Маказий Осиё Русия таркибида санъат - San'at - Referatlar

Маказий Осиё Русия таркибида санъат

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77 KB

Ko'chirib olish

Маказий осиё русия таркибида. 1880-йилларга келиб Ўрта Осиё ва Қозоқистон ерлари бутунлай рус қ ў шинлари томонидан босиб олинди. Маьлумки чор ҳукмати Ўрта Осиёга ҳужум қилганида бу ерда учта мустақил хонлик мавжуд бўлиб улар Марказий Осиё ҳудудининг катта қисми ташкил этар эди. Лекин бу хонликла р орасидаги доимий низолар мамлакатларни заифлаштириб қўйган эди. Бу хол рус қўшинларини тез ва осон хонлик ерларини босиб олиб ўз ҳукмини ўрнатишга имконият яратди. Юришдан сўнг Бухоро амирлиги ва Хива хонлиги Руссиянинг вассалига айлантирилди , Қўқон хонлиги йўқ қилиниб унинг ерлари Туркистон генерал губернаторлигига қўшиб юборди. Туркистон генерал-губернаторлиги 1867 йили босиб олинган Марказий Осиё ерларининг катта қисмида Туркистон генерал-губернаторлиги ташкил этилиб маркази Тошкент шаҳри белгиланди. Меъморчилик. Чор ҳукмати босиб олган ерлардаги ҳарбий қалъа ва кароргоҳларини мустахкамлаш ва кенгайтиришга эътибор берди. 1898 йили темир йўл қ ур и лгандан сўнг русиядан кўчиб келувчилар сони янада ортди. Русларнинг кириб келиши натижасипа шаҳар ва қ ишлокларининг турмуш тарзи ўзгарди. Қишлоқлар шаҳарларга айлана борди. Шаҳарлар эса катталашиб, эски ва янги шаҳар қисмига ажрала бошлади. Эски шаҳар асосан маҳаллий аҳоли истикомат қилдиган жой янги шаҳарлар эса боскинчилар томонидан барпо этилган маьмурий ва маданий бинолар ҳамда руслар яшайдиган кварталлардан ташкил топди. Янги шаҳарлар режа/план/ асосида қурила бошланади. Кенг кўчалар катта ма й дон ва ҳиёбонлар , кўп каватли турар-жойлар XIX аср охири XX аср бошларида Марказий Осиё шаҳарлари қиёфасини ўзгартириб юборди. Шу даврда Туркистон генера- губернаторлигини маркази бўлган Тошкент шаҳарининг қурилиши ҳам

ўзгарди. "Кичик Петербург" деб ном олган ва рус давл а тининг пойтахти Петербург шаҳрига ў хшатиб қурилган бу шаҳар кўчалари ва ҳиёбонлари ўз вақтида келган сайёхларни ҳам ҳа йратга солди . Ш аҳардаги амалдорларнинг уйлари , турлий маъмурий бинолар, фавворли истироҳат боғлари шаҳарга Европа тусини берди. Шаҳар кўчаларида , йўлларга тош, к ў нка учун темир изларнинг ётқазилиши, файтунли от ва фонусларнинг пайдо бўлиши ҳам шаҳар қиёфасига янги давр рухини киритди . Бу даврда қишлоқларнинг шаҳарларга айланиш жараёни тезлашди. Олмато,Бишкек,Ашхабод, Самарқанд,Фарғона каби қатор шаҳарлар ўзининг янги даврини бошлади. Уларнинг янги шаҳар қисми шак л ланди. Марказий Осиё ерларида , айниқса унинг шаҳарларида русларнинг кўпайиши ч ор ҳукмати олдига қатор масалаларни кўндаланг кўйди. Бу ҳам бўлса кўчиб келган ва келаётган европаликлар учун иш жойни ташкил этиш , болаларни ўкитиш учун мактаблар очиш, касалхоналар қ уриш, п очта- телеграф ишларни йўлга куйиш ва бошқа қатор масалаларни тезлик билан халқ этиш эди. Булар ижтимоий ҳаётда катта жонланишга сабаб бўлди. Бу ишларни хал килиш учун эса маҳаллий аҳоли ҳам жалб этила бошланди. Натижада маҳаллий ишчилар сафи кенгая борди. Айни вақтда маҳаллий бойлар шаклланди, миллий буржуа катлами нинг сафи ортди. Бу даврдан бошлаб Русия саноат корхоналарида ишлаб чиқилган буюмлар, масалан, лампа, самовар, мато ва европача кийим кечаклар маҳаллий аҳоли хонадонига кириб кела бошлади , мусулмон хонадонига картошка, помидор, баклажон ва бошқа янги сабзавотлар ҳам пайдо бўлди . Марказий Осиё маданий ҳаёт и да ҳам жиддий ўзгаришлар содир бўла бошлади. Зиёлилар сафи кенгайди, бой ва эодагонларнинг болалари таьлим-тарбиясида ўзгаришлар юз берди. Улар эндиликда Европа мемлакатлари ҳаёти билан яқиндан таниша бордилар. Петербург, Москов,Истамбул, Берлин, Париж ва бошқа шаҳарлар ҳаётини ўз кўзлари билан кўрдилар. Капиталистик муносабатлари кенгайган сари зиёлилар ҳаракати ҳам кўчая борди. Эскича яшаш тарзини ўзгартириш , янги замонни

хис этиш зарурлигини илғор эиёлилар дилдан сеза бордилар. Уларнинг бу ҳаракат ва инталишари зоя кетмади. Шу давр дан газета ва журналлар тошбосма услубида нашр этиш кенгайиб борди , т еатрлар ташкил этилиб, достон ва афсонларни сахналаштариш орқали халқни маьрифатга чорлаш, уларда дунёга кизикишини ортиришга интилдилар. Натижада кенг халқ оммаси ижтимоий ҳаётга тортила бошланди. Муҳими шундаки, бу ишларда хотин-кизлар ҳам иштирок кила бошладилар. Б адиий адабиётда ҳам жонланиш бошланди, Аваз Ўтар, Фурқат, Абдулла Авлоний, Ахмад Дониш каби қатор ёзувчи ҳамда шоирлар ижод этдила р. Меъморлик, т асвирий ва амалий санъатда ҳам янги жараёнлар рўй берди. Босма китобларни пайдо бўлиши хаттотларга бўлган талабни камайтириб юборди,саноат корхоналарида ишлаб чиқарилган майиший буюмлар кенг кўламда бу ерларга килиб келиши эса махалиий кустар ишлаб чиқаришини синдириб борди. Кулолчилик, бўз тўқиш каби махсулотларга талаб пасайтира борди. Меъморликда эса анъанавий услублар янги европа меъморчилик услубларидан таъсирлана бошлади, Шарқ ва Ғарб санъати анъаналарисимбиози юзага келди. Шу холни тасвирий санъатда ҳам кўрамиз. Ишланган тасвирий санъат асарларида миллий расм чизиш услуби Европа расм чизиш услуби билан уйғунлаштиришга и н тил иш пайдо бўлди. Бу хусусият бухороли рассом Ахмад Дониш ишларида билинади. Унинг Алишер Навойининг Лайли ва Мажнун достонига ишлаган композицияларида шу холни кўриш мумкин. Расм. Ахмад Дониш. Мажнун сахрода. Ахмад Дониш (І827-І887) ёзувчи, шоир, рассом, хаттот сифатида танилди. У Русия шаҳарларида бўлиб янги ҳаёт, вокеликка янгича караш туйғуси билан яшади ва меҳнат килди, унинг бу карашлари илмий рисолаларида, мўжаз расмларида ўз ифодасини топди. Донишнинг мужаз расмларида вокеликни ўзига айнан ухшатишга интилиб ишланганлиги расмда тасвирланган яқин ва узоқдаги буюмларнинг катта ва кичик тасвирланишида билинади. Дониш Илғор Европа санъатини кизикиб урганди. Унинг "Мажнун сахрода" "Рассом ва

шоир" каби қатор миниатюраларида Европа реалистик санъати анъаналари таьсири ишланиш услубида мавзуни ечишда кўринади. Х1Х аср ўрталаридан бошлаб Ўрта Осиёда бирин кетин босмахоналар ташкил этил а бошлаган. Р ус ва маҳаллий тилларда т урли газета, журнал ва китоблар нашр этилиши санъат ривожига таьсир эта бориб рассомлар сафини кенгайтирди. Бу дастлабки китобот санъати билан боғлиқ расмлар ўзига хос, содда ва кўп холларда ҳарф ва геометрик шакллар комбинацияси, миллий нақшларнинг янги даврга мослаб ишланган вариантлари тарзида кўринади. Аста китобларга иллюстрациялар киритиш ривожланаборди. Биринчи маҳаллий рассомлар шу санъатда ўз ижодларини бошладилар. 1908 йили Тошкентда нашр килинган "Шоҳнома", "Фарход ва Ширин" каби қатор китоблар иллюстрацияларини Факир ал-ҳақир Рахматулла ва Рахматилла бен Мулла Абдушукур, Саадийнинг Гулистон ҳамда "Гуругли достонига Сирожиддин Махсум Сиддикий иллюстрациялар ишлади. Бу иллюстрацияларда рассомлар маҳаллий миниатюра санъати апьаналаридан ҳам фойдаланишга интилганлиги сезлиб туради. Жумладан "Г ў р ўғ ли " достонига ишланган миниатюраларда Сиддикий ўз қаҳрамонлари кайфиятини реалистик талкин этишга ҳаракат қилганлиги кўринади. Рассомлар баьзи китоблар учун эса хорижий мамлакатларда чиккан китоб иллюстрацияларидан нусха олиб иллюстрация ишлашлари, шу даврда нашр килинган "Минг бир кеча" "Ажойиб- ғ аройиблар, "Фарход ва Ширин" учун ишланган иллюстрацияларда кўринади. Шу билан бирга бу даврда рус ва Европа китоб сангьати анъаналари ҳам кенг ёйила бошлади . Н ашр этилган китоблар нинг айримлари иллюстрациялар билан безатилган. Расмларнинг катта қисми реалистик ҳарактерда гравюра услубида бажарилган. Бу суратларда Туркистон ўлкасидаги қушлар, ҳайвон, жониворлар тасвири, одамлар кўриниши акс эттирилган. Мачит, мадраса, Туркистон табиати кўринишлари ҳам нашр этилган китобларда учрайди. ХІХ аср охири ХХ аср бошлари китоб графикаси ўзининг услуб рангбаранглиги билан ҳам ҳарактерли. Нашр этилган китоб безаги ва иллюстраци я ларда миллий санъат

ва анъаналарни кулланганлиги сезилса, бошқа бирларида миллий анъана ва Европа китоб безак ва иллюстрация ишлаш санъатининг анъаналари уйғунлиги кўринади, бошқа бирида Европа реалистик китоб безаги ва иллюстрациялари ўзининг соф кўринишини намоён этади. Бу бежиз эмас. Руссияниг бадиий ҳаёти орасидаги муносабатларни мавжудлиги, маҳаллий зиёлиларнинг илғор маданиятлардан орқада колмасликка интилишлари, энг янги санъат ўзгаришларидан ҳам ҳабардор бўлиб туриш ва замон руҳига мос асардар яратишга ҳаракатлари натижаси эди. Шуиинг учун ҳам XX аср бошларида рус бадиий маданиятидаги мавжуд бўлган ижодий изланишлар, китоб графикасида ҳам янгича шакллар топишга бўлган ҳаракат "Модерн" услуби пайдо бўлганлигини куриш мумкин."Ўрта Осиё" альманахи (1895) шундай нашрлардандир. Геометрик шакл ва чизиклар комбинацияси, мураккаб элементлари ҳамда р еа л буюм ва предметларни соддалаштириб геометрик шаклларга яи;инлаштириб композиция яратишга ҳаракат к;илиш шу китоблар умумий безатилиш структурасини ташкил этди. Марказий Осиёда XIX аср охири XX аср бошларида графика санъати рангбаранг, китоб о т санъатининг ривожидаги янги боскич нафақат китоб чиқариш балки унинг технологиясида ҳам содир бўлди. Хатто миниатюра ишлаш ва кучириш билан бирга кўп нусхада нашр этиш, шу максадда босма ҳарф ва расм шакллари (клеше)дан фойдаланиш техникасининг кенг куламда ҳаётга кириб келиши ки т обот санъатининг янги томонларини белгилади. Х1Х аср охиридан графика санъати кенг кўламда ҳаётга кириб келган ва маьлум миадорда ўз ўрнини эгаллаган бўлса, аксинча рангтасвир, ҳайкалтарошлик санъати давр миллий бадиий зиёлиларининг шахсий ташаббуси сифатида мавжуд бўлди ва деярли ривож топади. Масалан, І886 йили Тошкентда бўлиб утган кўргазмада уста Тўхта Содик Хужаев алебастердан ясаган от ва кийик ҳайкалчасини намоиш этганлиги маьлум .

Ҳайкалтарош Микешин Марказий Осиега рассомлардан ташқари ҳайкалтарошлар ҳам ташриф буюришган. Улар рус жангчиларининг жасоратини ўз кўзлари билан куриш ва уларга атаб ҳайкаллар ишлашга интилганлар. Шундай ҳайкалтарошлардани бири Микешин Михаил Осипович (1835-1898) бўлиб, Рус бадиий академиясида таьлим олган Новгороддаги "Россиянинг минг йиллиги (1862), Петербургдаги Екатирина 11 (1873), Киевдаги "Боғдан Хмельницкий (1870-88) ёдгорлиги муаллифи. Унинг ижоди І9 аср иккикчи ярмидаги академизмига яқин. 19 аср охирларида Ўзбекистонда бўлиб шу ерда рус жангчилари хотирасига атаб ёдгорлик ишланган Бу ёдгорлик ҳозирги Амир Темур ҳиёбони яқинидаги болалар боғида ўртанилган. Бу ёдгорлик чоризм ағдарилгандан кейин олиб ташланган. Маҳобатли ҳайкалтарошлик илк намуналари княз Романоа саройида Рус истилосидан кейинги даврида ХИВА ХОНЛИГИ. Хива хони Муҳаммад Рахимхон П 1863-1910, ва унинг угли Асфандиёрхон 1910-1918 й) даврида қурилиш ишлари олиб борилди, шаҳар кўчаларида фойтунли аравалар пайдо бўлиб, бой ва зодагонлар жонига оро кира бошлади. Хива бозорларида Русияда ишланган буюмларнинг кўпайиши ҳам, мол айирбошлаш ишларининг кенг кулоч ёйиши ҳам Хива хонлигида янги ҳаёт бошланаётганлиги ш у даврда қурилган Исломхужа минораси шаҳарнинг ажойиб меъморчилик ёдгорлиги бўлиб колди,)Бу даврда янги услубдаги бинолар қурилиши, мактабларда дунёвий фанларни укитиш кўчайди Бу йилларда адабиёт соҳасида шоирлар ўз асарларида озодлик ва биродарлик ғояларини куйладилар, халқни маърифатли бўлишга чакирдилар. Шундай маърифатпарвар шоирлардан бири Аваз Утар ' І884--1919 ) ўз ижоди билан халқка танилди.) Маданият борасида Марказий Осиё минтакасидаги катта янгиликлардан бири кино санъатининг кириб келиши бўлди Бу саънат соҳасида илк бор йжод қилган кинооператор Худойберган Девонов ( 1877- 1940 )нинг кичик ҳажмдаги фильмлари бугун ҳам кизикиш уйготмай колмайди. Унинг "Ўрта Осиё меъморлик бойликлари" (1913), "Туркисток

кўринишлари" (1916) ,"Хива ва хиваликлар" (1916) фильмлари ва 1000 дан ортиқ фотосуратлари даврнинг бебаҳо хужжати сифатида сакланади. Тасвирий санъат Х1Х аср иккинчи ярмидан бошлаб бу ерда тошбосма услубида китоблар нашр этилиши аста графика санъатида асарлар пайдо бўлишига олиб келди Шу давр китоблари учун ишланган расм ва график композициялар шу жонланиш натижаси эди. Шунингдек хива хонларидан Фер у з ҳам тасвирий санъат билан шуғулланганлиги ҳақида маьлумотлар бор. Хива хонлиги маҳобатли рассомлик кўпрок кошин санъати билан бажарилган. Бу даврда ҳам халқ санъати, амалий безак санъати юқори бўлган. Шулардан Хива ёғоч ўймакорлик мактаби билан машҳур бўлган. Бу санъат ўзининг ниҳоятда жимжимадорлиги ва ўйноқилиги , нақш чизиқларининг мўллиги ва замин камлиги билан ажралиб туради.Айни шу хусусиятлар Хива маҳобатли безак санъатининг ўзига хослигини белгилайди. Бу хусусиятлар хивалик машҳур уста Ота Полвонов ижодида ўз ифодасини топган. Бу ернинг ёғоч ўймакорларининг донги узоқларда ҳам машҳур бўлган. Хоразм кулолчилиги ҳам ўз хусусиятига эга бўлган.Кулолчилик ва айниқа сопол кошинлар хоразм маданиятининг муҳим ютуги бўлиб унинг усталари кейинги ўзбек маҳобатли кошинкорлик санъати ривожида муҳим аҳамият кашф этган. Ўз вақтида Амир Темур хоразмлик усталарнинг ишларидан маҳлиё бўлиб уларнинг жаҳоннинг марказига айлантиришга орзу қилган шаҳри самарқандга келтирган эди. Айни хоразимлик усталар нозик самарқанд кошинкорлиги ривожига таьсир этиб чин манодаги аристократик санъат шакллнишида рол ўйнаган эдилар. Шу саьат Хива хонлиги даврида яна ривожланди. Бу даврдан бошлаб қурила бошлаган меьморий обидалар безагини белгиловчи омилга айланди. Шу хонлик кулолчилиги халқнинг истемоли учун зарур идиш товоқларни ишлаш билан бирга бевосита безак вазифасини ўтайдиган кўзни қувонтирадиган асарлар яратишга муяссар бўлдилар. Усталари Уста Болта

Матризаев, Болта Воисов ва бошқа кулолларнинг сақланиб қолган асар ва номлари шундан далол Худоерхон даври (І845-І875) нотинчлик даври сифатида мавжуд бўлса ҳам, лекин ўзининг мавкени эгаллаб бошқариш ишларини бирмунча йўлга куйган йилларида (І862-І875) мамлакатда осойишталик бўлишига, ўзбек, тожик, кипчоклар орасида тотувлик бўлишига эришди. Шу йилларда кўпгина қурилишлар амалга оширилди. Фарғона водийсининг шаҳарларида ҳам қурилиш ишлари олиб борилди. Қўқон хонлиги тугатилиб 1876 йиллар ўртасида Фарғона вилояти ташкил этилгандан кейин Қўқон шаҳри янги вилоят марказига айлантирилди. Фарғона шаҳрига асос солинди. Бу ерда шу шаҳарсозлик асосида тўғри ва текис кўчали маьмурий жамоат бино лойихалаштирилди. Бу бинолар учун шу даврда мавжуд услублар ва уларнинг элементлари ишлатилди. Наманган, Андижон , Қўқон шаҳри таъмирланиб янги тарх асосида бинолар барпо этилди. Қурилиш санъатида асосан рус меъморчилиги орқили кириб келган европача услублар кенг ишлатилди. Шу даврда қурилган уй ва саройлар, собор ва черковлар, почта,телераф, касалхона, темир йўл бекатларида европача меъморчилик анъаналари маҳаллий шароитда ўзига зос кўриниш кашф этди. Тасвирий ва амалий санъат. Х1Х аср ўрталаридан тасвирий ва амалий санъатда янги мавзу ва технологиялар ҳаётга кириб келабошлади, дастгоҳ санъанинг дастлабки намуналари яратилди. Бу санъатнинг муаллифлари четдан келган рассом ва ҳайкалтарошлар эди. Булар ичида рус рассом лари В.В.Верешчагин, ёзувчи ва рассом Н.Н.Каразин, олим ва рассомлар Дмитирий Кавказский, О.Федченко, украиналик рассом рассом С.Светославский, грузиялик рассом Г.Габашвили, ҳайкалтарош Микешин ва бошқалар бор. Улар қаламда, тушда, акварель ва гуашда, мойбўёқ ва темперада мавзули суратлар, манзара, портретлар яратдилар. Айниқса Марказий Осиёнинг Самарқанд, Бухоро, Хўжанд, Тошкент каби кадимий шаҳарларга, уларнинг обидаларига атаб кўплаб асарлар ишладилар. Бу расмлар Европа кўргазма залларида намойиш этилди, газета ва журналларда,

илмий китоб ва рисолаларда чоп этилди. Ишланган расмларнинг катта қисми этнографик ҳарактерда бўлиб рассомлар янги ўлка, одамлариникг этник кўринишлари, кийиниши, яшаш шароити ва тарзи, уларни ўраб турган муҳит тасвир и ни аниқ ўзига ўхшатиб ишлашга ҳаракат қилганликлари сезилади. Уларни меьморчилик обидалари, халқ санъати ва хунармандчилик намуналари қизиқтиради. Натурадан(борлиқдан) ўзига қараб расм ишлаш услуби бу рассомларнинг кўпчилигининг асосий услуби бўлди. Шу жаҳатидан уларнинг чизган расмлари даврнинг аниқ хужжати сифатида бугунги кунда ҳам ўз қийматини йўқотмаган. Ўзбекистон табиати, меъморчилик обидалари, кундалик турмушни тасвирлашга киришган рассом Д.В.Вележев(1841-1897) бўлиб унинг графика асарларида Тошкентдаги масчит ва мадрасалар, қўрғон, шаҳар чеккаси ўз аксини топган. Рассомнинг асарлари ўзининг композицион ечими, нур соянинг нозик тусланиши ҳамда ҳаётий лавҳаларни ўринли композицияга киритилиши билан эсда колади. “Эски Тошкент кўчаси”, “Эски Тошкентдаги ҳовли” кўринишлари ўтмиш ҳаётини шоирона акс эттиради. Экспедиция билан келган бу рассом асарлари китоб иллюстрациялар учун хизмат қилган. Расм “Эски Тошкент кўчаси”, Ўрта Осиёга, хусусан Ўзбекистонда бўлган ёзувчи, рассом, сайёх Н.Н.Каразин ижоди ҳам сермахсул. У Марказий Осиё ҳаёти ҳақида китоблар ёзди, бўлиб ўтган жангларга бағишлаб композициялар, катта полотноларни мойбўёқда ишлади, табиати, меьморлиги ҳақида гравюра асарлар колдирди. Унинг “Бибихоним кўриниши», "Сахрони ўзлаштириш", "Поезд билан мусобақа" каби асарлари академик йуналишида ишланган. Рангли расм. Каразин .Поезд билан мусобақа.ДСМ В.В.Верешчагин(1842-1904) Марказий Осиёга рус ҳарбий қўшинлари билан бирга келиб, ҳарбий жангларда катнашади. Бўш вақтларида мойбўёқ ва қаламда расмлар ишлаган. Унинг "Туркистон" деб номланган асарлар туркуми Париж ва Петербургда кўргазмада намойиш

этилган. Рассомнинг "Кўкнорихўрлар", "Зиндонда", “Қул савдоси” каби асарларида Марказий Осиёдаги ҳаётнинг айрим салбий томонлари кўрсатилса, “Амир Темур дарвозаси олдида” композициясида халқнинг бой амалий санъати намоён бўлади. Расм. Амир Темур дарвозаси олдида. І9-аср охирида Туркистонда бўлган рассомлардан Тбилиси Бадиий Академиясининг ташкилотчиси ва профессорларидан Габашвили Георгий (Гиго) Иванович (І862-1936) эслаш мумкин. Реалист санъаткор портрет, манзара, натюрмортлар устаси. Самарқанд ва Бухорода бўлиб қатор қаламсуратлар ишлаган, Ўрта Осиёнинг маҳобатли меъморчилик ёдгорликлари , одамлар типининг ўзига хос кўринишларини яратган. Унинг 1897 йили яратган “Самарқанддаги бозор “ ва бошқа асарлари журналларда чоп этилган. Украинанинг машҳур рассомларидан ҳисобланган С.И. Светославскийнинг 1910 йилларда яратган «Бибихоним олдидаги бозор» эътиборли. Унда ўтмиши улуғ, лекин кейинчалик таназзулга учраган, қашшоқ ўлканинг кўринишини рассом улкан Биби хоним масжитининг вайронаси ва унинг олдидаги бозор кўриниши орқали ишонарли тасвирлайди. Ночор кулба, лой сўқмоқ йўллар булутли кунда янада аянчли кўринади. Биринчи қаторда тасвирланган нозик дарахт, унда сақланиб қолган сўнги япроғи бу туйғуни янада кучайтиради.Асарнинг бўғиқ кулранг оқиш колорити эса шу ғамгинлик, ачиниш туйғуларига ҳам оханг жўр бўлган. Расм. С.И. Светославский «Бибихоним олдидаги бозор».1910 йиллар. Ўрта Осиёга келувчи рассом ва ҳайкалтарошлар 20 аср бошларида янада кўпайди. Булар ичида машҳур рус рассомлари Павел Кузнецов, К.С.Петров-Водкин, Франс Рубо, ҳайкалтарош О.Микешинларни кўрамиз. Шу билан бирга бу даврдан бошлаб ўз ижодини бутунлай Ўзбекистон ҳаётига бағишлаган ва ўзлари учун Ватан топган рассомлар, шунингдек шу ерда туғилиб ижод йўлига кирган санъаткорлар сафининг кенгайиши санъат рангбаранглигининг ортишида муҳим ўринни эгаллади. Шу даврдан бошлаб

Ўрта Осиё анъанавий мумтоз мероси билан бирга, янги жаҳон маданияти турлари шакллана борди. Айниқса Европа санъати таьсири бу ривож ва шаклланишда кучли бўлди.

Адабиётлар 1. Абдуллаев Н.У. Пейзажная живопись Ўзбекистана. Г.А.Пугаченкова, Л.И.Ремпель, История искусств Ўзбекистана с древнейших времен до середини 2. Искусство Советского Ўзбекистана М. 1976. 3. Тактош Р.Х. Современная графика Ўзбекистана 4. Такташ Р.Х. Фарруҳ Кагаров Г. 1985. 5. Шостко. К.Башаров. Т. 19.. 6. Зиганшина Н. Книжное искусство Ўзбекистана 7. Зиганшина Н. Георгий Чиганов Г. 1980.ХІХ в. М., 1965:

O'xshashlar

Тасвирий санъат

Маҳобатли санъат композицияси

Зардўштийлик дини ва тасвирий санъат

Тасвирий санъат ва чизмачилик ДТС лари, ўқув дастурлари; 1-2 синф тасвирий санъат

Улуғбек даврида фан, санъат ва маданият