Канопни дастлабки қайта ишлаш технологияси

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

49 KB

Ko'chirib olish

Канопни дастлабки қайта ишлаш технологияси Режа: 1. Канопни дастлабки қайта ишлашнинг технологик жараёнлари. 2. Поя ва пўстлоқни қайта ишлашга тайёрлаш. 3. Канопни ивитиш. 4. Каноп маҳсулотини қуритиш. 5. Каноп тола ишлаб чиқариш.

1. Канопни дастлабки қайта ишлашнинг технологик жараёнлари. Канопни дастлабки қайта ишлаш жараёни кетма-кет бажариладиган бир неча босқичлардан иборат бўлиб, поя ёки пўст қайта ишланишига қараб ўзгариши мумкин. Маълумки, каноп экувчи хўжаликлар пояни уруғлик поя ва кўк пояларга ажратиб ўрадилар ва янги ўрилган пояларни пўстлоғи даланинг ўзида ажратилади. Уруғлик поя, кўк поя ва кўк пўстлоқ қайта ишлаш заводининг хом ашёси ҳисобланади. Кейинги йилларда каноп поясини дастлабки қайта ишлашнинг янги технологик жараёнларини яратишда яхши натижаларга эришилди. Қуйида каноп пояси ва пўстлоғидан тола ажратиб олиш технологик жараёнларнинг чизмаси келтирилган.Ê à í î ï ï î ÿ í è ¢ ð è ø Ó ð ó  ë è ê ï î ÿ Ê ¢ ê ï ¢ ñ ò ë î ê Ê ¢ ê ï î ÿ Ç à â î ä ä à ê à á ó ë ê è ë è ø â à  à ð à ì ë à ð ä à ñ à ê ë à ø Ê ¢ ê ï î ÿ í è ÿ í ÷ è ø Ï ¢ ñ ò ë î ê í è ê à ò ò à á î  ê è ë è á á î  ë à ø Í à â ë à ð ã à à æ ð à ò è ø â à ê à ò ã à á î  ê è ë è ø Ê ó ð ó ê ï î ÿ ä à í ï ¢ ñ ò ë î  è í è à æ ð à ò è ø È â è ò è ø Ï î ÿ ( ñ î â ó ê ñ ó â ä à ) Ï ¢ ñ ò ë î ê ( è ñ ñ è ê ¸ ê è ñ î â ó ê ñ ó â ä à ) Þ â è ø - ò è ò è ø ì à ø è í à ä à è ø ë à ø ¢ ë ò î ë à í è ñ è ê è ø Ê ó ð è ò è ø ò à á è è é ¸ ê è ñ ó í ú è é Þ ì ø à ò è ø Ñ à ð à ë à ø â à í à ì à â î ä à ò ó ò è á ò ó ð è ø Ê ó ð è ò è ø ò à á è è é ¸ ê è ñ ó í ú è é × è ê è í ä è í è á î é è ò è ø Ê è ñ ê à ò î ë à í è à æ ð à ò è ø Ç è ÷ ë à á ò î é ê è ë è ø â à ñ à ê ë à ø Ê à í î ï í è ô à á ð è ê à ã à þ á î ð è ø Ê è ñ ê à ò î ë à í è ñ à ð à ë à ø í à ì à â î ä à ò ó ò è á ò ó ð è ø

$расм. Каноп поясини ва пўстлоқдан толаш ажратиб олиш технологик жараёнларининг схемаси. 2. Поя ва пўстлоқни қайта ишлашга тайёрлаш. Поя ва кўк пўстлоқни қайта ишлашга тайёрлаш уларни навларга ажратиш ҳамда ивитиш учун катта боғламларга боғлашдан иборат. Янчилмаган поялар аввал барг ва чаноқлардан тозаланиб, сўнгра навларга ажратилади ва боғланади. Турли ҳўжаликлардан келтирилган каноп поялари турлича хусусиятли бўлади, чунки бир далада, бир хил шароитда ўстирилган каноп пояси ранги, узунлиги ва йўғонлиги жиҳатидан ҳар-хил бўлади.; Бунга сабаб далаларда агротехник тадбирларни сифатсиз ўтказилиши ва пишиш муддатларини ҳар хиллилиги ҳисобланади. Ҳар хил хусусиятли поялар қайта ишлаш жараёнларида ўзини ҳар хил тутади. Масалан, йўғон поя ингичкасига нисбатан кеч ивийди. Ҳар хил рангдаги поялар ҳам турли вақтда ивиб тайёр бўлади. Шунинг учун поя ва пўстлоқларни ташқи кўринишига қараб, бир хил хусусиятли навларга ажратиш керак. Кейинги йилларда бажарилган илмий тадқиқот ишлар шу нарсани кўрсатадики, саралашга кетган ҳамма харажатлар олинадиган маҳсулотларни самарадорлиги орқали қопланиб, рентабеллик ортади. Сараланган поя ва кўк пўстлоқ боғламларининг оғирлиги поя учун 50-80кг, кўк пўстлоқ учун 30-50кг. Катта боғ икки жойидан пўлат сим ёки арқон билан боғланади. Текширишлар шуни кўрсатадики, зичликнинг ошиб кетиши маҳсулотнинг ивиб тайёр бўлиш вақтига ва тола сифатига таъсир қилмас экан. Каноп заводларида катта боғламларни зич қилиб тайёрлайдиган ГП-2 маркали гидравлик зичлагич қўлланилади. Бу зичлагичда 40-60кг ли боғламлар тайёрланиб, унинг зичлиги 120-140 кг\м 3 га етади. 3. Канопни ивитиш. Каноп толаси пўстлоқ ичида пектин, паренхима, камбий, эпидермис ва бошқа тўқималар билан ёпишиб ўралган ҳолда жойлашган. Толани ажратшп учун энг аввал уни ёпиштириб ётган моддани кетказиш, кейин толани тозалаб ювиш керак. Бунинг учун каноп поясини ёки пўстлоқ маълум усуллар билан ивитилганда толаларни бир-бирига$

ёпиштириб турган моддалар эриб кетади ва тола тутамлари ажралади. Ивиб тайёр бўлган поя ёки пўстлоқ махсус титиб ювиладиган машиналардан ўтказилиб, улардан тоза техникавий толалар ажратиб олинади. Биологик усулда ивитиш поя ва пўстлоқни табиий сувга ботириб ёки ивитилгандан чиққан суюқликдан қайта фойдалниш йўли билан ўтказилади. Ивитиш техникасининг бажарилишига қараб ивитиш бир қанча усулларга бўлинади. Ивитишда фойдаланиладиган сув суюқликнинг иссиқлигига қараб совуқ сувда ивитиш ва иссиқ сувда ивитиш хилларига ажралади. Совуқ сувда ивитилганда, одатда сувнинг ҳарорати 2б-30°С дан ошмайди. Иситилган сувда ивитилганда эса ивиш бир мунча тезлашади. Ҳозир заводларда ивитишдан чиққан суюқликдан қайта фойдаланиш усуллари кенг миқёсда қўлланилмоқда. Ивитишни тезлатиш мақсадида кимёвий-механикавий ишлаш усули ҳам ишлаб чиқилган бўлиб, бунда кимёвий ишлаш механикавий жараёнлар (эзиш, реактивни жадал циркуляция қилиш) билан бирлаштирилган. Канопни ивитиш жараёнининг моҳияти ҳар- хил пектин парчаловчи микроорганизмларнинг фаолиятига асосланган бўлиб, бунда поянинг пўст ва паренхима тўқималари парчаланади. Ивитилгандан чиққан суюқликларни тиклаш учун органик кислоталарни парчаловчи бошқа турдаги микроорганизмларнинг яшашидан фойдаланилади. Канопни ивитиш натижалари олинадиган узун тола сифати ва миқдорига қараб, шунингдек ивиб тайёр бўлиш муддатига қараб баҳоланади. Сувда ивитиш жараёнига таъсир қиладиган асосий омилларга қуйидагилар киради. 1. Сувнинг сифати ва ҳарорати; 2. Канопни ивитишга тайёрлаш ҳамда ивитиш ҳовуз ёки катта сиғимларга жойлаш усули ва зичлиги; 3. Ивитиш суюқлигининг кислоталилик даражаси. Ҳозирги пайтда ивитиш жараёнини тезлатиш учун ҳар-хил усуллар ишлаб чиқилган бўлиб, уларнинг асосий приципи пектин моддаларни парчаловчи бактерияларни яшаши учун яхши шароит туғдириш ҳамда ивитиш суюқшигининг кислоталилик даражасини меъёрда тутиб туришдан иборат. Ивитиш ишларини механизациялаштиришда ҳар-хил

транспортёрлар, кўтаргичлар, боғлам отгичлар ва бошқа механнзмлардан фойдаланилади. Ивитишдан чиққан сувларни тозалашнинг бир қанча усуллари мавжуд бўлиб, каноп заводларида асосан механикавий ва биологик усуллар қўлланилади. 4. Каноп маҳсулотини қуритиш. Каноп заводларида каноп пояси ва пўстлоқни қайта ишлаш вақтида юқори намликдаги узун тола ва толали чиқиндилар олинади. Уларни кейинги жараёнларда қайта ишлаш учун қуритиш керак. Шунинг учун тола ва толали чиқиндиларни қуритиш жараёни канопни қайта ишлаш технологик жараёнларидан бири ҳисобланади. Узун тола за толали чиқиндилар табиий ва сунъий усулларда қуритилади. Табиий усулда қуритиш асосан ҳавонинг табиий шароитига боғлиқ бўлиб, мавсумий ҳисобланади. Ҳозирги пайтда бу усул жуда самарасиз бўлганлига учун деярли фойдаланилмайди. Унинг ўрнига сунъий усулда ишлайдиган юқори иш унумли узлуксиз тизимда ишлайдиган СЛГ-210 русумли қуритиш машиналари муваффақиятли ишлатилмокда. Бундан ташқари СЛГ-210-Л1 русумли қуритиш машинаси яратилиб калта тола олиш тизимига ўрнатилган. Ҳўл узун каноп қуритилганда қолдиқ паренхима ва уст тўқималари, майда ёғоч қисмлари ва бошқалар айрим толаларни бир-бирига ёпиштириб уни дағаллаштириб қўяди. Бундай толаларни навларга ажратиш қийин бўлганлига учун улар юмшатилади. Шу мақсадда улар ММ-50 ва ПМГ-1 русумли эзиб юмшатувчи машиналардан ўтказилади. Бундай машиналардан ўтказилган тола юмшоқ, этилувчан бўлиб, навларга ажратиш осонлашади. 5. Каноп тола ишлаб чиқариш. Узун тола олиш технологик жараёнида поя ёки пўстлоқ ҳамда толали чиқиндилар ажралади. Узун тола олиш учун поя ёки пўстлоқни тайёрлаш вақтида чигал поялар ҳосил бўлади. Бундай чиқиндилар хом ашёни сақлаш, навларга ажратиш, катта боғламлар қилиш ва уларни ташиш вақтида пайдо бўлади. Улардан узун тола олиб бўлмайди. Ивиган поя ва пўстлокларни эзиш-титиш ва ювиш вақтида машина тагага калта толали чиқиндилар тушади. Бундай калта тола олиш учун юқоридагилардан ташқари, паст ( IV ) навли поялар ҳам ишлатилади. Ҳар-хил

рангли, замбуруғ касали билан зарарланган, шохлаган IV-нав ҳамда чигал калта поя ва пўстлоқлардан калта тола олиш учун аввал улар катта боғламларга боғланиб, ивитиш ҳовузлари ёки камераларда ивитилади. Одатда бундай поя ва пўстлоқларнинг ҳаммаси совуқ сувда ивитилади. Ивиб тайёр бўлган бундай поя ва пўстлоқлар ҳамда машина тагига тушган толали чиқиндилар машиналарда қуритилади, калта толаси ажратилади. Калта тола ишлаб чиқаришнинг вазифаси юқорида кўрсатилган хом ашёларни қайта ишлаб, иложи борича шикастланган ҳолда уни ёғочлик ва бошқа толали бўлмаган қўшимчалардан тозалаб, калта тола олишдан иборат. Толали чиқиндилар умумий ишланадиган пояларнинг 45-60 фоизини, пўстлоқларнинг эса 30-34 фоизини ташкил қилади. Канопни қайта ишлаш заводларида олинадиган калта толалар тўқимачилик саноатида тўқималар, арқонлар, каноп ип ва бошқа маҳсулотлар тайёрлашда ишлатилади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати: 1. Йўлдошев Ш.У., Машиналар ишончлилиги ва уларни таъмирлаш асослари.- Тошкент, Ўзбекистон, 1994. 2 . Ермолов Л.С. ва бош қ алар. Основы надежности сельскохозяственной техники.-М.: Колос, 1992 . 3 . Мельников.Г.Н., Технология машиностроения (1 ,2- том). - М .: Издательства МГТУ им. Н.Э.Баумана , 1998. 4 . Прейсман В.И. Основы сельскохозяйственной техники.-Киев. : Высшая школа, 1988 . 5 . Решетов Д.Н. Роботоспособность и надежность деталей машин.-М.: Высщая школа, 1990 . 6 . Решетов Д.Н. ва бош қ алар. Надежность машин.-М.: Высщая школа, 1988 .

O'xshashlar

Чигитли пахтани дастлабки қайта ишлаш технологик жараёнлари

Канопни тайёрлаш ва сақлаш технологияси

Картошка етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси

Полиз экинлари етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси

Мисцеллани қайта ишлаш