Ўзбекистоннинг умумтаълим мактабларида мусиқа таълими ва тарбиясининг ривожланиши - San'at - Referatlar

Ўзбекистоннинг умумтаълим мактабларида мусиқа таълими ва тарбиясининг ривожланиши

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

92.5 KB

Ko'chirib olish

Ўзбекистоннинг умумтаълим мактабларида мусиқа таълими ва тарбиясининг ривожланиши Режа: 1. Умумий таълим мактабларида мусиқа ўқитувчиларининг янги дастур бўйича иш фаолияти. 2. Мусиқа ўқитиш бўйича илмий-интодик ишлар, дастурлар, дарсликлар таъминоти ва ташкилий жиҳатлари. 3. Педагогик университетларда мусиқа ўқитишни ташкил этиш, ўқув материаллари билан танишиш ҳамда етук мутахассисларни тайёрлаш. 0

Мустақил Республикамизда амалга оширилаётган ўзгаришлар жамиятимизни иқтисодий, ижтимоий, сиёсий, маънавий ва маданий жиҳатдан жаҳоннинг энг ривожланган мамлакатлари қаторидан ўрин олишда ўзининг ижобий натижаларини бермоқда. Ўзбекистоннинг «Таълим тўғрисида»ги Қонунига кўра 9-йиллик умумий ўрта таълим жорий этилди. Таълимни минтақавий ҳусусиятларини ҳисобга олган ҳолда мусиқа предмети бўйича концепцияси ишлаб чиқилди. 1992 йил 25 ноябрда «Маърифат» рўзномасида мусиқа таълим-тарбиясининг концепциси лойиҳасида, мусиқа таълимининг миллий ва илмий асослари, мазмуни, тузилиши, табақаланиши, мусиқа ўқитувчисига бўлган замонавий талаблар ва таълимнинг илмий услубий таъминоти баён этилади. Бугунги ўзлигимизни англаш ўз тақдиримиз ва фарзандларимиз истиқболини яратиш имкониятига эга бўлган. Мустақил Ўзбекистонда миллий маданиятимизни ўзига хослигини тиклаш умумтаълим мактабларида ёшларни бадиий тарбиялаш ва камол топтириш, ҳамда ҳозирги кунимизни тўлароқ идрок этиш учун энг аввало тарихимизни яхши билмоқлик ҳисобланади. Чунки, ҳар бир янгилик, тарихий боғланиш орқали амалга оширилади. Барча фанлар қатори мусиқий таълимда ҳам давлат таълим стандартларини жорий этилиши миллий мусиқий мерослардан тўлақонли фойдаланиш имконини беради. Булар оммавий халқ куй ва қўшиқларида, хонанда ва созандаларнинг ижодий фаолиятлари, мақом, шашмақом, достонлар ва бугунги замонавий мусиқий фаолиятида ўз аксини топади. Мусиқа санъатининг бу 1

каби имкониятлари янги авлодни тарбиялашда, уларнинг баркамол бўлиб етишишларида ўзига хос, такрорланмас манба бўлиб хизмат қилади. Мусиқа таълимидан, давлат стандартлари асосида янги таълим мазмуни ўқувчиларнинг мусиқий билим ва малакалари билан бирига уларда кузатувчанлик, хотирани мустаҳкамлаш, образли тасаввур қилиш, ижодкорлик, мустақиллик, ташаббускорлик, бадиий ва мусиқий дид каби ҳислатларини ривожлантиришни таъминлайди. Демак, ёш авлодни етук қилиб тарбиялашда «Мусиқа маданияти» дарсларини аҳамияти катта. Мусиқий маданият дарслари ўқувчиларни аҳлоқий-эстетик тарбиясига ижобий таъсир кўрсатади. Улардаги гўзалликка бўлган ҳис-туйғуларини ўстиради, мусиқа санъатига меҳр-муҳаббат, қизиқиш уйғотади, она-Ватанни севишга, бир-бирини, катталарни ҳурмат қилиш, меҳнатни, табиатни севишга, қадрлашга ўргатади ва ҳаётда ўз ўрнини топа олишга мадад беради. Бунда ўқувчилар мусиқа санъатини бутун нафосати билан ўрганишлари, мусиқани идрок этиш, якка ва жамоа бўлиб қўшиқ куйлаш ва рақсга тушиш, ижодкорлик малакаларини шакллантириш, мусиқа тарбиясининг асосий мақсади ҳисобланади. Шунингдек, ўқувчилар иқтидорини ривожлантириш учун зарурий шарт-шароит яратиб бериш ва уларнинг бадиий эҳтиёжларини қаондириш мусиқа таълим- тарбиясининг вазифасини ташкил этади. Ҳозирги мусиқий таълим-тарбияси, шуни кўрсатадики, миллий мусиқа меросимизни ўрганишда, мусиқа дарсларини ва синфдан ташқари мусиқа тарбия тизимини аҳамияти катта. Мусиқа дарсларини 2

ҳаётга жорий этиш мақсадида умумий ўрта таълим мактаблари учун мусиқадан 1999 йили давлат таълим стандарти асосида янги дастур ишлаб чиқилди. Янги дастурнинг асосий моҳияти аввало дарснинг мавзулари, ҳар бир чорак учун белгиланган бош мавзулардан келиб чиқади. Дарсни қизиқарли бўлиши учун мусиқа ижодкорлиги қўлланилди, барча мусиқа фаолиятлари (хор бўлиб куйлаш, мусиқа саводи, мусиқа тинглаш) дарс мавзусининг ажралмас қисми ва мантиқан узвий боғланиб ўтилади. «Дарс» - таълим-тарбияни амалга оширишнинг энг қулай ва самарали шаклидир. Жамиятимизнинг турли жабҳаларда бўлаётган сиёсий-иқтисодий, ижтимоий, маърифий ўзгаришлар барча фанлар қатори мусиқа дарсларининг мазмуни ва методикасига ҳам янги замонавий талаблар қўйилди: 1. Дарсда таълимий-дидактик, тарбиявий, ривожлантирувчи мақсадларни билиш ва уларни амалга ошириш. 2. Дарсда таълимнинг фаол усул ва услубларидан фойдаланиш. 3. Дарс жараёнида халқ педагогикаси анъаналарини, жаҳон педагогика ва психологияси, санъатимиз, буюк аждодларимиз ўгитлари, ривоятларимиз, ҳикмат тўла ҳадисларимиздан унумли фойдаланиб бориш мақсадга мувофиқдир. Маълумки, кейинги йилларда тажрибали методистлар, олимлар ва амалиётчи ўқитувчиларнинг ўқув жараёнини таҳлил қилиш соҳасида, ўтказилган ва дидактик шарт-шароитларга 3

боғлиқ эканлиги кўрсатмоқда, Энг муҳим шарт-шароитлар қуйидагилардан иборат: 1. Дарсликлар, қўлланмалар, дастур, тавсияномалар, дидактик ва методик кўргазмали қуроллар ва техник воситалардан фойдаланиш. 2. Синфда ижобий психологик муҳит бўлиши. 3. Ўқитувчи ва ўқувчилар орасида ўзаро яхши муносабатда бўлиш. Ушбу педагогик шарт-шароитларга амал қилиб, дарснинг мақсади ва мавзуси, тўғри ташкил қилинса, дарс сифатли ва самарали бўлиши мумкин. Олий Мажлиснинг 1997 йил 28 августдаги IX -сессиясида қабул қилинган «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» муҳим тарихий, амалий ҳужжат бўлиб таълим тизимини тубдан ислоҳ қилиш, уни дунёнинг илғор демократик давлат даражасига етказиш ва ёш кадрларни юксак маънавий-аҳлоқий, юқори билимларга эга қилиб тарбиялашни мақсад қилиб қўяди. Шунингдек, ёш, бўлажак педагог-кадрларимизни тайёрлашда мусиқа ўқитувчиси учун зарур бўлган сифатларни шакллантиришимиз лозим. Талабаларимизни олган назарий билимлари билан бирга амалий машғулот ўтказган дарслари ва ўқув-тарбия машғулотларида гуруҳнинг барча талаблари, ўқитувчи иштирокида таҳлил ва муҳокама қилишлари лозим. Таҳлил жараёнида, энг муҳими талаба ўзининг дарс ўтказувчи ўқитувчи сифатида тасаввур қилиб, ўз ишини уддасидан қанчалик чиқа олишини тўғри баҳолай олганидадир. Талаба 4

томонидан ўтказилган дарсларнинг ва тарбиявий ишларнинг таҳлили, одатда ўз-ўзини баҳолашда, ўзини ҳисоботини режа ва конспекталарни таҳлил қилишдан ўз ишини баҳолай олишдан бошланади. Методист-ўқитувчи амалиётчи-талабага методик ёрдам кўрсатиш ва маслаҳатлар бериб камчилик ва юутуқларни аниқлаб тўғри йўл кўрсатиши лозим. Бунда энг асосий мақсад талаба- ёшларимизни қобилият ва имкониятларини аниқлаб тўғри шакллантириш ва юзага чиқаришдир. Бу борада юртбошимиз И.А.Каримовнинг – «Барчамиз яхши англаб олишимиз керакки, ҳаётимизнинг бошқа соҳаларидаги аҳвол, амалга оширилаётган ислоҳатларимизнинг самарадорлиги аввало халқ маънавиятининг тикланиши, бой тарихий меросимизнинг кенг ўрганилиши, анъаналаримизнинг сақланиши, маданият ва санъат, фан ва таълим ривожи билан узвий боғлиқдир», - деган сўзлари маънавият чўққисига интилишга чорламоқда. 5

Адабиётлар: 1. И.А.Каримов. «Баркамол авлод орзуси». Т. Ўзбекистон 1998 йил 2. М.О. Иномова. «Педагогика маърузалар матни» Т. 2000 3. Д.Ф.Омонуллаев ва бошқалар «Бошланғич таълим» Давлат Таълими Стандартлари дастури. Т. 1992 4. О. Шайхова. Инсон ва унинг маънавий дунёси Т. 1993 5. Д.Ф. Омонуллаев «Мактабда мусиқа тарбияси методикаси» лекциялари курс . Т.1990 йил. 6. М.О. Иномова. «Педагогика» маърузалар матни Т. 2000 йил О.Апраксина. «Методика музўкального воспитания в школе» Т.1992. 6

O'xshashlar

Узбекистоннинг умум таълим мактабларида мусика таълими ва тарбиясининг ривожланиши

Шахс камолотини ривожлантиришда мусиқа тарбиясининг роли

Умумий таълим мактабларида мусиқа дарсларини режалаштириш

Умумтаълим мактабларида ҳамда академик лицей ва касб-ҳунар коллежларида тасвирий санъат

Хорижий мамлакатларда мусиқа тарбияси тизими