch va samarali hal qilishga, tashabbus va mulohazakorlik kursatishga qodir bulmagan hulk —atvor turidir.

Adabiyotlar: 1. Boden J. Metod legkogo poznaniya istorii. - M.:Nauka, 2000, 412-bet 2. Vasilenko I.A. Geopolitika. - M. Logos, 2003, 204-bet. 3. Gadjiyev K.S. Vvedeniye v geopolitiku. Izd 2, dop. i pererab. M., 2001. 4. Gadjiyev K.S. Geopolitika. –M.:Mejdunarodniye otnosheniya,1997, 384-bet. 5. Geopolitika: teoriya i praktika // Sb.statey pod red. Pozdnyakova E.A. -M., 1993,236-bet. 6. Dergechev V. Geopolitika. O‘quv qo‘llanma. – M., 2000.

O'xshashlar

Siyosiy mаdаniyat, siyosiy mаfkurаlаr

Siyosiy elita va siyosiy yetakchilik

Siyosiy mаdаniyat

Siyosiy jarayon

Siyosiy zamonaviylashuv