Окжухори, тарик - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Окжухори, тарик

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

76.5 KB

Ko'chirib olish

Оқжўхори, тариқ Режа: 1. Оқжўхорининг халқ хўжалик аҳамияти, тарихи, экилиш минтақалари, ҳосилдорлиги. 2. Ботаник ва биологик хусусиятлари. Ўзбекистонда экиладиган навлари. 3. Тариқнинг халқ хўжалик аҳамияти, тарихи, экилиш минтақалари, ҳосилдорлиги. 4. Ботаник ва биологик ҳусусиятлари. Навлари.

Оқжўхори озиқ-овқат, ем-ҳашак ва техникавий мақсадларда фойдаланиладиган энг муҳим донли экинлардан биридир. Ўзбекистон шароитида оқжўхори қурғоқчиликка, шўрга чидамли экин сифатида катта аҳамиятга эга. Тупроқлари шўр минтақаларда Қорақолпоғистон респубпикаси, Хоразм, Бухоро, Навоий, Сирдарё, Жиззах вилоятларида у маккажўхори ва арпага нисбатан юқори ҳосил беради. Оқжўхорининг дони Марказий Осиё ҳалқлари шу жумладан Ўзбекистонда ҳам иккинчи жахон урушигача ва 1950 йилларгача асосий озиқ-овқат экинларидан бири ҳисобланган. Донидан танқис миллий таом гўжа тайёрланади. Қорамоллар учун унинг дони қимматли озиқа, омихта ем ва крахмал, спирт ишлаб чиқарувчи саноат учун қимматли ҳом ашё. Африка, Ҳиндистон ва Шаркий Осиё мамлакатларида оқжўхори ҳозир ҳам асосий озиқ-овқат экини. Суғориладиган ерларда, Ўзбекистон шароитида оқжўхори бир неча марта ўриб олинади. Унинг яшил массаси силос ёки пичан тайёрлашда ишлатилади. Донининг 100 кг 119 озиқа бирлиги, яшил массасида 23,5 о.б, силосда – 22 о.б, пичанида 49,2 о.б. сақланади. Оқжўхорининг донида протеин 15 % етади. Унинг оқсили лизинга бой. Қантлик оқжўхорининг пояларида қанднинг миқдори 10-15 %, етади ва пояларидан шарбат тайёрлашда фойдаланилади. Супурги оқжўхорининг рўвагидан супурги ва щёткалар тайёрланади. Ўзбекистонда оқжўхори бошоқли дон экинларидан бўшаган далаларга анғиз ва такрорий экин сифатида дони, яшил массаси учун экилади. Лалмикорликда тоғ олди ва тоғли минтақаларда экилади. Тарихи. Оқжўхори ҳозирги Ўзбекистон давлати ҳудудида эрамиздан 2,5-3 минг йил илгари экилган. Унинг Ватани Африка. Экилиш минтақалари ва ҳосилдорлиги. . Жахон деҳқончилигида оқжўхори ҳар йили 47-50 млн га майдонга экилади. Оқжўхори энг кўп

экиладиган мамлакат Ҳиндистонда у 16 млн га, Африка давлатларида 15-16 млн га, АҚШ да 5-6 млн га майдонга экилади. У Европада, Жанубий, Америкада, Японияда кенг тарқалган. Марказий Осиё давлатларида оқжўхори жуда кенг тарқалган. Аммо экин сифатида у бошқа донли экин маккажўхорига кейинги йилларда ўз ўрнини бўшатиб берган. Ўзбекистонда 1930 йилларда 250-300 минг га, 1956 йилда 76 минг га ҳозирда 8-9 минг га майдонга экилади. Асосан яшил массаси ва қисман дони учун экилади. Ўзбекистонда Бухоро, Хоразм, Қорақалпоғистон республикаси ва Фарғона водийсида кенг тарқалган. Ўзбекистонда суғориладиган ерларда оқжўхори дон ҳосилдорлиги 80- 90 ц/га, силос массаси 700-1000 ц/га етади. Ҳозирда республикамизда бу қимматли дон экинини уруғчилиги яхши ишлаб чиқилмаган. Янги ҳусусий деҳқон - фермер хўжаликлари бу экинни катта майдонларда экиб бошлашди. Ботаник тавсифи Оқжўхори, сорго авлодининг ёввоий ва маданий, бир йиллик ва кўп йиллик турлари кенг тарқалган. Ҳозирги пайтда Sorghum авлодидан энг кенг тарқалган 4 тур: S . vulgare - оддий оқжўхори, S . chinense - гаолян, S . cernum - жўхори, S . sudanseon - сўдан ўти экилмоқда. Бу турларнинг ҳаммаси бир йиллик ва улар озиқ-овқат, техникавий ва озиқа учун ўстирилади. Ёввойи турларидан ғумай - энг ашаддий бегона ўт сифатида Кавказ ва Марказий Осиёда кўп ўчрайди. Рувагининг шакли ва зичлигига қараб оқжўхори учта кенжа турга бўлинади: тарқоқ – сқиқ, сиқиқ ва овалсимон (комовой) Оқжўхорининг рувагидаги бошоқчалар бир гуллик бўлиб иккита ёки учтадан жойлашган.

Илдиз тизими - попук, кучли ривожланган, тупроқда 2,5 м чуқурликка кириб боради, атрофга 60-90 см тарқалган. Поясининг ер устки бўғинларидан ҳаво ёки поянинг илдизлари ҳосил бўлади. Поясининг баландлиги навга, қўлланилган агротехникага боғлиқ ҳолда 0,5 м дан 2,5 м, тропик мамлакатларда 7 м етади. Битта ўсимликда 1-2 дан 5-8 рўвакли поялар ҳосил бўлади. Барглари оддий - барг пластинкаси кенг, мум қатлами билан қопланган. Битта ўсимликда баргларнинг сони 10-25 ва ундан ҳам кўпроқ бўлади. Тўпгули - узунлиги 15-60 см рувак. Ҳар бир шохнинг охирида иккитадан бошоқча - икки жинсли ва эркак гул жойлашган, охиргиси кейин тўкилиб кетади. Оқжўхорида четдан чангланиш устунлик қилади ва у 70 % кўпроқни ташкил қилади. Дони пўстлик ёки ялонғоч, шакли юмалоқ ёки тухумсимон,қорин қисмида жўяги йўқ. 1000 дон массаси 20-30 г. Битта рўвакда 1600 – 3600 дон ҳосил бўлади. Уруғларни тиним даври жуда қисқа. Шунинг учун ҳосил йиғиштирилиши билан уруғ қўлай шароитга тушса аввал бўртиб кейин ўниб чиқади. Дон эндосперми қизил ёки қўнғир бўлса таркибида ошловчи модда танин бўлади. Таниннинг бўлиши мальтоза ва спирт саноатида катта аҳамиятга эга, аммо озиқалик сифатини камайтиради. Ёш ўсимликнинг, яшил поя ва баргларида сув етишмаган шароитда глюкозид - дуррин ҳосил бўлади. Глюкизидларнинг парчаланиши натижасида заҳарли модда синил кислотаси ҳосил бўлади. Унинг миқдори 0,0003 дан 0,31 % бўлиши мумкин ва 0,1 % кучли заҳарли ҳисобланади. Молларда тимпанит, қоринни дамлашини чақиради. Ўсимликнинг ёши катталашиши билан синил кислотасининг миқдори камаяди. Ўрилгандан кейин яшил массада синил кислотасининг миқдори кескин камаяди ва у парчаланиб кетади.

Биологик хусусиятлари. Ҳароратга талаби - юқори ва бу кўрсаткич бўйича тариқ ва маккажўхорига устунлик қилади. Уруғлари 12-13 0 С, айрим навлариники эса 15-16 0 С ҳароратда кўкариб бошлайди. Майсалари қисқа муддатли совуқлар -2 0 С нобуд бўлади. Унинг меъёрида ўсиб ривожланиши 20-35 0 С ўтади. Гуллаш пайтида минимал ҳарорат 14-15 0 С, пишишда 10-12 0 С, вегетация даврида фаол ҳарорат йиғиндиси 2250-2500 0 С. у ёруғсевар, қисқа кун ўсимлиги. Намликка талаби - оқжўхори Ўзбекистон шароитида катта имкониятларга эга. У қурғокчиликка, иссиқликка, шўрга чидамли. Транспирация коэффиценти 150-200. Дастлабки ривожланиш даврида (30-40 кун) у жуда секин ўсади. Қурғокчиликда барглари буралади, ўсишдан тўхтайди. Ўзбекистонда тоғли ва тоғ олди минтақасида оқ жўхорини лалмикорликда бемалол ўстириш мумкин. Тупроққа талаби. Тупроққа унча талабчан эмас. Оғир, шунингдек, енгил тупроқларда ҳам яхши ўсади. Аммо бегона ўтлардан тоза, ғовак, ҳаво яхши алмашинадиган тупроқларда яхши ўсади. Бегона ўтлар уни дастлабки ривожланиш фазасида қисиб қўяди. Шунинг учун алмашлаб экишларда қатор оралари ишланадиган сабзавот, полиз экинларидан кейин жойлаштирилса яхши натижа олинади. Ривожланиш фазалари. Экиш - униб чиқиш даври 10-15 кун, 25-39 кундан кейин тупланиш, 40-50 кундан кейин найчалаш, 55-60 кунларда рўваклаш бошланади. Гуллаш 5-6 кун давом этади. Ўсиш даври 90-145 кун. Навлар. Хўжалик белгиларига кўра оқжўхори донли, қандлик, супургилик ва ўтсимон навлар гуруҳига бўлинади. Донли навлар. Асосан дони учун экилади, бўйи нисбатан паст. Кам тўпланади, дони тез янчилади, оқ, танин миқдори 0,034-0,24 % озиқ-овқат навлари ҳисобланади.

Ўзбекистон паканаси, Тошкент оқдонлиси, Катта бош, қаттиқ бош, чиллаки навлари киради. Қандлик оқжўхори. Силос учун экилади, поясида 15 %, шарбатида 24 % қанд моддаси бор. Дони пўстлик ёки ярим пўстлик, қийин янчилади. Энг кўп қанд миқдори донни тўла пишиш фазасида кўзатилади. Қандлик жўхорига, Санзар, Ўзбекистон 5, Ўзбекистон-18 ширин навлари киради. Супурги оқжўхори - поясининг узагини қуруқлиги билан ажралиб туради. Рўвак узунлиги 40-90 см, бош ўқи қисқа ёки бўлмайди. Рўвак ҳосили 15-20 ц/га, ёки 1 га 2-4 минг супурги олинади. Навлари Веничное 623, Эртаги супургили, Асал боғ. Ўтсимон оқжўхори - поялари ингичка, кучли тўпланади. Пичан ва яшил массаси учун ўстирилади. Ўзбекистонда оқжўхори - Сўдан ўти дурагайи Вахши-5, Вахш-10 ва Одесская-25, Краснодарская-5, Черноморка кенг тарқалган. Ҳозирда Чимбой юбилейниси, Чимбой-8, Широколистний-2 навлари кенг экилмоқда (1991 йилдан бошлаб). Тариқ Ўзбекистонда жуда кенг тарқалган ёрма экинларидан бири. Унинг донидан тайёрланган ёрма (пшено) мазалиги ва тўйимлиги билан машҳур. Тариқдан тайёрланган ундан олинган нон ҳажми кичик, тез қотади. Тариқни чиқитлари (қайта ишлашда ҳосил бўлган) қорамоллар учун яхши озиқа. Дони бутунлигича ёки тортилиб паррандалар ва чўчқаларга берилади. 1 кг донида 0,97 о.б. бор. Похолининг 1 кг 0,51 о.б. тўпонида 0,42 о.б. сақлайди. Тариқнинг похоли ва тўпонида мувофиқ ҳолда 3,9 ва 7,9 % оқсил 38,6 ва 39,5 АЭМ, 33,9 ва 32,4 клетчатка 1,8 ва 2,9 ёғ, 5,8 ва 19,6 % кўл бор. Унинг 5,1 кг яшил массаси бир озиқа бирлигига тенг. Донида крахмал миқдори 57,6 %, ёрмасида (пшено) - 71 % етади. Тариқнинг крахмали гуручникига нисбатан тезроқ қандга айланади. Тариқ ёрмаси сутда пиширилганда унинг озиқ-овқат ва биологик ҳоссалари ортади.

Ўзбекистонда тариқ асосий ва такрорий экин сифатида экилади. Бир йилда икки дон ҳосили етиштиришда унинг аҳамияти катта. Айниқса, экиш меъёрини камлиги, тезпишарлиги, қисқа кун ўсимлиги бўлиши унинг қимматини янада оширади. Ундан сийраклашган ғалла майдонларини таъмирлашда ҳам фойдаланиш мумкин. Марказий Осиёнинг қуруқ, иссиқ ҳавоси шароитида юқори ҳосил беради. У ғалла экинлари орасида энг қурғоқчиликка, иссиқликка бардошлиги билан ажралиб туради. Касаллик ва зараркунандаларга чидамли. Тарихи. Тариқ эрамиздан олдин 4-5 минг йил муқаддам етиштирила бошланган. Келиб чиқиши ва шаклланиш маркази Шарқий ва Марказий Осиё. Ҳозирги Ўзбекистон ва Қозоғистон давлатлари ҳудудларида қадимдан экилиб келинаётгани археологик топилмаларда исботланган. Дунё деҳқончилигида тариқнинг экин майдони 40 млн. га атрофида. У Хитой, Афғонистон, Туркия ва Европада кўп экилади. АҚШ нинг шарқий штатларида ва Африкада ҳам етиштирилади. Россия, Украина ва Шимолий Кавказда тариқ катта майдонларни эгаллайди. Тариқ Ўзбекистонда сўғориладиган ерларда 25-40 ц/га, лалмикорликда 7-15 ц/га дон ҳосили беради. Анғизда етиштирилганда дон ҳосили 20-30 ц/га етади. Ботаник тавсифи. Тариқнинг иккита алоҳида турлари бор. Оддий тариқ ( Panicum miliaceum ) Panicum авлодига мансуб. Бу авлоддан бошқа экинга Setaria қўноқ киради. Оддий тариқ тўпгули - рўвак, қўноқда бошоқчасимон рўвак. Қўноқнинг Италия тариғи ( S . italica ) тури иккита кенжа турга S . italica maxima - баланд бўйли, вегетация даври узун, яхши ривожланган ўсимлик ҳамда S . italica macharium Al . - бўйи нисбатан паст, вегетация даври қисқа моғорга бўлинади. Италия тариғи ёки қўноқда рўваклар узунлиги 15-30 см етади. У Ўзбекистонда, Қозоғистонда, Кавказ ортида кенг тарқалган ва дони ҳамда яшил массаси учун етиштирилади.

Моғор асосан дон баъзан пичан ёки яшил озиқа учун экилади. Энг кўп тарқалг a н тур оддий тариқ Оддий тариқ ( Panicum miliaceum L .) бир йиллик экин. Унинг 5 кенжа турлари бор: сочилган, тарқоқ, тигиз (экилган), ярим ком ёки овалсимон ва ком. Тариқнинг 1000 уруғиннг массаси 5-10 г, донида жуяги, пўпилчаси йўқ. Гул қипиқлари доннинг 15-25 % ташкил қилади. Уруғи кўкарганда 1 муртак илдизи ҳосил қилади ва эпикотили ривожланган. Поясининг баландлиги 75-100 см тупланиш тугинидан поялар, поянинг ер ўстки бўғинларидан новдалар (шохланади) ҳосил қилади. Битта ўсимликда 5 20 поялар ҳосил қилади. Шунинг учун у кенг қаторлаб экилганда ҳам 1 м 2 поялар сони камайиб кетмайди. Илдиз тизими - попук, тупроққа 105 см чуқурликка, атрофга 115 см тарқалади. Ён илдизлар сони 120 тага етади. Илдиз тизимининг ривожланиш даражаси навга, қўлланиладиган агротехникага боғлиқ. Ўсимликнинг тупланиш бўғинидан иккиламчи илдизлар ҳосил бўлади. Илдиз массасининг ортиши асосан туплашдан рўваклашгача давом этади. Тупроқни юза қатлами қуриб қолганда бўғин илдизлари ҳосил бўлмайди, ўсимлик ёмон ривожланади. Фақат муртак илдизлари бўлган тариқ ярим ётган ҳолатда бўлади. Ўниб чиқиш-туплашда илдизлар умумий биомассанинг 20 %, туплаш-найчалашда 34 %, найчалаш-рўваклашда 30 % ташкил қилади. Рўваклаш 30 % ташкил қилади. Рўваклашдан кейин илдиз ривожланиши секинлашади, гуллашга келиб тўхтайди. Поянинг пастки бўғинларидан ҳаво илдизлари ҳосил бўлади. Улар ўсимликнинг қурғоқчиликка, ётиб қолишга чидамлигини оширади. Тариқни илдиз тизимини ўзлаштириш хусусияти сули ва арпаникидан кам. Шунинг учун у янги ўзлаштирилган ерларда юқори ҳосил беради.

Баргларининг - узунлиги 18-65 ва кенгилиги 1-4 см бўлади. Лентасимон, тукли. Тўпгули - рўвак, узунлиги 10-60 см, шохлари сони 10-40 та. Ҳар бир шох биттадан бошоқча билан тугайди. Бошоқчалари икки гуллик, одатда юқори бошоқча ривожланади. Об-ҳаво қўлай бўлганда пастки гул ҳам дон ҳосил қилади. Гуллари икки жинсли. Чала ўзидан чангланади - 80 %. Четдан 15- 20 % гуллар чангланади. Дони майда, шарсимон ёки овалсимон. 1000 дон вазни 3,5-9 г. Дон мағзи оқ, оч-сариқ, сариқ, яшил-сариқ. Мағзининг чети шишасимон, маркази ўнсимон. Пўстлилиги 12-22 %. Ёрмани чиқиши 1000 дон массасига, унинг шаклига, пўстлилига боғлиқ ҳолда 67-84 %. Биологик хусусиятлари. Тариқнинг уруғлари 8-10 0 С ўна бошлайди ва буртиши учун ўз оғирлигига нисбатан 25 % сувни ютади. Ҳарорат 8 0 С да уруғлар 10-15 кун, 15 °С да 4-5 кун, 20-25 0 С да 3 кунда уна бошлайди. Ҳарорат тупроқда 12-15 0 С бўлганда уруғлар 5-7 кундан кейин қийғос ўниб чиқади. Оптимал ҳарорат 20-ЗО 0 С, жуда юқори 40 0 С ҳароратда уруғлар ўниб чиқишдан тўхтайди. Майсалари -2-З 0 С да зарарланади, 3 °С совуқда нобуд бўлади. Ўсув даврида фаол ҳарорат йиғиндиси 1800-2100 °С. Тариқ юқори ҳароратга чидамли, 38-40 °С да ҳам барг оғизчалари фаолиятини яхши сақлайди. Кузги буғдойда оғизчалар фаолиятини тўхтатиши 38-40 0 С да 15-25 соатдан, сулидан 4-5 соатдан кейин кузатилади. Рўвагида уруғларнинг пишиши юқоридан пастга, четдан марказга қараб бошланади. Шунинг учун уруғлар рўвак учида пишганда, ўртадагилари мум пишиш фазасида, пастки қисмидагилари сут пишиш ҳолатида бўлади. Навлар ва ўстириш шароитига қараб вегетация даври 60 кундан 115 кунгача. Тариқ иссиқсевар ўсимлик. Салқин ва серёмғир об-ҳаво шароитида дондаги оқсил 11 %, қурғоқчилик йиллари 17 % етади.

Намликка талаби. Тариқнинг энг муҳим ҳусусиятларидан бири унинг бошқа экинларга нисбатан намликка талабчанлиги камлиги, қурғоқчиликка чидамлигидир. Унинг транспирация коэффициенти 200-250. Тариқнинг сув ўтказиш тизими яхши бўлганлиги учун гармсел ва тупроқ қурғоқчилигига жуда чидамли. Айниқса, рўваги эгилган ва юмалоқ зич шакллари қурғоқчиликка чидамли. Бу экиннинг қурғоқчиликка чидамлиги, унинг узоқ вақт сўлишга ва тўқималарининг сувсизланишига чидамлигидир. Қурғоқчиликда илдиз чиқармаган майсалар нобуд бўлгандай ҳолатга (анабиоз) тушади, аммо ёмғир ёғса ёки суғорилса улар яна илдиз отиб, жадал ўса бошлайди. У ўниб чиқишидан найчалашгача қурғоқчиликка жуда бардошли бўлади. Найчалаш фазасидан рўваклашгача энг талабчан (критик) даври ҳисобланади. Бу даврда ўсимлик намлик ва озиқа моддалар билан қанча таъминланса, ҳосилдорлик шунча баланд бўлади. Ёзнинг охири, кузнинг бошланишидаги ёмғирлардан самарали фойдаланади. Ёруғликка талаби – юқори, у жўяклари шимолдан жанубга йўналтириб экилса ҳосилдорлигини 6-10 % оширади. Энг юқори фотосинтез жадаллиги доннинг тўлишидан пишишигача кузатилади. Шунинг учун вегетациясининг иккинчи ярмида булутли ҳаво бўлса пишиш кечикади. У зич экилганда ёки бегона ўтлар билан ифлосланганда вегетация даври чўзилиши мумкин. Анғизга экилганда ўсув даври 15-20 кун қисқаради. Тупроққа талаби. Тариқ тупроққа жуда талабчан эмас, аммо унумдорликка таъсирчан. Илдиз тизимининг ўзлаштириш қобилияти буғдойникидан юқори, аммо сулиникадан кам. Тариқни енгил қумоқ тупроқдан тортиб оғир лой тупроқларга ҳам экиш мумкин. Ўзбекистонда бегона ўтлардан тоза, таркибида органик моддалар кўп бўз, ўтлоқ бўз ҳамда янги очилган қўриқ ва бўз ерларда яхши ҳосил беради.

Оптимал тупроқ муҳити 6,5-7,5. Энг ўғитга талабчан даври, ўниб чиққандан кейин 30-45 кун (рўваклаш олдидан). У айниқса, азотли ўғитларга талабчан. Ривожланиш фазалари. Тариқнинг вегетация даврида қуйидаги фазалар белгиланади: 1) уруғларнинг бўртиши, 2) ўниб чиқиш, 3) учинчи баргнинг ҳосил бўлиши. Бунда ўсиш тўхтайди, иккиламчи илдизлар ривожланиб бошлайди, 4) тупланиш, ўниб чиқишдан 15-20 кун ўтгач бошланади, 5) найчалаш – тупланишдан 10-12 кун ўтгач бошланади, 6) рўваклаш - туплашдан 20-25 кун ўтгач бошланади, 7) гуллаш - рўваклашдан 2-6 кун ўтгач бошланади, 8) пишиш 15-20 кун давом этади, ўсув даври 55 кундан 115 кунгача. Асосий кенжа турлари ва тур хиллари. Оддий тариқ бешта кенжа турга бўлинади: 1) сочилган - рўвак ўқи тўғри ва узун, шохлари ўқдан кучли четланган, 2) тарқоқ - рўвак ўқи тўғри ва узун, ён шохлари кам четланган, 3) сиқиқ - ўқи узун, эгилган, ён шохлари марказий ўққа ёпишган, 4) овалсимон - рўваги қисқа, зич, пастки шохлари четланган, 5) комовой - рўваги қисқа, тўғри, зич, ёстиқчалари йўқ. Рўваги сочилган тариқ хилини қурғоқчиликка чидамлиги паст, иссиқсеварлиги юқори эмас. Жуда тезпишар. Дони нисбатан майда, ёрма чиқиши кам. Рўваги сиқиқ тариқ иссиқсевар, қурғоқчиликка чидамли, кучли ривожланган (дони йирик, ёрма чиқиши юқори). Комовой тариқ - энг иссиқсевар, қурғоқчиликка чидамли, аммо дон йириклиги ва ёрма чиқиши бўйича сиқиқ тариқдан кейин туради. Кенжа турлар донни пўстидан ажралиши, гул қипиқларининг ранги, бошоқча қипиқларида антоциан пигментининг бўлиши ёки бўлмаслигига қараб қуйидаги тур хилларга бўлинади: велютинум, флавум, айреум, денсум ва бошқалар. Навлар. Ўзбекистонда тариқнинг битта нави экиш учун Давлат реестридан ўтказилган:

Саратовская – 853, собиқ Саратов тажриба станциясида яратилган 1933 йилдан республикамизнинг шартли суғориладиган ва лалмикор ерларида экиш учун туманлаштирилган. У сиқиқ тариқ кенжа турига ва гул кичик гуруҳига мансуб. Қурғоқчиликка чидамли, рўваги йирик, калта ва зич, кам эгилувчан. Дони тўқ қизил, йирик. 1000 дон массаси 6,8 г. Дони кам тўкилади. Ўсув даври 60-105 кун. Қурғоқчиликка бардошли. Ҳосилдорлиги лалмида 4-6, сувликда - 25-30 ц/га. Ҳозирда тариқнинг Саратовская-3, Барнаул-80, Мироновская-51, Козон-596 навлари кенг тарқалган. Бу навларнинг вегетация даври 64-86 кун. Орлов паканаси, Харьков 57 анғизда экишга жуда қўлай, 55-60 кунда пишади.

O'xshashlar

Кишлок хужалик экинларини экиш

Махсулотларни етилиш даврлари, хосилни териш ва ташиш

Гуза билан алмашинувчи асосий экин турларини угитлаш

Дон экинларининг умумий тавсифи ва ривожланиш даврлари

Тупрокнинг иссиклик режими хамда уни бошкариш