Tayyorlov tashkilotlari bilan kontraktatsiya shartnomalari - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Tayyorlov tashkilotlari bilan kontraktatsiya shartnomalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

87 KB

Ko'chirib olish

Tayyorlov tashkilotlari bilan kontraktatsiya shartnomalari Reja: 1. Tayyorlov tashkilotlari bilan kontraktatsiya shartnomalarini tuzish muddatlari 2. Kontraktatsiya shartnomalarining muhim tarkibiy qismlari. 3. Tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi hodimlarining javobgarligi 4. Kontraktatsiya shartnomalarida fermerning majburiyatlari

Bozor iqtisodiyotiga o’tish jarayoniida fermer xo’jaliklari faoliyatini samarali olib borishda shartnomaviy munosabatlarini tutgan o’rni va axamiyati beqiyos darajada kattadir. Qishloq xo’jaligida shartnomaviy munosabatlarni tarkib topishi va qo’llanilishi tarixi juda qadimiy bo’lib, uning ildizlari feodalistik ishlab chiqarish usuliga borib taqaladi. Sobiq ittifoq davrida shartnomalar o’zining xaqiqiy mazmun-moxiyatini yo’qotib ko’proq ma’muriy buyruqbozlik vositasiga aylanib qolgan edi. Xozirgi kunda bozor iqtisodiyotiga o’tilishi munosabati bilan mulkchilikning va unga mos xolda xo’jalik yuritishning yangi shakllarini, ayniqsa xususiy tadbirkorlikni rivojlanishi asosida shartnomaviy munosabatlarni qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida tutgan o’rni va axamiyati keskin ortib bormoqda. SHartnoma bu bozor munosabatlari sharoitida fermerlar, ularga xizmat kursatuvchilar, ta’minotchilar, maxsulot sotib oluvchilar va boshqa shu kabi korxonalar va tashkilotlar o’rtasida vujudga keladigan munosabatlarni tartibga solib turuvchi xuquqiy xujjatdir. SHartnoma munosabatlari xuquqiy-me’yoriy xujjatlar asosida tartibga solib turiladi. Ular jumlasiga Fuqorolik kodeksi, Fermer xo’jaligi to’g’risidagi qonun, Xujalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatining shartnomaviy xuquqiy bazasi to’g’risidagi qonun, Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida shartnomaviy munosabatlarini takomillashtirish va majburiyatlarning bajarilishi uchun tomonlarning javobgarligini oshirish chora-tadbirlari to’g’risidagi Vazirlar Maxkamasining 4.09.2003 yildagi 383 sonli qarori, xamda shu soxaga taaluqli bo’lgan yuqori boshqarish organlarini buyruqlari, nizomlar va boshqa shu kabi me’yoriy xujjatlar kiradi. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini tashkil etish va boshqarishda fermer xo’jaliklari tomonidan qo’llaniladigan shartnomaviy munosabatlar uch guruxga bo’linadi, ya’ni qishloq xo’jalik maxsulotlarini sotish, moddiy-texnika resurslarini yetkazib berish va xizmat ko’rsatish bo’yicha tuziladigan shartnomalar. SHartnoma xuquqiy xujjat bo’lib, u o’zida tomonlarning teng xuquqliligini, mustaqilligini, erkinligini, manfaatdorligini va mulkiy javobgarligini ifodalaydi. Qishloq xo’jalik maxsulotlarini xaridi qilish bo’yicha tuzilgan shartnomalar-kontraktatsiya

shartnomasi deb yuritiladi. Kontraktatsiya shartnomalari O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasini 29 avgust 1994 yildagi qarori bilan tasdiqlangan «Kontraktatsiya shartnomalarini tuzish va bajarish to’g’risida» gi Nizom asosida tayyorlanib rasmiylashtiriladi. Mustaqil faoliyat ko’rsatuvchi tashkilotlar va korxonalar o’rtasida tuzilayotgan shartnomalar amaldagi qonun xujjatlariga, me’yorlarga va standartlarga mos kelishi muxim axamiyatga egadir. SHu maqsadda tuzilgan shartnomalar xo’jalikni xuquqshunosi yoki jalb etilgan advokat tomonidan tekshirilib chiqiladi. Agar shartnomani qiymati eng kam ish xaqini (12400) 200 barobaridan ortib ketsa shartnoma xuquqshunoslarini yozma xulosasidan keyin tasdiqlanadi. Sababi bu soxadagi nizolarning va kelishmovchiliklarning aksariyati shartnomalarni qonun xujjatlariga mos kelmasligi natijasida yuzaga keladi. Xo’jalik sudlarining aniqlashlaricha tomonlarning shartnoma shartlarini ko’rsatilgan muddatlarda qisman yoki to’la bajarilmasliklarining asosiy sabablari kuyidagilar bilan asoslanadi. Ularga yuqoridan ko’rsatmalarni kutib ishlash, ma’suliyatni to’la xis etmaslik, imzo chekish va muxr bosishdagi e’tiborsizliklar, xo’jalikni yo’nalishini va xususiyatlarini inobatga olmay shartnoma namunasini ko’chirish, tuzilgan shartnomaning tegishli bandlarini to’la va batafsil to’ldirmaslik, maxsulot baxosini belgilashda uni ishlab chiqarish xarajatlarini aniq va to’la xisobga olmaslik, tomonlarning mulkiy javogarligini belgilovchi xolatlarini shartnoma shartlariga qo’shmaslik va shartnoma shartlari buzilgan xollarda ularni qo’llamaslik, sotilgan maxsulot uchun xisob-kitoblarni o’z vaqtida amalga oshirmaslik, tomonlar o’rtasida solishtirma dalolatnomalarni tuzilmaslik, tomonlarni bozor qonuniyatlarini, xamda tegishli xuquqiy va me’yoriy xujjatlarni yaxshi bilmasligi kabi kamchiliklarni kiritish mumkin. YUqoridagi kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida Vazirlar Mahkamasining 4 setyabr 2003 yildagi «Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida shartnomaviy munosabatlarni takomillashtirish va majburiyatlar bajarilishi uchun

tomonlarning javobgarligini oshirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi 383-sonli qarorining 1 ilovasida «Qishloq xo’jaligi maxsulotlari yetishtiruvchilar bilan tayyorlov, xizmat ko’satish tashkilotlari o’rtasida shartnomalar tuzish, ularni ruyxatdan o’tkazish, bajarish, shuningdek ularning bajarilishi monitoringini olib borish tartibi to’g’risida» Nizom qabul qilindi. Nizomda umumiy qoidalar, shartnoma tuzish tartibi, shartnomani ro’yxatdan o’tkazish, tomonlarni xuquq va majburiyatlari, narx va xisob-kitoblar, shartnomani bajarish, shartnoma bajarish monitoringini olib borish va yakuniy qoidalar yoritilgan. Nizomni umumiy qoidalarida tomonlar o’rtasida shartnomani tuzish va ularni bajarilishi bo’yicha vujudga keladigan barcha munosabatlar tartibga solinadi. Ushbu Nizom qishloq xo’jaligida faoliyat ko’rsatayotgan tovar ishlab chiqaruvchilar bilan maxsulot tayyorlash, qayta ishlash, moddiy texnika resurslarini yetkazib berish, mexanizatsiya, servis, agrokimyo va boshqa xizmatlarni ko’rsatuvchi tashkilotlar o’rtasida tuzilgan kontraktatsiya shartnomalarga tadbiq etiladi. Kontraktatsiya shartnomasi-qishloq xo’jalik maxsulotlarini, moddiy-texnika resurslarni belgilangan miqdorda, sifatda, o’z vaqtida yetkazib berish va ularga belgilangan yoki kelishilgan narxlarda xaq to’lashi ifodalab beradi. Davlat buyurtmasi mavjud bo’lgan ayrim turdagi maxsulotlar bo’yicha O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi xuzuridagi jamg’arma bilan shartnoma tuzilib, ular tuman, qishloq va suv xo’jalik bo’limlarida ro’yxatdan o’tkaziladi. Kontraktatsiya shartnomasi biznes reja ma’lumotlariga tayangan xolda tuzilib, unda barcha ko’rsatkichlar, xisob-kitoblar, muddatlar, majburiyatlar, tomonlarning mulkiy javobgarligi aniq va lo’nda qilib ko’rsatilib ikkala tomonning imzolari bilan tasdiqlangan jadvallar ilova qilinadi. SHartnoma imzolangan kundan keyin uch kun ichida qishloq va suv xo’jalik bo’limida ro’yxtadan o’tkaziladi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 383 – sonli qarorida quyidagilar belgilangan:

-shartnoma majburiyatlarini tayyorlov va xizmat ko’rsatuvchi tashkilot bajarmagan taqdirda siz xo’jalik sudiga da’vo arizasi kiritsangiz davlat boji to’lashdan ozodsiz; -xuddi shu holatda sizning manfaatingizni ko’zlab tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limlari tomonidan da’vo arizasi bilan murojaat qilinsa ham davlat boji to’lanmaydi. Har bir fermer quyidagilarni bilishi shart 1. Konraktatsiya shartnomalari, shuningdek, moddiy-texnika resurslari yetkazib berish va xizmatlar ko’rsatish (ishlarni bajarish) yuzasidan tuzilgan shartnomalar xo’jaliklarning biznes-rejalarida nazarda tutilgan x’ajmlardan kelib chiqqan holda, agrotexnika tadbirlarini amalga oshirish boshlanishidan bir oy oldin, lekin kalendar yil boshlanishidan kechikmay tuziladi. 2. SHartnomalarni tuzishda tomonlar tegishli turdagi shartnomalar uchun ishlab chiqilgan aloxida namunaviy shakllarga amal qilishi mumkin. 3. SHartnomalarda quyidagilar ko’rsatiladi: shartnomaning mavzusi, mahsulotning nomi, assortimenti, miqdori (xajmi), sifati, narxi (turlari bo’yicha); shartnomaning umumiy summasi; tomonlarning huquqlari va o’zaro majburiyatlari; mahsulotlarni yetkazib berish tartibi va shartlari, topshirish-qabul qilib olish (ishlarni bajarish, xizmatlar ko’rsatish) kunktlari va davrlari (muddatlari); -idishga, markirovka qilishga, urash-joylashga kuyiladigan talablar; -hisob-kitob tartibi, shakli va muddatlari, tomonlarning to’lov, pochta va yuklab jujnatish rekvizitlari;

-shartnoma majburiyatlari bajarilmaganligi yoki zarur darajada bajarilmaganligi uchun tomonlarning mulkiy javobgarligi; -nizolarni, fors-major holatlarni hal Tish tartibi, tomonlarning rekvizitlari, shartnoma tuzilgan sana va joy. Davlat extiyojlari uchun qishloq xo’jaligi mahsulotlari harid qilish yuzasidan tuziladigan kontraktatsiya shartnomalarida davlat extiyojlari uchun harid qilinadigan hamda xo’jaliklari ixtiyorida koladigan mahsulotlarning osorti va miqdori ham ko’rsatiladi. 4. SHartnomalarga, shuningdek, arik turdagi shartnomalar uchun yoki ularga nisbatan tomonlardan birining arizasiga ko’ra yoxud qonunchilikka muvofiq kelishuvga erilishi kerak bo’lgan shartnomalar uchun nazarda tutilgan boshqa muhim shartlar ham kiritilish mumkin. 5. SHartnomaga qishloq xo’jaligi mahsulotlari, moddiy-texnika rusurslari yetkazib berish va xizmatlar ko’rsatish (ishlarni bajarish) muddatlari, miqdori va assortimentini belgilovchi ikala tomonning imzosi bilan tasdiqlangan hamda shartnomaning tarkibiy qismi hisoblanadi jadval ilova qilinadi. 6. Qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchisining bevosita joylashgan joyidagi tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotlari agrotexnika chora-tadbirlarini amalga oshirishdan bir oy oldin shartnoma tuzish uchun xo’jalikka uzining vakolatli vaqilini yuborishi kerak. 7. Xo’jalik shartnoma loyixasi tayyorlov yoki xizmat ko’rsatish tashkiloti vakilidan olingan vaqtdan boshlab 7 kun mobaynida uni ko’rib chiqishi va e’tirozlar bo’lmagan taqdirda loyixani imzolashi va tayyorlovchiga kaytarishi shart. Xo’jalikda shartnoma loyixasi shartlari bo’yicha e’tirozlar paydo bo’lgan taqdirda xo’jalik yuqorida ko’rsatilgan muddatlarda kelishmovchilklar to’g’risida

protokol tuzadi va uni tayyorlov yoki xizmat ko’rsatish tashkilotiga jo’natadi, bu to’g’rida tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limini xabardor kiladi. 8. Tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkiloti kelishmovchiliklar to’g’risidagi protokol olingan vaqtdan boshlab 7 kun mobaynida uni (zarurat bo’lganda tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi vakili bilan birgalikda) ko’rib chiqishi va uning natijalari bo’yicha takliflarni shartnoma loyixasiga kiritishi yoxud hal jetilmagan kelishmovchiliklarni xudi shu muddatlarda ko’rib chiqishi uchun tegishli xo’jalik sudiga berishi shart. 9. Kelishmovchiliklar to’g’risidagi protokol qabul qilinmaganda yoki uni ko’rib chiqish natijalari to’g’risida o’z vaqtida xabardor qilinmaganda xo’jalik nizomi ko’rib chiqish uchun sudga berishga xaklidir. Har bir fermer har qanday shartnomani o’qimasdan, shartnomada ko’rsatilgan huquq va majburiyatlarning to’liq moxiyatiga yetmasdan shoshma-shosharlik bilan imzo chekmang! CHunki har bir fermerning ixtiyorida 7 kun muddat bor. Quyidagilarni har bir fermer bilib qo’ysa, foydadan holi bo’lmaydi 1. SHartnoma tomonlardan har biri va tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi uchun bir nusxadan tuziladi. SHartnomaning barcha nushalari bir xil yuridik kuchga ega bo’ladi. 2. Tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotlari xo’jaliklari bilan shartnomalarning o’z vaqtida tuzilishi uchun javob buradi. 3. Tuzilgan shartnoma imzolangan vaqtdan boshlab 3 kun mobaynida tayyorlov yoki xizmat ko’rsatish tashkilotlari tomonidan tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limiga ro’yxatdan o’tkazish uchun takdim etiladi.

Ro’yxatdan o’tkazish uchun takdim etilgan shartnomalrni ko’rib chiksh tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi tomonidan 3 ish kuni mobaynida amalga oshiriladi. SHartnomalarni ro’yxatdan o’tkazishda qo’shimcha hujjatlar yoki to’lov talab qilishga yul kuyilmaydi. 4. SHartnoma: Uning amaldagi qonun hujjatlariga muvofiqligi; Xizmat ko’rsatish tashkilotlari tomonidan narx bo’yicha tartibga solinishi kerak bo’lgan mahsulotlari (ishlar, xizmatlar) narxlarning oshirib yuborilishi yuzasidan tekshiriladi. 5. SHartnoma kuyiladigan talablarga muvofiq bo’lgan taqdirda tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi uni belgilangan tartibda ro’yxatdan o’tkazadi. SHartnomaning barcha nushalariga ro’yxatdan o’tkazilganlik to’g’risida belgi kuyiladi, tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi hodimi tomonidan imzolanadi, imzo, muxr bilan tasdiqlanadi. Tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi hodimlari ro’yxatdan o’tkazishning to’g’riligi uchun javob beradi. SHartnomada belgilangan talablarga muvofiq bo’lmagan taqdirda ro’yxatdan o’tkazishni rad etish aniq sabablar ko’rsatilgan holda yozma shaklda rasmiylashtiriladi. SHartnomani ro’yxatdan o’tkazish rad tilgan taqdirda tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotlari shartnoma puxtalashtirilgandan keyin 3 kun muddatda uni takror takdim tishlari shart. 6. Tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limlarida SHartnomalarni ro’yxatdan o’tkazish daftarlari yuritiladi, ularda quyidagi ma’lumotlar mavjud bo’ladi: SHartnomaning ro’yxatdan o’tkazish tartib raqami;

SHartnoma tuzilgan sana; SHartnoma ro’yxatdan o’tkazilgan sana; SHartnomaning tomonlari; Etkazib beriladigan max’sulotlar va ko’rsatiladigan ximzmatlar (bajarilgan ishlar) turlari va miqdori (xajmlari); SHartnoma summasi; Ro’yxatdan o’tkazilgan shartnomani olgan shaxsning imzosi va sana. 7. SHartnoma ro’yxatdan o’tkazilgan taqdirda tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotlari shartnoma ro’yxatdan o’tkazilgan kundan boshlab ikki kun muddatda xo’jaliklarga ro’yxatdan o’tkazilgan shartnomaning bir nusxasini jo’natishlari shart. SHartnomani ro’yxatdan o’tkazish rad etilgan taqdirda tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotlari bu haqda xo’jalikni rad etish sabablarini ko’rsatgan holda rad etish hujjatini olgan kundan boshlab 2 kun muddatda xabardor qilishi shart. 8. Ro’yxatdan o’tkazilgan shartnomaga kiritilgan o’zgartirish va qo’shimchalar shartnoma bilan bo’lgan tartibda rasmiylashtiriladi va ular tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limlarida ro’yxatdan o’tkazilgandan keyin bajarilishi kerak. 9. SHartnomaning tomonlarda hamda tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limida qoladigan nushalar tomonlar shartnoma majburiyatlarining hammasini bajargan vaqtdan boshlab uch yil mobaynida saqlanadi. Eslatma! Siz Ushbu bo’limda quyidagilarni bilib oldingiz: - shartnoma majburiyatlarini tayyorlov yoki xizmat ko’rsatuvchi korxona bajarmagan taqdirda fermer xo’jaligi yoki uning manfaatini kuzlab tuman qishloq

va suv xo’jaligi bo’limi tomonidan sudga da’vo arizasi kiritilsa davlat boji to’lanmaydi; - fermer xo’jaligi shartnoma loyixasini olgandan keyin uni ko’rib chiqish va e’tirozi bo’lsa, hal qilish uchun 7 kun muddat beriladi; -shartnomalar agrotexnika tadbirlari boshlanishidan bir oy oldin tuziladi va uni o’z vaqtida tuzili, ro’yxatdan o’tkazish uchun tayyorlov hamda xizmat ko’rsatuvchi tashkilot javobgar; -shartnomalar tomonlar imzolangandan sung 3 kun muddatda tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limiga takdim etilishi hamda 3 ish kuni davomida ro’yxatdan o’tkazilishi shart; -shartnomalarni ro’yxatdan o’tkazilgandan keyin 2 kun ichida fermer xo’jaliklariga yetkazish lozim. Tayyorlov korxonalari bilan o’zaro munosabatlar Qishloq xo’jaligi mahsulotini sotib olish bo’yicha tuzilgan shartnoma – kontraktatsiya shartnomasi deyiladi. Siz yuqorida shartnomalarni tuzi shva ro’yxatdan o’tkazish tartibi bo’yicha umumiy tushunchaga ega bo’ldingiz. Endi tayyorlov korxonalari bilan shartnomalar tuzish, uni bajarishda nimalarga e’tibor berish lozimligini ko’rib chikamiz. Avvalo, bu borada fermer xo’jaligi rahbari qanday huquq va majburiyat-larga ega ekanligini aniq bilan shart bo’ladi. Fermer xo’jaligining huquqlari: -shartnomada nazarda tutilgan hollarda tayyorlov tashkilotidan urug’ va ekimsh materiallari bilan taxminlashni talab qilish;

-mahsulotni topshirishda, -ning sifatini aniqlashda qatnashish va tayyorlov tashkilotidan mahsulot uchun tegishli to’lovni talab qilish; -tayyorlov tashkilotidan mahsulot yetishtirish uchun shartnomada belgilangan muddatlarda va miqdorda avans to’lanishini talab qilish; -tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotidan amaldagi davlat standartlari va shartnomani bajarish uchun zarur bo’lgan boshqa normativ hujjatlar bilan ta’minlashni talab qilish; -tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotidan mahsulot xo’jalik hisobidan tashilganda transport harajatlarini qoplanishini talab qilish; -tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotidan shartnoma shartlarini bajarmaslik yoki zarur darajada bajarmaslik natijasida yetkazilgan zarar qoplanishini talab qilish. Fermer xo’jaligining majburiyatlari -mahsulotning muayyan turlarini tayyorlovchi tashkilotga shartnomada belgilangan miqdorlarda va assortimentda hamda muddatlarda tegishli sifat bilan yetkazib berish; -ilova qilinayotgan hujjatlarni to’g’ri rasmiylashtirish va mahsulotni topshirishda kuyiladigan boshqa talablarga (idishga joylash, kadoklash, koramollarni tamgalash va boshqalarga) rioya etish; -mahsulotni tayyorlov tashkilotiga topshirish uchun o’z vaqtida tayyorlash. Tayyorlov korxonasining huquqlari

-tasdiqlangan jadvalga muvofiq shartnomada belgilangan muddatlarda mahsulotlarning muayyan turlarini belgilangan miqdorlarda va assortimentda tegishli sifat bilan o’z vaqtida topshirishni talab qilish; -qishloq xo’jalik mahsulotlari avans summasida nazarda tutilgan xajmlarda topshirilmagan taqdirda tuzilgan shartnomaga muvofiq ilgari berilgan avans mablaglari qoplanishini xo’jaliklardan talab qilish. Tayyorlov korxonasining majburiyatlari -qonun hujjatlariga muvofiq xo’jaliklar bilan tomonlar kelishgan xajmlarda o’z vaqtida shartnomalar tuzish; -xo’jaliklarga shartnomalarda belgilangan davrlarda, qishloq xo’jaligi mahsulotlari yetishtirish muddatlariga muvofiq mahsulotlar qiymatining kamida 50 foiz miqdorida (chorvachilik mahsulotlari bo’yicha – shartnomalarda ko’rsatilgan xajmlar qiymatining 25 foizi miqdorida) avans mablaglari to’lash; -harid qilinadigan maxsulotning vazni va sifatini to’g’ri aniqlash; -xo’jaliklar tomonidan yetkazib beriladigan kisholk xo’jaligi mahsulotlarini shartnomada nazarda tutilgan miqdorlarda va muddatlarda harid qilish, ularning uzluksiz qabul qilib olinishini ta’minlash; -xo’jaliklar ixtiyorida koladigan mahsulotlarni shartnomada nazarda tutilgan hollarda davlat standartlari va texnik shartlar talabalariga muvofiq saqlash hamda ularning holati to’g’risida xo’jaliklarga muntazam ravishda xabar qilib turish; -xo’jaliklar ixtiyorida koldiriladigan mahsulotlar sifitining yomonlashishi oqibatida xo’jaliklarga yetkazilgan zararni qoplash; -agar shartnomada uzgacha holl naazarda tutilmagan bo’lsa, kishok xo’jaligi mahsulotlarini kelishilgan jadvalga muvofiq qabul qilib olishni va tashishini taxminlash;

-harid qilinayotgan mahsulot sifatini amaldagi standartlar talabalariga muvofiq aniqlash, shartnomada belgilangan narxlarga muvofiq va muddatlarda mahsulot uchun hisob-kitob qilish; -qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, tayyorlash, tashish va kayta ishlashda ular nobud bo’lishining oldini olish; -mahsulotlarni amaldagi standartlarga muvofiq kayta ishlash,sotishga tayyorlash va ularni sotishga taallukli hujjatlarni rasmiylashtirish; -xo’jaliklarni idishlar, o’rash materiallari va normativ-texnik hujjatlar (standartlar, texnik shartlar, mahsulotlarning ayrim turlarini harid qilish, qabul qilib olish, sifatini baholash tartibini tartibga soluvchi qoidalar) bilan shartnomallarga muvofiq ta’minlash; -shartnomalarda nazarda tutilgan hollarda xo’jaliklarni urug’lik va ekish materiallari bilan ta’minlash; -qishloq xo’jaligi mahsulotlari tayyorlov tashkiloti joylashgan joyda yoki ular ko’rsatgan boshqa joyda qabul qilib olingan taqdirda xo’jaliklar tomondan kontraktatsiya shartnomasiga muvofiq yetkazib berilgan qishloq xo’jaligi mahsulotlarini belgilangan muddatlarda qabul qilib olish YUqorida fermerning va tayyorlov korxonasining huquq va majburiyatlari keltirildi. Tayyorlov korxonasidan majburiyatlarni talab qilishdan avval o’z majburiyatlaringizni bekamu-kust bajarib kuyishingiz va kerak bo’lganda o’z huquqlaringiz doirasida harakat qilishingiz maksadga muvofiq bo’ladi. Har bir fermer quyidagilarni bilishi kerak 1. Mahsulotni tashish va tushirish bo’yicha barcha harajatlar tayyorlov korxonasi zimmasida bo’ladi.

Mahsulot xo’jalik transportida yetkazib berilsa, tayyorlov va xizmat ko’rsatish tashkilotlari xo’jalikka mahsulotni tashish harajatlarining haqikiy vazni (idishni ham kushib) bo’yicha qoplaydi. 2. Mahsulotni tashish harajatlari butun masofa uchun qoplanadi. Kontraktatsiya shartnomalari bo’yicha harajatlar mahsulot xo’jalikdan jo’natilgan joydan boshlab (saralash punkti, brigada, bo’lim, chorvachilik fermasi, yaylov, markaziy-ombor, xo’jalikning markaziy kurgoni va xokazolar) shartnomada nazarda tutilgan qabul qilish punktigacha qoplanadi. 3. Xo’jaliklarning transportda tashish va tushirish harajatlari qonun hujjatlariga muvofiq tasdiqlangan normalar va tariflab bo’yicha yoxud tomonlarning kelishuviga ko’ra belgilanadi. 4. Tayyorlov korxonasining qo’shimcha talablariga rioya kilgan holda masxulot jo’natish bilan bog’liq shartnomada belgilanmagan harajatlar tegishli ravishda tayyorlovchi hisobiga to’lanadi. 5. Tayyorlov tashkiloti tomonidan standart talablariga muvofiq bo’lmagan, shuningdek, konditsiyaga muvofiq bo’lmagan mahsulot qabul qilingan taqdirda qo’shimcha ravishda sortlarga ajratish tayyorlovchi tomonidan bajariladi, ishlarni bajarish bo’yicha harajatlar esa qo’shimcha bitim bo’yicha qoplanadi. Shartnomalarni bajarishning asosiy jihatlarini bilib kuying 1. SHartnomada mahsulot yetkazib berishning davrlari belgilanishi bilan birgalikda tovarlarni yetkazib berish jadvallari ham (o’n kunlik, sutkalik va boshqalar) nazarda tutilishi mumkin. 2. Xo’jalik tomonidan mahsulot tayyorlov tashkilotiga jo’natilganda (etkazib berilganda) mahsulotga belgilangan shakldagi hujjatlar ilova qilinishi, mahsulot tayyorlov tashkiloti tomonidan bevosita xo’jalikning o’zida qabul qilib olingan taqdirda, qabul qilish-topshirish hujjatlari ilova qilinishi kerak.

3. Xo’jalik tomonidan tayyorlov tashkilotiga shartnomaga muvofiq yetkazib beriladigan qishloq xo’jaligi mahsulotlari davlat standartlari talablariga, texnik shartlarga, veterinariya va sanitariya nazorati qoidalariga muvofiq bo’lishi kerak. 4. Tayyorlov tashkiloti xo’jaliklardan shartnomada nazarda tutilgan xajmlardan ortiqcha yetishtirilgan mahsulotni fakat qo’shimcha bitim asosida qabul qilishi mumkin. Xo’jalik bilan tuziladigan qo’shimcha bitim yozma shaklda rasmiylashtirilishi, tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limida ro’yxatdan o’tkazilishi kerak. 5. Tayyorlov tashkiloti bilan kelishgan holda xo’jalik mahsulotni keyingi topshirish davri hisobiga o’tkazgan holda muddatidan oldin topshirishi mumkin. 6. SHartnoma majburiyatlarini bajarishda harid qilinayotgan qishloq xo’jaligi mahsulotining sifati va miqdorini baholash uning uchun haq o’z vaqtida vat ugri to’lanishi bo’yicha paydo bo’lgan taqdirda, bunday masalalar va kelishmovchiliklar tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi tomonidan sudgacha bo’lgan tartibda yoki xo’jalik sudi tomonidan hal etiladi. 7. Mahsulot qabul qilinishi rad etilganda tayyorlov tashkiloti rad etish x’olati to’g’risida xo’jalikni yozma shaklda xabardor qilishi shart (tovar-transport yuk xatiga belgi kuyish, telegraf orkali va boshqalar). Agar tayyorlov tashkiloti mahsulotni qabul qilish rad etilishi to’g’risida yozma ariza berishdan bosh tortsa, u holda xo’jalik tuman qishloq va suv xo’jaligi bo’limi vakili ishtirokida rad etish holatinitasdiqlovchi dalolatnoma tuzadi. 8. Tayyorlov tashkiloti shartnomaga va topshirish-qabul qilishning kelishilgan jadvaliga muvofiq tayyorlovchiga takdim etilgan tez buziladigan mahsulotni qabul qilishni rad etgan taqdirda, xo’jalik Ushbu mazsulotni o’z ixtiyoriga ko’ra boshqa shaxslarga sotishi mumkin. Bunda tayyorlov tashkilotlari mahsulotni qabul qilish rad etilganligi uchun mulkiy javobgarlikdan ozod etilmaydi.

Biz ilovada Vazirlar Maxkamasining 476-sonli qarori bilan tasdiqlangan «Namunaviy kontraktatsiya shartnomasi»ni keltiramiz. Bu namunaviy shartnoma biror aniq mahsulot turi va aniq shart-sharoitlar xususiyatlarini hisobga olgan holda moslashtirib tuziladi. Eslatma! Tayyorlov korxonalari bilan shartnomalar tuzishda va ularni bajarishda quyidagilarga e’tibor berish kerak: - shartnomada nazarda tutilgan xzollarda tayyorlov tashkilotlari urug’lik, ekish materiallari, belgilangan muddatlarda avans to’lanishini, mahsulot xo’jalik hisobidan tashilganda transport harajatlarining to’lanishini talab qilish; - shartnomada belgilangan muddatda, assortiment, miqdor va sifatda mahsulot yetkazib berishni ta’minlash; - shartnomada nazarda tutilgan xajmlardan ortiqcha yetishtirilganmahsulotni fakat qo’shimcha bitim asosida qabul qilish lozim; - tayyorlov korxonasi tez buziluvchi mahsulotlarni qabul qilishni rad etganligi haqda fermer xo’jaligi Ushbu mahsulotni o’z ixtiyoriga ko’ra boshqa shaxslarga sotishi mumkin, lekin bunda tayyorlovchi tashkilot mulkiy javobgarlikdan ozod etilmaydi.

Qo’shimcha adabiyotlar : 1. O’.P.Umrzaqov va b. Fermer xo’jaligi iqtisodiyoti. – T.:”Iqtisod-moliya” 2007. 2. A.Abdullaev va b. Biznes reja. – T.: «Moliya» 2002. 3. B.Salimov va b. Dehqon va fermer xo’jaliklari iqtisodiyoti. – T.:TDIU, 2004 4. Dodoboyev YU.T. va b. Fermer xo’jaliklari iqtisodiyoti. – T.: 2005 (Quvasoy). 5. R.Xakimov va b. Agrosanoat majmui iqtisodiyoti. – T.:TDIU, 2004 6. B.Salimov va b. Qishloq xo’jaligi infratuzilmasi iqtisodiyoti. – T.:TDIU, 2004. 7. O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi. T.: 1996. 8. Aminov M. Ish yuritish. T. 2000. 9. O’zbekiston qishloq va suv xo’jaligi vazirligi «Biznes reja tuzish bo’yicha tavsiyalar» T. 2000

O'xshashlar

SHartnoma to’g’risida umumiy qoidalar, tushunchalar va uning shartlari

Shartnomalarning bajarilishini monitoring qilish tartibi va umumiy javobgarlik

Fermer xo’jaligini yuritish uchun yer uchastkasini ijaraga berish shartnomasi

Fermer xo’jaligini yuritish uchun yer uchastkasini ijaraga berish shartnomasi

Shartnomalarga qo’yiladigan umumiy talablar