Болаларни овқатлантириш учун консервалар - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Болаларни овқатлантириш учун консервалар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

65.5 KB

Ko'chirib olish

Болаларни овқатлантириш учун консервалар Режа: 1. Болалар учун пюре шаклидаги консервалар 2. Диетик (парҳез) овқатланиш учун консервалар

Болаларни овқатлантириш учун турли сабзавот, мева, мева-сабзавот, гўшт-сабзавот консервалари ишлаб чиқарилади. Уларнинг таъми аъло даражада, калорияси керакли миқдорда бўлиши, таркибида витамин ва кулда қолувчи элементлар (жумладан, темир ва фосфор) бўлиши керак. Болалар озиқ-овқатида оқсиллар, ёғлар ва углеводларнинг энг мақбул нисбати 1:1:2 (ва 4гача) ҳисобланади. Икки ойликдан 5 ойликкача бўлган чақалоқ учун мева ва сабзавот шарбати ёки дисперслиги 20–50 (ва 100дан кам) мкм бўлган майин майдаланган пюре тавсия этилади. Маҳсулотдаги клетчатка миқдори 0,6%-дан ортмаслиги керак. 8 ойликдан 12 ойликкаача бўлган болалар учун маҳсулот зарраларининг ўлчами 2 мм гача, 1 ёшдан юқори болалар учун 2–10 мм бўлиши мумкин. Болаларни овқатлантириш учун консерваланган мева шарбатлари одатдаги технология асосида ишлаб чиқарилади, хом ашё сифати муфассал назорат қилинади, технологик меъёрлар аниқ бажарилади, ишлаб чиқариш юқори санитария ҳолатида тутилади. Болалар учун пюре шаклидаги консервалар Бу консерваларнинг қуйидаги ассортименти ишлаб чиқарилади. 1. Яшил нўҳот, сабзи, ошқовоқ ва томатдан ишқалаб, майдалаб тайёрланган табиий сабзавот пюрелари. 2. Турли компонент қўшилган табиий сабзавот пюрелари: турли шўрва- пюрелар – сабзавот, томат, гўшт-сабзавот, сабзавотли товуқ, жигар-гуруч ва картошкали. Сабзавотлардан ушбу маҳсулот ишлаб чиқарилганда рангли карам, қовоқ, яшил нўҳот, кабачок, томат қўшилади. Ҳар бир тур консерва учун сабзавотлар йиғиндиси ва таркиби белгиланган. Ушбу гуруҳ консерваларига шпинат, қовоқ, кабачок, сабзи, яшил нўҳот, қўзоқли ловия пюреси киради. Уларга гуруч, манний ёрмаси, сут ва бошқа компонентлардан бири қўшилади. 3. Қанд қўшилган олма, ўрик, қора қорағат, черника, янги олхўри, қора олхўри ва бошқа мева ҳамда резаворлар пюреси.

Мева-резавор ва сабзавотлар аралашмасидан олинган пюре ҳамда шарбатлардан “Қизил яноқлар” каби консервалар ишлаб чиқарилади. Болалар учун – пюресимон консервалар механизациялашган линия- ларда ишлаб чиқарилади. Озиқ-овқат билан контакга кирувчи барча жиҳозлар зангламайдиган материалдан, асосан зангламас пўлатдан тайёрланади. Қайта ишлаш жараёнида ЯТМни кислород билан контактда бўлишдан ҳимоя қилиш тадбири кўрилади. Маҳсулот шиша ёки лакланган тунука тарада консерваланади. Хом ашёни шу йўл билан қайта ишлашда унинг таркибидаги витаминлар сақлаб қолинади, оғир металлар маҳсулотга ўтишининг олди олинади. Болалар таоми ишлаб чиқариш учун юқори сифатли мутлақо янги мева ва сабзавот ишлатилади. Маҳсулот таркибида микробиологик кўпайиш бўлмаслиги учун технологик жараёнлар тез, тўхташларсиз амалга оширилади. Ускуна ва маҳсулот ташиладиган қувурлар иш тугагач, маҳсулот қолдиғидан тозаланади ва иссиқ сувда ювилади. Янгидан ишга тушишдан илгари яна ювилади. Ювишни осонлаштириш учун қувурли маҳсулот ўтказгичлар ечиладиган бўлиши керак. Хом ашёни қайта ишлаш вақтида муфассал санитария, кимёвий-техник ва микробиологик назорати олиб борилади. Консерванинг таъми яхши, тўйимлилиги юқори бўлиши учун улар махсус танлаб олинган хом ашёдан ишлаб чиқарилади. Хом ашёни қайта ишлаш технологик жараёни қуйидаги операцияларни ўз ичига олади. Хом ашёни тайёрлаш . Мева ва сабзавот навланади, ювилади, инспекцияланади ва душ остида чайилади. Бу операциялар бошқа турдаги консерва ишлаб чиқаришдагидек амалга оширилади. Фарқи – ҳамма операция жуда аниқ ва муфассал бажарилишида. Картошканинг пўстлоғи олинади ва айлана ёки кубикчалар шаклида майдаланади. Илдизмева ҳамда пиёз тозаланади ва кесилади. Биринчи тушлик овқатлар учун сабзи дастлаб буғда бланширланади. Сметанали

соусда консервалаш учун кесилган сабзи эритилган мол ёғида қанд қўшиб димланади. Кабачокларнинг думи ва пўстлоғи кесиб олинади ва майдалаб тўғралади. Қовоқнинг уруғи ва ички пардаси олинади ҳамда бўлакларга бўлинади. Рангли карамнинг ўзак ва ташқи барглари олинади, яшил нўҳотнинг қўзоғи ажратилади. Лавлаги 25–30 дақиқа давомида 120 0 С температурада қайнатилади, пўстлоғидан тозаланади ва волчокда майдаланади. Гўшт таналари туалет қилинади, яъни осилган ҳолда қонлари ювилади. Гўшт суякдан ажратилади, пай ва йирик томирлари олинади, 50–100 г ли бўлакларга бўлинади, сўнгра решётка тешикларининг диаметри 4–5 мм ли волчокда майдаланади. Жигар таркибидан томирлар олинади, 2 соат давомида совуқ сувда ивитилади, 150–200 г ли бўлакларга кесилади ва бланширланади. Товуқ танасига оловда ишлов берилади, қорни ёрилиб, ички қисмлари олинади, ювилади, оёқ ва қанотлари ҳамда бош ва бўйни кесиб олинади, сўнгра майдаланган товуқ қисмлари 30–60 дақиқа қайнатилади. Сўнг филе ажратилади, волчокда майдаланади ва фарш олинади. Фаршга қайнатилган сабзавот қўшилади ва ишқалаш машинасида майдаланади. Қанд, ун, туз, гуруч магнитли сепаратордан ўтказилади. Сўнг гуруч тозаланади, инспекцияланади, ювилади ва сувда пиширилади. Ун эланади ҳамда қуритилади. Қанд билан туз қайнаётган сувда эритилади, эритма эса фильтрланади. Сут фильтрланади ва иситилади. Сариёғ эритилади ҳамда фильтрланади. Манний ёрмаси эланади ва магнит сепараторидан ўтказилади, томат- паста финишёрдан ўтказилади, қуруқ моддалари концентрацияси 12% бўлгунча сув қўшилади. Тайёрланган хом ашё қайнатилади, ишқаланади, таркибий компонентлари билан аралаштирилади, гомогенизацияланади, деаэрацияланади, қадоқланади, банка оғзи беркитилади, стерилизацияланади ва совутилади.

Пишириш . Гўшт, мева ва сабзавотлар ишқаланишини осонлаштириш учун улар дастлаб барботажланаётган буғда пиширилади. Иситилганда ўсимлик хом ашёсидаги протопектин пектингача парчаланади, тўқималар эса юмшайди. Пишириш жараёни герметик беркитилган аппаратлар – дигестерларда амалга оширилади. Дигестерлар шнекка ўхшаш аралаштиргичлар билан таъминланган. Аппаратни ишга туширишда ичига буғ тўлдирилади ва шу йўл билан ундаги ҳаво чиқариб юборилади. Бу мева ва сабзавот таркибидаги витаминларни сақлаш ҳамда маҳсулот қорайишининг олдини олиш имкониятини беради. Аппарат қопқоғидаги люк орқали ҳаво сиқиб чиқарилгач, тайёрланган хом ашё солинади, сўнгра люк герметик тарзда ёпилади. Хом ашё деформацияланмаслиги учун аралаштиргич дарҳол ишга тушурилмайди, жараён бошланиб 5–10 дақиқа ўтгач ишга тушурилади. Бу орада маҳсулот тўқималари юмшашга улгуради. Пишиб юмшаш температураси хом ашё тўқималарининг зичлигига ҳамда кислоталилигига қараб танланади. Кислота протопектиннинг гидролизланишига ёрдам беради, натижада пишиб юмшаш тезлашади. Мева, резаворлар, томатлар, кабачок, шпинат, шовул ҳамда сабзавотнинг суюқ компонентлар билан аралашмаси ва бульонли майдаланган гўшт 100 0 С температурада пиширилади. Қовоқ, яшил нўҳот, рангли карам – 105 0 Сда, майдаланган сабзи ва сабзавот аралашмаси – 110 0 Сда, лавлаги, картошка, сабзавот ва гўшт аралашмаси –120 0 Сда пиширилади. Пишириш жараёнининг давомийлиги турли озиқ-овқат хом ашёси учун 5–50 дақиқани ташкил этади. Пишириш жараёни давомида маҳсулот билан конденсат аралашиб кетади. Конденсат миқдори маҳсулот турига ва шпарка жараёнининг давомийлигига боғлиқ ҳамда унинг массадан 16–25%ни ташкил этиши мумкин.

Пишириш – узоқ давом этувчи даврий жараён. Мева, сабзавот, гўштга ёпиқ буғ билан ишлов беришда ҳосил бўлган конденсатни кейинги босқичда буғлатиб юборишга тўғри келади. Маҳсулотга узоқ вақт иссиқлик билан ишлов бериш натижасида унинг сифати ёмонлашади. Пишириб юмшатиш ўрнига буғ билан ишлов берилаётган атмосферада майдалаб юмшатиш кенг қўлланилади. Шу мақсадда яратилган майдалагичнинг конструкцияси икки горизонтал валда айланувчи дискдан иборат. Ҳар бир дискда уч қатор тиш мавжуд бўлиб, улар маҳсулотни майдалашга хизмат қилади. Буғ юклаш бункери ва дисклараро бўшлиққа берилади. Майдалаш жараёнининг давомийлиги 50–90 сония . Майдаланган маҳсулотнинг температураси 68–70 дақиқа. Пишириш ўрнига аввал майдалаб, сўнг иситиш усули ҳам қўлланилади: бунда сабзавот учун иситиш температураси 90–100 0 С, мева учун – 70–80 0 С. Суюқ компонентлар (сут, бульон, намакоб, қанд сиропи, томат-пюре, сут ва ишқаланган манний ёрма, сут ва ун, сут ва гуруч) асосий маҳсулотга насос-дозатор ёрдамида қўшилади ва аралаштирилгач, ишқалаб майдаланади. Ишқалаш . Ишқалаш учун зангламас пўлатдан тайёрланган тўр (элак)- ли жуфтланган машина ишлатилади. Элак тешикларининг диаметри тегишлича 1,5 ва 0,8 мм . Маҳсулот аэрацияланмаслиги учун ишқалаш машинасининг ичи буғ билан тўлдириб турилади. Компонентларни аралаштириш . Ишқаланган масса насос ёрдамида ичи дастлаб буғ билан тўлдирилган герметик беркитилган йиғувчи-иситгичга ҳайдалади. Йиғувчининг ичига аралаштиргич ўрнатилган ва у консерва компонентларини аралаштириш учун ишлатилиши мумкин. Массани гомогенизациялаш . Ишқалашдан сўнг олинган пюре дағал тўқимали тузилишга эга. Тўқима заррачаларининг ўлчами маҳсулот турига ва ишқалаш машинаси элаги тешикларининг диаметрига боғлиқ бўлиб, биринчи

машинадан сўнг 150–550, иккинчи машинадан сўнг 50–250 мкм ни ташкил этади. Маҳсулотни янада майинроқ майдалаб уни таъм кўрсаткичларини яхшилаш учун, ишқаланган маҳсулот 10–15 кПа босим остида гомогенизацияланади. Маҳсулот дисперслиги 20–30 мкм га етказилади. Деаэрация . Сақлаш вақтида маҳсулотнинг нохуш ўзгаришлари олдини олиш учун ундан ҳавони чиқариб юбориш керак. Болалар учун ишлаб чиқарилган пюре шаклидаги маҳсулотлар деаэрацияланади. Бунинг учун маҳсулот 28–35 кПа га тенг қолдиқ босимли вакуум-буғлатиш аппаратида 10– 20 дақиқа давомида ушланади. Айни вақтда вакуум-аппаратнинг иситиш камерасига 30-50 кПа босимда буғ берилади. Натижада маҳсулот қайнайди, сув буғлари билан биргаликда маҳсулот таркибидаги ҳавонинг 65–93%гача қисми чиқиб кетади. Деаэрациядан сўнг вакуум иккиламчи буғлар чиқиши ҳисобига камаяди, массанинг температураси 80 0 Сгача кўтарилади. Шу усулда ишлов берилган маҳсулотда 0,1дан 1%гача ҳаво қолади. Вакуум-аппарат деаэрация мақсадида даврий режимда ишлатилади. Ишлаб чиқариш цикли узун. Узлуксиз ишловчи деаэратордан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Ундан пюре юпқа плёнка кўринишида ўтказилади. Қадоқлаш, беркитиш ва стериллаш . Қадоқлашдан илгари мева пюреси узлуксиз ишловчи иссиқлик алмаштиргичда 70 0 Сгача иситилади, сабзавот, гўшт-сабзавот, гўшт маҳсулотлари даврий ишловчи аппаратларда иситилади. Маҳсулотни қадоқлаш аралаштиргич ўрнатилган берк йиғувчи- иситгичда амалга оширилади. Йиғувчида қадоқлаш учун керакли бўлган 70 0 С температура ушлаб турилади. Пюре ҳажми 0,1–0,2 л бўлган шиша ёки лакланган тунука банкалар ҳамда тюбларга автоматик тўлдиргичлар ёрдамида қадоқланади. Тўлдирилган тара тезда беркитилади ва стерилланади: мева ва резаворлар пюреси 100 0 С температурада (қора қорағат пюреси 85 0 Сда),

шундай пюреларга ёрма ёки сут қўшилган бўлса – 110–120 0 Сда, мева- сабзавот, сабзавот, гўшт-сабзавот пюрелари –120 0 Сда стерилланади. Фақат стериллаш вақти маҳсулот ва тара турига қараб 10–60 дақиқа давом этади, босим – 120–275 кПа . Стерилланган консерва тезда совутилади. Сут қўшилган консервалар стерилланганда оқсиллар лахталаниши рўй беради. Бунга сутнинг кислоталилиги баландлиги ҳамда тузли мувозанат бузилиши сабаб бўлади. Сутдаги казеиннинг табиий стабиллиги, бир томондан, кальций ва магний тузлари орасидаги маълум нисбат туфайли, иккинчи томондан, фосфатлар ҳамда натрий ва кальций цитратлари туфайли юзага келган. Ушбу компонентларнинг бири кўпайиб қолса, казеиннинг стабиллиги бузилади ва сут лахталанади. Сут таркибига бирор туз қўшиш натижасида казеиннинг турғунлиги ошади. “Сут қўшилган яшил нўҳот пюреси” консерваларини стериллаш вақтида маҳсуот таркибига 0,3% лимоннордон натрийи қушиб сут лахталанишининг олдини олиш мумкин. Диетик (парҳез) овқатланиш учун консервалар Диетик консервалар ассортиментига икра (лавлагидан, кабачокдан, денгиз карамидан); салатлар (лавлагидан, сабзавот ва денгиз карамидан); солянка; рагу; қора олхўрили сабзи ёки лавлаги; мева шарбатидаги мева (қандсиз); тарвуз ва қовуннинг этли шарбати; гўшт, балиқ ёки сутдан сабзавот билан аралаш тайёрланган тушлик таомлар ва ҳоказо киради. Диетик консервалар юқори озуқавий қимматга эга бўлиши, хуштаъм, хушбўй, диққатни жалб этувчи ташқи кўринишли, сервитамин бўлиши билан бирга маълум энергетик қимматга ва минимал таркибга эга бўлиши ҳам талаб этилади. Диетик консервалар таркибини ишлаб чиқиб, қайси категориядаги истеъмолчилар учун қайси кимёвий моддалар бўлиши ва қайсилари

тадқиқланганлигини ҳисобга олиш керак. Зарур бўлса тузли, нордон ва аччиқ компонентлар ишлатилмайди, қанд ёки туз меъёри камайтирилади. Қатор ҳолатларда маҳсулот консистенцияси ҳисобга олиниши керак. Шунинг учун диетик консервалар ҳар бир категория истеъмолчилари учун алоҳида ишлаб чиқарилади. Технологик жараёнлар схемаси ишлов бериш режимлари билан одатдагидан фарқ қилади.

O'xshashlar

Узумдан турли консервалар тайёрлаш

Дизелли двигателлар учун ёнилгилар

Культиваторлар учун моддий баланс тенгламаси

Ички енув двигателлари учун мойлар

Селекция учун дасталбки материал яратиш. Дурагайлаш