Ўрта осиёда бухоро, хева ва қўқон хонликлари санъати, маданияти ва меъморчилиги - San'at - Referatlar

Ўрта осиёда бухоро, хева ва қўқон хонликлари санъати, маданияти ва меъморчилиги

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

45 KB

Ko'chirib olish

Ўрта осиёда бухоро, хева ва қўқон хонликлари санъати, маданияти ва меъморчилиги Режа: 1. Бухоро хонлиги санъати, маданияти ва меъморчилиги 2. Турк ҳоқонлиги даври санъати 3. Турк ҳоқонлиги даври санъати ва маданияти

Бухоро хонлиги. 1500-1753 йилларда ҳукмронликда бўлган Ўрта Осиёнинг йирик феодал давлати эди. Бухоро хонлигига Муҳаммад Шайбонихон асос солади. Уни қисқа муддат Бобур бошқаради, лекин кўп ўтмай 1512 йили хонликни яна Шайбонийхонлар эгаллайди. 1556 йилдан Бухоро хонлиги Абдуллахон қўлига ўтади. Бухоро хонликни пойтахти бўлади. Бухоро хонлиги Абдуллахон даврида бирмунча кенгайди ва ривожланди. Абдуллахон Бухоро хонлигини Фарғона, Хуросон, Хоразм, Бадахшон каби ерларгача кенгшайтириб борди. Хонлик каттагина давлатга айланди. Бухоро хонлиги шайбонийлар даврида иқтисодий, маданий ва ишлаб чиқариш асосида яхши ривожланди. Ички ва халқаро савдо-сотиқ, маданий алоқалар ўсди. Бухоро хонлиги Россия, Туркия, Хитой, Ҳиндистон, Миср, Эрон каби мамлакатлар билан алоқа қиларди. Мамлакатда қишлоқ хўжалиги, боғдорчилик, чорвачилик тез ривожланди. Каналлар, сув тақсимлагич, сув сақлагич омбори (водохранилище), йўл, кўприклар қурилди. Шу даврда экиладиган бўгдой нави 10 турга этди. Мамлакатда меъморчилик, халқ амалий санъати ва ҳунармандчилик жуда яхши ривожланди. Самарқандда халқ ҳунармандчилигини тури 60 дан ортиб кетди. Бу ерда «аъло» сифатли қоғоз, металл буюмлар, ип ва ипак газламалар тўқилди. Самарқанд, Бухоро, Хева, Шаҳрисабз каби йирик шаҳарларда меъморчилик яхши ривожланди. Меъморчилик билан бирга амалий санъатнинг наққошлик, ёғоч, ганч ўймакорлиги, тоштарошлик, чеканка, заргарлик, зардўзлик турлари ривож топди. Шаҳарларда масжид, мадраса, хонақо ва карвон саройлар, тимлар, сардобалар қурилди. Улар амалий санъат асосида безатилди. Бухоро хонлиги даврида миниатюра санъати ҳам яхши ривожланди. XV- XVII асрларда Бухоро миниатюра мактаблари яхши фаолият 2. Турк ҳоқонлиги даври санъати

Турк ҳоқонлиги – 552-745 йилларда Олтой, Еттисув, Марказий Осиёдаги турк қабилаларини бирлаштирган илк феодал давлат. 460 йили Жужан хонлиги қадимий турк қабилаларини ўзига тобеъ қилиб, уларни Шарқий Туркистондан Олтойга кўчириб юборадилар. Кейинчалик ўша турклар бирлашиб, катта кучга айланадилар ва 545 йили уйғурларни, 551 йили жужанларни енгиб, 555 йили Марказий Осиёни, Енисейдаги қирғизларни, Манжурия киданларини енгиб ва ниҳоят Эфталитлар давлатини мағлуб этиб, Ўрта Осиё, ҳозирги Туркияни, кейинчалик Шимолий Хитойни ўзига қарам қилиб олади ва турк ҳоқонлиги давлатини барпо этади. Кейинчалик бу давлат Эронни, Керчни, Боспорни эгаллайди. Сўнгра, Шарқий ва Ғарбий ҳоқонликка бўлиниб кетади. Шарқий ҳоқонлик Марказий Осиёда ўз ҳукмронлигини мустаҳкамлаб олади. Ҳар иккала ҳоқонлик VIII асрни ўрталаригача яшаб келади. Ғарбий турк ҳоқонлиги Ўрта Осиёнинг Каспийдан Шарқий Туркистонгача бўлган империяни эгаллаб олади. Унга Хоразм, Самарқанд, Бухоро, Чоч, Чоржуй, Сайрам. Еттисув киради. Улар VIII асрни II- ярмида Шимолий қўшинларни ҳужуми ва ички зиддиятлар сабабли парчаланиб кетади. 3. Турк ҳоқонлиги даври санъати ва маданияти Турк ҳоқонлиги даврида шаҳарлар қурилиши авж олади. Ўрта Осиё Турк ҳоқонлиги даврида савдогарлар мавқеси анча кўтарилади. Улар Византиядан тортиб Узоқ Шарқ, Ғарбий Осиё мамлакатлари билан савдо-сотиқ қиларди. Бу даврда Фарғона ва Суғдда олтин, киновор, мис, темир, Илоқда қўрғошин, кумуш, олтин, Шаҳрисабзда ош тузи қазиб олинган. 6-7 асрларда бой оилалар ўзларига қаср-қўрғон қуриш одатга айланган. Тупроққалъа, Болаликтепа, Варахша, Афросиёбда санъат, маданият ва меъморчилик санъати яхши ривожланди. Мусиқа ривожланди. Торли асбоблар, думбура, карнай, сурнайлар қўлланилди. Аҳоли орасида суғд, хоразм ёзуви билан бирга урхун енисей ёзувлари ҳам кенг тарқалди. 5 ёшга тўлган болаларга (ўғил болаларга) ёзув ва ҳисобот ишлари ўргатилди. 20 ёшга тўлган йигитлар савдо-сотиқни ўрганиш учун бошқа шаҳарларга юборилар эди. 6-7 асрларда Ўрта Осиё халқини кўпчилиги оташпарастликда, қисман аҳоли будда, христианлик динига эътиқод қиларди. Бу даврда тасвирий санъат асосан меъморчилик билан уйғкнлашган ҳолда ривожланди. Амалий санъатни кулолчилиги ривожланди. Зеб- зийнатлар, меҳнат қуроллари, рўзғор буюмлари, қурол-аслаҳалар тайёрланади. Ҳунармандчиликни бошқа соҳалари - газлама тўқиш, турли буюмлар ясаш ривожланиб борди. Хуллас, турк ҳоқонлиги даврида (VI-VII асрларда) Ўрта Осиё санъати ва маданияти ўзига хос характерда ривожланди.

Адабиётлар 1. И.Каримов. Ўзбекистон буюк келажак сари. Т. 1998 й. 2. И.Каримов. Баркамол авлод орзуси. Т. 1999 й. 3. А.Асқаров. Ўзбекистон тарихи. Т. 1994 й. 4. Б.Аҳмедов. Ўзбекистон тарихи манбалари. Т. 2001 й. 5. Муаллифлар уюшмаси. Ўзбекистон санъати. Т. 2001 й. 6. Муаллифлар уюшмаси. Ватан туйғуси. Т. 1996 й. 7. Н.Абдуллаев. Санъат тарихи. 2 т. Т. 1987-2001 й. 8. Н.Ойдинов. Ўзбекистон халқлари санъати тарихи. (Дастур).Т. 1993 й. 9. Б.Орипов, Б.Жабборов. Ўзбекистон санъати ва меъморчилиги. (Дастур). Т. 1994 й. 10. М.Косвен. Ибтидоий маданият тарихидан очерклар. Т. 1960 й. 11. С.Тольстов. Қадимги Хоразм маданиятини излаб. Т. 1964 й. 12. М.Аминжанова, Т.Желтова. Ўзбекистон ўтмиши тарихидан лавҳалар. Т. 1974 й. 13. Ж.Кабиров, А.Сагдуллаев. Ўрта Осиё археологияси. Т. 1990 й. 14. В.Абдиев. Қадимги Шарқ тарихи. Т. 1965 й. 15. Муаллифлар уюшмаси. Қадимги Шарқ тарихи. М. 1988 й. 16. Ж.Кабиров. Сармишсойнинг қоятошларидаги расмлар. Т. 1976 й

O'xshashlar

Кушон даври санъати ва меъморчилиги

Мустақил Ўзбекистон санъати, маданияти ва меъморчилиги

Қадимги хоразм санъати маданияти ва меъморчилиги

IX-XI асрларда Ўрта Осиё санъати, маданияти, меъморчилиги ва фани

Элинлар санъатини ўрта осиёга кириб келиши