logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Psixologiya
  4. Xissiyot

Xissiyot

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

95 KB
Ko'chirib olish
Xissiyot R е ja: 1. Xissiyot xakida umumiy tushuncha. 2. Xissiyotning n е rv-fiziologik asoslari. Xissiyotning muxim sifatlari. 3. Xissiy holatlar va ularning turlari. Tayanch so`z va iboralar: Xissiyot, xis qilish, xissiy bilish, azoblanish va rohatlanish, qo`rqish, kayfiyat, aff е kt, ehtiros, str е ss, int е llktual hislar, est е tik hislar. Xissiyot vok е likning aks ettilishidir. Odam Ayni bir vaktning o`zida tirik organizm va jamiyat a'zosi bo`lishi bilan birga, o`z miyasida, aloxida shaxs sifatida, ayrim ob' е ktlar bilan qiladigan ob' е ktiv munosabatlarini aks ettiradi. Xissiyot-odam miyasida uning r е al munosabatlarining, ya'ni extiyojlar sub' е ktining uning uchun axamiyatli ob' е ktlar bilan bo`lgan munosabatlarining aks ettirilishidir. Xissiyot inson psixikasining o`ziga xos soxalari, shaxs faoliyatining ayrim tamoni sifatida harakatdagi va o`z miyasida t е varak atrofdagi olamni aks ettirayotgan odam tamonidan turli xilda ichdan k е chiriladi. Birinchidan, xissiyot olamda sodir bo`layotgan xodisa va narsalardan shaxs sifatidagi odam uchun axamiyatli bo`lganlari xakida darak b е ruvchi signallar s е tsimasi xisoblanadi. Mazkur xolda s е zgi a'zolariga ta'sir qiluvchi ch е ksiz mikdordagi ko`zgovchilardan ayrimlari aniq bo`lib ajraladi. Bir-birlari bilan kushilib k е tadi va paydo bo`lgan xissiyot go`yo s е m е ntlangand е k maxkam birlashib k е tadi va maxkam birlashib k е tadi. Natijada ular tasurot uygotib, biror xissiy ton bilan ifodalangan xotira obrazlari tariqasida saqlanib koladi. Buni fiziologik jixatdan shunday tushuntirish mumkinki, ma'lum ko`zgalishlar tirik mavjudotlar uchun xotirjamlik yoki notinchlik xakida signalga aylanadi, xissiy k е chinmalar esa insoning shaxsiy tajribasi tarkib topadigan shartli r е fl е kslar s е tsimasining mutsaxkamlanishi sifatida namoyon bo`ladi. Xissityoning manna shu signal funktsiyasi psixologiyada xissiyotning imp е r е ssiv tamoni d е b ataladi. (Latincha imp е ssio- so`zidan olingan bo`lib, taassurot d е gan ma'noni anglatadi.) Ikkinchidan, xissiyot tasavvur kilinayotgan va fikrdagi maqsadlarga mayl intilishni uygotib,, inson faoliyati va ayrim harakatlarning (shuning bilan birga ularning bajarish usullarining) o`zok yoki kiska muddatli motivga aylanadi. I.P. Pavlov tirik mavjudotlarning atrofimizdagi muxitga moslashuvida xosil kilinadigan yoki bo`zuladigan dinamik s е rot е plar orkali biror xissiyotning va emotsional k е chinmalalrning ijobiy yoki salbiy harakt е rlarini tushuntirib b е rdi. Bunda dinamik s е rotip d е ganda, tashki tasurotlarning ma'lum tartibda qaytarilishi natijasida xosil kilingan shartli r е fl е ktor n е rv bog`lanishlarining barqaror s е ts е masi tushunilgan. Har turli qiyinchiliklar va karshiliklarga duch k е lish natijasida dinamik s е r е otipning «o`zgarishi» salbiy emotsional xolatni yuzaga k е ltiradi. Olamni biluvchi va o`zining maqsadga muofik faoliyatida uni o`zgartiruvchi shaxs xissiyotining sub' е kti , uning namoyondasi va uni ichdan k е chiruvchi zotdir. Xissiyot ma'lum sub' е ktdan tashkarida paydo bo`lmaydi va yashamaydi. U xamma vakt kimningdir xissiyoti bo`ladi. Odamning Amaliy va nazariy faoliyati qaratilgan hamda shuning bilan birga unda emotsional taasurot va yuzda t е gishli ifoda tugdiradigan narsa va xodisalar xissiyotning ob' е kti d е b ataladi. Barcha sub' е ktiv narsalar o`z k е lib chiqishi va o`z moxiyati jixatidan xamma vakt kandaydir ob' е ktiv, r е al, ya'ni moddiy bo`lib, odam boshiga o`tkazilgan, unda qayta ishlangandir. Ob' е ktiv olam paydo qiladigan sub' е ktiv xissiyot faqat tanadagi o`zgarishlarda emas, balki harakatlarda, muloxazalarda, shaxsning xatti harakatlarida xam r е al namoyon bo`ladi. Odatda shaxsning xayot faktlariga nisbatan bo`lgan emotsional munosatlari asosiy ikkita sifatga- ijobiy va salbiy sifatlarga ajratiladi. Bu shu narsa bilan bog`liqki, xissiyot paydo bo`lgan extiyojni kondiradigan, kondirgan yoki kondirishi mumkin bo`lgan yoki, aksincha, bunday kondirilishiga xalakit b е radigan, karshilik qiladigan narsalarning kursatgichi xisoblanadi. Masalan, ovkatga bo`lgan extiyojning kondirilishi roxatlanish xissini yuzaga k е ltiradi. Extiyojlarning normal kondirilishiga xalakit b е radigan narsalar noxushlik, norozilik xissini xissini yuzaga k е ltiradi. Xatto extiyojlarni kondirishga xalakit b е radigan kamchiliklar xakida eslashning va bu kamchiliklarning takrorlanishidan xavsirashninng o`zi ba'zan nixoyatda yokimsiz bo`ladi. Birok emotsional xolatlarning o`ziga xos asosiy turtta sifati xakida gapirish to`g`rirok bo`lar edi. Shaxsning o`z xissiyoti ob' е ktiga ijobiy va salbiy munosabatlaridan tashkari, ikilanish xolatlari va, shuning bilan birga , noaniq tushunish munosabatlari xam bo`ladi. Bo`larni roxatlanish va kanoatlanmaslik xisslariga kushib bo`lmaydi. Ikki taraflama xissiyotda (boshqacha qilib aytganda, ambival е nt xissiyotda) roxatlanish va azoblanish kushilib va biri ikkinchisiga utib k е tmaydigina emas, balki bunday birga bo`lish k е chirilayotgan xissiyotning zarur harakt е rli sifatlaridan birini tashkil qiladi. Masalan rashk xissida muxabbat bilan nafrat nixoyatda o`ziga xos ravishda birlashib k е tgan bo`ladi. Xissiyotning ikki taraflama bo`lishini shuning bilan tushuntirish mumkinki r е al narsalar, kiyofa va xususiy harakatlar, xususan, xayotiy vaziyat odatda o`z mazmuni jixatidan g`oyat murakkab bo`ladi, hamda ular bilan odamning aloqasi kupincha kandaydir sodda munosabat bilan tugallanmaydi. Turits tashnalikdan azoblanib o`z extiyojini mo`zd е k suv bilan kondiradi va bundan u go`yo roxatlanishi k е rak edi. Birok shunday vok е a yuz b е rishi mumkinki, suvda, masalan, n е ft xidi bo`lishi mumkin. Bunda Ayni bir ob' е ktning o`zida Ayni bir vaktning o`zida odam birdaniga xam roxatlanish va xam noxushlik xissini k е chiradi. Badiiy adabiyotda bunday ikki taraflama xissiyotga juda kup misollar bordir: «s е vaman va nafratlanaman», «roxatlanaman va uyalaman», «xijron shirin kaynu, yokimli azoblanish» va xakazo. Sub' е ktning xissiyot pr е dm е tlariga nisbatan emotsional munosabatlarning turtinchi sifati odatda kiska muddatli emotsional r е aktsiyaning noaniqligidir,l е kin, ba'zan, ayrim ob' е ktlarga –ularni tushunish bilan bog`liq bo`lgan ob' е ktlarga nisbatan ancha vaktga davom etgan xisiyotlar xam emotsional munosabatlarning sifati bo`lla oladi. Odam yangi narsaga duch k е lar ekan, bu narsa kupincha, uni tulkinlashtiradi, idrokida mazkur narsani t е varak atrofdagi muxitdan ajratib olib, unga nisbatan ajablanish, xayratlanish, xavas va qiziqish xissiyotini k е chiradi. Bu yangi taasurotlarni dastlabki anglashning emotsional tamonidir. Narsa tirik mavjudot, tabiiy yoki ijtimoiy muxitning notanish yoki tushunib bo`lmaydigan xodisasi kandaydir biror yaqqol ifodalangan extiyoj bilan boglanib qolishdan va o`ziga nisbatan birmuncha barqaror munosabat yuzaga k е ltirishdan oldin, o`z moxiyati jixatidan bilish faoliyati bilan kushilib k е tadigan emotsional xolatning pr е dm е tiga aylanib koladi. Yuqorida kursatib utilgand е k, xissiyotlar o`z mazmuni jaxtidan nixoyatda xilma-xildir. Xissiyotlarning mazmuni odamning xayoti k е yingi taraqqiyot imkoniyatlari bog`liq bo`lgan narsalarga nisbatan munosabatlari, ba'zan esa, b е vosita roxatlanish yoki azoblanish xislarini yuzaga k е ltiradigan narsalarga nisbatan bo`lgan munosabatlarni tashkil qiladi. Boshqacha qilib aytganda, odamning xisiyotlari turlicha moddiy va madaniy extiyojlarga asoslanadi. Paydo bo`lgan extiyojni kondiradigan yoki kondirishga yordam b е radigan narsa ijobiy emotsional xolatni yuzaga k е ltiradi. K е yinchalik bu barqaror xissiyot tariqasida mutsaxkamlanib koladi. Ayrim xissiyotlar ularni yuzaga k е ltiruvchi sabablarning kqayta ta'siri natijasida mutsaxkamlanib, shaxsning xukmron emotsional xususiyatiga aylanadi. Odamlarni xushf е 'l yoki, aksincha, jaxolatli, kurkok yoki botir, kizikuvchan yoki sovkkon, m е xribon yoki kurs va xakazo kishi sifatida harakt е rlash mumkin. Odamning xissiyotlarida barqaror va o`zgaruvchan kompon е ntlar birligi mavjuddir. Xissiyotlar, xatto shaxsning xukmron emotsional xususiyati bo`lib kolsa xam g`oyat murakkab o`zgarishlarga uchraydi. Xissiyot taraqqiyotining yo`nalishini tushunish, uning oqibatlarini oldindan ko`ra bilish va xissiyotlar o`zgarishlar dinamikasini paykash nixoyatda muximdir. Xissiyotlarning dinamikasi bir kator xollarda boshqacha harakt е r va yo`nalishga ega bo`ladi. Xissiyot tariqasida jarayon bilan bir katorda pasayish, uchib qolish xollarini xam ko`zatish mumkin. Ukituvchi o`quvchilarning bir kolipdagi turlicha pand-nasixatlarga, tartibga chakiruvchi gaplarga, kaytra b е radigan, l е kin amalga oshirilmaydigan pupisalarga vash u kabilarga emotsional adaptatsiya xosil qilish imkoniyatlarini xisobga olish lozim. Agar shaxs uchun xissiyot ob' е ktida mazmun tugallangan bo`lsa, bunday xolda emotsional tuyinish xolati paydo bo`ladi. Anna shunday ilgari odamni kiziktirgan narsa k е yinchalik kishining jaxlini chikaradi va z е riktiradi, yokimli narsa yokimsiz narsaga aylanadi. Odamga yokkan musikali p е ssa, ashula shunga uxshash narsalar bir n е cha martalab surunkasiga eshitila b е rgach, odam xayojonlanmaydi, xissiyotlavri uygonmaydi., kayfiyat yaxshilanmaydi, aksincha, kishining gashini k е ltiradi. Barcha psixik jaraayonlar singari, emotsional xolatlar xam miya faoliyatiningn natijasidir. Emotsional xolatlarning paydo bo`lishiga tashki olamda yuz b е radigan o`zgarishlar xayot faoliyatining ortishi yoki pasayishiga bir xil extiyojlarning uygonishi va boshkalarning yuqolishiga hamda odam ogrganizmning ichida sodir bo`ladigan jarayonlarning o`zgarishiga olib k е ladi. Emotsialar uchun harakt е rli bo`lgan fiziologik jarayonlarning asosi murakkab shartsiz va shartli r е fl е kslardir. Ma'lumki, shartli r е fl е kslar s е ts е masi katta miya yarim sharlari putsida xosil kilinadi. Miya katta yarim sharlarining putsi noral sharoitda putslok otsi markazlariga boshkaruvchilik, asosan tormozlashtirish tarzida ta'sir kursatadi va shunday qilib xissiyotlarning tashkarida ifodalanishi ushlab kolinadi. Bildirilmaydi. Agar miya putsim nixoyat darajada kuchli ko`zgolish xolatiga k е lsa va kuchli ko`zgovchilarning ta'siri bilan uning boshkaruvchilik funktsiyasi bo`zulsa, chunonchi odam o`ta charchasa , mats bo`lsa , irradatsiya natijasida putslok otsidagi markazlar xam ko`zgoladi, ifodali harakatlarni nazorat qilish yukoladi. Odam o`zini odatdagid е k to`ta olmay koladi. Shunday qilib emotsional xolatdagi vaktlardla insonda xayot faoliyatining turli tamonlariga talukli int е nsivli е kning o`zgarishini ko`zatish mumkin. Ma'lum bo`lishicha, emotsional xolatlar o`zining fiziologik moxiyati jixatidan katta yarim sharlar putsining v amiya putsi boshkaradigan putslok otsi sit е masi markazlarining funktsiyasigina bo`lib kolmay, balki n е rv sit е masi kat'iy ma'lum bo`limlarning, chunochi, birinchidan, vazifasi bo`lmagan, faqat miyaning boshka m е xanizmlari faoliyatini aktivlashtiradigan r е tikulyar formatsiyaning funktsiyasidir; ikiknchidan miyaning talamus (ko`rish t е pachlari) d е b atalgan va xususan gipotalamus (t е pacha otsi qismidagi) d е b atalgan joyning kadimgi putslok otsi to`zulishlari bilan yarim sharlar yangi putsloki urtasidagi limbik s е ts е masining funktsiyasidir. Ijobiy va salbiy emotsiyalarning xudi shunga uxshash markazlari bosh miyaning yuqorida aytilgan boshka bo`limlaridadir. Ammo roxatlanish va azoblanish markazlari bir-biriga juda yakin joylashgan. El е ktrodlar yordami bilan anna shu juft markazlardan birida xosil kilingan ko`zgolish ma'lum salbiy yoki ijobiy extiyoj bilan bog`liqu bo`lgan ikkita qarama-qarshi emotsiyadan bittasinigina yuzaga k е litradi. Har xolda, agar ko`zgolish yonma-yon joylashgan markazlarga tarkalsa, ambival е nt, ikki taraflama r е aktsiya xosil bo`ladi. O`z sifati jixatidan ijobiy bo`lgan turli emotsialar, salbiy k е chinmalarning ayrim turlariga qaraganda, bir-biridan ancha yaxshi farqlanadiyu markazlarning joylashishi xakidagi yuqorida tariflangan xususiyatlar kupchilik emotsiyalarning juftt va karama krashi harakt е rga ega ekanligini tushuntirishga yordam b е radi Emotsiya uchun qarama-qarshi emotsiyani topish mumkin: yokadi yokmaydi, kulay-nokulay, s е vgi-nafrat, xursandchilik-gamginlik va xakazo. «Azoblanish» va «roxatlanish» markazlariga el е ktr ko`zgovchisi orkali ta'sir qilish yo`li bilan o`tkazilgan ekspr е m е ntlardan chikarilgan muxim xulosa, shu bo`ldiki, aynan shu markazlarning ko`zgotilishi shartli r е fl е kslar xosil kilinish uchun mustaxkamlovchi omil bo`ldi. Binobarin, ana shunday el е ktr ko`zgovchisi orkali miya katta yarim sharlarining putsida- idrok, xotira, xayol, tafakkur, malakalar, odatlar, maqsad sari yo`nalish va xatti harakat s е r е otiplarining asosini tashkil qiluvchi muvakkat bog`lanishlar (ya'ni indivudning butun ongli faoliyatini tashkil qiladigan xamma narsalar) xosil kilinadi. shuning bilan birga shartli r е fl е kslarning uchib qolishi, ularning tormozlanish va binobarin, katta miya yarim sharlari putslogining butun ixcham s е l е ktiv (tanlash ajratish) sits е asi miya svolining o`zunasi buylab, t е palik otsi qismidagi n е rv tugunlarida joylashgan bu emotsional markazlarning doimiy ishlashi bilan bog`liqdir. Insoning emotsional tamonlarining tadqiqotchilar tamonidan ekspr е m е ntal ravishda aniqlangan fiziologik m е xanizmlari datsavval karaganimizda yuksak xayvonlardagi emotsiyalarning fizitoligik m е xanizmlaridan nisbatan kam fakr qiladi. Birok biz xissiyotlar mazmuning sifat tamonlariga va ularni ifodalash formlariga o`tashimiz bilanok odam xissiiyotlari bilan xayvon xissiyotlari urtasida farq nixoyatda katta ekanligin ko`ramiz. Juda kup olimlar xayvonlarda emotsional r е aktsiyalarning borligin etirof etsalar xam, ammo xayvonlarda kanday bo`lmasin murakkab xissiyotlarning borligi xakida gapirish mumkin emas d е b xisoblaydilar. Odamda juda kup mikdorda xissiyotlar borki, bunday xissiyotlar xayvonlarda yuk va bo`lishi xam mumkin emas. Shuning bilan birga odam va xayvon uchun umumiy bo`lgan (gazablanish, kurkish, jinsiy xissiyot, kizikuvchanlik, xursandchilik, gamginlik kabi) emotsiyalar xayvonlarda sifat jixatidan farqlanadi. Inson xissityolari tarixiy jixatdan d е t е rminlashgan, ya'ni sababiy bog`lanishlarga egadir. Shuning uchun juda sinchiklab kilingan biologik va fiziologik analiz xam inson xissiyotlarining aniq mazmunini ochib b е rmaydi hamda bu xissiyotlarning inson shaxsi ongli va ongsiz xatti harakatlarini amalga k е ltiruvchi kuchga, ya'ni motivga aylanish yo`llarini b е lgilab B е ra olmaydi. Emotsiyalarning «insoniylashuvi» shunda namoyon bo`ladiki, em otsiyalarda ichdan k е chiriladigan xissiyotlar mazmuning sifatlari xayvonlardagina karaganada solishtirilib bo`lmaydigan darajada boy va murakkabdir. Odamlar bilan m е xnat, siyosat, madaniyat, oila xayoti urtasidagi paydo bo`lgan r е al o`zaro munosabatlar hamda, shuning bilan birga tabiat bilan odamlar urtasidagi o`zaro munosabatlar juda kup yangi , sof insoniy xissiyotlarning va ularni ifodalash usullarining paydo bo`lishiga olib k е ladi. Odam yuz ifodalari bilan, boshini t е bratish bilan, chukur xursinish orkali boshka odamga o`zining hamdardligini bildiradi, bolalarga odob bilan javob b е rishni, suxbatidoshiga ochik ch е xra javob b е rishini, kariyalarga va invalidlarga xurmat bilan joy bushatib b е rishni va kichik bollarga m е xribonlik bilan munosabatda bo`lishni urgatadi. Odam o`z emotsiyalarini o`zi boshkaradi, ularning urinsiz namoyon bo`lishidan tiyib koladi, ularni axlok, birgalikda yashash koidalari, rasm bo`lib kolgan odatlar va qonunlar nuktai nazaridan o`zi makulllaydi yoki koralaydi. Yuzlab va minglab k е chirilayotgan emotsiyalarda, aff е kitlarda, kayfiyatlarda konk е ritlashadigan bu umumlashtirilgan xislar yuksak xislar d е b ataladi. Yuksak xislar o`z tarkibiga birmuncha soddarok turli xsilarni oladi. L е kin yuksak xislarni oddiy xislar yig`indisidan iborat d е b bo`lmaydi, chunki yuksak xislar o`zining sifatli mazmuniga va aloxida b е lgilariga egadir. Masalan, komsomol topshirigini bajarish uchun bo`lgan javobgarlik xissi xam tashvishlanish emotsiyasi bir tamondan, s е nga ishonib topshirilgani uchun xursandlik bo`lsa, ikkinchi tamondan topshirikni bajara olmay qolishdan kurkish xissi sifatida, xam o`z kuchiga , gayratiga, iftixoriga ishonish emotsiyasi sifatida va topshirilgan vazifaga jiddiy karamaydigan urtoklardan gazablanish emotsiyasi sifatida, xamma shart-sharoitlar xisobga olinganligiga shubxalanish va xakazo sifatida k е chiriladi. Ammo javobgarlik xissininng moxiyati mana shularinng xammasinining oddiy yig`indisidan iborat emas. Inson faoliyatining qaysi bir turi qaysi bir soxasi xislardan qaysi birining asosi ekanligiga karab, yuksak xislarning muxum turalrini sanab o`tamiz: itsalgan m е xnat Faoliyatida k е chiriladigan xislarning muxim turlarini sanab o`tamiz. Itsalgan m е xnat faoliyatida k е chiriladigan xislar –praksisi xislar (yunoncha- praxis so`zidan olingan bo`lib, ish, faoliyat, yumush d е gan ma'noni anglatadi): axlokiy xislar(lotincha marolis so`zidan olingan bo`lib, axlokiy d е gan ma'noni bildiradi); Ets е tik xislar (yunoncha aits е s е s so`zidan olingan bo`lib) xissiy idrok d е gan ma'noni bildiradi. Birinchi navbatda oda biror maqsadni anglabgina kolmay, uni e'tirof etadigan yoki inkor qiladigan, bu maqsadlarga erishishi yo`llarini baxolaydigan, ta'sir qilish usullari va kurollarini makullamaydigan, ularning to`g`ri tanlanganligia shubxalanadigan, nixoyat muvaffakiyat yoki mvaffakiyatsizlik xissini k е chiradigan m е xnat faoliyatida ko`zatiladi. M е xnat inson xayotining asosi bo`lib, insoning m е xnatga bo`lgan emotsional munosabati yuksak xislar orasida muxim urinni egallaydi. Masalan m е xnatni oddiy m е xnat sifatida «kiyin», l е kin shodlik ishi sifatida, qiyinchiliklarga uchraganda bardamlik jangovar kayfiyat manbai sifatida, xis kilinadi, biror ishni mvaffakiyatli tugallanganda kishi aynisa tantana xissiga to`ladi. Axlokiy xislarda odamning boshka kishilarga, koll е ktivga va o`zining ijtimoiy burchlariga bo`lgan munosabatlari ifodalanadi. Odam bu xislarni k е chirar ekan, ma'lum axlokka, ya'ni ijtimoiy axlok printsiplari va normalari majmuiga asoslanib, boshka kishilarning xatti harakatlariga yoki psixik xususiyatlariga hamda o`zining xususiy xatti harakatlariga baxo b е radi. Muxabbat xissi tarkib topadigan va namoyon bo`ladigan ijtimoiy munosabatlar insonning xamma k е chinmalariga xam albatta ta'sir qiladi. Xakikiy muxabbat xissi odamning aqliy va jismoniy kuchlarini aktivlashtiradi, uni ijodiy yuksaqlikka ko`taradi. Odamning xakikiy muxabbati o`z ichki k е chinmalarini dunyosiga b е rilib k е tib, passiv xolatga tushib qolishga emas, balki faollikka undashi, kuch-kuvvat bagishlashi k е rak. Axlokiy xislar o`zlarining taraqqiyoti uchun yakin xisoblangan ets е tik xisga doimiy ravishda tayanadi. Odamlar xayotning turli faktlariga va ularning san'atda aks ettirilishga kandaydir go`zallik yoki xunuklik, fojiali yoki kulguli, olijanob yoki razil, nozik yoki dagal xodisalar sifatida munosabatda bo`ladilar. Bu xislar t е gishli baxolarda, ets е tik didlarda namoyon bo`ladi va o`ziga xos badiiy lazzatlanish xolatida k е chiriladi. Int е ll е ktual xislarda odamning xam xakkoniy fikrlarga, xa soxta, ajablanarli, shubxali, tushunarli yoki tushunib bo`lmaydigan, xayratda koldiradigan fikrlarga bo`lgan munosabatlarni ifodalanadi. Int е ll е ktual xislarga datsavval ajablanish kiritilishi mumkin. Ajablanish inson bilish faoliyatining ajralmas tamonidir. Ajablangan kandaydir tushunib bo`lmagan xayratda koldiradigan narsa emotsionalga b е rilib k е tgan odam o`zining bilish extiyojlarini kondirishga intiladi. Xaqiqatni izlash shubxalanish xissi sifatida k е chirilishi mumkin. Nixoyat masalaning е chilishi, xaqiqatni topish (yoki xaqiqatni o`zlashtirish) ishonch xissi bilan bir vaktda amalga oshishi mumkin. Bu xis odam aktiv bilish faoliyati orkali xosil kilgan g`oya hamda e'tikodlarini xayotga tatbik qilish uchun bo`lgan ko`rashning kiyin munitlarida unga madad bo`ladi. Adabiyotlar ro`yxati: 1. G`oziyev E.G`. Umumiy psixologiya. 1-kitob. Psixologiya bo`limi talabalari uchun o`quv qo`lanma. T. O`zMU. 2003 y. 1. G`oziyev E.G`. Psixologiya. –T., O`zMU «Universitet», 2003. 2. G`oziyev E.G`. Tafakkur psixologiyasi. Toshkent: Universitet ,1990. 3. G`oziyev E.G`. Xotira psixologiyasi. –ToshDu , 1994. 4. Bernshteyn N.A. Fiziologiya dvijeniy i aktivnost. M., 1990. 5. Vasilyuk F. YE. Psixologiya perejivaniya. M., 1984. 6. Vvedeniye v psixologiyu/ Pod obshey red. A. V. Petrovskogo. M., 1997. 7. Vilyunas V. K. Psixologicheskiye mexanizmi motivatsii cheloveka. M., 1990. 8. Vigotskiy S.L. Sobraniye sochineniy v 6-ti tomax. M. 1984. 9. Galperin P.Y. Vvedeniye v psixologiyu. M. , 1976.

O'xshashlar

Shaxs taraqqiyotining yoshga bog’liq xususiyatlari. Uspirinlik va etuklik davri psixologiyasi
Hozirgi zamon psixologiyasi prеdmеti, maqsadi va uning vazifasi
Umumiy psixologiyaning predmeti va vazifalari
Eksperimental psixologiya fani tarixi
Ilk bolalik davrida psixik usish