Ёнилғининг ўз- ўзидан алангаланишини баҳолаш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

69 KB

Ko'chirib olish

Ёнилғининг ўз- ўзидан алангаланишини баҳолаш Дизель ёнилғисини ҳусусияти шундаки, у дизелни қаттиқ ёки юмшоқ ишлаши билан характерланади ва уни ўз-ўзидан алангаланиши билан баҳоланади. Мазкур тавсифномани эталон ва синаладиган ёнилғиларни стандарт дизелда синаб кўриш йўли билан аниқланади ва цетанлар сони билан баҳоланади. Дизель ёнилғисини цетанлар сони ҳажм нуқтаи назаридан цетанни альфаметилнафталин бирикмасидаги миқдорини белгилайди. Бунда цетан алангаланиши минумум бўлади ва 100 бирлик деб қабул қилинади. Алъфаметилнафталин алангаланишини кечикиши катта даврга эга бўлганлиги учун дизелни қаттиқ ишлашига олиб келади ва унинг цетанлар сони шартли равишда 0 бирлик деб қабул қилинган. М: агар синаладиган ёнилғи 45 фоиз цетан ва 55 фоиз альфаметилнафталиндан иборат бўлса, унинг цетанлар сони 45 га тенг бўлади. Цетанлар сони, махсус-стандарт бир цилиндрли дизел двигателда (ИТД-3М) қисиш даражасини 7 дан 23 гача ўзгартириб эталон ҳамда синаладиган ёнилғини ишлатиб аниқланади. Дизель нормал ва майин ишлаши учун ёзги ёнилғилар 40…45, қишкилари эса 45…50 бирликдаги цетанлар сонига эга бўлиши керак. Агар 40 бирликдан кам цетанлар сонига эга бўлган дизель ёнилғиси қўлланганда, ўз-ўзидан алангаланиш даврини узайтириб юборади ва дизель қаттиқ ишлайди, агар 50 бирликдан юқори бўлса ёнилғини охиригача ёниб бўлиш жараёни ёмонлашиб ёнилғининг солиштирма сарфи ортиб кетади. Дизель ёнилғисини цетанлар сонини кўпайтириш учун биринчи усул махсус юқори цетанли компонентлар қўшилади (синтин), иккинчи усул махсус присадкалар киритилади. Дизель ва карбюраторли двигателларда аралашма тайёрлаш шароитлари турлича бўлиб, карбюраторли двигателларда карбюраторнинг аралаштириш камерасидан бошланиб, киритиш трубопроводда давом этиб,

қисиш тактида тугайди ва шу жараён учун 0,026 с сарф бўлади (тирсакли валнинг 2000 мин -1 айланишлар частотасида). Бу давр давомида ёнилғи етарлича парланиб ва ҳаво билан бир хил даражада ажралишга улгуради. Дизелда эса ёнилғи тўғридан–тўғри , поршен ЮЧН га етиб келмай бир неча градус олдин қисилган ҳавога пуркалади (худди шундай миқдордаги тирсакли валнинг айланишлар частотасида) ва аралашма тайёрланиши 0,002…0,003 с ичида давом этади. Яъни 10 марта кам вақт ичида. Юқоридагилардан келиб чиқиб, дизелда ишчи аралашмани ҳосил қилиш қатор омилларга боғлиқ, яъни: ёниш камерасидаги босим ва ҳарорат; ёнилғини пуркашда унинг тарқалиш даражаси ва ёнилғини узатишдаги ишончлилик; ёнилғининг физик-кимёвий хусусиятлари. Ёниш камерасидаги ҳарорат ва босим, двигателни қисиш даражаси двигателни совутилиши, тирсакли валнинг айланиш частотаси, наддувнинг бўлиши ва шу кабилар билан аниқланади. Дизель ишлаганда ҳарорат ва босим унинг тирсакли валини айланиш частотасига катта боғлиқ. Агар камайса, ҳарорат тушади, ёнилғини пуркаш босими камаяди, циклни ўтиш даври узаяди, бир гап билан аралашма ҳосил бўлиш ва ёниш ёмонлашади. Шунинг учун ҳам ҳозирги замон дизеллари юқори айланиш частотали ҳисобланади. Ёнилғини ишончлилиги – аралашма ҳосил қилиш ва ёнишнинг бирламчи шарти ҳисобланади. Бунда албатта ёнилғини тоза бўлиши шарт (форсункани, насосларни тузилиши ва аниқлиги ҳақида гапириш лозим). Ёнилғини тозалигини аниқлашда 100 мл олиниб, унга 2 ҳисса бензин қўшилиб, аралаштириб, фильтрланади. Фильтр 102…105 0 С ҳароратда қуритилиб тортилади ва кир микдори аниқланади. Ёнилғида сув бўлмаслиги шарт. Уни тиндириб ( 72 соат ) ва фильтрлаб махсус қурилмалар орқали қуйилади ҳамда отстайниклар вақти-вақти билан тўкиб ташланади. Ёнилғини пуркалиш даражаси – ёнилғи томчиларини диаметри ва унинг бир хиллиги билан аниқланади. Уни яхшилаш учун пуркаш босими етарли бўлиши керак.

Аралашма ҳосил бўлиш жараёнига ёнилғининг физик- кимёвий ҳусусиятларини таъсири катта. Энг асосийларидан бири атроф–муҳитни турли ҳароратида ёнилғини ҳайдалиш ҳусусиятлари. Ёнилғини бу сифати унинг қовушоқлиги ва қотиш ҳарорати билан аниқланади. Дизель ёнилғиси кинематик қовушоқлигини (мм 2 /с) ҳароратга боғлиқлиги, яъни: Ёнилғи 20 0 С 0 0 С -10 0 С -20 0 С Ёзги 6,36 12,94 20,59 50,92 Қишки 4,26 8,36 12,43 20,60 Қовушоқлик ортиши билан ёнилғини фильтрлардан ўтиши қийинлашиб, уни узатиш ёмонлашади ва қувватни камайишига олиб келади. Бундан ташқари пуркаш сифати ҳам ёмонлашади. Қовушоқликни камайиши билан ёнилғи пуркалганда, унинг заррачали қисилган ҳавога кириб бораолмай, аралашма яхши тайёрланмайди, бир хиллиги ёмонлашади. Қовушоқликнинг оптимал миқдори 20 0 С да 3…8 мм 2 /с. Дизель ёнилғисининг қотиш ва рангини ўзгартириш ҳарорати катта ахамиятга эга. Чунки бунда ёнилғи қуюқлашиб, кристаллашиб ўтувчанлиги ёмонлашади. Ёнилғининг қотиш ҳароратини аниқлаш учун (13-расм) 2 пробиркага ёнилғи қуйилиб уни совутилади. Қотиш ҳарорати пробиркани 1 минут давомида 45 0 қия ушлаб турганда ёнилғи ҳолатини ўзгартирмаган ҳолат учун қабул қилинади. Ёнилғини рангини ўзгартириш ҳарорати ҳам шу усулда аниқланади. Бу ҳарорат қотиш ҳароратидан 5..10 0 юқори бўлади. Қишки дизель ёнилғиларнинг қотиш ҳарорати –35…-45 0 С, ёзгилариники эса –10 0 С бўлади. Дизелларни эксплуатация қилиш даврида айрим ҳолларда ёнилғининг қотиш ва рангини ўзгартириш ҳароратини пасайтириш учун уни керосин билан аралаштирилади. Аммо, бунда цетанлар сони камаяди ва двигател бундай ёнилғида қаттиқ ишлайди.

$Дизель ёнилғиларини қўллаш шароитларига қараб қуйидагича русумланади, яъни: Л-ёзги (летнее); 3- қишки (зимнее) ва А-арктика учун. Ёнилғини «Л» русумли атроф-муҳит ҳарорати 0 0 С ва ундан юқори бўлган шароитларда қўлланади; «З» -минут 20 0 С ва ундан юқори (совуқ климатик зоналар учун) холларда; «А»-минус 50 0 С ва ундан юқори шароитларда. Дизель ёнилғиси таркибида олтингугурт миқдорига қараб: 1-0,2 фоиздан кўп бўлмаган ва «А» учун 0,4 фоиздан кўп бўлмаслиги зарур. Янги ГОСТ да ёнилғи таркибидаги олтингугурт миқдори ва ёнилғининг портлаш ҳарорати қўшиб ёзилади, яъни: Л-0,2-40-0,2 фоиз олтингугурт миқдори , 40 0 С портлаш ҳарорати, 3-0,2-минус 35-0,2 фоиз олтингугурт миқдори, -35 0 С-қотиш ҳарорати. Арктика маркасига эса нафақат олтингугурт миқдори қўшиб ёзилади–А-0,4. Иқтисодиёт нуқтаи назаридан, дизель ёнилғисини қишки русумларини ёзда, яъни мусбат ҳароратли даврларда қўллаш мақсадга мувофиқ эмас. расм. Дизель ёнил\исини =отиш щароратини ани=лаш асбоби. 1- шиша идиш; 2-синалаётган ёнил\ и =уйилган пробирка; 3-ти=ин; 4- термометр; 5-аралаштиргич.$

Адабиётлар: 1. П.П.Вавилов -Растениеводство М.,Колос.1986. 2. В.Н.Чирков-Ўсимликшунослик/практикум Т.,Ўқитувчи.1978. 3. Б.Виноградов,Х.Атабаева,А.Дементьева-РастениеводствоТ., Мехнат.1987. 4. В.Н.Чирков-Дон экинлари Т., Ўқитувчи-1975. 5. Технические культурў М., ВО Агропромиздат, 1986. 6. К.Н.Кеферов Биологические основў растениводста. М., Вўсхая школа, 1975. 7. Д.Зауров, М.Сборшикова, Рисоводство, Т., Мехнат, 1989. 8. Д.Т.Абдукаримов, С.Х. Хушвақтов, Э.У.Умурзоқов, Тамакичилик, Т., Мехнат, 1985.

O'xshashlar

Ёнилғининг умумий тавсифи

Дизель ёнилғисига қўйиладиган талаблар ва ёниш жараёни

Ёнилғининг таснифи ва умумий таркиби

Дизелли двигателлар учун ёнилгилар

Селекцион материални баҳолаш усуллари.