Ғўзанинг сурувчи зараркурандаларини энтомофаглари - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Ғўзанинг сурувчи зараркурандаларини энтомофаглари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

52.5 KB

Ko'chirib olish

Ғўзанинг сурувчи зараркурандаларини энтомофаглари Режа: 1. Кокцинилидларнинг биоэкологияси. 2. Кокцинилидларнинг биологик химоядаги ахамияти. 3. Серфит пашшалари ва уларнинг биологик химоядаги ахамияти .

Кокцинилидлар - Coccinellidae қўнғизларини танаси юмалоқ, теппаси қуббали, ости ясси, ярим шар шаклида, ён томонидан қараганда елкаси ва қанот ўсимлиги равон ҳолда кўринади. Кўпгина турлари очиқ рангли қанотларида доглари бўлади. Мўйлови қисқа охирги бўлими игна-тугмача кўринишда. Личинкалари харакатчан. Улар қишлоқ хўжалик экинларидаги хавфли зараркунандаларни йўқотишда катта аҳамиятга эга бўлиб улар ўсимлик битлари, каналар, қалқондорлар, тангақанот- лилар тухумлари ва ёш қуртлар ва дитокомус қуртлари билан озиқланади. қўнгизларнинг тухуми сариқ рангли, хийла йирик, узунчоқ шаклларда бўлади. Улар тухумларини тўп-тўп қилиб қўяди. Улар тухумдан чиққан личинкалари бир мунча вақт бирга туради ва ўсимлик битларини топиши биланоқ уни ейишга киришади. кичик ёшдагилари кам харакатчан бўлиб ёши ошиши билан серхаракат бўлиб қолади. Улар 4 ёшда учади. Ғумбакланиш даврида личинкалар танасининг кейинги танаси билан ўсимлик баргларига, поясига ва новдаларига илиниб олади Ғумбакдан чиққан қўнғизлар битлар билан 10-12 кун озиқланиб жуфтлашишга киришади. Жуфтлашишдан 2 кун ўтгандан сўнг тухум қўйиш бошланади. Тухум қўйгандан 10-15 кун ўтгач ҳар куни 35-42тадан тухум қўяди. Тухум қўйишнинг охирига борганда оралатиб қўяди. Урғочининг тухум қўйиш даври 45 кунга чўзилади. Битта урғочи кокцид 800тадан 3000гача тухум қўйиши мумкин. қўнгизлар турли баландликдаги тогларда етук хашарот фазасигача қишлайди. Эрта баҳорда яъни апрель ойининг бошида

ўртача ҳарорат 12-15*С етганда бедазорларда, боғларда ва ёввойи ўсимликлар поясида бўлади. Хонқизининг ичида ўртача ҳар бир кунда 50тадан 100тагача ўсимлик битини ейди. Озиқа сифатли бўлмаганда урғочи хонқизилари тухумларини озиқа кўп бўлган жойларга қўяди. Июлнинг охири ва август ойларида озиқа камайганда қўнғизларнинг кўпи ёзги диаиоззага кетиш учун водийдан тогли худудларга ўтиб кетади. Кўп ҳолларда етти нуқтали ва ўзгарувчан хонқизилари Тошкент вилоятининг Оқтош, Хўжакент, Хумсан каби жойларга яъни денгиз сатҳидан 800-2800 м баландликда тўпланишади. Кузги совуқ тушиши билан қўнғизлар тузонлар ёнидаги энг бар- ҳаво жойларда ва тоғларда учиб бориб, у ерда минглаб йиғилади. қишловга тўпланган айрим турлари бир-бирига яқин масофаларда бўлиб уларни қишлов жойда йиғилишига имкон туғилади. Улар ичида хонқизилари, ўзгарувчан 5 нуқтали, 2 нуқтали қўнғизлар сеяподалия, брумуслар ҳисобланади. Сирфид пашшачаларини улар жуда кўп турдаги ўсимлик битларини энтомофаглари бўлиб уларни 9та тури Ўзбекистонда кенг тарқалган. Уларнинг ранги ариларни, асалариларни эслата- ди. Тухумлари чизиқ овал шаклда, оқ рангли, қуртлари оёқсиз чувалчангсимон танали, танасининг олдин томони торайиб бора- ди. Оч тусли юмшоқ кутикулалари бўлиб, майда тукчалар билан қопланган. Танаси цилиндрсимон ёки ноксимон, кириш сариқ, оқ ёки қўнгир рангда бўлади. Улар ғумбаклик фазасида қишлайди. Тупроқда, ўсимлик қолдиқларида , дарахтлар ковакларида ва пўстлоқ тагида қишлаб чиқади.

Улардан март ва апрель ойларида етук пашшалар учиб чиқади. Улар бегона ўтларни гуллардаги нектрлар билан озиқланади. Сирфидлар озиқланишидан сўнг тухум қўйишга киришади. Одатда апрель ойида кузатилади. Уларнинг тухуми буталарга, беда, бегона ўтларга қўяди ва шу ерга битлар билан озиқланади. Бундан ташқари улар ўргимчаккана трипс, ҳар хил хашаротларнинг тухуми билан ҳам озиқланади. Битта қурт ривожланиш даврида 500тадан 2000гача шира билан озиқланади. Ғумбакдан чиққан пашшалар қўшимча озиқланади сўнг жуфтлашади, урғочилари тухум қўя бошлайди. Тухум қўйиш 6-10 кун давом этади, улар 100дан 500тагача тухум қўяди. Урғочи пашшалар 12-16 кундан кейин эркин чатиша олади. Улар ғўза экилган майдонларда кеч кузгача давом этиб ва 4-5 авлод беради. Октябр ва ноябрь ойларида қишловга таёрланади. Афидидлар . Ғўзадаги битларни текинхўри бўлиб, улар парда- қанотлилар туркумига киради. Улар ичида афидидлар оиласига таълуқли хашаротлар катта ахамиятга эга. Уларнинг катталиги 4-5 мм. дан ошмайди. Икки жуфт қанотлари яққол кўринадиган мўйлови ва поясимон қорни бор. Уларнинг тухумлари майда, рангсиз, тиниқ бюўлиб ўртаси қорайиброқ ва атроф айланаси оқариброқ туради. Личинкасининг тиниқ оқ 13та жуда кичик сегменти бор. Йирик боши кўкрак бўғимларидан ажралиб туради. Ҳар бир бўгимининг сиртқи айланмасига тукчалар билан қопланган, айниқса елкасидаги тукчалар ривожланган. Ғумбакнинг танаси саргиш -оқ рангли бўлади. қуюқ ипаксимон иплардан тўқилган пиллага ўралиб битлари ичида бўлади.

Афидалр катта ёшидаги фазасида ўсимлик битлари ичида қишлайди. қишлаб чиққан қуртлар ғумбакка айланади. Март ойининг охири апрель ойининг бошида учиб чиқади. Хўжайинниг мумияланган танасидан чиқиш олдида текинхўр кичик тешик очади. Даставвал улардан мўйловлари чиқади сўнгра эса боши. Ва у мўйловларини қимирлатиб тешикни каттайтиради ва ниҳоят оёқлари билан ташқарига чиқади. Улар жуфтлашгандан сўнг 2-3 кун ўтиб тухум қўйишга киришади. Улар партеногенез йўли билан ҳам кўпайиб, унда фақат эркаклар бўлади. Улар асосан 2-3 ёшдаги битларга тухум қўйиб 50тадан 3000тагача тухум қўяди. Натижада битлар шишиб кетади, ранги ўзгаради, ичидаги моддалар билан озиқланади. Битдан фақат мицелийсигина қолади. Имагасининг яшаш давомийлиги 4 кундан 15 кунгача бўлади. Ўзбекистонда 5-7 авлод берадива улар ҳар хил майдонларда тарқалади. Октя- брнинг ўрталарида қишловга таёрланади. Йиртқич каналар. Уларнинг бизда 40дан oртиқ турлари бўлиб уларнинг ичида Oritoceilus ( Phytoseiulus corniger W . ) улар дарахтлар ва пахта далаларида хам учраши мумкин. Фитоцейлис 200дан ортиқ ўргимчаккана билан озиқланади. Ҳарорат 3 0 га борганда жуда кўп каналар билан озиқланади. Олмада йиртқичлик дастлаб тухумларни март охирида апрель бошида пайдо бўлади. Ўрта ҳарорат 8, 5 ёруғлик 10 соатга камайганда йиртқич каналар қишловга киради. Уруғланаган уруғидан хазон остида Ҳимоя дарахт кустламлари остида қишлаб чиқади. Бир генерацияси 30 бўлганда 6, 8 кунда давом этади. Ривожланишни пастки ҳарорати

8, 3*Сдан юқори 32га тенг. Тошкент вилоятида 12-17 авлод беради. Йиртқич ўрнашган канага 1:40 нисбати қўйилса шу даражада ушлаб туради. Урғочиси бир ойгача яшайди 100тагача тухум қўяди, урғочиси 1ой яшайди 18 сутка тухум қўяди. Йиртқч кана ғўзада май ойи охирида пайдо бўлади. Унинг Аристемус тури ўргимчаккана тухуми билан озиқланади. У ўз ҳаётида 33тача тухум қўяди, улар 24тагача ўргимчакканани йўқотиши мумкин. Канахур трипс. Канахўр трипснинг улғайган уpғочилари оч сариқ тусли бўлади. Бўртиб чиққан қора кўзлари бор, 8 бўгимли мўйловлари учки қисми тўқ тусли бўлади, олд қанотларидаги учта тўқ кулранг холлари канахўр трипс хос характердир. Бош ва олд кўкрак қисми япалоқ холларда бўлади. қанотлари қорин қисми охирига етиб туради. Трипс тухуми қайрилган шаклда, оқ рангли бўлиб, узунлиги 275- 350 мк кенглиги 125-150 мк. Личинкаси 2 ёшда ривожланади Биринчи ёшда ранги ўзгариб туради дастлаб сутсимон оқ, охирида эса саргиш-пушти рангда (6 догли)бўлади. Иккинчи ёшда қинчаларидаги пронимдаларининг муртчалди олга йўқолган бўлади, улар елка томонига қайрилган бўлади. Хашаротларнинг бошлангичлари йирик бўлиб урғочиларида қорин қисми охиригача, эркакларида ўрта қисмига етиб туради. Пронимфа ва нимфаларнинг ранги сутсимон оқдан саргишгача бўлади, қорин қисмида пуштиранг доги бор. Улар ўлжаси бор жойларда қишлайди. Кузги совуқда -5, 4*Сҳароратда кўплаб хашаротхўр трипслар нобуд бўлади. Улар 11-13 кунда битта авлод

беради. Битта урғочи трипс 40 гача тухум қўяди. Тухумларнинг ўсимлик тўқимаси юза қатламига қўяди ва шунда ривожланади. Канахўр трипслардан урғочида Аррепото- ния партеногензи бор. Битта трипс ўз ҳаёти давомида ўргимчак- кананинг 1000гача тухуми ва личинкасини йўқотади. Инсектиада 1:20;1:50 ba 1:100 куйилганда 87-90% каналар 5 кун ичида нобуд бўлади. Ўтказилган тажрибаларда 100та баргда 8543 дона кана бўлганда ёки 58 баробар иқтисодий хавдили бўлганда 1:20 титанда 10 кун ичида 98, 2%нобуд бўлган. Йиртқич кандалалар макролопис нобўлитис, орис, набис, дерикарис пуикулотис, камплома двереикарис ва бошқалар. Стеторус ўргимчаккананинг махсус энтомофаги бўлиб у далаларда тупроқнинг юза қаватида 5 см чуқурликда, барглар орасида қишлаб чиқади. Ҳаво ҳарорати 14*С бўлганда қишловдан чиқади, бу март ойининг охири ва апрел ойининг бошига тўғри келади. Урғочи қўнғизлар қўшимча озиқланади. Улар учиб чиққандан 10- 15 кун ўтгач тухум қўйишга киришади. Ҳар бир урғочи қўнғиз 100-150тагача тухум қўяди. Стеторуснинг бир авлоди ривожланиши учун 10-20 кун керак бўлади. Бир генерара учун 360*С, пастки чегара 13, 5. Улар вегетация даврида 5та авлод беради. Битта личинка 800-1100кана ейди. Баҳорда ёш личинкалар 50тадан 200тагача канани еб битиради. Улғайган қўнғизлар икки ойгача яшайди ва шу вақт ичида 8-9 минг канани еб битиради. Ғўзада стенарис асосан июн ва июл бошига тўгри келади.

O'xshashlar

Ғўза зараркунандаларининг текинхур ва йиртқичларининг турлари ва сурувчи зараркунандаларини энтомофаглари

Ғўзанинг келиб чиқиши

Ғўзанинг морфологик тузилиши

Тут дарахти ва цитрус экинлари зараркунандаларининг энтомофаглари

Ғўзанинг морфологияси ва биологияси